TEMAT: KULTURA FIZYCZNA A OSOBOWOŚĆ

• Socjologiczna definicja osobowości

• Rola kultury fizycznej w kształtowaniu osobowości

• Wpływ cech ukształtowanych w sporcie na pozasportowe dziedziny życia

OSOBOWOŚĆ - DEFINICJA

Każdy człowiek ma swój własny sposób reagowania ruchowego i emocjonalnego, także określoną wyobraźnie i pamięć. Ma też właściwe sobie postawy, motywacje, dążenia
i zainteresowania. Właściwy danemu człowiekowi sposób postrzegania samego siebie i tego co go otacza, jego pragnienia a także konflikty jakie go dręczą, jego życie osobiste i wewnętrzne oraz jego zachowania społeczne - wszystko to razem składa się na osobowość.

ELEMENTY OSOBOWOŚCI

• Biogenne, - Właściwości anatomiczne i fizjologiczne organizmu stanowią jedna
  z zasadniczych „ram” zachowania się człowieka. Na takie biogenne elementy osobowości składają się wrodzone odruchy (refleksy), które ulęgają warunkowaniu, procesy fizjologiczne zachodzące w organizmie, przede wszystkim działalność gruczołów.

• Psychogenne, wyposażenie psychiczne człowieka (pamięć, wola, wyobraźnia, uczucia, inteligencja, spostrzegawczość, temperament)

• Socjogenne

• Kulturowy ideał osobowości - czyli zespół cech mówiących o tym, jaki ideał wychowawczy należy propagować w danej epoce historycznej, aby młodą jednostkę wychować na dobrego członka społeczeństwa (W społeczeństwie kapitalistycznym - człowiek sukcesu, w średniowieczu - asceta)

• Role społeczne - czyli względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań będących reakcjami na zachowania innych ludzi, które przebiegają według wzoru przyjętego w danej grupie, a niekiedy nawet prawnie uregulowanego, czego przykładem jest rola studenta, pracownika, członka rodziny lub kolegi

• Jaźń subiektywna - stanowiąca zespół wyobrażeń o sobie, wytworzonych
  na podstawie traktowania nas przez otoczenie społeczne i rzekomo wskazująca, kim „naprawdę” jest każdy z nas. Często stanowi ona chorobliwe wyobrażenia, zwane kompleksami kompensującymi nasze braki intelektualne, charakterologiczne bądź fizyczne

• Jaźń odzwierciedlona - jest zespołem wyobrażeń, jakie każdy z nas posiada
  o sobie, na podstawie tego, co naszym zdaniem sądzą o nas inni ludzie.

TYPOLOGIE OSOBOWOŚCI W SOCJOLOGII

• Osobowość podstawowa - to część powiązanych ze sobą elementów osobowości występujących u przedstawicieli danej kultury i zharmonizowanych z jej instytucjami. Jest ona podłożem postaw uczuciowych i systemów wartości wspólnych dla członków danej zbiorowości. Stanowi rodzaj kanwy, na której tworzą się zindywidualizowane formy osobowości

• Osobowość autorytarna - typ osobowości szeroko spopularyzowany w naukach społecznych. Została scharakteryzowana jak wyposażona w takie cechy, jak aprobata konwencjonalnych wartości i przyjętych zwyczajów, tendencja do surowego karania osób uznających normy odmienne od przyjętych przez daną osobę, bezkrytyczne podporządkowanie się autorytetom, niechęć do wnikania w psychikę tak własną jak i innych ludzi, poczucie zagrożenia, przechodzące także w silną skłonność do wrogości wobec innych grup i duży stopień etnocentryzmu

Typologia Sprangera zakładająca dominujący typ zainteresowań?

• Człowiek teoretyczny - człowiek interesujący się prawami nauki i poszukujący teorii wyjaśniających pochodzenie świata

• Człowiek ekonomiczny - dążący do bogactwa i zdobycia dóbr materialnych

• Człowiek estetyczny - ragnący przeżywania piękna i jego przejawów

• Człowiek społeczny - spieszący chętnie z pomocą innym ludziom

• Człowiek polityczny - zabiegający o władzę i panowania nad innymi jednostkami

• Człowiek religijny - zainteresowanie poznaniem Boga i propagowaniem religii

Typologia Junga

• Ekstrawertyk - Osoba, której zachowanie nacechowane jest pozytywnym zainteresowaniem światem zewnętrznym (bardziej niż własnymi przeżyciami),
  o aktywności skierowanej na otoczenie, prospołeczną, łatwo nawiązującą kontakty,
  z ogólną zaradnością i orientacją w realiach rzeczywistości Są to ludzie którzy reagują szybko i wyraźnie. Dają odpowiedzi, zanim nad nimi pomyślą. Trudno im się skoncentrować na słuchaniu. Robią dużo szumu i zamieszania wokół siebie i dobrze się czują w takiej atmosferze. Ekstrawertyka charakteryzuje pozytywny stosunek do przedmiotu. Przez swe formy przystosowania i reagowania ekstrawertyk nastawiony jest bardziej na zewnątrz, kieruje się uznawanymi przez kolektyw normami, zgodnie z duchem czasu.

