Nerw łokciowy - w okolicy stawu łokciowego przebiega w bruździe leżącej na powierzchni tylnej nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej. Tutaj leży on bezpośrednio pod skórą i daje się łatwo wyczuć jako dość gruby powrózek. Przy urazie tej okolicy odczuwa się ból i mrowienie, przebiegające po stronie łokciowej przedramienia aż do palca małego. Na przedramieniu nerw przebiega między głowami m. zginacza łokciowego nadgarstka i razem z tętnicą łokciową biegnie po jego powierzchni wewnętrznej do okolicy nadgarstka. W dolnej czwartej części przedramienia nerw wychodzi spod mięśnia i układa się między ścięgnami: m. zginacza łokciowego nadgarstka i zginacza powierzchownego palców. Po drodze oddaje gałąź grzbietową (r.dorsalis, n. ulnaris), która przebiega pod ścięgnem m. zginacza łokciowego nadgarstka i przechodzi na stronę grzbietową ręki. Biegnąc na troczku zginaczy nerw dzieli się na gałąź powierzchowną do skóry palców IV i V oraz gałąź głęboką do mięśni dłoni.

Nerw promieniowy - Pień nerwu promieniowego po odłączeniu się od splotu okrąża spiralnie od tyłu kość ramienną, biegnąc w bruździe nerwu promieniowego, przykryty głową boczną mięśnia trójgłowego. W tej okolicy nerw promieniowy oddaje szereg gałęzi ruchowych do mięśnia trójgłowego ramienia oraz gałąź czuciową - nerw skórny ramienia, unerwiający skórę, pokrywającą głowę boczną tego mięśnia. Po wydostaniu się z obrębu mięśnia trójgłowego nerw promieniowy biegnie po stronie bocznej ramienia. W okolicy łokciowej znajduje się między mięśniami ramienno-promieniowym a ramiennym. Od pnia nerwu promieniowego oddziela się jeszcze w obrębie ramienia nerw skórny tylny przedramienia. W okolicy stawu łokciowego nerw promieniowy oddaje odgałęzienia do mięśnia ramienno-promieniowego, a następnie dzieli się na 2 gałęzie końcowe - głęboką (przechodzi na stronę tylną przedramienia, gdzie unerwia prostowniki przedramienia i mięsień łokciowy) i powierzchowną (biegnie po stronie powierzchownej przedramienia i przechodzi na grzbiet ręki, gdzie dzieli się na 5 nerwów grzbietowych palców, które unerwiają czuciowo stronę promieniową grzbietowej powierzchni ręki oraz częściowo grzbiet i zwrócone ku sobie powierzchnie palców 1,2, 3).

Nerw pośrodkowy - odchodzi charakterystycznie dwoma korzeniami - przyśrodkowym z pęczka przyśrodkowego i bocznym z pęczka bocznego splotu ramiennego. Na ramieniu w bruździe przyśrodkowej m. dwugłowego i dole łokciowym biegnie wspólnie z tętnicą ramienną, krzyżując ją w dole łokciowym od przodu. Na przedramieniu biegnie pomiędzy warstwami mięśni zginaczy. Przechodzi przez kanał nadgarstka i dzieli się na nerwy dłoniowe wspólne palców, a następnie na nerwy dłoniowe właściwe palców.

Nerw pachowy - część obwodowego układu nerwowego. Pochodzi z pęczka tylnego części podobojczykowej splotu ramiennego. Nerw ten opuszcza jamę pachową przebijając jej ścianę tylną i pojawia się w okolicy tylnej poniżej mięśnia naramiennego. Unerwia mięsień naramienny, mięsień obły mniejszy, skórę barku i skórę powierzchni tylnej ramienia w górnym odcinku. Jeżeli dojdzie do uszkodzenia nerwu, nie można obwodzić ramienia.

Nerw mięśniowo-skórny - Nerw ten bierze początek z pęczka bocznego splotu ramiennego (fasciculus lateralis plexus brachialis). Jego włókna pochodzą z segmentów od C5 do C7. Oddziela się w jamie pachowej, gdzie wchodzi w skład powrózka naczyniowo-nerwowego. Przyśrodkowo od niego znajduje sie nerw pośrodkowy, z tyłu zaś nerwy pachowy i promieniowy. Nerw mięśniowo-skórny kieruje się bocznie i w dół. Przebija on następnie mięsień kruczo ramienny. Odgradza go od tkanki mięśniowej omięsna. Po wydostaniu się z tego mięśnia przebiega pomiędzy dwoma innymi: ramiennym i dwugłowym ramienia, dostając się do bruzdy bocznej tego drugiego. Następnie nerw przechodzi przez powięź ramienia, by stać się nerwem skórnym bocznym przedramienia.

Nerw udowy - jest największym nerwem splotu lędźwiowego. Składa się z włókien pochodzących z nerwów rdzeniowych L2, L3, L4, a także czasami z L1 i L5. W jego przebiegu wyróżnia się cztery zasadnicze odcinki.

