GRZYBICE SKÓRY
Żródło zakażenia: zw. chore i bezobjawowi nosiciele, gryzonie, zak. środowisko (gleba o pH 5-8). Wektorami są pasożyty zewnętrzne.
Patogeneza: grzyb do skóry dostaje się przez wtarcie spor w naskórek (urazy), przenika przez warstwę rogową (enz. keratolityczne) do torebki włosowej. Dochodzi do zmian zap. w mieszkach w efekcie ich mech. drażnienia i działania prod. przem. mat. Zaburzenia w tworzeniu i odżyw. włosa powodują jego łamliwość i wypadanie.
Nieznaczne zapalenie pow., nadmierne łuszczenie się naskórka i zaczerwienienie skóry (zwłaszcza na granicy zmian ) -
GRZYBICA POWIERZCHOWNA .
Po wniknięciu grzyba do większej il. mieszków i nasileniu działania drażniącego dochodzi do proc. zap. skóry i podskórza , co prowadzi do wysięku i strupów - GRZYBICA GŁĘBOKA.
Czynniki sprzyjające: nadmierna wilgotność, duże stęż. gazów drażniących, zwłaszcza amoniaku (zmiana pH skóry z kw. na zasad.), niedobór wit. A (lub jej nadmiar), białka, żelaza, miedzi, cynku (zwłaszcza w stos. do wapnia), stosowanie antybiotyków (leczniczo i w paszy), transport, aklimatyzacja. Bardziej wrażliwe zw. młode, możliwa nadwrażliwość.
Dermatomikozy w dużych stadach występują przez cały rok, w małych gł. w okresie zimowym. Dwa szczyty: sierpień-październik i grudzień-luty.
BYDŁO:
T. verrucosum: antropozoonoza, szerzy się gł. kontaktowo a także przez sprzęt do pielęgnacji, środki transportu, pomieszczenia. W środowisku zawarte w strupach i włosach spory zachowują inwazyjność pow. 1,5 roku, objawy wyst. po 3-4 tyg. od zak., przebieg przewlekły, najczęściej zmiany wyst. na głowie, szyi i bokach, rzadziej inne miejsca lub całe ciało, u cieląt tworzą wokół oczu pierścieniowate obwódki.
W miejscach zajętych przez grzyb: włosy są suche, łamliwe, wypadają lub są pozlepiane przez wysięk zap. Następnie powst. strupy o nieregularnym kształcie. Bydło starsze: ogniska małe, okrągłe, z ubytkiem włosa, łuszczeniem naskórka; głównie powierzchowna. Cielęta: głównie głęboka. Powoduje spadek m.c., przyrostów, czasem wyniszczenie, spadek wydajności mlecznej, wartości skór, zab. rui,
U Bo występują 3 postacie klin.: strupiasta, opryszczkowata, strzygąca.
POSTAĆ GŁĘBOKA STRUPIASTA (trychophytia crustosa profunda):
najczęściej spotykana; początkowo drobne, guzkowate nacieki w skórze, pokryte nastroszonym włosem, słabo widoczne, wyczuwalne. Następnie okrągłe lub owalne, bezwłose plamy, pokryte szarobiaławymi, azbestowymi strupami różnej grubości (0,2-1cm). Lokalizacja typowa: głowa, szyja, łopatka, pośladki w okolicy nasady ogona, rzadziej grzbiet, sporadycznie dolna część brzucha i dolne odcinki kończyn. ogniska wokół oczu mogą się zlewać (fenomen okularowy).
POSTAĆ OPRYSZCZKOWATA (trichophytia cizcinata)
Dotyczy słabo owłosionych partii ciała: zwierciadło mleczne, wymię, moszna. Zmiany mogą pojawić się jednocześnie z ogniskami strupiastymi. Występują wykwity: owalne, zaczerwienione lub sinawe, lekko wyniesione nad pow., na obrzeżu liczne, wypełnione surowiczym płynem pęcherzyki.
POSTAĆ POWIERZCHOWNA STRZYGĄCA (trichophytia tonsurans superficialis.)
Występuje sporadycznie u zw. dorosłych, w dobrej kondycji. Plamy bezwłose, okrągłe, ostro zarysowane, mierne łuszczenie naskórka, słabo zaznaczony odczyn zap.
U młodych cieląt mogą wystąpić wokół jamy ustnej koliście ją otaczające, otrębiaste, grube
naloty utrudniające przyjmowanie pokarmu.
T. mentagrophytes: obj. podobne jw.; zmiany gł. na skórze głowy, szyi, tułowia, zwykle ogniska drobne, okrągłe, bezwłose, naskórek łuszczący się, wygląd otrębiasty, zazwyczaj brak strupów.
Ponadto zmiany skórne Bo powodują: Keratinomyces ajelloi, M. canis, M. gypseum, T. rubrum, T. schoenleinii, T. violaceum, T. megnini.
ROZPOZNANIE. obj. klin., zeskrobiny, posiew (min. 10 podłóż, 25 i 37oC),
R. RÓŻNICOWE: świerzb, wszołowica, wszawica, egzemy poch. alimentarnego .
LECZENIE: prep. fungicydne i fungistatyczne stos. miejscowo: prep. jodowe (5% r-r wodny lub 20% r-r glicerynowy dostępnych prep.), keratolityczne (pędzluje się ogniska i skórę wokół na 2-10 cm, co 2-3 dzień, 3-4 krotnie, nie więcej niż ¼ powierzchni skóry), gryzeofulwinę p.o. (po upływie 10-14 dni odkłada się w warstwie keratynowej naskórka i hamuje rozwój dermatofita) ( 25 g/50 kg m.c. przez 30 dni [Gricin-vet premiks]), trichophytyna lub szczepionki żywe podane parenteralnie (2-3 krotnie im., co10-14 dni, w dawkach 10-20 ml [Trichovac]).
OWCE, KOZY:
T. verrucozum: obj. wyst. po 1-4 tyg.. Jagnięta: najczęściej na głowie (okolica oczu i uszu); dorosłe: szyja, kl. piersiowa, grzbiet. Najczęściej postać głęboka, strupiasta (strupy sklejone z wełną, trudno usuwalne, po usunięciu powstaje krwawiąca rana), rzadziej powierzchowna.
W cięższych przypadkach przypomina świerzb lub niesztowicę.
Zahamowanie wzrostu, odrostu wełny, wychudzenie.
T. mentagrophytes: zmiany dotyczą gł. słabizny; przekrwienie skóry, łuszczenie naskórka, łamliwość i wypadanie wełny (wyglądają jak ostrzyżone).
Ponadto: M. canis.