Pałeczki G - i krętki

Rodzaj : Brucella, Pasteurella, (male pałeczki - mówi się, że to formy pośrednie między pałeczkami i ziarniakami)

Rząd: Spirochaetales (krętki)

Brucella:

• G - tlenowa pałeczka lub ziarniako pałeczka

• 6 gat.: Br abortus, melitensis, suis, canis (te cztery są dla zwierząt i człowieka chorobotówrcze), ovis, neotomae - te dwie nie są dla człowieka chorobotwórcze

Chorobotwórczość:

Względne pasożyty wewnątrzkomórkowe (takie, które można hodować na sztucznych podłożach, ale w organizmie często wnikają do środka komórek - charakterystycza patogeneza - żyją we wnętrzu komórek fagocytujących i może się tam rozmnażać i rozprzestrzeniać w organizmie, dociera do węzłów chłonnych i do innych narządów, w których jest narząd siateczkowo - śródbłonkowy)

Brucella abortus - pałeczka zakaźnego ronienia bydła

• Źródło - zwierzęta chore i nosiciele (źródłem może być mleko chorej sztuki, wydzielina pochwy i płody, wody płodowe)

• Drogi - płciowa, alimentarna (zakażenie drogą przewodu pokarmowego), rzadko inhalacja, spojówki,

• Powinowactwo - ww. chł., wymię, stawy, jądra, macica, łożysko

Ludzie : zoonoza, choroba zawodowa

• Źródło - zwierzęta, prod. Spożywcze (p.pok., uszk. Skóra)

• Obj. Grypopodobne, powracająca, falująca gorączka

• Przewlekła, narządowa : stawy, kręgosłup, jądra, oko, opony m - r, ucho - mogą pozostawić niedowidzenie i zaburzenia słuchu

• Bardzo szybko się dzielą w łożysku, w liścieniach u przeżuwaczy jest produkowany alkohol - erytrytol - ważna substancja odżywcza dla bakterii, w efekcie dochodzi do niedożywienia płodu i poronienia w drugiej połowie ciąży; jeżeli się późno zakazi to może urodzić żywe, ale bardzo słabe i łożysko się zatrzymuje

• Poronione tkanki mają brunatno- czekoladową barwę, a na płodzie, na wodach płodowych i błonach są skupiska martwicze i płód jest marny

Brucella suis:

• Chorobotwórcza dla świń i człowieka

• Objawy j.w.

Brucella melitensis:

• Owce, kozy, bydło

• Kraje basenu M. śródziemnego

• Ludzie: gorączka maltańska ( z przebiegiem posocznicowym)

Brucella canis:

• Psy - przyczyna niepłodności suk, człowiek rzadko

Profilaktyka i leczenie:

• Bruceloza bydła i świń zwalczana z urzędu, obowiązek zgłaszania

• Leczenie zakazane - ubój z konieczności

• Zakazane szczepienia ( bo diagnostyka na podstawie obecności przeciwciał) - tylko można tam, gdzie choroba występuje

• Od 1980 Polska uznana za wolną od brucelozy bydła

• Od 1985 coroczne badania skriningowe stad

• Leczenie człowieka trudne i długotrwałe (bo leki nie działają na nasze komórki (komórki żerne), duże prawdopodobieństwo nawrotów)

Tok postępowania rozpoznawczego:

Tylko laboratoria referencyjne! Najwyższa ostrożność

Materiał:

• Fragmenty łożyska (liścienie), podwiązany żołądek płodu

• Mleko

• Sperma, wydzielina z pochw, krew, wycinki narządów, surowica ( przy badania stad)

Mikroskopia

• Małe, G-, pałeczki lub ziarniakopałeczki

• Kwasooporne (nie można usunąć barwnika przy pomocy kwasu) - zmodyfikowana metoda Ziehl - Neelsena (została opracowana dla prątka gruźlicy; tu jest zmodyfikowana - materiał utrwala się termicznie, barwi przez 3 minuty fuksyną, potem się odbarwia 0,5 % kwasem octowym przez 30 s i na koniec barwimy błękitem metylenowym przez 30 s - czyli brucella w preparacie będzie czerwona a reszta niebieska)

• W preparacie z materiału od pacjenta w skupiskach (wewnętrz kom.)

