A Rentowność-ile możemy zarobić na danej inwestycji (rocznie)
Popyt-chęć nabycia określonych dóbr lub usług poparta możliwością kupna
Podaż-to ilość dóbr, oferowana na rynku przez producentów przy określonej cenie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację na rynku
Inflacja-zjawisko monetarne wywołane szybszym przyrostem ilości pieniądza niż produkcji
Bezrobocie-jest zjawiskiem społecznym, polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.
Prawo Okuna-określa się nim zależność między wzrostem produktu krajowego brutto a zmniejszeniem bezrobocia.
1. Czym zajmuje się ekonomia?
Ekonomia jest nauką badającą w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym, co, jak i dla kogo wytwarzać.
Ekonomię dzieli się na:
Mikroekonomię-zajmuje się zachowaniem indywidualnego konsumenta, przedsiębiorcy, handlowca, rolnika, pracownika, organizacje gospodarcze
Makroekonomię-badanie takich wielkości jak całkowity dochód gospodarki, odsetek osób zatrudnionych, przepływ kapitału, wielkość inwestycji, wielkość importu, eksportu, deficytów, budżetu
Mezoekonomię (40-50te lata XX wieku) - zajmuje się układami budżetowymi i regionalnymi w gospodarce, sektorem zdrowia (leczenie, zabiegi, usługi)
Uwzględniając oddziaływanie handlu zagranicznego i wzajemne powiązania gospodarcze na świecie można wyróżnić, jako działy ekonomii:
Międzynarodowe stosunki- zajmujące się uwzględnieniem wpływu międzynarodowej wymiany handlowej na gospodarkę państwa
Gospodarkę światową- dział ekonomii zajmujący się gospodarką całego świata jako jednego organizmu.
Ekonomia zajmuje się:
Alokacją
Kreacją
Podziałem
Rewitalizacją zasobów
Preferencjami (ludzi, grup)
2. Co to oznacza, że ekonomia zajmuje się alokacją zasobów?
Alokacja zasobów - jest planem użycia dostępnych środków, w szczególności w bliskiej przyszłości po to aby osiągnąć konkretne cele w dalekiej przyszłości. Jako dobry plan ma ona dwie części:
podstawowa decyzja alokacji
mechanizm kontyngentów
Podstawowa decyzja alokacji jest wyborem, które podmioty uwzględnić i finansować w planie (oraz wysokość ich finansowania), a które nie.
Istnieją dwa mechanizmy kontyngentu:
priorytetowa ocena podmiotów wykluczonych z planu, pokazując tym samym, które z nich finansować gdyby pojawiły się dodatkowe zasoby
priorytetowa ocena niektórych podmiotów włączonych do planu, wskazując na to, które z nich powinny być poświęcone dla zmniejszenia zasobów zużywanych jeżeli zajdzie taka potrzeba
Efektywna alokacja zasobów to podstawowy problem ekonomii. Gospodarowanie dotyczy zasobów, które są ograniczone. Jeżeli jakiś zasób jest nieograniczony, występuje obficie i w ilościach większych niż ludzie go potrzebują, nie istnieje problem gospodarowania nim.
Jeżeli jakiś zasób jest ograniczony, oznacza to, że jeżeli ktoś otrzyma go tyle ile potrzebuje, to ktoś inny nie otrzyma zasobu w oczekiwanej ilości. Z reguły przy danych założeniach wyjściowych, można rozsądnie ten zasób rozdzielić pomiędzy potrzebujących. Sposób takiego podziału, biorący pod uwagę optymalne w tym przypadku pożytki gospodarcze nazywamy efektywną alokacją zasobów.
3. Jakie rodzaje kapitałów wykorzystuje współczesna gospodarka?
Kapitał o pojęcie z dziedziny ekonomii i finansów, oznaczające dobra (bogactwa, środki, aktywa) finansowe, szczególnie, gdy służą one rozpoczęciu lub kontynuacji działalności gospodarczej. Jest jednym ze środków wytwórczych, obok: pracy, przedsiębiorczości i ziemi, które są potrzebne do rozpoczęcia produkcji.
Dobra finansowe lub materialne o wymiernej wartości pieniężnej, którymi można dysponować w celu prowadzenia działalności mającej przynieść dochód. Kapitał najpierw się gromadzi, a następnie go inwestuje. Przedsiębiorstwo jest finansowane z kapitału własnego: akcyjny, udziałowy, zapasowy, rezerwowy. Kapitał należy do podstawowych czynników produkcji. Stanowi on posiadane dobra materialne i niematerialne, wykorzystywane w procesach produkcji oraz zasoby pieniężne przedsiębiorstwa. Kapitał w dosłownym rozumieniu tego słowa jest stosowany do określania źródeł finansowania majątku i wykazywany jest po stronie pasywów bilansu.
