CHOROBA JOHNEGO

(paratuberculosis)

paragruźlica, paratuberkuloza

Występowanie:

• najczęściej na terenach podmokłych, bagnistych

• we wszystkich krajach świata

• wrażliwe: najczęściej u dorosłego bydła, Ov, Cap, Eq, dzikie Ru

Etiologia:

prątek Mycobacterium paratuberculosis

• spokrewniony antygenowo z prątkiem ptasim

• wykazuje dużą oporność na działanie czynników zewnętrznych - w ziemi, nawozie żyje ponad 12 mies.

• wytwarza charakterystyczną substancję zwaną joniną (paratuberkuliną)

• łatwo barwi się met. Ziehl-Neelsena, kwasooporna, nie wytwarza przetrwalników, G (+)

Epizootiologia:

• występuje najczęściej u Bo w wieku 3 - 6 lat, najczęściej po porodzie

• zakażone zwierzęta są b. długo bezobjawowymi nosicielami

Źródła:

• zwierzęta chore wydalające zarazek z kałem, moczem, mlekiem na długo przed wystąpieniem objawów klinicznych

Wrota:

• p.o. zanieczyszczona pasza lub woda

Patogeneza:

O.I. kilka tygodni - lat

• prątki → podśluzówka jelit (namnażanie) → bujanie tkanki łącznej → kurczy się, bliznowacieje → pofałdownie śluzówki jelita, zaburzenia w trawieniu i wychudzenie.

Objawy:

• są skutkiem przerostu błony śluzowej i pofałdowania błon śluzowych jelit cienkich

• Wyróżniamy dwa okresy w jej przebiegu:

 utajony:

• okres ten może trwać do 13 miesięcy

• charakteryzuje się silnym siewstwem

• powoli narastają zmiany patologiczne w zakresie przewodu pokarmowego

• (+) odczyn alergiczny lub obecność prątków w kale

 jawny:

• znaczne nasilenie się zmian: objawy biegunkowe nie dające się zahamować środkami farmakologicznymi; kał płynnej konsystencji, cuchnący, żółto-zielonkawy z pęcherzykami gazu; wychudzenie, wzrost pragnienia, spadek mleczności i apetytu, bladość błon śluzowych, BRAK GORĄCZKI

• rektalnie stwierdzamy zgrubienie jelit

• objawy mogą trwać nawet do 2 lat!

Choroba kończy się śmiercią, w okresie ciąży przechodzi w stan utajony.

U Ov i Cp objawy są dużo słabsze.

AP:

• zwłoki są wychudzone

• przewlekłe, przerostowe zapalenie błony śluzowej jelit (czcze, biodrowe, dwunastnica, rzadko - ślepe i okrężnica), błona śluzowa - kilkukrotnie zgrubiała, pofałdowana (wygląd zwojów mózgowych), z licznymi wybroczynami

• powierzchnia błony śluzowej pokryta jest bezkształtną, sucha masą koloru szarożółtego lub szarobiałego

• brak zmian martwicowych i owrzodzeń na błonie śluzowej

• regionalne węzły chłonne mogą być powiększone - brak serowatych zmian gruźliczych

HP:

• nacieki komórkowe: komórki nabłonkowate, komórki olbrzymie w tym również typu Langhansa,

• plazmatyczne, limfoidalne, liczne eozynofile (brak w ziarninie gruźliczej)

• komórki nabłonkowate zawierają dużą ilość prątków

Diagnostyka różnicowa:

• gruźlica jelit

• grzybica jelit

• VD/MD

• kokcydioza ( u młodego bydła do 2 lat trwa krótko, biegunka krwawa)

• inwazja strongylidów.

Badania laboratoryjne:

Badania alergiczne:

• podajemy joninę śródskórnie

• oceniamy zgrubienie fałdu skóry po 72 godzinach:

≥ 7 mm (+)

5 - 7 mm (+/-)

< 5 mm (-)

• stan uczulenia utrzymuje się w okresie utajonym przez kilka miesięcy, zanika gdy pojawią się objawy kliniczne

• wynik ujemny nie wyklucza zakażenia

W drugim okresie diagnostyka opiera się na: wywiadzie, objawach klinicznych, badaniu bakteriologicznym i serologicznym ( OWD, IF pośrednia)

Zapobieganie i zwalczanie:

• usunięcie chorych zwierząt

• kontrolne badania na terenach zakażonych

• okres karencji 1 rok dla zakażonych pastwisk i wodopojów

Piśmiennictwo:

1. wykłady − Epizootiologia

2. Kaszubkiewicz Cz.: „Patogeneza i anatomia patologiczna chorób zakaźnych zwierząt”, Wrocław 1990, skrypt nr 356, 213-214

---