30.05.2009

1. Omówienie danych statystycznych z „Biuletynu Statystycznego” - zaległe zadanie z poprzednich zajęć.

2. Wywiad z A. Wojtyną „Nie możemy …” - tekst znajduje się w udostępnionych materiałach (plik: nie_mozemy)

3. Poniższe zadania

Zadanie 1/117. Dopasuj do siebie nazwy i definicje. Litery ułożone w tabeli stworzą imię i nazwisko wybitnego ekonomisty pochodzenia austriackiego, który zajmował się m.in. badaniem cyklu koniunkturalnego.

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16

1. cykl koniunkturalny

2. faza wysokiej koniunktury

3. teoria innowacji

4. teoria cyklu politycznego

5. teoria realnego cyklu koniunkturalnego

6. cykle Kondratiewa

7. dno cyklu

8. stagnacja gospodarcza

9. teorie egzogeniczne cyklu

10. szok popytowy

11. teorie rolnicze

12. model mnożnika-akceleratora

13. polityka stabilizacyjna

14. ekspansywna polityka monetarna

15. depresja

16. wskaźniki wyprzedzające

A) działania rządu, polegające na wzroście podaży pieniądza;

B) depresja i ożywienie;

C) sytuacja, kiedy utrzymuje się niskie tempo wzrostu PKB, a nawet zerowe, a bezrobocie jest wysokie;

E1) działania państwa mające na cel przeciwdziałanie nadmiernym wahaniom koniunktury;

E₂) przed wyborami rząd - dążąc do reelekcji - stosuje ekspansywną politykę fiskalną, a po wygranych wyborach - restrykcyjną; działania te wywołują wahania koniunkturalne;

E₃) górny punkt zwrotny;

E₄) w tej fazie popyt na pracę i techniczne uzbrojenie pracy jest najniższe;

h1) długookresowe cykle aktywności gospodarczej trwające 50-60 lat, wywołane najczęściej przez fale innowacji;

H₂) teorie, które przyczyny cyklu koniunkturalnego upatrują w czynnikach niezwiązanych z samym systemem gospodarczym;

J1) są to okresowe wahania aktywności gospodarczej wokół produkcji faktycznej;

J2) zmiany w czasie w poziomie produkcji faktycznej, które oscylują, wokół jej tendencji rozwojowej;

M) przeświadczenie, że zmiany pogody wpływają na zmiany poziomu i dystrybucji dochodów i tym samym na zmiany aktywności gospodarczej;

O) ożywienie i rozkwit;

P) zakłada, że przedsiębiorstwa oceniają przyszłą wielkość produkcji i zysków poprzez ekstrapolację dotychczasowego wzrostu produkcji. Do zwiększenia zamierzonego poziomu inwestycji konieczny jest przy tym przyspieszony wzrost produkcji;

P2) przyczyną wahań koniunkturalnych są losowo zachodzące szoki podażowe, wywołane przez zmiany technologii;

P3) teoria, według której zmiany w krańcowej skłonności do konsumpcji wywołują zwielokrotnione zmiany dochodu narodowego;

R) zapowiadają zmiany we wskaźnikach zbieżnych i ostrzegają przed zmianami koniunktury;

S1) punkt, w którym popyt na pracę jest najwyższy;

S₂) dolny punkt zwrotny;

S3) przyczyną cyklu jest istnienie ciągłego strumienia innowacji, które ulegają dyfuzji;

T1) koncepcje głoszące, że fluktuacje aktywności gospodarczej wynikają ze struktury systemu bankowego i okresowego ograniczania przez bank centralny podaży pieniądza;

T₂) jest domeną banku centralnego i polega na zwiększaniu podaży pieniądza;

U) powstaje wskutek nagłych i nieprzewidzianych zmian popytu wewnętrznego i zewnętrznego.

Zadanie 3/119. Czy poniższe zdania są prawdziwe, czy fałszywe? W przypadku uznania zdania za fałszywe, uzasadnij swoją decyzję.

1. __Szoki podażowe są wywołane np. przez duże zmiany technologiczne, wahania cen surowców i wahania poziomu płac.

2. __ Faza kryzysu charakteryzuje się nadprodukcją.

3. __Teoria mnożnika-akceleratora mówi, że poziom inwestycji w gospodarce zależy od tempa zmian DN i że zmiana DN powoduje, z pewnym opóźnieniem, zwielokrotnione zmiany inwestycji indukowanych.

4. __ Amplituda wahań koniunkturalnych obrazuje rozpiętość między fazą recesji a fazą ożywienia.

