ANTROPOLOGIA

14. 11.2009

Dyfuzjonizm:

1. Znaczenie wpływu czasu

2. Początki w antropologii już w XIX w

3. Małe znaczenie już w latach 30-tych XX w

4. Jeden z najpopularniejszych kierunków w antropologii

Cechy charakterystyczne:

1. Nawiązywanie do tradycji filologicznych

2. Zakłada się istnienie historycznego pokrewieństwa między wszystkimi językami

3. Kładzie nacisk na przenoszenie rzeczy (materialne lub niematerialne, tradycje, wierzenia, mity) z jednej kultury na drugą DYFUZJA

4. Sprzeciwia się ewolucjonizmowi

5. Myślano, że ludzkość jest pozbawiona wynalazczości (ma miejsce dyfuzja)

Osoby:

a) William Jones:

- Orientalista

- Adwokat

- Doszedł do wniosku, że między greką, łaciną a sanskryptem istnieją ogromne podobieństwa

- Języki indoeuropejskie jakoś są ze sobą powiązane

b) Wilhelm von Humboldt:

- Język baskijski wg Humboldta jest językiem europejskim, ale nie należy do rodziny języków indoeuropejskich (jak większość języków europejskich)

c) Johan von Herder

- Pomiędzy językiem a kulturą istnieją ścisłe związki

d) Jacob Grimm:

- Języki germańskie

- Badania nad przesuwką spółgłoskową

e) Franz Bopp :

- Gramatyka języków indoeuropejskich

- Był jednym z twórców językoznawstwa historyczno-porównawczego

f) Friedrich Muller:

- Orientalista

- Ewolucjonista

- Niedoszły muzyk

- Badał religię w Indiach i porównywał z religiami Rzymu i Grecji

- Stwierdził, że istnieją duże podobieństwa

- Interesowały go zwyczaje pogrzebowe DYFUZJONIZM

g) Adolf Bastian:

- Lekarz okrętowy

- Etnografia muzealna (miał sporą kolekcję)

- Jeden z pionierów kierunku

Dyfuzjonizm właściwy (szkoła niemiecko - austryjacka):

Friedrich Ratzel

- Zoolog i geograf

- Postulat mapowania regionów i odnajdywania na regionach interesujących nas cech

- Dyfuzji mogą podlegać pojedyncze elementy kultury, ale całe kompleksy kulturowe też; umożliwiało to migracje

- Łuki w Nowej Gwinei i Afryce są bardzo podobne

- Dowody na dyfuzje dotyczą również sytuacji podbojów

- Kładł nacisk na jakościowy aspekt dyfuzji kulturowej

- Miał następcę (Leo Frobenius)

Areały kulturowe niektórzy twierdzą, że wymyślił je Ratzel, inni, że nie miał nic wspólnego

Leo Frobenius (badał Afrykę, kolekcjoner - muzealnik, rozwinął koncepcję Ratzela)

Areały kulturowe wszelkie kulturowe, które w pewnych okolicznościach mogą na siebie nachodzić, po pewnym czasie granica się zaciera bądź następuje pewne ograniczenie, podział.

Na gruncie pracy afrykańskiej opracował pojęcie światopoglądu:

a) Etiopskiego - podstawą jest hodowla bydła i uprawa ziemi

* Patrylinearność

* Kult przodków

* Kult ziemi

b) Hamicki - hodowla bydła, ale uzupełnianie to łowiectwem i zbieractwem

* Matrylinearność

* Unikanie zmarłych - dotykania ich

* Wiara w czary, rozwinięta magia

- Zwrócenie uwagi na ilość cech podobnych

Fritz Graebner

- Muzeolog ( kultura materialna)

- Zwrócił uwagę na podobieństwo form, materiałów, funkcji przedmiotów w różnych kulturach

- Dokonał podziału na 4 kręgi kulturowe:

1. Tasmania

2. Bumerangu Australijskiego

3. Łuku Melanezyjskiego

4. Matrylinearności Polinezyjskiej

Wilhelm Schmidt:

- Werbista

- Misjonarz - kwestie religijne

- Dokonał podziału na 4 kręgi kulturowe:

1. Prakultury zbieraczy i łowców

2. Prymarny - uprawy ogrodów (Afryka, Nowa Gwinea)

3. Sekundarny - intensywne rolnictwo

4. Tercjarny - większość cywilizacji starego świata

Graphton Schmidt:

* Szkoła angielska

* Szkoła heliotyczna

* Wszystkie wielkie osiągnięcia na świecie pochodzą z Egiptu

Monoteizm pierwotny ludzie kiedyś wierzyli w Boga, ale on zaczął się od ludzi oddalać. Ludzie zaczęli szukać kontaktu z Bogiem - pojawili się pośrednicy - z czasem wrośli oni do rangi bogów POLITEIZM

Większa pewność siebie ludzi wynika z rozwoju technologii. Pewność siebie prowadzi do zmniejszenia znaczenia religii - wzrasta uzależnienie od magii.