1. Część lędźwiowa. Gałęzie brzuszne nerwów L2, L3 i L4, należące do warstwy przedniej splotu lędźwiowego, przebiegają ukryte w mięśni lędźwiowym większym w dół, do przodu i w stronę boczną, aż do poziomu kręgu L5, bocznie w odległości ok. 3 cm od powierzchni bocznej jego trzonu. Tutaj łączą się tworząc pień nerwu udowego, spłaszczony grzbieto-brzusznie, który biegnie dalej dochodząc na powierzchnię mięśnia biodrowego i pod jego powięź biodrową. Cały ten odcinek jest ukryty między warstwą powierzchowną i głęboką włókien mięśnia lędźwiowego większego. Towarzyszą mu również ukryte w mięśniu lędźwiowym większym inne nerwy. Po jego stronie przyśrodkowej znajdują się: nerw płciowo-udowy, nerw zasłonowy i w zależności od występowania nerw zasłonowy dodatkowy, a po stronie bocznej: nerw skórny boczny uda.

2. Część biodrowa. Pień nerwu udowego przechodzi przez boczną krawędź mięśnia lędźwiowego większego i biednie w bruździe między nim a mięśniem biodrowym. Tutaj nerw staje się częściowo widoczny. W tej części nerw udowy jest oddzielony od naczyń biodrowych zewnętrznych przez mięsień lędźwiowy większy i w swoim przebiegu do więzadła pachwinowego coraz bardziej się do nich zbliża. Po stronie prawej leży do tyłu od dolnej części jelita ślepego, wyrostka robaczkowego i końcowego odcinka jelita krętego. Po stronie lewej biegnie do tyłu od okrężnicy zstępującej oraz od okrężnicy esowatej i jej krezki. Nad więzadłem pachwinowym nerw krzyżuje od tyłu naczynia okalające biodro głębokie.

3. Część pachwinowa. Miednicę większą nerw opuszcza przez rozstęp mięśni (lacuna musculorum). Tutaj nerw udowy jest oddzielony od położonej przyśrodkowo tętnicy biodrowej zewnętrznej wyłącznie przez grube pasmo powięzi biodrowej łuk biodrowo-łonowy (łac. arcus iliopectineus), łączące się z więzadłem pachwinowym (dolnym brzegiem ścięgnistym mięśni skośnych brzucha). Bocznie od nerwu przebiega mięsień ledźwiowy większy, który kończy się nieco poniżej krętarza mniejszego kości udowej.

4. Część udowa. Pień nerwu udowego uchodząc z rozstępu mięśni może oddawać liczne gałęzie końcowe tuż poniżej więzadła pachwinowego. Jeżeli rozgałęzia się już odcinku pachwinowym, wtedy część udowa nerwu udowego nie występuje.

Gałęzie boczne, zgodnie z kolejnością występowania:

- mięśniowe bliższe - w liczbie 3-5, unerwiają mięsień biodrowy i mięsień lędźwiowy większy,

- gg stawowe - kierują się do przedniej powierzchni stawu biodrowego,

- gałąź do m. grzebieniowego (gałąź łonowa) - biegnie skośnie do dołu i przyśrodkowo, krzyżując od tyłu naczynia udowe i dzieląc się na 2-3 gałęzie, które wnikają do przedniej powierzchni mięśnia łonowego (łac. musculus pectineus). Ponadto gałąź ta oddaje włókna czuciowe do stawu biodrowego i włókna naczyniowe do naczyń biodrowych zewnętrznych i do początkowych odcinków naczyń udowych;

- gg naczyniowe - położone są bardzo zmiennie. Nerw własny tętnicy udowej (łac. nervus arteriae femoralis proprius) odchodzi z odcinka biodrowego nerwu udowego, przebija mięsień lędźwiowy większy wchodzi do rozstępu naczyniowego, zbliżając się do tętnicy biodrowej zewnętrznej, gdzie przebija pochewkę naczyń udowych i dalej towarzyszy tętnicy udowej (która jest przedłużeniem tętnicy biodrowej zewnętrznej). Nerw ten wchodzi do kanału przywodzicieli i dalej towarzyszy tętnicy udowej biegnąc z nią w powrózku naczyniowym aż do końca tego kanału - do rozworu ścięgnistego przywodzicieli. Inne gałązki nerwu udowego to: gałąź do tętnicy głębokiej uda, gałąź do okostnej przedniej powierzchni kości udowej oraz czasami 2-3 krótsze gałązki nerwowe, zaopatrujące górny odcinek tętnicy udowej.

