Antropologia
28.11.2009
Kloeber i Kluckhorn
6 kategorii kultury:
* Definicje opisowe - oparte na treściach kultury
* Definicje historyczne - opierają się na tradycji i kładą na nią nacisk
* Definicje normatywne - akcentuje się normy, wartości, postępowania
* Definicje psychologiczne - nacisk na uczenie się, proces enkulturacji, socjalizacji
* Definicje strukturalne - podobne do normatywnych, mówi się o wzorcach zachowania w danej kulturze
* Definicje genetyczne - kultura to jest wytwór człowieka, człowiek tworzy kulturę
Definicja Tylora
Kultura złożona całość, która obejmuje wiedzę, sztukę, prawo, wierzenia, moralność, obyczaje oraz inne zdolności i przyzwyczajenia, które zdobywa człowiek jako członek społeczności.
Definicja Ruth Benedict
Kultura całość, na którą składały się pewne dziedziny ściśle ze sobą powiązane, współzależne od siebie. To co w jednej kulturze uznawane jest za normalne u innych nie musi być uznawane. Kultura daje wachlarz możliwości, wybieramy te które są przyjęte w naszej kulturze. Wiemy które wybrać bo przeszliśmy proces socjalizacji, enkulturacji - przez całe życie przechodzimy ten proces.
Margareth Mead
* Prowadzi badania terenowe
* Dorastanie młodzieży, wychowanie głównie dziewcząt
Kultura to całość składająca się z wzorów zachowań, które miały ogromny wpływ na 4 składniki systemu kulturowego:
- Jednostki
- Relacje między jednostkami
- Przedmioty materialne
- Relacje ludzi w stosunku do przedmiotów materialnych
Konfiguracjonizm - przekazywanie treści kulturowych z pokolenia na pokolenie
3 typy kultur:
a) Postfiguratywna - proces enkulturacyjny ma charakter naturalny, przebiega od pokoleń starszych do młodszych. Zachodzą rzadko, powoli.
b) Konfiguratywna - społeczeństwa przemysłowe industrialne, starsi uczą młodszych, ale również odwrotnie, równorzędnie w sytuacjach nadzwyczajnych.
c) Prefiguratywne - kultury przyszłości starsze pokolenia uznają niezależność pokoleń młodszych, młodzi ludzie uczą starszych
Myślenie pierwotne było charakterystyczne dla ludzi pierwotnych. Jest inne jakościowo od myślenia nielogicznego. Myślenie prelogiczne nie odróżnienie przyczyny od skutku. W sytuacjach codziennych mysli logicznie, ale w sferze sacrum logiki nie widzi.
Levy Bruhl
* Odrzucił koncepcję jedności psychiki ludzkiej
Strukturalizm obejmuje perspektywy teoretyczne, które dają pierwszeństwo wzorom w stosunku do treści.
