GORĄCZKA Q
(febris Q)
Występowanie:
enzootycznie na całym świecie
istnieją wyraźne wpływy geoklimtyczne
Etiologia:
Coxielle burnetii rodzina: Riketsiaceae
niezarodniukujący, przesączalny, kształtu pałeczki lub ziarenka; G (−), Giemza - purpura
oporna na czynniki środowiska i środki dezynfekcyjne
namnaża się głównie w komórkach zwierzęcych ale występuje też pozakomórkowo
występuje w 2 formach morfologicznych: LCV (większy wariant komórkowy) i SCV (mniejszy wariant komórkowy)
formowanie się spor tylko pozakomórkowo w formie LCV
SCV → LCV → spory (pod wpływem kwaśnego środowiska)
Dwie odmiany antygenowe: w fazie I antygen powierzchniowy, w fazie II antygen umiejscowiony głębiej
W naturze występuje antygen I
duża oporność na czynniki fizyczne i chemiczne, zwłaszcza na wewnątrzkomórkową inaktywację
duża oporność na wysychanie, wilgoć, wahania temperatury
wrażliwe na 2% NaOH, 5% roztwór fenolu, 10% roztwór wapna chlorowego
Epizootiologia:
naturalnym rezerwuar stanowią kleszcze, dziko żyjące ssaki (gryzonie)
w ognisku epizootycznym głównym rezerwuarem i źródłem zakażenia są: Ov Bo, Cap
Av - zupełne ognisko choroby, z niego przedostaje się na zwierzęta domowe (Bo, Ov) - niezupełne ognisko naturalne
zarazek po pasażach bezpośrednich przez organizmy ciepłokrwiste zmniejsza zjadliwość, a po pasażach przez kleszcze zwiększa ją
zarazek znajduje się w wydzielinach i wydalinach zakażonych zwierząt, kontaminowanej paszy, wodzie, sianie
najczęściej zarazki znajdujemy w płucach, gruczole mlekowym, jądrach, węzłach chłonnych (nadwymieniowych), macicy i łozysku
Wrota:
poprzez ukłucie kleszcza − ze śliną
aerogennie i alimentarnie - pylisty kał kleszczy
droga płciowa
Patogeneza:
pokonanie nieswoistych barier obronnych w bramie wejścia → krew → narządy wewnętrzne tj. płuca, wymię, płód i błony płodowe → miejscowe procesy i silny odczyn USŚ
Objawy:
najczęściej bezobjawowo
mało charakterystyczne: gorączka, posmutnienie, odstawanie od stada
odoskrzelowe zapalenie płuc
przedwczesne porody, ronienia, rodzenie słabych lub martwych osesków
zapalenie i obrzęk stawów, jąder
powiększenie wątroby i śledziony
zapalenie wsierdzia
wysypka
mała śmiertelność
AP:
j.w.
Diagnostyka różnicowa:
MD/BVD
Bad. laboratoryjne:
wykrywanie bezpośrednie poprzez barwienie metodą Stampa lub Giemzy
materiał do badań: łożysko, tkanka gruczołu mlekowego, mleko, krew, wody i błony płodowe, kał kleszczy;
izolacja zarazka na zarodkach kurzych
próby biologiczne na świnkach morskich
badanie mikroskopowe śledziony, jąder lub p-ciała 14 -28 dni po infekcji
pośrednio OWD, mikoroaglutynacja surowicy krwi
badania serologiczne - OWD, ELISA, I
Zapobieganie i zwalczanie:
PODLEGA OBOWIĄZKOWEMU ZGŁASZANIU
CHOROBA CZĘSTO PRZENOSI SIĘ NA CZŁOWIEKA, POWODUJĄC ZACHOROWANIA O OBJAWACH PODOBNYCH DO OSTREJ GRYPY
Leczenia swoistego brak
w środowisku zwierząt zdrowych:
badania serologiczne
21-dniowa kwarantanna importowanych zwierząt
zakaz wprowadzania zwierząt z terenów zakażonych
bad. sereolog. zw. do przerzutu
częsta dezynfekcja i deratyzacja
zwalczanie kleszczy, gryzoni i stawonogów
bad. (próba biologiczna) mleka i kleszczy n aobecność C. burnetii
szczepienia - szczepionka inaktywowana formaliną (w PL nie stosowana)
w środowisku zwierząt zakażonych:
przypadki zw. chorych - eliminować
selekcja stada na zakażone (serolog + ) i niezakażone (serolog - )
odkażanie pomieszczeń, zwierząt
biotermiczne odkażanie nawozu
wydzielić porodówkę
po porodzie - zabezpieczyć i unieszkodliwić łożysko, martwo urodzone płody, wycieki i wody płodowe
maty prze wejściem, zakaz wprowadzanie zw.
szczepienia ochronne w regionie
bad. serolog. 2x / rok
bad. (próba biologiczne) mleka i kleszczy na obecność C. burnetii
Piśmiennictwo:
1. wykłady − Epizootiologia
2. Anusz Z.: „Epizootiologia, epidemiologia, klinika, zapobieganie i zwalczanie gorączki Q”