- gg skórne przednie - w liczbie 3-5, unerwiają skórę przedniej i częściowo przyśrodkowej części uda

- gg do mięśnia krawieckiego - górna i dolna;

Gałęzie końcowe:

- gg mięśniowe dalsze, które stanowią grupę boczną warstwy głębokiej gałęzi końcowych nerwu udowego. Krzyżują naczynia boczne okalające udo lub ich gałęzie. Zaopatrują wszystkie głowy mięśnia czworogłowego uda, oddając do każdej głowy mięśnia po kilka gałązek. Do dalszego odcinka mięśnia krawieckiego dochodzi również jedna gałąź mięśniowa dalsza. Ponadto zaopatrują staw biodrowy oddając dwie gałązki stawowe oraz staw kolanowy, oddając do niego jedną gałązkę.

Nerw udowo-goleniowy to przyśrodkowa gałąź warstwy głębokiej końcowych gałęzi nerwu udowego i jest najdłuższą gałęzią skórną tego nerwu. Zaopatruje powierzchnię przednio-przyśrodkową kolana i goleni aż do brzegu przyśrodkowego powierzchni stopy. W przebiegu tego nerwu wyróżnia się odcinek udowy i goleniowy. Odcinek udowy rozpoczyna się jako przedłużenie nerwu udowego (jest jego gałęzią końcową) i biegnie do tyłu od mięśnia krawieckiego. Położony bocznie od tętnicy udowej biegnie wzdłuż niej ku dołowi, po drodze krzyżując od przodu tętnicę boczną okalającą udo. Następnie skręca ku stronie przyśrodkowej, biegnąc bardziej skośnie i krzyżuje od przodu tętnicę udową a następnie biegnie po jej przednio-przyśrodkowym obwodzie. Następnie wraz z powrózkiem naczyniowym naczyń udowych nerw udowo-goleniowy wchodzi przez otwór górny do kanału przywodzicieli (łac. canalis adductorius). Biegnie w nim i 4-5 cm poniżej otworu górnego przebija przednią ścianę kanału przywodzicieli - blaszkę międzymięśniową (łac. lamina vastoadductoria) wraz z gałązką tętnicy udowej - tętnicą zstępującą kolana (łac. arteria descendens genu). Nerw towarzyszy jej, przebiegając przez bruzdę między mięśniem przywodzicielem wielkim a przyśrodkową głową mięśnia czworogłowego, przykryty mięśniem krawieckim i powięzią szeroką. Wychodząc niżej spod mięśnia krawieckiego nerw biegnie do tyłu od kłykcia przyśrodkowego kości udowej i kieruje się ku żyle odpiszczelowej (łac. vena saphena magna).

Odcinek goleniowy. Nerw przebija powięź goleni na wysokości guzowatości piszczeli (łac. tuberositas tibiae) i biegnie napowięziowo, towarzysząc żyle odpiszczelowej, która również biegnie napowięziowo na przyśrodkowej powierzchni podudzia. Nerw położony jest ku tyłowi od żyły odpiszczelowej, rzadko przyśrodkowo od niej. W dolnym odcinku podudzia nerw udowo-goleniowy oraz żyła odpiszczelowa zwracają ku przodowi i przebiegają przed kostką przyśrodkową, kierując się ku przyśrodkowego brzegu stopy.

W odcinku udowym występują najczęściej cztery gałęzie:

- gałąź skórna - do przyśrodkowej powierzchni dolnej części uda,

- gałąź stawowa - do przyśrodkowej powierzchni stawu kolanowego,

- gałęzie naczyniowe (2-3) - dochodzą do dolnego odcinka tętnicy udowej i początkowego odcinka tętnicy podkolanowej,

- gałąź podrzepkowa - odchodzi od nerwu zaraz po jego wyjści z kanału przywodzicieli i biegnie wraz z nerwem udowo-goleniowym pod mięśniem krawieckim, a następnie przebija powięź szeroką w okolicy ścięgna mięśnia krawieckiego (może przebijać również ścięgno) i kieruje się do przodu, dołu i bocznie łukowato obiegając rzepkę dochodząc do guzowatości kości piszczelowej. Zaopatruje tu skórę okolicy kolanowej przyśrodkowej oraz przedniej. Gałąź podrzepkowa tworzy zespolenia z nerwem skórnym bocznym uda, gałęziami skórnymi przednimi nerwu udowego i gałęziami skórnymi przyśrodkowymi nerwu udowo-goleniowego tworząc splot przedrzepkowy (łac. plexus prepatellaris).

W odcinku goleniowym odchodzą:

- gałęzie skórne przyśrodkowe goleni - odchodzą do przodu i tyłu, zaopatrując przednio-przyśrodkową powierzchnię podudzia,

- gałąź stawowa - odchodzi od odcinka końcowego nerwu przed kostką przyśrodkową i biegnie do przyśrodkowego brzegu stopy lub do powierzchni przyśrodkowej palucha. Unerwia przyśrodkową część stawu skokowo-goleniowego, zwanego stawem skokowym górnym (łac. articulatio talocruralis).