• Introwertyk - Osoby te kierują uwagę na własne przeżycia, obserwuje się u nich brak zainteresowania otoczeniem, oraz skłonność do zamykania się w sobie i izolację od innych. Oni troskliwie skrywają swe myśli. Trudno jest coś z nich wydobyć. Czasem uważają, że wszystko jest tak oczywiste, że nie ma potrzeby mówienia o tym.

Typologia Znanieckiego - Kręgi wychowawcze

• Człowiek dobrze wychowany - osobowość ich została ukształtowana głównie przez wychowawców i instytucje upowszechniające ideały wychowawcze, kształtował się wśród inteligencji.

• Człowiek pracy - kształtował się wśród ludzi zajmujących się pracą fizyczną. Traktowali oni pracę jako źródło pieniędzy, środków do życia

• Człowiek zabawy - kształtuje się pod wpływem kręgu ludzi, którzy mają dużo czasu. Praca dla nich to zabawa. Najważniejsze jest przestrzeganie zasad gry

• Ludzie zboczeńcy (dewiant) - czyli taki, który się wyróżnia od innych, niekoniecznie na minus, może to być także geniusz czy artysta

Dezintegracja osobowości - w jakich warunkach się dokonuje?

• Uczestniczenie w kilku grupach o rozbieżnych wzorcach

• Wybór grupy odniesienia, która jest zdezintegrowana (brak ideału, wyraźnych wzorców)

• Rozbieżność między elementami Bio i psychogennymi a wymaganiami roli.

• Rozpad jaźni na tle negatywnych ocen (człowiek zaczyna wątpić w swoja wartość)

Analiza osobowości w socjologii sportu

• Kwestia osobowości pojawia się w kontekście rozważań nad stylem życia i uczestnictwem
  w kulturze.

• W analizie społecznych wymiarów procesu socjalizacji, wzorów osobowych czy bardziej szczegółowo; badaniami postaw, systemów wartości

• Badaniu przebiegu karier sportowych

• Fizjologicznych aspektów zdrowia

Rola kultury fizycznej w kształtowaniu osobowości społecznej jednostki

Z socjologicznego punktu widzenia istotne jest pytanie, dlaczego w rodzinach ceniących sport, dzieci wychowywane są tak, że realne są szanse ich trwałego uczestnictwa w sporcie? Socjologia sportu próbuje to wyjaśnić przez trzy teoretyczne ujęcia:

• Teoria ciągłości wychowania społecznego - styl życia jednego pokolenia wpływa na podporządkowane mu inne style życia następnych pokoleń

• Rodzice zaangażowani w sport są grupą odniesienia dla rodziców nie uprawiających sportu. Ci drudzy będą wychowywać dzieci do sportu, gdyż czynią tak rodzice rówieśników.

• W nawiązaniu do teorii deprywacji, uznaje się, że rodzice, najczęściej ojcowie, nakłaniają dzieci do uczestnictwa w sporcie, by kompensować doświadczenia własnego dzieciństwa.

Znaczenie wzorów osobowych w kulturze fizycznej

• Większość badań pokazuje, że rodzina jest najważniejszym i najbardziej istotnym środowiskiem socjalizacji. Przejmowanie pewnych wzorców ma
  z reguły charakter

• prefiguratywny - kiedy to dzieci uczą się od rodziców.

• Coraz częściej spotykany jest również model kofiguratywny, kiedy to rodzice i dzieci internalizuje w jednym czasie te same wartości

• Model postfiguratywny, kiedy to dzieci wychowują rodziców, zachęcają (uczą) do aktywności fizycznej rodziców

• Współcześnie zwraca się szczególną uwagę (w związku z informatyzacją i mediazacją życia) na wzorcotwórczą rolę sportowców - celebrytów. Kult gwiazd sportowych porównywany jest z kultem ze sfery sakralnej.

Wpływ cech ukształtowanych w sporcie na pozasportowe dziedziny życia

Wpływ sportu na osobowość jednostki może mieć dwojaki charakter;

• Pozytywny.

• Badania pokazują, że status olimpijczyka ma dodatni wpływ na życie po zakończeniu kariery

• w sporcie szkolnym jednostka uczy się takich wartości jak pracy w zespole, fair play, właściwego zachowania.

• Negatywny

• Badania socjologiczne pokazały, że zaangażowanie młodzież w dyscyplinach sportowych, w których przeważa kontakt fizyczny jest niekorzystne dla rozwoju moralnego i wzmacnia tendencje do agresji.

Desocjalizacja od sportu

• Proces desocjalizacji od sportu wiążę się z problemem odchodzenia ze sportu i zakończeniem kariery sportowej.

• Reakcja lub przystosowanie jednostki do nowej sytuacji może przybierać różne formy:

• Satysfakcja i zadowolenie - gdy odejście jest zaplanowane i dobrowolne. Istnieją nowe możliwości.

• Stres i nieprzystosowanie - zakończenie kariery jest wymuszone i nieoczekiwane.

• Czynniki determinujące proces desocjalizacji:

• Czynniki społeczno - demograficzne (płeć, wiek, wykształcenie)

• Stopień autoidentyfikacji z uprawianą dyscypliną (sport amatorski a zawodowy)

• Umiejętność uczenia się nowych ról

• Wsparcie innych osób (siła więzi społ.)

---