5. __ Według teorii cykli politycznych, przed wyborami partie rządzące, dążąc do reelekcji, stosują restrykcyjną politykę pieniężną i fiskalną w celu wzrostu zatrudnienia i pobudzenia gospodarki.

6. __ Działania stabilizacyjne państwa nie mają wpływu na amplitudę wahań koniunkturalnych.

7. __ W klasycznym cyklu koniunkturalnym w fazie ożywienia występuje górny punkt zwrotny.

8. __ W fazie depresji tempo wzrostu PKB jest niskie, a może być nawet ujemne.

9. __ Osłabienie koniunktury w jednym kraju może być łagodzone przez wymianę międzynarodową.

10.__W fazie ożywienia wzrostowi ulegają wszystkie wskaźniki gospodarcze.

11.__Wysoka koniunktura w kraju X, który jest największym importerem dóbr z kraju Y, może przyczynić się do polepszenia się koniunktury gospodarczej w kraju Y.

12. __ W wyniku dyfuzji techniki powstaje na początku dysproporcja pomiędzy globalną podażą a globalnym popytem.

13. __ W fazie ożywienia wzrost produkcji dóbr konsumpcyjnych wymaga dodatnich inwestycji netto.

14. __ Dno cyklu koniunkturalnego to punkt, w którym kończy się depresja, a zaczyna rozkwit.

15. ___ W klasycznym cyklu, w fazie rozkwitu zaczyna występować nierównowaga podażowa.

16. __ W fazie depresji zmniejsza się wartość kapitału rzeczowego na skutek jego zużycia ekonomicznego i zbyt niskich inwestycji odtworzeniowych.

17. __ Teoria mnożnika-akceleratora mówi, że do uzyskania efektu popytowego inwestycji konieczny jest absolutny przyrost inwestycji.

18. ___ Według jednej z teorii, cykl koniunkturalny mogą wywoływać czynniki z otoczenia pozaekonomicznego.

19. __ Cykl klasyczny charakteryzował się wyższą intensywnością wahań i był dłuższy niż cykl zdeformowany (współczesny).

20.__Według teorii innowacji, warunkiem koniecznym rozwoju gospodarczego jest istnienie ciągłego strumienia innowacji i związanych z nimi inwestycji.

21. __Naturalnymi granicami wahań produkcji, wyznaczającymi potencjalne szczyty i dna cykli, są odpowiednio: pełne wykorzystanie zdolności wytwórczych i minimalny poziom inwestycji.

22. __ Przenoszenie się faz niskiej koniunktury międzynarodowego cyklu koniunkturalnego następuje za pośrednictwem handlu zagranicznego i wpływa pozytywnie na eksport netto.

23. __ Źródła cyklu koniunkturalnego tkwią zarówno w globalnej podaży, jak i globalnym popycie.

24. __ Wielkość zamówień na maszyny i urządzenia, liczba pozwoleń na budowę domów mieszkalnych, indeksy giełdowe i stopa bezrobocia - to wskaźniki koniunktury gospodarczej, których wzrost jest pozytywnym sygnałem wzrostu gospodarczego.

25. __ Według teorii realnego cyklu koniunkturalnego, wahania koniunkturalne są definiowane jako zmiany potencjalnego poziomu produkcji.

Zadanie 4/120. Test (wielokrotnego) wyboru. Wybierz prawidłową odpowiedź bądź odpowiedzi. Swój wybór uzasadnij.

1. W fazie ożywienia:

a) tempo zmian konsumpcji jest większe niż tempo zmian inwestycji;

b) zwiększa się kapitał rzeczowy;

c) spada popyt na pracę;

d) pojawia się nierównowaga popytowa;

e) tempo zmian produkcji jest większe niż tempo zmian popytu globalnego.

2. Polityka stabilizacyjna:

a) jeśli jest niewłaściwa, to może sama przyczynić się do nadmiernych wahań koniunkturalnych;

b) może być prowadzona przez rząd;

c) jej coraz szersze stosowanie przyczyniło się do spłaszczenia wahań koniunkturalnych po II wojnie światowej;

d) obejmuje politykę monetarną i fiskalną;

e) wszystkie z powyższych.

3. Polityczny cykl koniunkturalny polega m.in. na:

a) podwyższaniu cen i obciążeń w okresie wyborów;

b) wstrzymywaniu podwyżek cen i obciążeń przed wyborami;

c) stosowaniu ekspansywnej polityki fiskalnej i monetarnej przed wyborami, a po wyborach- restrykcyjnej;

d) obniżaniu podatków po wyborach zgodnie z obietnicami przedwyborczymi;

e) żadna z wymienionych odpowiedzi.