Nerw piszczelowy - Najczęściej rozpoczyna się w dole podkolanowym, przez który przebiega centralnie wraz z tętnicą i żyłą podkolanową, współtworząc powrózek naczyniowo-nerwowy. Następnie przebiega pod łukiem ścięgnistym mięśnia płaszczkowatego. Wchodzi pomiędzy grupę powierzchowną i głęboką mięśni zginaczy podudzia, biegnąc wspólnie z tętnicą i żyłami piszczelowymi tylnymi. W kanale kostki przyśrodkowej leży (wraz z naczyniami) pomiędzy powierzchowną i głęboką blaszką troczka zginaczy. W dalszym przebiegu oddaje dwie gałęzie końcowe: nerw podeszwowy przyśrodkowy i boczny.

Główne odgałęzienia

- gałęzie mięśniowe - unerwiają mięśnie zginacze podudzia

- nerw skórny przyśrodkowy łydki - współtworzy nerw łydkowy

- gałęzie piętowe przyśrodkowe - zaopatrują skórę przyśrodkowej części pięty i tylnej części podeszwy

- nerw podeszwy przyśrodkowy - unerwia mięsień odwodziciel palucha, mięsień zginacz krótki palców, głowę przyśrodkową mięśnia zginacza krótkiego palucha. Obszarem unerwienia odpowiada nerwowi pośrodkowemu na ręce

- nerw podeszwy boczny - boczna część podeszwy. Obszarem unerwienia odpowiada nerwowi łokciowemu na ręce

Nerw strzałkowy wspólny - swój początek bierze zwykle w dole podkolanowym. Biegnie po przyśrodkowym brzegu mięśnia dwugłowego uda, następnie przewija się dookoła szyjki strzałki. Następnie wchodzi pomiędzy przyczepy mięśnia strzałkowego długiego i dzieli się na dwie końcowe gałęzie: nerw strzałkowy głęboki i nerw strzałkowy powierzchowny. W przebiegu oddaje odgałęzienia unerwiające staw kolanowy, staw piszczelowo-strzałkowy oraz nerw skórny boczny łydki - unerwiający skórę na strzałkowej powierzchni łydki, aż do kostki bocznej. Gałąź tylna nerwu skórnego bocznego łydki współtworzy nerw łydkowy.

Nerw strzałkowy głęboki - Po odejściu od nerwu strzałkowego wspólnego, biegnie przykryty przez prostowniki goleni wraz z tętnicą i żyłami piszczelowymi przednimi przednimi po przedniej stronie błony międzykostnej goleni, w kierunku grzbietu stopy. Biegnie pod troczkiem górnym i dolnym prostowników. W końcowym odcinku wychodzi pod skórę i dzieli się na nerw grzbietowy palucha boczny i nerw grzbietowy palca drugiego przyśrodkowy. Nerw strzałkowy głęboki w przebiegu oddaje gałęzie unerwiające wszystkie mięśnie grupy przedniej (prostowniki) podudzia, mięśnie grzbietowe stopy i stawy: skokowo-goleniowy, stępu, stępowo-śródstopne oraz śródstopno-paliczkowe.

Nerw strzałkowy powierzchowny - Po odejściu od nerwu strzałkowego wspólnego, biegnie po powierzchni mięśnia prostownika długiego palców, następnie wychodzi pod skórę i dzieli się na gałęzie końcowe: nerw skórny grzbietowy przyśrodkowy i nerw skórny grzbietowy pośredni. W przebiegu nerw strzałkowy powierzchowny oddaje gałęzie mięśniowe do obu mięśni strzałkowych.

Nerw błędny, nerw X najdłuższy z nerwów czaszkowych, jest nerwem mieszanym, prowadzi włókna czuciowe, ruchowe i przywspółczulne. Należy do autonomicznego układu nerwowego (AUN) o charakterze przywspółczulnym (parasympatycznym), podobnie jak okoruchowy i twarzowy.

Zwoje i jądra czuciowe

- zwój górny nerwu błędnego (łac. ganglion superius n. vagi) położony w odcinku bocznym otworu żyły szyjnej (łac. foramen jugulare); zwój dolny nerwu błędnego (łac. ganglion inferius n. vagi) położony poniżej, przed wyrostkami poprzecznymi kręgów C1 i C2. Włókna dośrodkowe z tych jąder wchodzą przez bruzdę boczno-tylną do rdzenia przedłużonego, dochodzą pasmem samotnym do jądra pasma samotnego (łac. nucleus tractus solitarii), a także do jego górnego przedłużenia - jądra pasma rdzeniowego nerwu trójdzielnego (łac. nucleus tractus spinalis n. trigemini).

- Jądro ruchowe - jądro dwuznaczne, położone do tyłu od oliwki; włókna ruchowe wychodzą z rdzenia przedłużonego przez bruzdę boczno-tylną.

- Jądro przywspółczulne - jądro grzbietowe nerwu błędnego (łac. ganglion dorsalis n. vagi); włókna parasympatyczne wychodzą z rdzenia przedłużonego wraz z jądrami ruchowymi przez bruzdę boczno-tylną.

