Wizerunek Mickiewicza w poezji Puszkina (na podstawie wybranego utworu).
Aleksander Puszkin „On między nami żył”
On między nami żył
Wśród obcego sobie plemienia. Gniewu
W duszy swej ku nam nie żywił, a myśmy
Kochali go. Spokojny i życzliwy
Nawiedzał zebrania nasze. Ochoczo
Dzieliliśmy się z nim marzeniem czystym
I pieśnią (on z niebios miał dar natchnienia
I z wyżyn spoglądał na życie). Nieraz
Nam mówił o czasach przyszłych, dalekich,
Kiedy narody, waśni zaniechawszy,
W wielką się jedną rodzinę zjednoczą.
Chciwieśmy słów tych poety słuchali.
On uszedł na Zachód, błogosławieństwa
Nasze biorąc z sobą w drogę. Lecz teraz
Nasz gość spokojny stał się wrogiem naszym,
I w wierszach swoich, bujnej czerni gwoli,
Nienawiść ku nam śpiewa: do nas zdała
Dochodzi głos znajomy, głos poety
Rozjątrzonego. O Boże! wróć pokój
Zmąconej gniewem, cierpkiej jego duszy.
(Przekład Józefa Tretiaka)
Mickiewicz i Puszkin spotkali się w 1826 roku w Moskwie. Nawiązuje się między nimi polemika. W 1834 Puszkin pisze „On między nami żył”. Słowa dotyczą Mickiewicza, ówcześnie Puszkin zatytułował go „Dla M.A”. Po 1831 jego nazwisko było zakazane, więc Puszkin nie mógł napisać, że ten wiersz jest dla niego. Wiersz pokazuje przyjaźń Puszkina i Mickiewicza.
W wierszu Puszkin nawiązuje do pobytu Adama Mickiewicza w Moskwie, kiedy to spotykali się na salonach literackich w salonie rodziny Szymańskich. Na salonach Puszkin czyta „Borysa Godunowa” a Mickiewicz podpowiada mu co powinien wyrzucić z utworu, żeby utwór przeszedł przez cenzurę i wypowiada swoje zdanie. Nawiązuje się między nimi polemika. Puszkin zaczyna tłumaczyć utwory Mickiewicza (sonety, ballady, romanse). Konrad Wallenrod powstaje w czasie pobytu Mickiewicza w Moskwie. Skupiał na sobie uwagę , był przystojny, elokwentny, potrafił improwizować.
We fragmencie: On uszedł na Zachód, błogosławieństwa / Nasze biorąc z sobą w drogę. Puszkin nawiązuje do wyjazdu Mickiewicza z Moskwy na wieść o przygotowaniach do powstania listopadowego. Natomiast w wersach:
Nieraz
Nam mówił o czasach przyszłych, dalekich,
Kiedy narody, waśni zaniechawszy,
W wielką się jedną rodzinę zjednoczą. Puszkin sugeruje, że Mickiewicz opowiadał się za „zjednoczeniem” Polski z Rosją. Zatem Puszkin odebrał powstanie listopadowe jako atak Polski na Rosję.
Do Mickiewicza doszły słuchy co napisał Puszkin. Mickiewicz osiada w powiecie poznańskim i pisze „Dziady” co jest jego rozrachunkiem z Rosjanami. Mickiewicz w odwecie napisał, że „Petersburg to miasto, które zbudowały szatany” , „miasto powstało na kościach ludzkich”. Opowiada się za tym, że nienawidzi Petersburga ( Puszkin kochał Petersburg) -cios zadany. Puszkin pisze w 1833 roku „Jeźdźca miedzianego” w którym chwali Piotra I że wyniósł Petersburg. Mickiewicz nawiązuje do tego utworu pisząc, że Rosjanie powinni zerwać się z uprzęży, ale przyjdzie moment opamiętania i przeciwstawią się władcy. U Mickiewicza pomnik Piotra I jest symbolem despotyzmu , kopyta kiedyś zduszą reżim.
Dlatego Puszkin określa Mickiewicza jako:
Nasz gość spokojny stał się wrogiem naszym,
I w wierszach swoich, bujnej czerni gwoli,
Nienawiść ku nam śpiewa
Nad łączącą ich znajomością, nazywaną w niektórych opracowaniach wręcz przyjaźnią, zwyciężyły narodowe. Aleksander Puszkin zazdrościł Mickiewiczowi talentu i popularności, którą udało mu się zyskać w Moskwie. Podziwiając go, równocześnie mógł czuć się przez niego zdradzonym i opuszczonym. Poza tym, zaklimatyzowanie się Mickiewicza w Rosji i jego dobre stosunki z inteligencją rosyjską w pewien sposób mogły zagrażać suwerenności Rosji, dlatego też pewnie Puszkin nie popierał działań Mickiewicza, który chciał być wierny Polsce. Ale to akurat już jest moja interpretacja ;) Zachęcam do pogrzebania na ten temat we własnym zakresie, bo opracowanie myślę, że wymaga dopracowania.
Źródło: c.wrzuta.pl/wo8547/4c9d8c1a0022cc6c4ad5f97c/0/25.11.doc