Rodzaje:
kapitał fizyczny-przedmioty materialne (maszyny, urządzenia, środki transportu, wyposażenie)
kapitał niewidoczny-nakłady o charakterze niematerialnym (patenty, licencje, znak firmowy, reputacja firmy, kapitał ludzki).
kapitał intelektualny (wiedza, talenty)
kapitał rzeczowy (budynki, drogi)
kapitał finansowy
kapitał kulturowy (wiedza, umiejętności i przedmioty o wartościach kulturowych, jakie ludzie nabywają, w czasie uczestnictwa w życiu społecznym. Wyraża się on w pierwszym rzędzie w językowych i kulturowych kompetencjach jednostki.
Z punktu widzenia okresu zużywania się środków produkcji:
kapitał dzieli się na obrotowy - zużywający się w ciągu jednego procesu produkcyjnego
kapitał trwały - wykorzystywany stopniowo
Od czego zależy wybór konsumenta? (w warunkach ryzyka)
Podejmowanie decyzji zakupu jest czynnością ryzykowną, zwłaszcza w przypadku nabywania produktów po raz pierwszy. Zakupowi takiemu towarzyszy zazwyczaj ryzyko podjęcia nietrafnej decyzji, czyli prawdopodobieństwo poniesienia różnego rodzaju strat, które mogą wyniknąć w następstwie zakupu. Ryzyko jak wiemy jest rodzajem niepewności, z którą konsumenci mają do czynienia wówczas, gdy nie mogą przewidzieć wielu istotnych konsekwencji podjęcia decyzji zakupu. Ryzyko zakupu występuje wówczas, gdy konsumenci dostrzegają niebezpieczeństwo podjęcia nietrafnej decyzji i obawiają się, że konsekwencje takiej właśnie decyzji mogą być dla nich istotne np. strata pieniędzy, prestiżu, czasu, ośmieszenie. Spostrzegane przez konsumenta ryzyko zakupu ma charakter subiektywny i jest ściśle związane z psychiką. Dlatego też zalicza się je do wewnętrznych uwarunkowań zachowań konsumentów. Wielkość ponoszonego przez konsumenta ryzyka zakupu może być różna. Zależy od wielu czynników. Na ogół uważa się, że rozmiary ryzyka są ściśle związane z rodzajem nabywanego produktu. Znacznie większe ryzyko towarzyszy zakupowi produktów skomplikowanych technicznie, np. komputerów osobistych, samochodów, zmywarek do naczyń, a także lekarstw niż produktów prostych- mydła, papierosów, czy ziemniaków. Na wielkość ryzyka ma znaczny wpływ znajomość produktu przez konsumenta. Znacznie większe ryzyko ponosi on kupując produkt, z którym nie miał on w przeszłości żadnych doświadczeń lub miał doświadczenie negatywne, niż wybierając produkt dobrze mu znany i sprawdzony w użytkowaniu. Powszechnie uważa się, że wielkość ponoszonego przez konsumenta ryzyka zależy od względnej wartości finansowej zakupu, czyli relacji ceny w stosunku do zasobów finansowych konsumenta. Większe zaangażowanie finansowe (wyższa cena) oznacza ryzyko poniesienia większych strat na skutek błędnej decyzji. Spostrzegane ryzyko ulega istotnemu zwiększeniu w przypadku, gdy zasoby finansowe są ograniczone. Zakup na prośbę, z możliwością zwrotu towaru, lub wynajem zamiast zakupu, mogą być sposobem zmniejszenia spostrzeganego ryzyka zakupu. Jest to bardzo dobry sposób na ograniczenie ryzyka funkcjonalnego, a więc ryzyka zakupu produktu nie spełniającego oczekiwań co do niezawodności, trwałości, wydajności, itp.
5. Od czego zależy wartość popytu?
związane z rynkiem:
przewidywania co do kształtowania się cen w przyszłości,
nie związane z rynkiem (pozarynkowe):
preferencje konsumentów: gusty, upodobania, przyzwyczajenia
liczba ludności,
struktura wiekowa konsumentów,
struktura płciowa konsumentów,
stan cywilny,
poziom wykształcenia,
wyznanie,
warunki klimatyczne,
pora roku,
poziom zamożności,
sytuacja gospodarcza,
sytuacja polityczna.
6. Który rodzaj struktur rynkowych jest najlepszy dla gospodarki? Który najbardziej popularny?
W gospodarce rynkowej wyróżnia się cztery struktury rynkowe:
I. KONKURENCJA DOSKONAŁA - reprezentuje idealny stopień konkurencji
Cechy konkurencji doskonałej:
wielu kupujących -są oni ceno biorcami
wielu sprzedających
identyczność produktów
swoboda wejścia na rynek i wyjścia z niego
doskonała informacja
II. MONOPOL PEŁNY - określa rynek na którym znajduje się jeden sprzedawca. Na takim rynku kupujący mogą konkurować ze sobą o rzadki produkt, ale brak jest konkurencji ze strony producentów.
Monopolista może wyznaczyć cenę produktu i wytwarzać wybraną wielkość produkcji.
Cechy monopolu:
jeden kupujący (monopol popytowy) lub jeden sprzedający (monopol podaży)
cenotwórstwo -monopolista sam tworzy cenę
zablokowane wejście -jest tylko jeden monopolista, ograniczony dostęp do rynku
III. KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA - odnosi się do rynków gdzie działalność gospodarczą prowadzi względnie duża liczba firm oferujących na sprzedaż podobne ale nie identyczne produkty. Mimo znacznej liczby sprzedawców danego dobra jeden z nich ma na tyle mocną pozycję rynkową, że jest w stanie kształtować cenę.
