W 12 - ŚRODKI DO PIELĘGNACJI ZĘBÓW I JAMY USTNEJ
Czyszczenie i pielęgnacja jamy ustnej i zębów jest zabiegiem higienicznym, leczniczym i profilaktycznym. Skuteczne czyszczenie zębów z osadów i resztek pokarmu odgrywa ważną rolę w zapobieganiu próchnicy zębów oraz zapaleń dziąseł i chorób przyzębia. Zasadniczym zadaniem past do zębów jest ułatwienie mechanicznego czyszczenia
zębów za pomocą szczotki. Ponad to po oczyszczeniu zębów pasta powinna zapewnić użytkownikowi poczucie odświeżenia ust i przyjemny oddech. Sama pasta musi mieć również przyjemny smak.
Wszystkie dostępne w handlu pasty do zębów zawierają składniki o następujących funkcjach użytkowych:
substancje czyszczące i polerujące, surfaktanty oczyszczające i pianotwórcze, substancje wiążące (żelujące),
substancje słodzące, substancje smakowe i zapachowe, substancje bakteriobójcze, substancje barwiące, wybielające i konserwujące.
Przykłady składu wybranych past do zębów:
„blend-a-med - SODA BICARBONATE”
Aqua; Sodium Bicarbonate; Glycerin; Hydrated Silica; Sorbitol; Tetrasodium Pyrophosphate; PEG-8; Sodium Carbonate
Sodium Lauryl Sulfate; Aroma; Cellulose Gum; Limonene; Sodium Fluoride; Sodium Sccharin; CI 77891.
Aqua - Woda
Sodium Bicarbonate - NaHCO3
Glycerin - CH2(OH)CH(OH)CH2(OH)
Hydrated Silica - Kwas krzemowy (H2SiO3 + H2SiO4)
Sorbitol - HOCH2[CHOH]4CH2OH
Tetrasodium Pyrophosphate - Na4P2O7
PEG-8 - HO(CH2CH2O)8H
Sodium Carbonate - Na2CO3
Sodium Lauryl Sulfate - C12H25OSO3Na
Aroma - składniki zapachowe lub aromatyczne
Cellulose Gum - Sól Na karboksymetylocelulozy
Limonene - Limonen
Sodium Fluoride - NaF
Sodium Saccharin - Sacharynian sodu
CI 77891 - Ditlenek tytanu (TiO2)
„meridol”
Aqua - Woda
Sorbitol - Sorbitol, HOCH2[CHOH]4CH2OH
Hydrated Silica - Kwas krzemowy (H2SiO3 + H2SiO4)
Silica Dimethyl Silylate - produkt reakcji (CH3)2SiCl2 z krzemionką
Hydroxyethylcellulose - Hydroksyetyloceluloza
Cocamidopropyl Betaine - Betaina amidopropylodimetyloaminy kwok
PEG-40 - Glikol polioksyetylenowy 40 grup EO
Hydrogenated Castor Oil - Uwodorniony olej rycynowy
Aroma - składniki zapachowe lub aromatyczne
Sodium Gluconate - Glukonian sodowy
Limonene - Limonen
PEG-3Tallow Aminopropylamine - N-Alkilotrimetylenodiaminy łojowe
oksyetylenowane 3 grupami EO każda
Olaflur - Etanol, 2,2'-[[3-[(2- hydroksyetylo)oktadecyloamino]
propylo]imino] bis-, difluorowodorek
Stannous Fluoride - Fluorek cynawy (SnF2)
CI 74160 - PIGMENT BLUE 15, 29H,31H-flatocyjaninato(2-)-N29,N30,N31,N32 (miedź)
SKŁADNIKI PAST DO ZĘBÓW
Składniki past do zębów - substancje czyszczące i polerujące
Kwaśny fosforan wapnia (CaHPO4× 2H2O) - jeden z najczęściej stosowanych środek czyszczący o zadowalającej bieli, wykazujący dobrą trwałość smakową. Wadą jego jest mała kompatybilność z monofluorofosforanem
sodowym, stanowiącym źródło fluoru, ze względu na wolne jony Ca2+.
Węglan wapnia (CaCO3) - jest niekompatybilny z NaF, ale trwały w obecności monofluorofosforanu Na.
Kwaśny węglan sodu (NaHCO3) - charakteryzuje się „solnym” smakiem nie akceptowanym przez wielu użytkowników past do zębów.
Hydratyzowany tlenek glinu (Al2O3 × 3H2O lub Al(OH)3) - jest inertnym składnikiem czyszczącym i dobrze tolerującym obecność w paście monofluorofosforanu sodowego.
Metafosforan sodu (NaPO3)x - jest bardzo plastycznym, białym proszkiem z umiarkowaną zdolnością czyszczącą. Wykazuje natomiast dobrą zgodność z olejkami zapachowymi, monofluorofosforanem sodu i jonem fluorkowym zawartym w fluorku sodowym i fluorku cynawym.
