Skóra. W skład powłoki wspólnej wchodzą: skóra oraz przydatki skóry: gruczoły skóry, włosy oraz paznokcie.
Skóra zbudowana jest z dwóch warstw: naskórka oraz ze skóry właściwej, które stanowią anatomiczną i biologiczną całość. Grubość skóry waha się od 0,5 do 4 mm w różnych okolicach ciaa, a jej ciężar to 16% ciężaru ciała.
Funkcje skóry:
Stanowi ochronę organizmu przed szkodliwym wpływem środowiska zewnętrznego poprzez amortyzację sił działających z zewnątrz
Warstwa rogowa naskórka i włókna skóry stanowią mechaniczną osłonę przed wnikaniem drobnoustrojów do organizmu
Gruczoły łojowe skóry, płaszcz kwasowy i lipidowy na powierzchni skóry i keratyna naskórka tworzą chemiczną barierę, która zapobiega wysychaniu skóry i chroni przed jej pękaniem.
Stanowi wyspecjalizowany narząd czucia poprzez obecność licznych zakończeń nerwowych i włókien nerwowych odbierających wrażenia dotyku, ucisku, bólu i temperatury, bierze udziałw percepcji tych bodźców
W sposób czynny i bierny bierze udział w termoregulacji ustroju
Uczestniczy w gospodarce witaminowej poprzez wytwarzanie witaminy D oraz w melanogenezie porzez wytwarzanie melaniny
Odgrywa rolę narządu wewnątrzwydzielniczego przez komórki tuczne, które magazynują heparynę i histaminę
Produkuje cytokiny
Ma zdolność wchłaniania niektórych związków, np. witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz niektórych hormonów, uczestniczy w gospodarce wodno-mineralnej, a także tłuszczowej poprzez magazynowanie tłuszczu w tkance podskórnej.
Skóra zbudowana jest z naskórka oraz skóry właściwej. Najgłębszą warstwę stanowi tkanka podskórna, łącząca skórę z podłożem.
Naskórek jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym i może składać się z kilku do kilkuset warstw zrogowaciałych komórek. Rozwija się ektodermy. Pomiędzy komórkami występują melanocyty, czyli komórki barwnikowe pochodzące z grzebieni cewy nerwowej oraz komórki dendrytyczne pochodzące z mezenchymy współpracujące z układem immunologicznym. Ich obecność wpływa na dużą aktywność antygenową skóry.
Skóra właściwa znajduje się pod naskórkiem i posiada grubość od 0,5 do 3 mm. Wyróżnić można w niej dwie warstwy:
Warstwę brodawkową, którą tworzy tkanka łączna włóknista, zawierająca włókna kolagenowe, sprężyste i siateczkowe. Warstwa ta pukla się w naskórek poprzez brodawkowate wyniosłości. W warstwie brodawkowej występują głównie fibroblasty oraz mniej liczne limfocyty, komórki plazmatyczne, komórki tuczne i komórki tłuszczowe. Znajdują się tutaj także wolme i otorbione zakończenia nerwowe.
Warstwa siateczkowa utworzona przez bardzo gęstą sieć włókien kolagenowych i włókien sprężystych. W Warstwie tej znajdują się w niewielkiej ilości fibrocyty oraz naczynia krwionośne i włókna mięśniowe gładkie, głównie w pobliżu mieszków włosowych. Występują też tutaj liczne połączenia naczyniowe tętniczo-żylne, które odgrywają rolę w regulacji ciepła.
Tkanka podskórna jest związana ze skórą anatomicznie i czynnościowo, bowiem łączy ją z tworami położonymi głębiej, np. ze ścięgnami, mięśniami lub kośćmi. Zbudowana jest z tkanki łącznej wiotkiej oraz tkanki tłuszczowej, fibroblastów i histiocytów. Wiotka budowa tkanki podskórnej umożliwia jej wchłanianie znacznej ilości wody oraz pozwala na przesuwanie sóry wobec podłoża, pełniąc funkcję ochronną przed urazami mechanicznymi.
Przydatki skóry stanowią włosy, paznokcie oraz gruczoły.
Włosy występują na skórze całego ciała z wyjątkiem dłoni i stóp, okolicy odbytu, ujść narządów moczowo-płciowych oraz warg. Zbudowane są z komórek zrogowaciałych zawierających keratynę włóknistą twardą. Włosy powstają z komórek naskórka i wrastają w głąb skóry aż do warstwy podskórnej.
Paznokcie to wytwór zrogowacenia naskórka. Są wypukłymi czworobocznymi zrogowaciałymi płytkami, które pokrywają grzbietowe powierzchnie paliczków dystalnych palców dłoni i stóp. Zrogowaciała blaszka paznokcia przylega do zmodyfikowanego naskórka tworzącego łożysko paznokcia.
Gruczoły skóry. Do gruczołów skóry zalicza się gruczoły łojowe, wydzielające łój, oraz gruczoły potowe, wydzielające pot i występujące prawe we wszystkich częściach skóry.
Gruczoły łojowe powstają z nabłonka mieszka włosowego lub z naskórka. Znajdują się w skórze właściwej. Są gruczołami typu pęcherzykowego i otoczone są torebką z tkanki włóknistej. Wyróżnia się gruczoły łojowe jednogronkowe i wielogronkowe, których przewód wyprowadzający wysłany jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim i może doprowadzać wydzielinę do ujścia mieszka włosowego lub wprost na powierzchnię naskórka. Pęcherzyki wydzielnicze gruczołów łojowych zbudowane są z kilku lub kilkunastu komórek i nie mają światła. Komórki znajdujące się w samym środku pęcherzyka ulegają degeneracji i rozpadają się, tworząc wydzielinę gruczołu o dużej zawartości tłuszczu, którą nazywa się łojem.
Gruczoły potowe powstają bezpośrednio z naskórka i są gruczołami typu cewkowego, są nierozgałęzione oraz kłębkowa te. Położone są w najgłębszych warstwach skóry właściwej bądź w tkance podskórnej. Ujścia gruczołów potowych znajdują się na powierzchni naskórka w postaci porów skórnych. Wyróżnia się 2 typy gruczołów potowych:
Gruczoły potowe zwykłe o wydzielaniu ekranowym, czyli merokrynowym, występujące na całej skórze
Gruczoły apokryfowe, czyli wonne, zwane także dużymi gruczołami potowymi.
Różnice regionalne i rozwojowe w budowie skóry. Skóra gruba i cienka.
Skóra gruba znajduje się na dłoniach i powierzchniach podeszwowych stóp. Skóra ta nie ma włosów oraz charakteryzuje się specjalnym ukształtowaniem. Ma ona także liczne gruczoły potowe.
Skóra cienka pokrywa większośc powierzchni ciała, ma mniej gruczołów potowych i liczne zakończenia nerwowe.