Wyróżnia się 4 części (odcinki) nerwu:

- głowowa

- szyjna

- piersiowa

- brzuszna

Odchodzi od rdzenia przedłużonego za pośrednictwem kilku korzonków. Opuszcza czaszkę przez tylną, czyli boczną część otworu szyjnego w czaszce (foramen jugulare pars major). W obrębie tego otworu część czuciowa nerwu tworzy niewielki zwój górny, a po wyjściu z otworu drugi, większy zwój dolny.

Po wyjściu z otworu żyły szyjnej nerw błędny biegnie pomiędzy tętnicą szyjną wspólną, a żyłą szyjną wewnętrzną we wspólnej pochewce powięziowej tworząc powrózek naczyniowo-nerwowy szyi. Z szyi przechodzi do śródpiersia górnego (warstwa nerwowa), a następnie tylnego, przy czym nerw błędny lewy krzyżuje się od przodu z łukiem aorty, przebiegając między tętnicą szyjną wspólną lewą i tętnicą podobojczykową lewą; prawy - przechodzi między tętnicą podobojczykową prawą i żyłą podobojczykową prawą. Dalej biegną za korzeniem płuca, po czym dochodzą do przełyku (n. błędny lewy po stronie przedniej, prawy - tylnej; ma to związek ze skręceniem się trzewi w okresie życia płodowego), gdzie tworzą splot przełykowy, plexus esophageus s. oesophageus, którego część przednia utworzona jest głównie z gałązek nerwu lewego, a część tylna, zwykle większa, z gałązek nerwu prawego. Nerwy błędne tworzą dwa pnie. Prawy pień błędny znajduje się na tylnej części przełyku, natomiast lewy na przedniej. Po przejściu do jamy brzusznej pnie błędne rozgałęziają się w ścianie żołądka, oddając gałęzie żołądkowe przednie i tylne (łac. rami gastrici anteriores et posteriores). Na przebiegu nerwu błędnego rozróżniamy część głowową, szyjną, piersiową i brzuszną.

Nerw biodrowo-podbrzuszny Nerw leży na mięśniu czworobocznym lędźwi (musculus quadratus lumborum). Następnie wchodzi między mięsień poprzeczny brzucha (musculus transversus abdominis) a mięsień skośny wewnętrzny (musculus obliquus internus), po czym zdąża między mięśniem skośnym wewnętrznym i mięśniem skośnym zewnętrznym (musculus obliquus externus) do pochewki mięśnia prostego brzucha (musculus rectus abdominis)

Nerw biodorowo-pachwinowy - W swym początkowym odcinku po wyjściu z mięśnia lędźwiowego większego przebiega między m. czworobocznym lędźwi a nerką, w dalszym między mięśniami przednimi brzucha. Po przebiciu m. skośnego wewnętrznego podąża w kierunku przyśrodkowym i dołącza do powrózka nasiennego. Nerw biodrowo-pachwinowy przebiega następnie przez pierścień pachwinowy powierzchowny, oddając swe gałęzie końcowe skórne.

Nerw zasłonowy W przebiegu nerwu wyróżniamy trzy odcinki: lędźwiowy, miedniczny i kanałowy. Odcinek lędźwiowy. Ma ok. 8 cm długości. Zaczyna się na poziomie piątego kręgu lędźwiowego (L5). U swego początku nerw leży w mięśniu lędźwiowym większym. Następnie kieruje się niemal zupełnie pionowo ku dołowi i przyśrodkowo względem nerwu udowego. Uchodzi z mięśnia lędźwiowego większego przekraczając jego przyśrodkową krawędź i biegnie między tą krawędzią a boczną powierzchnią trzonu L5 w otoczeniu tkanki tłuszczowej, pod żyłą biodrową wspólną, bocznie i do tyłu względem pnia współczulnego lędźwiowo-krzyżowego. W dalszym przebiegu nerw zbliża się do kresy granicznej miednicy (łac. linea terminalis) i dochodząc do niej w jej odcinku środkowym, utworzonym przez kresę łukowatą (łac. linea arcuata) nieco wygina się przed przejściem z miednicy większej w kierunku do boku i przodu, oddalając się w ten sposób od pnia lędźwiowo-krzyżowego. Krzyżując żyłę biodrową zewnętrzną nerw ostatecznie przekracza kresę łukowatą i uchodzi do miednicy mniejszej.

Odcinek miedniczny. Jest najdłuższy, ma 12 cm długości. Nerw zasłonowy przebiega odległość 2 cm gdzie po drodze krzyżuje go od przodu tętnica biodrowa wewnętrzna. Dalej kieruje się przyśrodkowo i równolegle względem kresy granicznej łukiem wypukłym na zewnątrz, gdzie od przodu krzyżuje go moczowód. Nerw zmierza do otworu zasłonowego, gdzie swym bocznym, wypukłym obwodem przylega do powięzi zasłonowej (łac. fascia obturatoria), przylegającej do zewnętrznej powierzchni mięśnia zasłaniacza wewnętrznego (łac. musculus obturator internus). Obwód przyśrodkowy nerwu przylega do otrzewnej ściennej miednicy mniejszej. Przed wejściem do kanału zasłonowego krzyżuje go jeszcze nasieniowód lub więzadło obłe macicy. Do nerwu dołącza tętnica i żyły zasłonowe i twory te zbiegają do kanału zasłonowego.

