STRUKTURA ORGANIZACYJNA POLICJI
Obecna policja została utworzona na bazie istniejących struktur MO i SB.
Zgodnie z art. 1 ustawy o Policji jest to umundurowana i uzbrojona formacja służąca społeczeństwu i przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Do 1995r. Policja składała się: a) z policji kryminalnej, obejmującej służby: dochodzeniowo-śledczą, operacyjno-rozpoznawczą, techniki kryminalistycznej, techniki operacyjnej, b) policji ruchu drogowego i prewencji, c) oddziałów prewencji i pododdziałów antyterrorystycznych, d) policji specjalistycznej, w tym kolejowej, wodnej i lotniczej, e) policji lokalnej. Ponadto ustawa upoważniała Ministra Spraw Wewnętrznych za zgodą Rady Ministrów do powołania w uzasadnionych przypadkach innych jeszcze rodzajów policji
W praktyce powyższy podział nie miał większego znaczenia. Brak było odrębnych uregulowań, co do poszczególnych policji w ustawie, bowiem dotyczyły one Policji jako całości.
Ten sztuczny podział uległ zmianie w 1995r.. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 4ust. 1 aktualnym do chwili obecnej, Policja składa się z następujących rodzajów służb: kryminalnej, prewencyjnej oraz wspomagającej działalność policji w zakresie organizacyjnym, logistycznym i technicznym. W skład Policji wchodzi także policja sądowa, a także Wyższa Szkoła Policji, ośrodki szkolenia i szkoły policyjne, wyodrębnione oddziały prewencji i pododdziały antyterrorystyczne oraz jednostki badawczo-rozwojowe.
Policja lokalna miała służyć społeczności lokalnej. Jednostkami policji lokalnej były posterunki gminne, tworzone i likwidowane przez komendanta rejonowego Policji na wniosek właściwego organu samorządu gminnego.
Nie spełniła ona jednak swoich założeń z kilku powodów: po pierwsze miała ograniczony zakres środków prawnych, po drugie samorząd gminny niechętnie odnosił się do policji lokalnej, gdyż musiał finansować jej potrzeby z budżetu lokalnego. W rezultacie policja lokalna została zlikwidowana w 1995r., a w jej miejsce utworzono komisariaty.
Struktura organizacyjna policji ukształtowana została w ramach podziału terytorialnego specjalnego i obejmowała 49 komend wojewódzkich, 365 komend rejonowych, 1948 komisariatów i 137 specjalistycznych komisariatów policji kolejowej, wodnej i lotniczej.
Zgodnie z art. 7 ustawy o Policji organizację komend i komisariatów policji oraz właściwość terytorialną komend rejonowych określał Komendant Główny Policji.
Komendant Główny Policji jest także centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony bezpieczeństwa ludzi i utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Jest ona także przełożonym wszystkich funkcjonariuszy policji. Podlega on Ministrowi Spraw Wewnętrznych, jest mianowany i powoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych.
Zgodnie z ustawą z 6 lipca 2001r., o gromadzeniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji kryminalnych Komendant Główny policji jest organem administracji rządowej właściwym w sprawach gromadzenia, przetwarzania i przekazywania informacji kryminalnych. Zadania te wykonuje przy pomocy Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych (KCIK). Zadania te polegają na prowadzeniu baz danych, w tym Krajowego Systemu Informatycznego, opracowywaniu analiz informacji kryminalnych i współpraca międzynarodowa w tym zakresie.
Komendant Główny policji wykonuje swoje zadania przy pomocy podległej mu Komendy Głównej Policji. Jej struktura przedstawia się następująco: 1) Kierownictwo: a) Komendant Główny policji, b) Zastępca KGP nadzorujący służbę kryminalna i śledczą, c) Zastępca KGP nadzorujący służbę prewencyjną, policję sądową, oddziały prewencji i pododdziały antyterrorystyczne, d) Zastępca KGP nadzorujący służbę wspomagająca w zakresie organizacyjnym, logistycznym i technicznym. 2) Biuro- Gabinet KGP, 3) Biuro Służby kryminalnej, 4) Centralne Biuro Śledcze, 5) Biuro Międzynarodowej Współpracy Policji, 6) Centralne Laboratorium Kryminalistyczne, 7) Biuro Spraw Wewnętrznych, 8) Biuro Słuzby Prewencyjnej, 9) Biuro Kadr i Szkolenia, 10) Biuro Prawne, 1) Biuro do spraw Ochrony Informacji Niejawnych i Inspekcji, 12) Biuro Finansów, 13) Biuro Logistyki Policji, 14) Biuro Łączności im Informatyki
Centralne Biuro Śledcze zostało utworzone 15 kwietnia 2000r.. w jego skład weszło powołane w 1994r. Biuro do walki z przestępczością zorganizowaną oraz powołane w lutym 1997r. Biuro do spraw narkotyków.
W strukturze centralnej Biura funkcjonują wydziały: kryminalny, narkotykowy, ekonomiczny, analityczny, techniki operacyjnej, ochrony świadka oraz zespół operacji specjalnych
CBŚ jest podporządkowane wyłącznie Komendantowi Głównemu Policji
Biuro Spraw Wewnętrznych zajmuje się wykrywaniem przestępstw popełnionych przez policjantów i pracowników Policji.