4. Długookresowe cykle koniunkturalne trwające po około 50 lat noszą nazwę cykli:

a) Smitha;

b) Kondratiewa;

c) Friedmana;

d) Juglara;

e) Kitchina.

5. Łączny efekt inwestycji w modelu mnożnika-akceleratora:

a) obejmuje tylko efekt popytowy;

b) obejmuje tylko efekt podażowy;

c) obejmuje efekt popytowy i podażowy;

d) wpływa na zmianę kapitału rzeczowego;

e) żadna z powyższych.

6. Według hipotezy monetarnej, główną przyczyną kryzysu z lat 1929-1933 było:

a) załamanie popytu inwestycyjnego;

b) ograniczenie podaży pieniądza;

c) spisek Demokratów;

d) nadmiar podaży pieniądza;

e) spadek kursów giełdowych.

7. Cykl koniunkturalny charakteryzuje się następującymi cechami:

a) są to okresowe wahania potencjalnej produkcji wokół linii trendu produkcji faktycznej w danym okresie;

b) państwo może przeciwdziałać poprzez stosowanie tylko polityk oddziałujących na stronę podażową gospodarki;

c) jedną z przyczyn jego powstawania mogą być czynniki wewnętrzne związane immanentnie z samym systemem gospodarczym;

d) może być wywołany przez zmiany demograficzne, odkrycia nowych złóż surowców nieodnawialnych, plamy na Słońcu;

e) naturalnymi granicami wahań produkcji, wyznaczającymi potencjalne szczyty i dna cykli, są odpowiednio: pełne wykorzystanie zdolności wytwórczych i minimalny poziom inwestycji.

8. Teoria mnożnika-akceleratora mówi że:

a) spadek PKB powoduje, z pewnym opóźnieniem, zwielokrotniony spadek inwestycji indukowanych;

b) wzrost PKB powoduje, z pewnym opóźnieniem, zwielokrotniony wzrost inwestycji indukowanych;

c) zmiana krańcowej stopy zysku powoduje zmiany w popycie inwestycyjnym;

d) wartość mnożnika inwestycyjnego zależy m.in. od wielkości przyrostu popytu inwestycyjnego;

e) wszystkie z powyższych.

9. Zwolenników monetarystycznej teorii cykli koniunkturalnych charakteryzuje:

a) postawa przeciwna polityce antycyklicznej;

b) pogląd, że zmiany po stronie podażowej gospodarki wywołują wahania;

c) pogląd, że źródłem wahań koniunkturalnych jest brak stabilności monetarnej;

d) pogląd, że znaczne wahania w planowanych inwestycjach są źródłem wahań koniunkturalnych;

e) są zwolennikami interwencji państwa w gospodarkę.

10. Zgodnie z keynesowską teorią cyklu koniunkturalnego przyczynami cyklu są:

a) czynniki wewnętrzne związane z systemem gospodarczym;

b) zmiany polityki gospodarczej rządu związane z wyborami;

c) niestabilna polityka monetarna;

d) innowacje epokowe warunkujące cykle Kondratiewa;

e) wahania wewnętrznego popytu inwestycyjnego określone przez wahania stopy zysku.

11. Zgodnie z teoriami neoklasycznymi przyczynami cyklu koniunkturalnego są:

a) czynniki zewnętrzne wobec systemu gospodarczego, takie jak: zmiany polityczne, odkrycia nowych złóż surowców nieodnawialnych, plamy na Słońcu;

b) zmiany polityki gospodarczej rządu związane z wyborami;

c) szoki podażowe;

d) innowacje epokowe;

e) wahania wewnętrznego popytu inwestycyjnego określone przez wahania stopy zysku.

12. Poglądy keynesistów wyróżnia przekonanie, że:

a) tylko orientacja wolnorynkowa oraz polityka monetarna jest narzędziem regulacji cykli koniunkturalnych;

b) rząd może, dostosowując swoje wydatki i politykę podatkową, wpływać na zmniejszenie wahań koniunkturalnych;

c) polityka fiskalna jest prowadzona wspólnie przez rząd i bank centralny;

d) ekspansywna polityka fiskalna może pobudzić niską koniunkturę gospodarczą;

e) wzrost wydatków rządowych może jedynie stymulować inflację, a nie wzrost gospodarczy.