Odcinek kanałowy. W kanale zasłonowym formuje się powrózek naczyniowo-nerwowy, w którym jego elementy składowe układają się tak jak w miednicy, tzn. od góry ku dołowi leżą nerw, tętnica i żyły (tzw. układ NAV). Przed wyjściem z kanału zasłonowego nerw dzieli się na gałęzie końcowe - przednią i tylną.

Gałąź przednia. Jest silniejszą gałęzią. Uchodzi z kanału zasłonowego między położonym z przodu dolnym brzegiem więzadła łonowo-udowego a położonym z tyłu ścięgnistym górnym brzegiem mięśnia zasłaniacza zewnętrznego. Następnie nerw kieruje się ku dołowi w obrębie blaszki tkanki łącznej, pomiędzy mięśniem grzebieniowym a mięśniem zasłaniaczem zewnętrznym i biegnąc dalej w dół pomiędzy warstwę powierzchowną od warstwy środkowej przywodzicieli. Tutaj mija mięśnie przywodziciele krótki i długi.

Gałąź tylna. Jest gałęzią słabszą. Po wyjściu z kanału zasłonowego biegnie ku tyłowi, do dołu i nieco przyśrodkowo względem przedniej gałęzi. Może przebijać w swoim przebiegu mięsień zasłaniacz zewnętrzny, ale równie dobrze może biec na jego powierzchni zewnętrznej, a wtedy po wejściu do blaszki tkanki łącznej między mięśniem przywodzicielem krótkim a wielkim oddaje tu swoje gałęzie końcowe lub odpowiednio dla drugiego przypadku może towarzyszyć gałęzi przedniej do górnego brzegu mięśnia przywodziciela krótkiego.

Gałąź przednia oddaje:

- gg. mięśniowe - do mięśnia smukłego, przywodziciela krótkiego i długiego,

- gałąź skórna - zaopatruje skórę trzeciej, dalszej części uda;

Gałąź tylna oddaje:

- gałąź stawowa - do przyśrodkowej powierzchni stawu biodrowego,

- gg. mięśniowe - do m. przywodziciela wielkiego,

- gg. okostnowe - do tylnej powierzchni kości udowej i do jamy szpikowej,

- gałąź stawowa - do tylnej powierzchni stawu kolanowego,

- gałąź naczyniowa, zwana nerwem własnym tętnicy podkolanowej.

Nerwy międzyżebrowe składają się z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych piersiowych. Wszystkie przebiegają w przestrzeniach międzyżebrowych. Gałąź brzuszna nerwu piersiowego dwunastego biegnie poniżej ostatniego zebra i nosi nazwę nerwu podżebrowego. Nerwy międzyżebrowe oddają następujące gałęzie: mięśniowe, opłucnowe, stawowe, skórne boczne i przednie.

Nerw przeponowy - najdłuższy parzysty nerw wychodzący ze splotu szyjnego. Biegnie ku dołowi po mięśniu pochyłym przednim i przechodzi przez otwór górny klatki piersiowej.

Unerwia ruchowo mięsień przeponowy, a także czuciowo m.in. opłucną ścienną śródpiersiową, przeponową, osklepek opłucnej, otrzewną dolnej powierzchni przepony, wątroby, pęcherzyka żółciowego i osierdzie serca. Oddaje gałęzie: opłucnowe, osierdziowe, przeponowo-brzuszne, do grasicy i żyły głównej górnej.

Nerw grzbietowy łopatki - nerw części nadobojczykowej splotu ramiennego. Tworzą go gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych szyjnych: C4-C6. Początkowo znajduje się blisko mięśnia pochyłego środkowego, którego może, acz nie musi, przebić. Potem znajduje się między mięśniami: dźwigaczem łopatki i pochyłym tylnym. Kończy swój niezbyt długi przebieg w otoczeniu mięśnia równoległobocznego.

Nerw krtaniowy górny - ma swój początek w dolnej części zwoju dolnego nerwu błędnego. Biegnie w dół między boczną ścianą gardła a tętnicą szyjną wewnętrzną. Na wysokości kości gnykowej dzieli się na gałąź wewnętrzną i zewnętrzną. Gałąź wewnętrzna biegnie poprzez otwór w błonie tarczowo-gnykowej unerwiając czuciowo górną część krtani do szpary głośni. Gałąź zewnętrzna unerwia głównie mięsień pierścienno-tarczowy i mięsień zwieracz dolny gardła.