Funkcjonalizm:

- Obejmuje funkcjonalizm właściwy (Malinowski)

- Obejmuje funkcjonalizm strukturalny (Radcliffe Brown)

Funkcjonalizm właściwy (Malinowski):

* Zajmuje się wspólnym działaniem jednostek

* Przymus wywierany na jednostki przez instytucje społeczne

* Związki, które zachodzą między potrzebami jednostek a zaspokajaniem tych potrzeb w ramach kulturowo - społecznych

* Przeciwnik teorii - stacjonarne badania terenowe

* „Używajmy języka tubylców”

* Potrzeby (biologiczne, kulturopodobne, integratywne)

Potrzeby biologiczne jednostki / rozwiązanie kulturowe:

a) Przemiana materii / zaopatrywanie się w żywność

b) Reprodukcja / pokrewieństwo

c) Wymogi organizmu / schronienie

d) Ruch / kulturowe działanie

e) Rozwój / trening

f) Zdrowie / higiena

g) Bezpieczeństwo / ochrona

Malinowski uważał, że kulturę można traktować na 2 sposoby:

1. Instrumentalnie

2. Instytucjonalnie - odnosi się do funkcji społecznych osób, które mogą być instytucjami - powinni mieć zasoby, wiedzę, narzędzia, znać dokładnie system wartości.

Radcliffe Brown (funkcjonalizm strukturalny):

* Analizował strukturę społeczną

* Zwracano uwagę na instytucje społeczne

* Wpływ czasu jest ważny, ale liczy się badanie tu i teraz

* Wzajemne powiązania elementów kultury

* Postulowano całościowe badanie danego zjawiska holistycznie

* Podkreśla pokrewieństwo między socjologią a antropologią

* Interesowała go struktura, porządek społeczny

* Prowadziła badania terenowe również w języku tubylców

* Struktury społeczeństw podobne do organizmu żywego

* Wyróżniał 4 systemy:

- System reprodukcyjny - pokrewieństwo

- System krążenia - religia

- System trawienny - system gospodarczy / ekonomiczny

- System nerwowy - polityka

Struktura społeczna odnosimy do faktycznych informacji (zdobytych w terenie)

Forma strukturalna to zestaw wniosków o jakiejś kulturze wyprowadzonych z terenu

Relatywizm kulturowy (nie oceniać innych przez pryzmat własnej kultury)pogląd głoszący, iż żadna praktyka kulturowa nie jest dobra ani zła sama w sobie, ale musi być oceniona w kontekście, w jakim funkcjonuje. Relatywizm kulturowy odrzuca więc możliwość wartościowania obcej kultury przez pryzmat własnych wartości, prowadząc do większego obiektywizmu w postrzeganiu "swojej" i "obcej" kultury.

Każdy z nas jest etnocentryczny - używanie antyetnonizmów

Franz Boas:

* Antropolog amerykański

* Jego koncepcje uznawane za najważniejsze

* Podkreślił różnorodność kulturową

* W pracy fizyka zajmował się postrzeganiem kolorów wody

* Badał też postrzeganie rodzajów śniegu w ludach tubylczych

* Jego koncepcje wykorzystywano przeciwko rasizmowi i antysemityzmowi

* Rasa biała nie jest mądrzejsza od żadnej innej, jest tylko uprzywilejowana historycznie

* Podkreślał znaczenie kultury

* Sprzeciwiał się ewolucjonizmowi

* Subiektywność spostrzeżeń: postrzegam rzeczywistość jak mi każe / mówi o tym moja kultura

* Postęp kultury: na rozwój cywilizacji złożyło się wiele wcześniejszych społeczności

* Odrzucał biologiczną postawę kultury

* Kultura jest niezależna od rasy

* Nie da się porównywać kultur pod każdym względem, bo oznacza to wartościowanie

- 3 -

---