Izolacja:

• Trudna hodowla, wolny wzrost 5-7 dni (do 15)

• War. Tlenowe lub mikroaerofilne (5-10% CO2)

• Podłoża wzbogacone: brucella agar, Brucella broth (bulion), ew. TSA (ale i tak rośnie nawet 7 - 14 dni, przy takich długo hodowanych bakteriach trzyma się je probówkach

• Niewrażliwe na fiolet krystaliczny, zieleń malachitowa, bacytracynę, aktidion, polimyksynę B

• Fazy S (świeża hodowla), R (takie się robią z upływem czasu); morfologia zmienna w zależności od wieku hodowli

Identyfikacja:

• Biochemiczna, typowanie fagowe,

• Serologiczna (aglutynacja szkiełkowa, próba Holta - tylko kiedy materiałem był żołądek płodu, bo ta próba jest OWD przeprowadzona bezpośrednio z treści żołądka płodu) - najczęściej

Próba biologiczna:

• Obecnie rzadko - materiał i p. śwince morskiej (3 - 6 tyg)

• Wynik + brucele w narządach, alutyniny we krwi (miano >1:10)

Badanie serologiczne:

• Materiał: surowica, mleko, sperma, śluz pochwy

• ABR ( próba pierścieniowa) -od abortus ring probe - do wykrywania p. ciał w mleku - to jest odmiana odczynu aglutynacji probówkowej; do mleka dodaje się antygen diagnostyczny (barwy, nazywa się brucellognost - fioletowa barwa) - inkubujemy i czekamy aż się połączą, jeżeli powstają kompleksy barwne przeciwciało - antygen, ale wynoszą się na powierzchnię - pierścień na powierzchni - przez obecność tłuszczu

• Skrining stad - OKAP (próba terenowa; odczyn kwaśnej aglutynacji płytowej - od każdej sztuki bierze się krew na surowicę i daje się po kropli surowicy i po kropli barwnego antygenu i jak coś to się zlepią, w pH 3,65; wyłącznie jakościowa próba + albo - , ale nie wiemy ile ich było i czy przekroczyło miano fizjologiczne; jeżeli nie ma to zdrowe, a te które miały to się wysyła surowicę do laboratorium na badania ilościowe i wykonuje się tam dwa takie badania równolegle - OWD i OA ; jeżeli są one dodatnie to ubój, jeżeli ujemne - zdrowa; wątpliwy wynik - przypuszczamy że jest świeżo zakażone , czekamy 3 tygodnie i powtarzamy oba testy a zwierzę jest izolowane; a wynik znowu może być wątpliwy - bo w organizmie, w którym jest długo (długotrwale zakażona) to mogą się pojawiać niekompletne przeciwciała), OWD , OA probówkowej, Coombs (odczyn antyglobulinowy, szukamy przeciwciał niekompletnych; dodatni - obój)

• Ludzie - test aglutynacji wg Writha, miano dodatnie pow. 1:80

Próba alergiczna: skórny test nadwrażliwości z bruceliną (przeważa odpowiedź komórkowa, nadwrażliwość (alergia) typu późnego - czyli nadwrażliwe limfocyty T; śródskórnie podaje się przesącz z hodowli, jeżeli ktoś jest chory, czyli jednocześnie uczulony - pojawia się miejscowy odczyn zapalny, ale dwa/ trzy dni po podaniu alergenu

Leczenie: tylko ludzie - tetracykliny, streptomycyna, długotrwałe, możliwe nawroty

Rodzaj: Paterurella

• G-, warunkowo beztlenowe

• Drobne pałeczki lub ziarniakopałeczki

• Uniektórych polisacharydowa otoczka (zjadliwe)

• Najważniejsze garunki : P. multocida P. haemolytica (zabija leukocyty) -te dwie mają otoczkę, P. anatipestifer

Chorobotwórczość:

• Warunkowo chorobotwórcze (stres)

• Mogą być komensalami w tkance płucne, ew.p.pok - może być zakażenie egzo - lub endogenne - stres jest najbardziej sprzyjającym czynnikiem - dzieje się szybciej, ale szybciej maleje w miarę pasaży na sztucznych podłożach)

• Zmienna zjadliwość (wzrasta w miarę pasaży na żywych organizmach

• Często wikłają inne zakażenia (ZZZN -jakieś tam zakaźne zapalenie nosa; zaczyna Bordetella bronchiseptica; dochodzi do zanikowego zapalenia, skrócenie pyska

• Człowiek - rzadko, postać skórna (zoonoza, łagodny przebieg, np. po podrapaniu przez kota)

• Haemolytica wytwarza cytotoksyny zabijające leukocyty

Pasteurella multocida:

• Posocznica krwotoczna bydła

• Choroba Bolingera - zaraz bydła i dziczyzny

• Gorączka transportowa bydła (zapalenie płuc po stresie)

• Zapalenie płuc cieląt

• Drób: cholera drobiu - nadostra (nie ma typowych objawów, gorączka, apatia, drgawki i szybko umierają), ostra (dodatkowo biegunka i charakterystyczne - zasinienie grzebienia i dzwonków) lub przewlekła (dodatkowo) silny obrzęk dzwonków i naloty włóknikowe na błonach śluzowych

• Króliki: posocznica albo zapalenie płuc

P. haemolytica:

• Zapalenie płuc - owce, bydło, świnie

• Mastitis owce

• Posocznica - jagnięta

P. anatipestifer

• Kaczki, gęsi - ostre włóknikowe zapalenie błon śluzowych

Leczenie - penicyliny

Przy zapaleniach płuc często tworzą się ropnie.