Nerw krtaniowy wsteczny - gałąź nerwu błędnego odchodząca od niego już w obrębie klatki piersiowej lub w otworze górnym klatki piersiowej. Powyżej niego odchodzą gałęzie sercowe szyjne górne, jego gałąź końcowa to nerw krtaniowy dolny. Z uwagi na asymetryczne ułożenie wielkich naczyń krwionośnych po prawej i lewej stronie ciała prawy i lewy nerw początkowo biegną inaczej. Prawy nerw owija się z przodu w tył wokół tętnicy podobojczykowej. Nerw po lewej stronie owija się wokół łuku aorty od przodu do tyłu (po tym można poznać i odszukać nie tylko jego, ale i nerw błędny), więzadło tętnicze jest położone w stosunku do niego przyśrodkowo. Zyskawszy odpowiednią wysokość nerwy te układają się po bokach tchawicy, następnie w bruździe między tchawicą i przełykiem. Docierają do tylnej powierzchni tarczycy.

Gałęzie:

- Gałęzie sercowe szyjne dolne - zmierzające do splotu sercowego, ich liczba nie jest stała

- Gałęzie tchawicze górne - odchodzące od pętli pod okrążanym naczyniem krwionośnym, celem ich jest śluzówka i błona mięśniowa tchawicy

- Gałęzie przełykowe - do górnego odcinka przełyku

- Gałęzie gardłowe - unerwiają tarczycę, przytarczyce i zwieracz dolny gardła

- Nerw krtaniowy dolny - gałąź końcowa, przebija dolny zwieracz gardła, po czym dzieli się na 2 gałęzie unerwiające ruchowo mięśnie krtani (oprocz pierścienno-tarczowego): gałąź przednia, gałąź tylna.

Nerw nadłopatkowy - nerw części nadobojczykowej splotu ramiennego. Tworzy go pień górny (gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych szyjnych: C5-C6 (C4)).Przechodzi przez dół nadobojczykowy większy, pod mięśniem czworobocznym udaje się w kierunku łopatki, podobnie postępuje tętnica nadłopatkowa, pokonuje wcięcie łopatki pod zmieniającym je w otwór więzadłem, podobnie czyni żyła nadłopatkowa, okrąża szyjkę łopatki, przy czym w tej części odchodzą od niego gałęzie m.in. do stawu ramiennego, a następnie zmierza w dół.

Nerw piersiowy długi - nerw części nadobojczykowej splotu ramiennego. Tworzą go gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych szyjnych: C5-C7 (C8). Zaczyna się 2 lub 3 korzeniami. Jeszcze przed połączeniem się korzenie okrążają (z C7) lub przebijają (C5, C6) mięsień pochyły środkowy, miejscem złączenia się jest zaś mięsień pochyły środkowy. Nerw następnie kieruje się w tył i w stronę mięśnia zębatego przedniego.

Nerw skalisty większy - gałąź nerwu twarzowego. Prowadzi różne rodzaje włókien nerwowych: czuciowe, ruchowe jak i przedzwojowe włókna przywspółczulne oraz smakowe. Nerw bierze swój początek w kolanku nerwu twarzowego. Odchodzi on od zwoju kolanka a następnie wychodzi na powierzchnię podstawy czaszki przez rozwór nerwu skalistego większego (łac. hiatus nervi petrosi majoris), który znajduje się na przedniej powierzchni części skalistej kości skroniowej. Następnie nerw przebiega w swojej bruździe: bruzda nerwu skalistego większego (łac. sulcus nervi petrosi majoris) kierując się ku przodowi i nieco przyśrodkowo. Po drodze mija on zwój Gassera oraz tętnicę szyjną wewnętrzną układając się między nimi (bocznie od tętnicy a przyśrodkowo i nieco ku dołowi od zwoju). Mając przed sobą otwór poszarpany nerw przebija przykrywający go chrząstkozrost klinowo-skalisty i wychodzi na zewnętrzną powierzchnię podstawy czaszki w stropie dołu skrzydłowo-podniebiennego. Tam wchodzi do kanału skrzydłowego (łac. canalis pterygoideus) i zespala się z biegnącym razem z nim nerwem skalistym głębokim (łac. nervus petrosus profundus). Zespolenie obu nerwów może nastąpić wcześniej na "wysokości" otworu poszarpanego. Wspólnie utworzony nerw kanału skrzydłowego biegnie do zwoju skrzydłowo-podniebiennego.

Nerw skórny przyśrodkowy ramienia - odchodzi z pęczka przyśrodkowego splotu ramiennego. Biegnie w jamie pachowej do przodu od mięśnia podłopatkowego i mięśnia najszerszego grzbietu. Łączy się z nerwem międzyżebrowo-ramiennym, odchodzącym od drugiego nerwu międzyżebrowego. Gałęzie obydwu nerwów przebijają powięź pachową i ramienną. Nerw skórny przyśrodkowy ramienia zaopatruje skórę dołu pachowego i strony przyśrodkowej ramienia.