Od 1995 r. w skład Policji wchodzi policja sądowa. Utworzenie tej policji miało na celu poprawę bezpieczeństwa sądów i sędziów przed częstym zakłócaniem porządku na salach sądowych, a szczególnie miała ona chronić sędziów przed atakami ze strony oskarżonych.
Policja sądowa jest usytuowana w strukturze komend powiatowych. Pomieszczeniach policji sadowej mogą znajdować się w budynkach sadów, prokuratur lub w budynkach jednostek policji.
Przy wykonywaniu zadań policja sądowa współdziała z pracownikami sądów i prokuratur, Służba Więzienną oraz specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi budynków, w których mieszczą się sady i prokuratury.
Do zadań policji sądowej należą: a) ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego w budynkach sądów oraz prokuratur, b) ochrona życia i zdrowia sędziów, prokuratorów oraz innych osób, w czasie wykonywania przez nich czynności wynikających z realizacji zadań wymiaru sprawiedliwości, c) wykonywanie czynności procesowych zleconych przez sad lub prokuratora, d) konwojowanie i doprowadzanie osób na polecenie sądów, prokuratorów i właściwych komendantów Policji, e) ochrona pomieszczeń w celu umożliwienia samowolnego oddalenia się osób tam umieszczonych, bezprawnego wtargnięcia osób postronnych oraz zapobieżenia innym zdarzeniom niebezpiecznych w skutkach dla bezpieczeństwa i porządku publicznego albo zagrażającym uszkodzeniem lub utratą chronionego mienia.
Utworzenie policji sądowej i przesuniecie policjantów do ochrony sądów i prokuratur osłabiło działalność policji.. Postuluje się, aby zadania policji sądowej przejęła Służba Więzienna
ZAKRES ZADAŃ POLICJI
Art. 1 ust. 2 ustawy o Policji stanowi, że do podstawowych zadań Policji należą: 1) ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra, 2) ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania, 3) inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi, 4) wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców, 5) nadzór nad strażami gminnymi (miejskimi) oraz nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi w zakresie określonym w odrębnych przepisach, 6) kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych związanych z działalnością publiczną lub obowiązujących w miejscach publicznych, 7) współdziałanie z policjami innych państw oraz ich organizacjami międzynarodowymi na podstawie umów i porozumień międzynarodowych oraz odrębnych przepisów, 8) gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji kryminalnych, 9) prowadzenie Krajowego Systemu Informatycznego.
Zadania Policji uszczegóławia zarządzenie nr 25 Komendanta Głównego Policji z dnia 31 grudnia 2002r., zgodnie z którym do zakresu działań Policji należy m.in. 1) inicjowanie i koordynowanie działań jednostek Policji w zakresie celów określonych, jako ustawowe zadania Policji oraz kontrolowanie wykonania tych zadań; 2) tworzenie warunków do sprawnej i skutecznej działalności służb Policji; 3) tworzenie warunków do sprawnego rozpoznania oraz zwalczania przestępczości zorganizowanej, transgranicznej i narkotykowej; 4) przeciwdziałanie i fizyczne zwalczanie terroryzmu oraz organizowanie, koordynowanie i nadzorowanie działań Policji w tym zakresie, a także szkolenie w ramach taktyki antyterrorystycznej; 5) wykrywanie i ściganie przedsięwzięć gospodarczych i operacji finansowych mających na celu wprowadzenie do legalnego obrotu środków uzyskanych z działalności przestępczej; 6) wykrywanie i ściganie przestępstw korupcyjnych związanych ze znacznymi rozmiarami nielegalnie uzyskiwanych korzyści lub powodujących poważne szkody w funkcjonowaniu administracji publicznej i innych instytucji państwowych albo w obrocie gospodarczym; 7) realizacja programów ochrony świadków koronnych i osób dla nich najbliższych; 8) analizowanie zjawisk kryminogennych oraz opracowywanie programów mających na celu zapobieganie tym zjawiskom i ich zwalczanie, a także udzielanie pomocy przy wdrażaniu tych przedsięwzięć przez jednostki Policji; 9) inspirowanie, organizowanie, koordynowanie i nadzorowanie realizacji zadań jednostek Policji w przypadku konieczności podjęcia działań zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego w ramach prowadzonych operacji policyjnych; 10) wspomaganie działań jednostek Policji w przypadkach konieczności udzielenia im wsparcia w sprawach o szczególnym stopniu skomplikowania bądź obejmujących zasięgiem obszar więcej niż jednego województwa; 11) organizowanie, nadzór i koordynowanie systemu negocjacji policyjnych; 12) bezpośrednia współpraca z zagranicznymi formacjami policyjnymi lub ich organizacjami międzynarodowymi oraz organami i instytucjami uprawnionymi do zapobiegania i zwalczania przestępczości, koordynacja działań Policji w tym zakresie; 13) opracowywanie, wdrażanie i koordynowanie programów prewencyjnych ze szczególnym uwzględnieniem problemów zagrożenia demoralizacją i przestępczością nieletnich; 14) inspirowanie, koordynowanie, nadzór i kontrola działań Policji w zakresie organizacji i pełnienia służby przez policjantów służby prewencyjnej, w tym z komisariatów specjalistycznych;