Akademia Świętokrzyska
im. Jana Kochanowskiego
w Kielcach
Recenzja książki: Witolda Dobrołowicza
„Psychika i bariery”
Kierunek: pedagogika
opiekuńcza i
pracy socjalnej
Rok: II
Grupa: III
Opracowała: Justyna Wątroba
Kielce 2003
Psychika i bariery są ze sobą nierozerwalnie związane. Psychika ludzka jest tak stworzona, że nie może funkcjonować bez istnienia przeróżnego rodzaju barier. Uwarunkowanie tego problemu w historii i współczesności to podstawowy motyw książki prof. Witolda Dobrołowicza pod tytułem „Psychika i bariery”.
Autor jako jeden z niewielu podjął się trudnej sztuki przedstawienia problematyki barier. Pokazuje jak często utrudniają one funkcjonowanie człowieka w rzeczywistości. Oparta o własne i nie tylko prace badawcze autor w sposób łatwy i przystępny pokazuje, że człowiek wykorzystuje tylko znikomą część swoich możliwości psychicznych i fizycznych (ok. 10-20%). U niektórych granice te mogą być wyższe nawet do 50%. Między innymi na tej podstawie została postawiona teza, że ciało i psychika człowieka to niebywała i nigdy niedościgniona doskonałość, gdzie często osiągnięcia nauki techniki to zwykły prymitywizm. „Istnieje nawet teoria projekcji, w myśl, której wszelkie osiągnięcia techniki sprowadzają się jedynie do projekcji ciała ludzkiego. Tak, więc piła powstała w wyniku naśladowania zębów, aparat fotograficzny jest odzwierciedleniem oka, a komputer to mózg elektronowy.” (s. 11).
Tego rodzaju przykładów i porównań jest w niej wiele. Ponadto w pierwszej jej części są wyjaśnione pojęcia barier psychicznych, ich rodzaje, źródła, następstwa, geneza, natomiast w drugiej omówione są wybrane problemy dotyczące barier psychicznych. Trzecia część to opisy ich przezwyciężania.
Generalną tezą tej książki jest: dlaczego człowiek w tak małym stopniu wykorzystuje swoje możliwości fizyczne i psychiczne, dlaczego unikają problemów o charakterze twórczym?
Czytając ją nie doszukamy się gotowej odpowiedzi na to pytanie, ale znajdziemy w niej wiele przykładów, obserwacji, porównań, które pomogą nam w zrozumieniu tego problemu, jak również pokierują gdzie szukać barier, dlaczego utrudniają twórczy charakter dzieci i młodzieży. Dochodzimy do stwierdzenia, że typowym następstwem barier psychicznych człowieka jest tylko częściowe wykorzystywanie potencjalnych jego możliwości. To z kolei uniemożliwia działanie twórcze, które „polega na tworzeniu nowych, niekonwencjonalnych konstrukcji wyobrażeniowych i myślowych” (twórczość artystyczna, naukowa, literacka, plastyczna, muzyczna).
Bariery powstają też przez stosowaną bezustanną krytykę: „ty nic nie potrafisz”, „tobie tylko głupstwa w głowie”, „ja w twoim wieku...” itp.
Autor w uwagach końcowych pisze, „że recepcja niniejszego tekstu będzie wywoływać również różnorodne bariery u licznych Czytelników” (190), ale z drugiej strony, wiele zawartych w niej uwag, przykładów, sugestii w dużym stopniu pozwala nam zrozumieć źródła, gdzie tkwią bariery prowadzące do twórczej działalności człowieka.
1