Papuasi
INICJACJE
-próg sakralny
-rytuał liminalny - granice między różnymi stanami (stąd tyle obrzędów)
-rytualne zmiany statusu społecznego: obrzęd segregacji, separacji i ponownej agregacji, któremu często towarzyszą różnego rodzaju udręczenia służące podkreśleniu statusu osoby już wyłączonej ze społeczności, ale jeszcze nie ponownie zagregowanej
Arnold van Gemeg „Rites de passage”
-inicjacja jako obrzęd przejścia (przechodzenia przez próg)
-dzieli się na obrzęd włączenia indywidualnego i społecznego
-Gemeg uważa, że więzi dziecka ze społeczeństwem (niezależnie od płci) są tak silne, że należy je wielokrotnie przerywać
PLEMIĘ KUKUKUKU
-najdłuższy znany okres inicjacyjny, bo trwający od piątego roku życia do poczęcia przez żonę pierworodnego syna
-cztery etapy inicjacji:
muka
palita (ok. 9 roku, te same ceremonie, co w muka, ale na wyższym szczeblu)
suonia (od 15 roku życia-młody mężczyzna sam już może uprawiać otrzymany na własność ogród)
kalave (ok. 20 roku życia mężczyzna otrzymuje ostatnią muszlę), potem następuje
sutim mus: odbywa się w odosobnieniu, z dala od wioski, polega na przebiciu trzciną przegrody nosowej w celu upuszczenia „złej krwi” matki
sut wara: spożycie męskiego nasienia poprzez wyssanie go w czasie stosunku oralnego ze starszym mężczyzną
Na koniec mężczyzna poddany jest regularnej chłoście, początkowo tylko po ramionach, potem po całym ciele, podczas której musi zachować stoicki spokój, równolegle dochodzi do samowolnego upuszczania krwi z nosa. Po zakończeniu etapu kalave inicjowany dostaje pióropusz z żółtych piór kakadu na znak, że stał się wojownikiem, może także ożenić się (małżonka jest zazwyczaj dużo młodsza). Cały obrzęd kończy się wraz z narodzinami pierworodnego syna, po których to mężczyzna po raz ostatni musi upuścić sobie krew z nosa.
W plemieniu Kukukuku występuje całkowity rozdział kobiet i mężczyzn, dlatego przed pierwszym stosunkiem płciowym żona musi odbyć z mężem stosunek oralny, by przyzwyczaić się do męskiego nasienia i zapewnić siłę swoim potomkom.
PLEMIĘ KAPAUKU
-nacisk na sekularyzm, racjonalizm, indywidualizm i kwantyfikację wszystkiego
Indywidualizm odnajdziemy w najważniejszej instytucji politycznej plemienia-tonowi („Big Man”), który dzięki sprytnej redystrybucji dóbr zyskuje sobie dłużników, potem stają się oni jego klientami. Pozycję tonowi zyskuje się raczej socjologicznie niż prawnie-jego przywództwo jest warunkowe (a nie jak na Trobriandach dziedziczone); tonowi pełni również funkcję mediatora w przypadku konfliktu (umiejętność perswazji świadczy o pozycji). Decyzje polityczne i prawne wynikają z wpływu indywidualnych jednostek, które ogłaszają swoją wolę, a następnie - za pomocą retoryki - próbują zyskać akceptację.