Pirofosforan wapnia (Ca2P2O7) - jego zastosowanie w pastach do zębów
związane jest z zastosowaniem fluorku cynawego jako źródła fluoru. Pirofosforan bardzo dobrze toleruje obecność SnCl2.
Składniki past do zębów - surfaktanty
Laurylosiarczan sodu (C12-C14OSO3Na) - jeden z najważniejszych, nietoksycznych surfaktantów stosowanych w pastach do higieny zębów, o dobrych własnościach myjących, czyszczących i pianotwórczych, o dobrych cechach smakowych i dobrze tolerowany przez zęby, błony śluzowe dziąseł i dziąsła.
Dodecylobenzenosulfonian sodu (C12H25-C6H4-SO3Na) - wykazuje podobne
cechy użytkowe w pastach jak laurylosiarczan Na.
Laurylosarkozynian sodu [C12H25CO(CH3)NCH2COONa] - posiada dobre właściwości myjące, pianotwórcze i smakowe oraz jest dobrze tolerowany przez użytkowników past do zębów.
Składniki past do zębów - substancje nawilżające i utrzymujące wilgoć
Gliceryna [HOCH2CH(OH)CH2OH] - gliceryna jest podstawową substancją utrzymującą wilgoć i nawilżającą w pastach do zębów. Jest trwała, nietoksyczna i łatwo dostępna ze źródeł naturalnych jak i jako produkt syntetyczny. Nadaje dodatkowo pastom słodkawy smak.
Sorbitol (HOCH2[CHOH]4CH2OH) - syrop sorbitolowy (ok. 70%), produkowany w przemyśle chemicznym, uważany jest za lepszy czynnik wiążący wilgoć niż gliceryna. Jest stabilnym humektantem, nadającym słodkawy smak paście.
Glikol propylenowy (CH3CHOHCH2OH) i glikol polioksyetylenowy
HO(CH2CH2O)nH - nie są stosowane jako pojedyncze substancje wiążące wilgoć ze względu na ich cenę. Glikol propylenowy przy dużym stężeniu powoduje gorzkawy smak pasty.
Xylitol [HOCH2(CHOH)3CH2OH] - jest poliolem podobnym strukturalnie do sorbitolu lecz z łańcuchem o jeden atom węgla krótszym. Jego zdolność słodzenia jest porównywalna z cukrem. Ze względu na wysoką cenę jest
rzadziej wykorzystywany do past.
Składniki past do zębów - substancje żelujące
Sól sodowa karboksymetylocelulozy - karboksymetyloceluloza jest preferowanym składnikiem past do zębów. Jest substancją o wysokim stopniu czystości chemicznej. Jej zdolność żelowania może być dostosowywana do potrzeb odbiorców przez odpowiednią zmianę stopnia karboksymetylowania łańcucha celulozy.
Karagenian - Karageniany stanowią rodzinę liniowych, sulfonowanych polisacharydów wyekstrahowanych z wodorostów. Karageniany są mieszaniną dużych ale giętkich cząsteczek, które skręcając się tworzą struktury spiralne. To umożliwiają im tworzenie w temperaturze pokojowej wielu różnorodnych struktur żeli o właściwościach pseudoplastycznych (lepkość żeli maleje pod wpływem napięcia ścinającego i powraca do
stanu początkowego po usunięciu tego napięcia).
żywica ksantanowa - jest polisacharydem wytwarzanym w procesie fermentacji glukozy lub sacharozy przez bakterie Xanthomonas campestris. Łańcuch główny polisacharydu składa się z dwu ugrupowań β-D-glukozy połączonych w pozycjach 1 i 4. Łańcuch boczny zbudowany jest z dwóch ugrupowań mannozy i jednego ugrupowania kwasu
glukuronowego. Łącznie łańcuch polisacharydowy składa się z powtarzających się modułów złożonych z pięciu ugrupowań cukrowych.
Hydroksyetyloceluloza - pochodna celulozy stosowana okazjonalnie w pastach do zębów jako alternatywny składnik w stosunku do karboksymetylocelulozy w sytuacjach, kiedy od substancji żelującej wymaga się większej tolerancji w stosunku do elektrolitów.
Polimery syntetyczne - głównie usieciowane polimery kwasu akrylowego stosowane z uwagi na ich korzystne działanie zagęszczające i utrwalające zawiesinę połączone z inertnością polimerów i odpornością na ogrzewanie i starzenie.
Koloidalne kleje - zarówno naturalnie przetworzone bentonity jak i syntetycznie wytworzone kleje, które wykorzystuje
się jako czynniki wiążące o właściwościach tiksotropowych.
Substancje smakowe (słodzące):
sacharynian sodu, dulcynian sodu
Składniki past do zębów - substancje zapachowe
Najbardziej preferowaną substancją w pastach do zębów jest olejek miętowy.