Tok postępowania rozpoznawczego (przede wszystkim multicida)

Materiał: krew, wycinki narz. (śledziona wątroba, serca, płuca)

• Mikroskopia:

• Zmienna morfologia (materiał / hodowla - ważne wykonanie bezpośredniego preparatu, tylko w materiale od pacjenta ma otoczkę przy posiewie ją traci)

• Rozmaz krwi i po 2 preparaty odciskowe z każdego narządu

• G - ; zmod. Met. Loefflera (preparat utrwalamy alkoholem metylowym 5 minut, a potem barwimy błękitem metylenowym 10 minut - otoczki nie zobaczymy, ale dzięki niej bakterie barwią się dwubiegunowo - na dwóch końcach - wyglądają jak agrafki)

• Z materiału agrafki, z hodowli jednolite zabarwienie

• Gdy tylko w tkance płucnej - saprofity, niechorobotwórcze

Izolacja:

• Tlenowe, podłoża wzbogacone, najczęściej ag. Z krwią, Mc Conkey

• Kolonie drobne, podobne do kropli rosy, fazy S, M, R

• Bulion zmętnienie, nieznaczny osad

Identyfikacja biochemiczna API 20 E

Próba biologiczna:

• Myszy i p. rozcier z narządów ( z wyj. Tk. Płucnej - bo tu mogą być saprofity), padają - wstrzykujemy myszkom dootrzewnowo i w ciągu 1 - 3 dni padają

• Sekcja - agrafki we krwi i narz.

Krętki:

Rząd: Spirchaetales, rodzaj: Brachyspira, Treponema , Borrelia, Leptospira

• G - , cylindryczne o spiralnie skręconych komórkach

• Kilkuwarstwowa osłona zewnętrzna

• Pod nią włókna osiowe (aparat ruchu) - takie rzęski wewnętrzne - są otoczone błoną zewnętrzną, wykonują ruchy rotacyjne, ale bakteria i włókna poruszają się w przeciwnych kierunkach i komórka się wygina do tego

• Często wolnożyjące w zbiornikach wodnych

• Niektóre są komensalami zwierząt i człowieka

Rodzaj: Leptospira

• Ich rozmiary poprzeczne tak małe, że niewidoczne pod zwykłym mikroskopem w jasnym polu widzenia - są za cienkie

• 2 gatunki: L. biflexa (wolnożyjące), L. interrogans (chorobotw.) - do 2007 roku, ale teraz jest ich dużo więcej, ale my zostajemy przy starym podziale

Chorobotwórczość:

Ważniejsze serotypy Leptosipra interrogans:

• L. icterohaemorrhagiae

• L. gripotyphosa

• L. canicola

• L. pomona

Źródło zakażenia:

• Mocz chorych i nosicieli (zakaźny aerozol) - powinowactwo do kanalików nerkowych

• Zbiorniki wodne

• Możliwe zakażenie drogą pionową - ronienia

Patogeneza:

• Krętki do organizmu przez błony śluzowe lub uszkodzoną skórę

• Wątroba (żółtaczka - jako objaw) - wysokie powinowactwo

• Śródbłonek nn. Krwionośnych (DIC - zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego - uszkadzanie śródbłonka), wytwarzają hemolizyny

• Kanaliki nerkowe (martwica, niewydolność nerek) - wysokie powinowactwo; mocznica jako objaw

Psy, lisy - canicola, icterohaemorrhagiae

• Tyfus psów, choroba Stuttgardzka (żółtaczkowa)

• Postać żółtaczkowa lub uremiczna (mocznicowa)

Maciory - ronienia, żółtaczka, ciemny mocz, objawy nerwowe

Bydło - biegunka, żółtaczka, zapalenie nerek, ronienie

Ludzie - zoonoza

• Żółtaczkowa, bezżółtaczkowa, oponowa

• Choroba Weila - najgroźniejsza, posocznicowa

• L. grippot - gorączka błotna

• L. pomona - choroba pasterzy świń

Leczenie - penicylina , tetracykliny (ale należy w odpowiednim czasie rozpocząć leczenie, bo np. przy uszkodzeniu nerek może już być za późno)

