Indianie

1. Tsimshian

2. Nootka

3. Kwakiutle

4. Zuni

SPOŁECZEŃSTWO

-lud żywotny, dumny i specyficzny

-bogata społeczność trudniąca się rybołówstwem (ogromne ilości halibutów i ikry), polowaniami i uprawą ziemi (w stosunkowo małym stopniu)

-sezonowość morfologii- dostosowanie swojego trybu życia do trybu życia zwierząt (intensywne życie kulturalne zimą)

-duże zróżnicowanie statusu społecznego (od arystokracji po niewolników) i wyraźna hierarchia, która związana jest z dwoma systemami organizacji społecznej:

1. struktura pokrewieństwa (klany o różnej pozycji, prestiżu i przywilejach uzyskanych

przede wszystkim w trakcie potlatch)

1. bractwa religijne, do których przynależność świadczy o powodzeniu (charakterystyczne dla bractw są pieśni wykonywane pojedynczo opowiadające o zaletach śpiewającego, hymny samouwielbienia)

-totemizm i sztuka robienia w drewnie

POTLATCH

-obowiązek

1. dawania

2. przyjmowania (dość krępujący, bo przyjmujący dar obawia się, że nie będzie w stanie się odwzajemnić, natomiast odmówienie przyjęcia daru jest równoznaczne ze stratą dobrego imienia, przywilej ten przysługuje jedynie wodzowi, który odmawiając musi jednak wydać kolejny potlatch)

3. odwzajemnienia (bezwarunkowe odwzajemnienie potlatch z nawiązką, nie wywiązanie się z tego obowiązku grozi utratą dobrego imienia)

4. zaproszenia każdego, kto chce lub może w uczcie uczestniczyć

-wyraźny element ekstatyczny, ostatecznym celem obrzędu jest ekstaza (dar ducha zabijający rozum w człowieku), całkowite zapamiętanie się (dionizyjskie cechy kultury)

-zdobywanie miejsca w hierarchii

-ceremonialne święto (trwające często szereg dni) tubylców północnego wybrzeża Ameryki polegające na publicznej dystrybucji własności

-dary: jedzenie, niewolnicy, miedziaki (wyroby z miedzi, z których każdy ma własne imię i magiczną moc, często określane jako „dostarczyciele własności”, np.: dostarczając bogactwo, otrzymuje się również ducha), koce z wełny, kozły, własność niematerialna (imiona, pieśni, specyficzne herby)

-prestiż i poprawienie pozycji społecznej najhojniejszego (zatem najbogatszego) gospodarza, poprzez potlatch również wódz potwierdza swoje bogactwo i utrzymuje prestiż

-rywalizacja między gospodarzami

-charakterystyczne pojedynki między gospodarzami, np.: kto jest bardziej obojętny na zniszczenie jego własności, tj.: koców, derek (palonych tysiącami w czasie potlatch) lub prymitywnych odpowiedników pieniędzy z miedzi (każdy z nich miał swoje imię, był bardzo ważny dla właściciela, toteż zniszczenie go w trakcie potlatch było rzeczywistym powodem do dumy); w trakcie święta również kobiety niszczyły swoje ubrania, biżuterię, nakrycia głowy

-potlatch stwarzał również okazję do małżeństwa, w którym kierowano się zasadą primogenitury, należało również wybierać współmałżonka z tej samej „klasy” społecznej

-w 1884 roku rząd Kanady i USA wydał zakaz ceremonii potlatchu (ze względu na masowe niszczenie własności), zniesiono go dopiero w 1951 roku, choć przez ten czas praktykowany był w ukryciu

KANIBALIZM

-ucieleśnienie dionizyjskich cech kultury objawiających się tym, co straszne

-inicjacja do bractwa

-specyficzny rytuał

-postrzegany przez niektóre plemiona (np.: Kwakiutle) jako coś odrażającego, praktykowany jednak z poczucia obowiązku- często stosowane są środki wymiotne lub inne tabu - ludożerca przez rok nie może zbliżyć się do żony, musi trzymać się na uboczu i udawać, że zapomniał wszystkie ludzkie nawyki (np.: praca lub chodzenie)

Ruth Benedict „Wzory kultury”

-opis plemiona Kwakiutli

-pojęcie “konfiguracji kultury”

-podział kultur na:

1. dionizyjskie (element ekstatyczny)- plemię Zuni

2. apolińskie (rozsądek i umiar)- plemię Dobu i Kwakiutle

Frans Boas

-Rosjanin

-„ojciec Kwakiutli”

Georges Davy „La foi jurèe” 1922

-zaczątek kontraktu w instytucji potlatchu (element imperatywny- dobrowolny fakt zawarcia umowy budzi mimo wszystko poczucie obowiązku)

-potlatch jako instytucja społeczno-prawna otoczona formalizmem (np.: konieczność odpowiedniego stroju, formuły leksykalne)

-potlatch jako specyficzna umowa między dwoma stronami: goszczonymi i goszczącymi

Marcel Mausse „Szkic o darze” 1923/4

-uczeń Durkheima

-podobieństwo Kwakiutli do Melanezyjczyków

-regulacja życia plemiennego ceremonią potlatchu (wprawiającej społeczność w permanentny stan ożywienia, intensyfikujący życie „kulturalne”)

-potlatch: porównywalny z Kula (również system darów wymienialnych i odwzajemnianych, choć wyróżniający się przesadnością i gwałtownością)

-pojęcie kredytu i pojęcie honoru

-całościowy fakt społeczny

1. aspekt religijny, gospodarczy, szamański

2. zjawisko z zakresu morfologii społecznej (zgromadzenie klanów)

3. kwestia sztuki i estetyki potlatchu

4. forma niszczycielska i twórcza

5. cztery rodzaje potlatchu:

1. udział tylko wodzów i ich rodzin

2. udział wodzów i członków bractw religijnych

3. udział wodzów, którzy są wystawiani przez swoje klany do walki

4. potlatch, w którym zasadniczą rolę odgrywa klan i rodzina