Zadanie 5/123. Dokonaj charakterystyki 4 faz klasycznego cyklu koniunkturalnego (wzrasta//maleje oraz minimum/maksimum) ze względu na najistotniejsze wskaźniki koniunkturalne.

Wskaźnik	Kryzys	Depresja	Ożywienie	Rozkwit
Stopa zysku
Inwestycje odtworzeniowe
Inwestycje indukowane
Popyt inwestycyjny
Wartość kapitału rzeczowego
Popyt konsumpcyjny
Dochód narodowy
Zapasy
Bezrobocie
Popyt na pracę
Indeksy giełdowe

Zadanie 6/124. Przyporządkuj poniższe przyczyny cyklu koniunkturalnego do znanych ci teorii endo- i egzogenicznych:

a) wahania popytu inwestycyjnego;

b) wahania stopy zysku;

c) wynalezienie i zastosowanie maszyny parowej;

d) istotny spadek planowanych inwestycji wskutek utraty zaufania inwestorów do ogólnej sytuacji gospodarczej;

e) gwałtowny i znaczny wzrost cen ropy naftowej;

f) wahania eksportu netto;

g) brak opadu deszczu monsunowego w krajach rolniczych Azji Płd.;

h) odejście od wolnego handlu;

i) zmiany oczekiwań co do przyszłych zysków, uzależnione od prognozy sprzedaży i produkcji;

j) wybory polityczne;

k) dyfuzja innowacji.

Teorie endogeniczne	Teorie egzogeniczne

Zadanie 8/125. Wskaźniki opóźnione wobec koniunktury to wskaźniki, których zmiany następują z opóźnieniem w stosunku do zmian ogólnej koniunktury. Przykładem takich wskaźników są różne wskaźniki zatrudnienia. Rozważmy następujące zmienne:

a) wzrost zatrudnienia okresowego;

b) wzrost liczby nowo zatrudnionych pracowników na stały okres;

c) spadek liczby zwalnianych pracowników;

d) wzrost liczby nadgodzin.

Która z powyższych zmiennych będzie miała najkrótsze, a która najdłuższe opóźnienie przy wychodzeniu z depresji gospodarczej?

Zadanie 9/125. Do szeroko rozumianych przyczyn wielkiego kryzysu należą (wiele możliwości):

a) wystąpienie szoku popytowego;

b) niestabilność globalnego popytu;

c) decyzja FED o przeprowadzeniu deflacji;

d) nieuzasadnione drastycznie obniżenie podaży pieniądza przez FED;

e) wzrost krańcowej stopy zysku;

f) bankructwa banków;

g) spadek zaufania do gospodarki i wzrost niepewności działania; h) czynniki pieniężne.

Zadanie 10/125. Przyporządkuj poniższe wskaźniki jako wyprzedzające, zbieżne i opóźnione wobec koniunktury:

a) liczba osób zwolnionych z pracy;

b) poziom zapasów;

c) pozwolenia budowlane;

d) nowe kredyty konsumpcyjne;

e) oprocentowanie kredytów hipotecznych;

f) bezrobocie;

g) indeks giełdowy WIG;

h) zakupy dóbr luksusowych;

i) tempo zmian PKB;

j) inflacja.

wyprzedzające
zbieżne
opóźnione

Zadanie 3/137. Odpowiedz, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe. Odpowiedź uzasadnij.

1. __Bezrobocie naturalne tworzone jest wyłącznie przez osoby dobrowolnie bezrobotne.

2. __ Należy dążyć do całkowitego wyeliminowania bezrobocia. Każde bezrobocie jest szkodliwe.

3. __ Bezrobocie keynesowskie wynika z niedopasowania podaży pracy do popytu na pracę .

4. __ Wzrost ustawowej płacy minimalnej, ceteris paribus, powoduje wzrost bezrobocia klasycznego.

5. __ Sposobem na obniżenie stopy bezrobocia naturalnego może być obniżenie relacji zasiłek—płaca.

6. __Rzeczywista stopa bezrobocia na ogół jest niższa niż stopa naturalna.

7. __ W długim okresie postęp techniczny prowadzi do wzrostu liczby bezrobotnych.

8. __ Podatek od wynagrodzeń nie wpływa na wielkość zatrudnienia i płac.

To i pozostałe zadania pochodzą ze zbioru zadań: A. Baszyński, D. Piątek, K. Szarzec, Makroekonomia. Rynek w gospodarce (ćwiczenia i przykłady), Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2007.

6

---