Tok postępowania rozpoznawczego:

Materiał: krew (bardzo krótki, nim wystąpią objawy na terenie narządów), mocz (odwirowuje się), wycinki narządów - nerki, wątroba, płód

Mikroskopia:

• G- krętki o wielu zwojach, często zawinięte na końcach ( S, C)

• Barwienie negatywowe tuszem

• Niebarwione, przyżyciowo w ciemnym polu widzenia (ruch) - nieutrwalony, na szkiełko kroplę preparatu i nakrywamy szkiełkiem nakrywkowym, generujemy w mikroskopie ciemne pole widzenia, na kondensor lub na nakładę daje się kropelkę wody - dolna imersja wodna - oglądamy to pod 40x; gniazdo lęgowe - mogą się pojawiać w skupiskach, lub pojedyncze

• Mikroskop fluorescencyjny - IF (jednoczesna identyfikacja serologiczna)

Izolacja:

• Warunki tlenowe, podł. Wzbogacone ( Korthoffa - płynne)

• 30 C, do 8 tygodni

• Jeżeli bierzemy od pacjenta to oglądamy co tydzień w ciemnym polu widzenia, aż do 8 tygodni

Próba biologiczna - izolacja

• Świnki morskie - i p., po śmierci czysta hodowla z narządów, wprowadza się świnkom dootrzewnowo

Badanie serologiczne (u podejrzanej sztuki):

• OA z formalizowanym antygenem (z zabitymi leptospirami, kropla surowicy pacjenta, kropla surowicy leptospir, następuje mikroaglutynacja (oglądamy pod mikroskopem) - próba jakościowa)

• Odczyn aglutynacji - lizy z żywym antygenem - ilościowy (na szkiełka nakładamy wzrastające rozcieńczenia surowicy i takie samie ilości antygenu, czekamy 2 h i obserwujemy pod mikroskopem, w obecności żywych - częściowo zlepy i częściowa aglutynacji i wyznaczamy miano surowicy; u człowieka o chorobie świadczą miana powyżej 1:200 , u zwierząt 1: 400)

• IF

Rodzaj: Borrelia

• Choroby przenoszone przez wektory (krwiopijne stawonogi - żywe strzykawki)

Borrelia burgdorferi - kleszcze

• Borelioza/ choroba z Lyme; ludzie i zwierzęta

• Ludzie - rumień wędrujący, ból głowy, sztywność karku, gorączka, bóle mm i stawów, limfadenopatia, później objawy neurologiczne (za późne leczenie ich nie wyeliminuje), atakuje różne narządy - objawy mogą wystąpić, ale nie muszą i wcale nie muszą być wszystkie

• Leczenie: deoksycyklina 10 - 20 d. później - ceftriakson parenteralnie

• DNA w formie liniowej i do tego nawet 17 różnych plazmidów

Borrelia recurrentis - owady kłujące

• Dur powrotny u ludzi

• Bakteriemia z gorączką, 3-10 nawrotów (wynika to z tego, że zarazek się zmienia w naszym organizmie - zmienność antygenowa), atakuje różne narządy (nieleczona w 40% kończy się śmiercią)

Rodzaje : Brachyspira, Treponema

Brachyspira:

• Ciężkie zakażenia p. pok. U różnych gatunków zwierząt

Brachyspira hyodysenterie (u nas w książce nazywa się inaczej)

• Dyzenteria świń, zwierzęta w różnym wieku

• Ostry przebieg, biegunka ze śluzem , krwią, włóknikiem

• Nieleczona - odwodnienie i śmierć

Rodzaj: Treponema

Treponema pallidum - krętak blady (kiła)

• Kontakt płciowy, pionowo

• 3 etapy: wrzód twardy (w miejscu wniknięcia zarazków tworzy się zmiana z naciekiem, jest niebolesna, twarda (przypomina chrząstkę) i u kobiety tworzy się w pochwie i po 14 dniach znika - sam się goi i zaczyna się proces utajenia), wysypka syfilityczna (drugi etap, po pewnym czasie zanika i nic się nie dzieje przez tygodnie lub nawet lata), kiła narządowa (dotyka dowolnej tkanki i zmiany też są różne, owrzodzenie, martwica, bujanie tkanek - nazywano ją dlatego wielkim naśladowcą)

• Kiła wrodzona - od 16 tygodnia ciąży (szybko się namnaża; ¼ - poronienie; ¼ - dziecko umiera po porodzie; 50 % - dzieci z poważnymi wadami - np. głuchota, niedowidzenie)

• Nie daje się hodować in vitro (rzadkie podziały - co 20/30 godzin) - dlatego

• Leczenie : penicylina, aureomycyna

---