Kompozycja zapachowa o określonym zapachu (nucie zapachowej) jest mieszaniną odpowiednich olejków zapachowych. W przypadku olejku miętowego głównymi jego składnikami są: „peppermint” (olejek mięty
pieprzowej) i „spearmint” (olejek mięty ogrodowej). Jest on dodatkowo wzmacniany innymi substancjami zapachowymi takimi, jak: tymol, anetol, mentol (dla osiągnięcia przyjemnego efektu chłodzącego (cooling effect) oraz eugenol, cynamon, eukaliptol, anyż oraz azulen, wintergrin (dają efekt leczniczy).
Składniki past do zębów - substancje dodatkowe
Substancje dodatkowe dodawane do kompozycji pasty do zębów nadające kompozycji pasty charakter kosmetyczny i funkcjonalny. Substancjami tymi są:
Ditlenek tytanu (TiO2) - pogłębia biel kompozycji połysk.
Barwa - dodatek małej ilości barwnika nadając paście pastelowy odcień. W przypadku past żelowych przepuszczających światło, zabarwienie daje różny wygląd kompozycji.
Regulatory pH - roztwory buforowe do nastawienia pH wytworzonej pasty.
Substancje nadające efekt połyskiwania - dodatek cząstek miki do przezroczystych past do zębów w celu nadania paście efektu połyskiwania odbijanym światłem od zawieszonych cząstek co pozwala m.in. łatwo rozpoznać i odróżnić ten produkt od innych (szczególnie ważne dla małych dzieci).
Substancje aktywne - fluorki, składniki antybakteryjne i desensybilizujące.
Przykłady kompozycji antypróchniczych past do zębów
Składnik %-wag. / Składnik %-wag.
Gliceryna 22,0 / Sorbitol 58,8
CMC 1,1 / Gliceryna 15,0
Sacharynian Na 0,2 / NaH2PO4×2H2O 0,03
Na4P2O7 0,5 % / Na2HPO4×2H2O 0,2
MFP-Na 0,76 / Sacharynian Na 0,3
NaF 0,1 / Krzemionka (zagęszczacz) 3,0
Ca3(PO4)2 48,0% / Krzemionka (czyszcząca) 13,0
SDS 1,5 / SDS 1,2
Zapach 0,8 / Zapach 0,9
Woda do 100,0 / NaF 0,243
/Carbopol 950 0,3
/żywica Ksantanowa 0,2
/Barwnik, Woda do 100,0
Składnik %-wag. / Składnik %-wag.
Gliceryna 25,0 / Sorbitol 54,1
CMC 1,0 / Krzemionka (czyszcząca) 18,0
Sacharynian Na 0,2 / Ksylitol 0,03
MFP-Na 0,76 / Krzemionka (zagęszczacz) 0,2
NH4H2PO4 1,9 / Glikol PEG-600 3,0
CaCO3 45,0 / SDS 1,2
SDS 2,0 / Zapach 1,0
Konserwant 0,2 / Na4P2O7 0,5
Zapach 0,9 / TiO2 0,5
Woda do 100,0 / Benzoesan Na 0,5
/CMC-Na 0,35
/NaF 0,243
/Sacharynian Na 0,2
/Barwnik, Woda do 100,0
Składnik Cz. 1, %-wag. Cz. 2, %-wag. 1 + 2, %-wag.
Sorbitol (70%) 30,0 30,0 30,0
Ca3(PO4)2 40,0 0 20,0
NaPO3 0 40,0 20,0
Gliceryna 5,0 4,0 4,5
NaH2PO4 0 6,5 3,25
Ca(NO3)2 3,5 0 1,75
SDS-Na 1,2 1,8 1,50
CMC-Na 1,2 1,5 1,35
Zapach 0,9 0,7 0,8
Sacharynian-Na 0,3 0,2 0,25
NaF 0 0,48 0,24
Barwnik, Woda do 100,0 do 100,0 do 100,0
Przykłady kompozycji past do zębów przeciw kamieniowi nazębnemu
Składnik %-wag. Składnik %-wag.
Sorbitol (70%) 50,7 Sorbitol (70%) 30,0
Krzemionka 1,0 Gliceryna 10,0
Na4P2O7 0,2 Jotta Karagenian 0,8
Na2H2P2O7 1,4 Krzemionka (czyszcząca) 20,0
SDS-Na 1,4 Krzemionka (wiążąca) 3,0
Zapach 1,3 Zapach 1,0
Guma Ksantanowa 0,6 PEG-600 3,0
R-r Barwnika 0,3 Na4P2O7 2,0
Sacharynian-Na 0,9 Gantrez Copolymer 1,5
NaF 0,243 SDS-Na 1,2
Carbopol 940 0,2 NaOH (50%) 1,0
Woda do 100,0 TiO2 0,5
Sacharynian Na 0,3
NaF 0,243
Barwnik, Woda do 100,0