-nauka: każdy stara się działać samodzielnie, aby całość zasług przypadła właśnie jemu-to potwierdza jego jakość jako wojownika (skuteczne jest zabicie rywala, po zwycięstwie wygrany ma prawo do odtańczenia tańca wojownika)
-ceremonie mają swojego właściciela - tego, kto w święto zainwestował (również pieśni są traktowane jako własność indywidualna)
-hipertrofia pieniądza i kapitalizmu (podstawowym przedmiotem płatności i miarą wartości są muszle, umożliwiają zawarcie małżeństwa, nawiązanie kontaktów i awans w hierarchii społecznej, biedni są określani doba-głupek, brak „konsumpcji na pokaz” - bogaci ubierają się tak samo jak biedni)
-daleko posunięta własność indywidualna i własność dziedziczona (prócz jałowych szczytów górskich, jezior i większych strumieni wszystko ma właściciela indywidualnego), zwierzęta stają się przedmiotem własności indywidualnej w momencie upolowania
-brak instytucji daru bezzwrotnego: każdy niespłacony dar traktuje się jako dług, dodatkowo takie długi są dziedziczone; dług można uregulować zwykłą spłatą lub zbić dłużnika rezygnując tym samym z należności
-instytucja dzierżawy (np.: wypożyczenie działki), istnieją także pożyczki ziemi w zamian za dary
-„kariera finansowa”: chłopiec otrzymuje od ojca kawałek ziemi pod uprawę swojego ogrodu, potem zaczyna wypożyczać ją w zamian za muszle; dziewczynki również otrzymują na własność ogródek, który muszą samodzielnie uprawiać
-brak sztuki przedstawiającej i wypracowanego ceremoniału
-dom mężczyzn-miejsce snu, jedzenie, które się tam znajduje, choć wspólnie spożywane, należy w rzeczywistości do jednego z mężczyzn pełniącego rolę gospodarza
-współpraca ciała i duszy; swoboda ruchu i przemieszczania się są podstawowym warunkiem życia, istotna jest także swoboda wyboru (nawet tonowi nie może nic zakazać, ewentualnie wyperswadować)
-sekularyzm: życie ceremonialne ma raczej związek z życiem gospodarczym niż nadprzyrodzonym; sukces święta nie zależy od istot nadprzyrodzonych; ceremonie są czysto religijne; ceremonie związane z magią są raczej nieliczne i proste, przepych i spektakularność charakteryzują uroczystości gospodarcze
-koncepcja Najwyższego (Ugatame): rodzaj androgyna objawiającego się przez księżyc i słońce (choć sam nimi nie jest); stworzył wszystko, co istnieje i o wszystkim decyduje, choć sam nie istnieje (musi się odróżniać)
-relatywistyczny światopogląd Kapauku - dobro i zło są względne, nie ma słów je określających prócz dwóch przymiotników euaa i pau (odpowiednio dobry i zły); jeśli człowiek wypełnia wolę stwórcy, sam wówczas nie posiada wolnej woli i przez to jego czyny nie mogą mieć charakteru grzechu
-myślenie Kapauku nie ma charakteru spekulatywnego, natomiast kwantytatywne podejście do rzeczywistości powoduje myślenie, że wszystko czego jest więcej lub co jest większe, jest lepsze
-nie chcieli na wrócić się na chrześcijaństwo-ich podejście do religii proponowanej przez misjonarzy cechował materializm („no tobacco, no hallelujah”)
Leopold Pospišil
-czeski antropolog prawa
-badania wśród Papuasów
-sposób wymiany towarów (bardzo starannie uregulowane umowy sprzedaży, różne typy umów w zależności od sprzedawanych dóbr, np.: inne ceny za knura i maciorę)
-handel drobiem, solą, ziemią (przy czym stary człowiek nie może handlować ziemią bez zgody swoich synów)
PLEMIĘ DANI
-zamieszkują tereny na zachód od Kapauku
-brak pieniądza i umiejętności liczenia (występują jedynie słowa jeden, dwa, trzy i dużo)
-praktykowana poligymia (wielożeństwo jest typowe dla Papuasów)
Na 148 mężczyzn plemienia Dani przypada:
53 nieżonatych,
3 starych kawalerów,
49 mężczyzn posiadających jedną żonę,
43 posiadających co najmniej dwie (w tym dwudziestu trzech mężczyzn posiadających dwie żony, czternastu trzy, pięciu cztery, a jeden posiadający dziewięć żon)
-instytucja „Big Man”, choć u Dani funkcję tę może pełnić w zasadzie każdy (wielkość określa się przez podniesienie ręki-kto wyżej uniesie dłoń, ten jest „większy” w znaczeniu społecznym)
-życie seksualne: niska seksualność; pięcioletnie tabu na stosunki seksualne po urodzeniu dziecka, mało ważny aspekt seksualny małżeństwa, nieliczne stosunki przed- i pozamałżeńskie (według tubylców to duchy sankcjonują to tabu)
-spokojna atmosfera domu (przyjazny stosunek do dzieci, które rzadko bywają karane)
-zrównoważenie emocjonalne-nie popadają w ekstrema, rzadkie konflikty, wyraźna różnica między złością kontrolowaną i niekontrolowaną
-święto świń-instytucja ogólnopapuaska organizowana co parę lat, a sponsorowana przez „Big Man”, który ofiarowuje gościom z szeroko pojętej okolicy szereg ubitych świń; celem święta jest potwierdzenie lub poprawa pozycji tonowi; jest to całościowy fakt społeczny, któremu towarzyszą różne okoliczności, np.: małżeństwa (nawet kilkanaście) i związany z nimi matrymonialny „ruch świń” (rodzice panny młodej ofiarowują je rodzinie pana młodego i vice versa)