MIARY DZIAŁALNOSCI GOSPODARCZEJ

1. Dochód narodowy brutto = PKB

• Wynik sumowania wszystkich dóbr i usług, wytworzonych przez spłoeczeństwo przy pomocy ziemi, pracy i zasobów kapitałowych ( dobra konsumpcyjne i inwestycyjne, zakupy rządowe, eksport netto do innych krajów)

• Łączna wartość produkcji dóbr i usług wytworzonych w gospodarce w danym okresie

• Włączanie do DNB tylko dóbr finalnych (dobra pośrednie stanowią bowiem różne stadia na drodze do wyprodukowania dóbr finalnych). Wiele z dóbr finalnych nie jest przedmiotem kupna i sprzedaży na rynku, stąd ich wartośc liczona jest wg ich kosztów produkcji. Dotyczy to np. bezpieczeństwa publicznego, ochrony przeciwpożarowej, sądownictwa itp. Tego rodzaju usługi nie są sprzedawane i kupowane na rynku, chociaż stanowią ważną część łącznej produkcji finalnej.

• Transakcje czysto finansowe są wyłączone z DNB (dotyczy to głównie rządowych transferów płatniczych, prywatnych transferów płatniczych /np. prezenty; są to elementy wtórnego podziału dochodu/ oraz sprzedaży i kupna papierów wartościowych

• Rządowe transfery płatnicze- płatnośći przekazywane przez rząd indywidualnym osobom; np. płatności na opiekę społeczną)

• Sprzedaż towarów używanych jest również wyłączona z DNB

• Do mierzenia wartości dóbr i usług wykorzystywane są ceny rynkowe; ich zmiany eliminowane są poprzez wybór tzw roku bazowego, z którego ceny dóbr i usług przyjmowane są jako stałe

Dochód narodowy

realny nominalny

wyrażony w cenach: stałych bieżących

Realny DNB = nominalny DNB/wskaźnik cen

2. Dwie miary dochodu narodowego

1. jako strumień produktów

• wykorzystuje fakt, że społeczeństwo zakupuje dobra finalne i usługi, wydatkowując na ten cel określone sumy pieniężne- łączna wartośc dóbr finalnych

1. jako strumień dochodów lub kosztów wytworzenia strumienia produktów

• należą tu płace wypłacane pracownikom, renty płacone od ziemi oraz zyski płacone od kapitału; sumowanie wszystkich elementów zarobków (płac, procentów, rent oraz zysków) jako kosztów poniesionych przez społeczeństwo przy produkcji dóbr finalnych

• wartośc dodana- stanowi różnicę między utargiem firmy a wydatkami na materiały i usługi zakupywane od innych firm (uwzględnia płace, odsetki, dywidendy)

Elementy rachunkowości społecznej

Od strony wydatków	Od strony dochodów
Składniki dochodu narodowego brutto: -zakupy konsumpcyjne -inwestycje brutto (krajowe) - wydatki państwa - eksport netto Razem: DNB Minus: Amortyzacja Razem: Dochód narodowy netto	Dochody lub koszty uzyskania DNB - wynagrodzenia - procent, renty i inne dochody od własności - podatki pośrednie - amortyzacja - zyski Razem: DNB Minus: Amortyzacja Razem: Dochód narodowy netto

3. Inwestycje i tworzenie kapitału

• Inwestycje- produkcja dóbr kapitałowych; poświęcenie części bieżącej konsumpcji na rzecz zwiększenia konsumpcji w przyszłości, ograniczając konsumpcję w danym okresie i przeznaczając zaoszczędzone środki nanowe maszyny można w ten sposób zwiększyć produkcję, a więc i konsumpcję w następnych okresach.

• Inwestycje brutto- całkowite inwestycje bez żadnej poprawki na zużywanie kapitału; amortyzacja dóbr

• Inwestycje netto- różnica pomiędzy inwestycjami brutto i amortyzacją

• DNB = DNN + A

4. Wydatki państwa

• Państwo jest największym zbiorowym konsumentem, a także inwestorem, przez jego budżet przechodzi bowiem duża część produktu narodowego

• Wydatki rządowe: np. w. na budowe dróg i mostówm, na bezpieczeństwo publiczne i obronę narodową, szkolnictwo, sądownictwo itp.

• Nie wszystkie wydatki państwa powiększają automatycznie DNB- nie mogą być uwzglednione płatności transferowe= p. na ubezpieczenia od bezrobocia, zasiłki dla niewidomych i inne płatności z tytułu zabezpieczenia społecznego; transferami są różne świadczenia wypłacane osobom za względu np. na trudną sytuację materialną czy wypadki losowe

Wydatków państwa na dobra i usługi, które są uwzględniane w DNB nie należy utoższamiać z budżetem państwa. Ten ostatni obejmuje również rządowe transfery pieniężne.

Podatki





Podatki bezpośrednie podatki pośrednie

(od producentów) (podatki od transakcji handlowych)

Saldo bilansu handlowego- różnica pomiędzy eksportem i importem

Eksport- wartośc dóbr razem z dochodami, jakie uzyskują obywatele danego kraju z kapitału posiadanego zagranicą

PNB = PKB - Amortyzacja

PKB od strony wydatków to suma następujących składników:

• Wydatków konsumpcyjnych ludności na dobra i usługi (C)

• Krajowych prywatnych inwestycji brutto (I)

• Wydatków rządowych na dobra i usługi (G)

• Eksportu netto (Ex - Im)

PKB od strony dochodów to całkowity dochód z:

• Płac, procentów, rent oraz zysków w danym roku

• Podatków posrednich

• Amortyzacji

Dochody osobiste: łączne dochody, na które składają się zarobki bądź transfery uzyskiwane w danym okresie przez gospodarstwa domowe

Rozwój (wzrost) gospodarczy określa zmiany w gospodarce narodowej; związany ze zmianami ilosciowymi, mierzonymi stopą wzrostu dochodu narodowego; zmiany jakościowe, a więc zmiany o charakterze społeczno-gospodarczym

Rozwój gospodarczy to procesy powiększania realnego produktu społecznego w długim okresie.

Rozwój gospodarczy gdy:

• Wskaźniki dochodu narodowego będą wykazywac wzrost w określonym długim okresie

• Poprawa standardu życia obywateli w danym kraju

( przy czym w kraju gdzie dochód narodowy rosnie w tym samym tempie co przyrost naturalny- nie wystepuje rozwój gospodarczy)

„Miernik dobrobytu społecznego” - wskaźnik rzeczywistej indywidualnej konsumpcji (z pominięciem np. wydatków zbrojeniowych itp.)

„Dobrobyt ekonomiczny netto”- miara całkowitego efektu społecznego, obejmującego jedynie dobra konsumpcyjne i inwestycyjne, przyczyniając się bezpośrednio do dobrobytu ekonomicznego. Uwzglednione tu modyfikacje uwzględniają:

• Wartośc czasu wolnego (wydłużanie czasu nie prowadzi co prawda do przyrosu DNB, ale przynosi zwiększenie dobrobytu społecznego; czas wolny to nie tylko bowiem bierny wypoczynek , ale i również różne formy działalności ekonomicznej społeczeństwa)

• Podziemna gospodarka ( powoduje zwiększenie wskaźnika dobrobytu):

• Zgodna z prawem, ale nie zarejestrowana dla celów podatkowych (działalność po godzinach pracy)

• Niezgodna z prawem (produkcja i handel narkotykami, usługi najemnych morderców)

• Niszczenie środowiska naturalnego (powoduje zmniejszenie wskaźnika dobrobytu)

4

---