Cechy konkurencji monopolistycznej:
względnie dużo sprzedających -są rozdrobnieni, ich udział w rynku jest niewielki, firmy produkują 1 produkt np. rynek leków
zróżnicowanie produktów -np. rynek zabawek; produkty różnią się od siebie, są bardzo zróżnicowane
konkurencja niecenowa -firny nie konkurują z ceną, konkuruje się jakością produktów, reklamą i warunkami sprzedaży, przywiązuje się wagę do znaków
warunki wejścia na rynek -względnie łatwe, wejście jest łatwe ale występują pewne bariery np. finansowe
IV. OLIGOPOL-forma konkurencji niedoskonałej, jest wtedy gdy na rynku występuje od dwu do kilkunastu producentów ich decyzje cenowe są wzajemnie zależne.
Przedsiębiorstwa oligopolistyczne produkują albo jeden produkt np. stal, albo produkty są bardzo zróżnicowane np. samochody.
Cechy oligopolu: -
wielu uczestników
produkty bardzo zróżnicowane lub takie same-standard
wzajemna zależność cenowa -firmy patrzą jak kształtują się ceny ich konkurentów -
swoboda wejścia -względnie trudna
Jak wpływa na eksploatacje ropy długookresowa elastyczność cenowa popytu?
Elastyczność cenowa popytu
Elastyczność cenowa popytu bada siłę reakcji popytu na zmianę ceny danego dobra. Innymi słowy mówi, o ile zmieni się popyt na dane dobro pod wpływem zmiany jego ceny o dowolnie małą wielkość.
Poziom elastyczności cenowej jest zależny od możliwości substytucji jednego dobra innym, skali zmiany ceny, oraz okresu jaki popyt ma na dostosowanie się do zmian.
Czynniki wpływające na wartość elastyczności cenowej popytu:
- stopień substytucyjności dobra - im więcej substytutów danego dobra tym większa elastyczność jego popytu
- rodzaj dóbr - popyt na dobra podstawowe jest mniej elastyczny niż na dobra luksusowe
- znaczenie dobra dla konsumenta - popyt na dobro o dużym udziale w budżecie jest stosunkowo elastyczny
- poziom ceny towaru - im wyższy poziom ceny, tym elastyczność jest większa
- czas trwania ceny - im dłużej utrzymuje się zmiana ceny, tym elastyczność cenowa dobra będzie większa.
Różne grupy towarowe charakteryzują się różną elastycznością popytu. Według tego kryterium wyróżniamy:
- popyt sztywny - czyli zmiana ceny nie wpływa na popyt
- popyt nieelastyczny - zmiana ceny o 1% wywołuje zmianę popytu o mniej niż 1%
- popyt proporcjonalny - zmiana ceny o 1% powoduje zmianę popytu również o 1%
- popyt elastyczny - zmiana ceny o 1% powoduje zmianę popytu o więcej niż 1%
Elastyczność cenowa popytu = % zmiany popytu / % zmiany ceny
Jak obliczyć PKB?
PKB-obraz działalności danego kraju w ciągu roku
PKB jest równy finalnym wydatkom wszystkich nabywców wartości dodanej wytworzonej na terenie kraju. Zatem od strony popytowej:
PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport - import + zmiana stanu zapasów.
suma wydatków musi być równa sumie dochodów ze wszystkich źródeł. Zatem od strony dochodowej:
PKB = dochody z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa + amortyzacja.
Powyższa formuła wyraża podział wartości dodanej pomiędzy pracę (pracowników najemnych), kapitał (właścicieli kapitału, inwestorów), państwo i odtworzenie zużytego majątku.
PKB=C+J+G+NX
C- konsumpcja J-inwestycje G-rządowe wydatki NX-eksportnetto (eksport-import)
PKB=C+J+G+CA
CA-current account ( rachunek bierzący)-składają się na niego: NX, saldo usług, transfery dochodów, dywidendy
Co wpływa na zmiany PKB?
PT=PKB MV=PT
Jaki jest wpływ stóp procentowych na wielkość inwestycji?
Stopa procentowa-miernik przychodu, jaki przysługuje posiadaczowi kapitału z racji udostępnienia go innym.
Wysokość stóp procentowych zależna jest przede wszystkim od ryzyka finansowego przedsięwzięcia oraz od terminu na jaki inwestowane są środki.
Wyższe stopy procentowe obniżą rentowność produkcji i w krótkim czasie mogą spowodować zmniejszenie skali produkcji i zmniejszenie zatrudnienia, a w długim czasie zmuszą przedsiębiorstwa do stosowania bardziej pracochłonnych metod produkcji.
Jak zmiana ilości pieniądza (M) wpływa na P i T ?
MV=PT
M-ilość pieniądza V-szybkość obrotu pieniądza (wielkość) PT-PKB (produkt krajowy brutto)
im większa ilość pieniądza i szybkość jego obiegu tym większe jest PKB i na odwrót