Funkcjonalizm strukturalny i strukturalizm:
Podobieństwa
* Zainteresowanie relacjami między poszczególnymi dziedzinami kultury
Różnice
* Funkcjonalizm strukturalny poszukuje porządku w obrębie kultury
* Strukturalizm zainteresowany strukturą myślenia i strukturą społeczeństwa
Ferdynand de Saussure
* Kluczem były badania między elementami języka, można znaleźć związki między elementami
* Rozróżnił język od mówienia
* Język dotyczy struktury językowej lub gramatycznej
* Mówienie - używanie z konkretnej wypowiedzi określonych jednostek
* Badacz przechodzi od mówienia do języka
Podział na:
a) Oznaczające - słowa, symbole, które mają coś zastąpić
b) Oznaczane rzeczy, wydarzenia, myśli, które mają zastąpić słowa
Znak = oznaczające + oznaczane
il cane bau - bau
the dog bof - woof; bow - wow
el perro guau - guau
der Hund woof - woof
pies hał hał
Między językiem a innymi dziedzinami kultury istnieje zasadnicza analogia:
* Budowa strukturalna języka i innych dziedzin jest taka sama albo podobna, czyli można te struktury badać tymi samymi metodami
* Jak weźmiemy metody do badania języka możemy go wykorzystać do badania kultury
Strukturalizm holenderski - zajmował się regionami
Strukturalizm brytyjski - zajmował się konkretnymi społecznościami
Strukturalizm francuski (właściwy) - zajmował się strukturą wszystkich możliwych struktur
Levi Straus
* Wewnętrzna logika kultury - stosunkiem tej logiki do wszystkiego co jest poza kulturą
* Cała rzeczywistość jest strukturalizowana
* Struktura jest niezależna i odmienna
* Inspirował się faktem społecznym Durkheima
* Seniologia - nauka o znaczeniu znaków
* Wątki dotyczące wymiany (Marshal Maus)
* Nieświadomościowe fakty społeczne
* Jeżeli język jest częścią struktury kulturowej która rządzi się swoimi prawami to także pozostałe części kultury rządzą się swoimi prawami
* Badania porównawcze, badacz tworzy modele strukturalne, jak zmiana elementu wpływa na resztę
* Myślenie symboliczne - ma opierać się na zasadzie ciągłego nieuświadomionego przechodzenia od metafory do metonini (oznaczenia); ciąg paradygmatyczny (odmieniania wyrazów) przeplatany ciągiem syntagmatycznym (logiczny ciąg wyrazów)
* System opozycji binarnych - czyli ujmowanie rzeczywistości na zasadzie przeciwieństw; pary binarne przeciwstawnych pojęć:
- życie - śmierć
- jasny - ciemny
- dzień - noc
- ciepły - zimny
- Bóg - człowiek
Heteryzm
* Stan stosunków seksualnych, które miały nie być regulowane obyczajem dotyczącym rozwoju społecznego
* Był przypisywany osobom w czasach pierwotnych
* Przypadkowe stosunki seksualne
* Poprzedzał on pierwotne formy zawierania małżeństw
* Etap wyjściowy dla tworzenia życia rodzinnego
* Poddany krytyce ponieważ nie było wystarczających dowodów żeby to potwierdzić
Cechy:
1. Dostępność płci była powszechna (brak tabu)
2. Dopuszczano możliwość relacji małżeńskich
3. Heteryzm wstępem do tworzenia się tabu kazirodztwa
4. Heteryzm miał uniemożliwiać niebezpieczeństwo krzyżowania się blisko spokrewnionych
Teoria ma niewielu zwolenników z powodu braku dowodów, były tylko strzępki informacji i z tego tworzono koncepcję, zarzucano brak obiektywizmu.
Formy zawierania małżeństw:
1. Egzogamia - nakaz zawierania małżeństw poza własną grupą krewniaczą
McLenan: kobiety porywano od obcych
Morgan: egzogamia charakteryzuje społeczności oparte na rodach, małżeństwa wewnątrz rodów były zakazane - podstawowa zasada doboru małżeńskiego
Ukształtowanie egzogamii:
1. Hipoteza familiocentryczna - jest rozszerzeniem zakazu kazirodztwa
2. Hipoteza socjocentryczna - egzogamia to rezultat stosowania wymiany małżeńskiej
Może wystąpić pod warunkiem, że istnieją grupy krewniacze unilinearne (linia matki lub ojca) lub bilinearne (pochodzenie z linii matki i ojca)
2. Endogamia - nakaz zawierania związków małżeńskich wewnątrz własnej grupy
* Grupa endogamiczna jest odpowiednio duża i obejmuje grupy egzogamiczne - wtedy może wystąpić i endogamia i egzogamia
* Charakteryzuje społeczności plemienne lub grupy etniczne (nie grupy krewniacze)
* Grupy egzogamiczne są bardziej otwarte
* Grupy endogamiczne są bardziej zamknięte i nie pozbywają się członków
* Zachowanie tożsamości kulturowej jest bardzo ważne i bardzo silne
* Funkcja więzi kulturowej - etnocentryzm
- 3 -