Nerw pośladkowy górny jest nerwem ruchowym. Jego włókna pochodzą z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych L4, L5, S1. Jest gałęzią długą splotu krzyżowego. Wychodzi z miednicy wraz z naczyniami pośladkowymi górnymi przez otwór nadgruszkowy (górna część otworu kulszowego większego), następnie wchodzi pomiędzy mięsień pośladkowy średni a mięsień pośladkowy mały.

Nerw pośladkowy dolny jest nerwem głównie ruchowym, ale zawiera również włókna czuciowe. Jego włókna pochodzą z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych L5, S1, S2. Jest gałęzią długą splotu krzyżowego. Wychodzi z miednicy przez dolną część otworu kulszowego większego, następnie biegnie przykryty przez mięsień pośladkowy wielki i tu dzieli się na gałęzie końcowe.

Nerw skórny uda tylny jest nerwem skórnym. Jego włókna pochodzą z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych S1, S2, S3. Jest gałęzią długą splotu krzyżowego. Wychodzi z miednicy przez otwór podgruszkowy, biegnie w dół pod mięśniem pośladkowym wielkim do okolicy podkolanowej.

Nerw kulszowy - najpotężniejszy nerw ludzkiego ciała, zaopatruje on całą stopę, goleń i grupę tylną mięśni uda. Stanowi grube na pół centymetra pasmo, szerokości około 1,5 cm, odchodzące od wszystkich nerwów, które tworzą splot krzyżowy. Wychodzi z okolicy kulszowej splotu krzyżowego. Zbudowany jest z 2 składników- piszczelowego i strzałkowego, które połączone są wspólnym nanerwiem. Miednicę mniejszą opuszcza przez otwór podgruszkowaty i układa się na powierzchni tylnej mięśni krótkich, odpowiadających za obracanie uda, w połowie odległości między guzem kulszowym i krętarzem większym. Po wyjściu spod brzegu mięśnia pośladkowego wielkiego nerw leży bezpośrednio pod powięzią i może tu być badany palpacyjnie. W przypadku zapalenia nerwu kulszowego (rwy kulszowej, ischias) uciśnięcie go w tym miejscu wywołuje silny ból. W dalszym przebiegu na udzie układa się między mięśniem przywodzicielem wielkim i grupą tylną mięśni uda. Dochodząc do dołu podkolanowego, leży do tyłu od żyły i tętnicy podkolanowej, a więc bardziej powierzchownie. Ze względu na to, że nerw kulszowy przebiega przez okolice stawu biodrowego i kolanowego, przy ruchach kończyny zmienia się stan jego napięcia. Zginając staw biodrowy przy wyprostowanym stawie kolanowym, napinamy nerw kulszowy. W przypadku stanów zapalnych jest on szczególnie wrażliwy na urazy mechaniczne i przy biernych ruchach kończyny, ustawianej w opisany sposób, wykazuje silną bolesność (objaw Lasègue'a). Odwrotnie - przy wyprostowanym udzie i zgiętym kolanie nie jest on napięty, i to położenie jest dla nerwu pozycją spoczynkową. Na różnej wysokości nerw kulszowy dzieli się na dwa pnie:

- większy, stanowiący jego przedłużenie, nerw piszczelowy,

- słabszy, przechodzący na boczną stronę goleni, nerw strzałkowy wspólny.

Podział może nastąpić jeszcze w okolicy miednicy i nerw strzałkowy może przebijać mięsień gruszkowaty, podczas gdy nerw piszczelowy przechodzi przez otwór podgruszkowaty. Przy niskim podziale nerwu kulszowego gałęzie zaopatrujące udo odchodzą od pnia nerwu. Jego część piszczelowa unerwia zginacze stawu kolanowego, z wyjątkiem głowy krótkiej mięśnia dwugłowego uda, oraz część przywodziciela wielkiego, przyczepiająca się na kłykciu przyśrodkowym kości udowej. Od części strzałkowej nerwu odchodzą gałęzie do głowy krótkiej mięśnia dwugłowego i do stawu kolanowego.

Nerw guziczny jest nerwem czuciowym i ruchowym. Jego włókna pochodzą z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych S5 i C0. Jest gałęzią długą splotu krzyżowego . Z gałęziami brzusznymi nerwów rdzeniowych S3 i S4 tworzy mały splot guziczny. Odchodzą od niego nerwy odbytniczo-guziczne i gałęzie mięśniowe.

Nerw piersiowy długi - nerw części nadobojczykowej splotu ramiennego. Tworzą go gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych szyjnych: C5-C7 (C8). Zaczyna się 2 lub 3 korzeniami.Jeszcze przed połączeniem się korzenie okrążają (z C7) lub przebijają (C5, C6) mięsień pochyły środkowy, miejscem złączenia się jest zaś mięsień pochyły środkowy. Nerw następnie kieruje się w tył i w stronę mięśnia zębatego przedniego.

---