Andragogika Jest wiedzą o przyrodzie, społeczeństwie, kulturze o sposobach badania i przekształcania świata ujęta w system twierdzeń, hipotez, prawa nauki i teorii.

*W jej skład wchodzą takie działy jak:
- andragogika dorosłych (wprowadzenie do działów szczegółowych)
- teoria wychowania ludzi dorosłych (charakteryzuje się aktywnością ludzi dorosłych; co robić aby zmieniać swoje poglądy itp.)
- dydaktyka dorosłych (teoria nauczania ludzi dorosłych)
- historia andragogiki (pewne rzeczy są ponadczasowe, przekłada się je na grunt andragogiki, pewne się ulepsza).
Andragogikę innymi słowy możemy określić również jako oświata dorosłych czy edukacja dorosłych.

Czym jest andragogika

Andragogika to subdyscyplina pedagogiki zajmująca się kształceniem dorosłych. Dziedzina ta powstała w XX wieku. Początkowo stanowiła część składową pedagogiki ogólnej i filozofii wychowania. Jej rozwój związany jest także z antropologią filozoficzną, psychologią człowieka dorosłego, etyką, socjologią kultury i wychowania, historią oświaty i myśli pedagogicznej.

Andragogika to nauka o celach, treściach, formach, metodach, zasadach nauczania, kształcenia, wychowania, samokształcenia, samowychowania ludzi dorosłych. Jest nauką społeczną, humanistyczną i o wychowaniu

Przedmiotem andragogiki są formy edukacyjne młodzieży w wieku starszej adolescencji i ludzi dorosłych, a jej problemy badawcze zogniskowane są wokół złożonych zagadnień kształcenia i samokształcenia, wychowania i samowychowania. Treści kształcenia obejmują także problemy związane z funkcjonowaniem osób dorosłych niepełnosprawnych i niedostosowanych społecznie, przy uwzględnieniu ich rewalidacji i resocjalizacji, oraz wspieranie rozwoju osób dorosłych w starości oraz możliwości pomocy pedagogicznej w kryzysach życiowych oraz aktualne przepisy prawne regulujące formy udzielania pomocy osobom dorosłym, które okresowo lub permanentnie potrzebują wsparcia, by prawidłowo funkcjonować w dorosłym życiu.

. - pedagogika wieku szkolnego i przedszkolnego

• socjologia

• psychologia

• filozofia

• biologia

• genetyka

• polityka społeczna

Funkcje oświaty dorosłych

Biorąc pod uwagę funkcje, jakie pełni dziś oświata dorosłych należy wyodrębnić dwie główne:
- zastępczą - polegającą na przekazaniu ludziom dorosłym tych wiadomości i ukształtowaniu u nich tych umiejętności, dyspozycji, sił umysłowych czy cech charakteru, których nie zdobyli w czasie normalnego,obowiązkowego nauczania szkolnego oraz
- właściwą - polegającą przede wszystkim na stałym aktualizowaniu i uzupełnianiu wiedzy i umiejętności ludzi dorosłych w dziedzinie gospodarki, polityki, ideologii, różnych dziedzin nauki, techniki i sztuki, w zakresie nie objętym programem szkoły, a koniecznym do właściwego spełniania obowiązków zawodowych i społecznych(…) na dalszym kształtowaniu i doskonaleniu sił umysłowych uczących się, a także kształtowanie świadomych postaw społecznych ludzi dorosłych stosownie do istniejących i stale zmieniających się potrzeb edukacji i aktywności zawodowej, rodzinnej czy społecznej .

W podsumowaniu należy stwierdzić, że edukacja dorosłych jest siłą twórczą, która ożywia swoją dynamiką procesy życia społecznego, a czerpiąc z nich swoje cele i treści oddaje im wyniki swej pracy, służy zaspokajaniu indywidualnych i zbiorowych potrzeb edukacyjnych, podnosi kulturę ogólną i zawodową społeczeństwa oraz ułatwia zmianę warunków bytowania człowieka. jednym z istotnych czynników motywujących ludzi dorosłych do podjęcia kształcenia jest już posiadany poziom wykształcenia i im wyższy tym motywacja silniejsza . Jednym z istotnych czynników motywujących ludzi dorosłych do podjęcia kształcenia jest już posiadany poziom wykształcenia i im wyższy tym motywacja silniejsza

U jednych jest to chęć podniesienia swoich kwalifikacji zawodowych, inni chcą zdobyć większą wiedzę ogólną, która pozwoli im na awans, ale jednocześnie będą mogli wykorzystać ją szerzej. Jeszcze inni zadowolą się zdobyciem jak najmniejszym wysiłkiem upragnionego dokumentu, który pozwoli im na realizację swojego celu.

Formy : szkolne i nie szkolne
Andragogika (edukacja dorosłych) -(gr. andrós - człowiek, agogós - przewodnik)- jest to nauka zajmująca się teorią nauczania ludzi dorosłych. Z pedagogiką dorosłych ściśle związane są pojęcia edukacji ustawicznej i edukacji całożyciowej, a także kształcenia formalnego, nieformalnego i pozaformalnego.

Edukacja ustawiczna ( lifelong education) - jest to uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych, przez osoby, które spełniły obowiązek szkolny. Kształcenie ustawiczne związane jest z edukacją formalną, gdyż odnosi się do zinstytucjonalizowanych form ( np. szkoły, uczelnie) nauczania i uczenia się opartych na stałych pod względem czasu i treści nauki formach (np. klasy, stopnie, programy, podręczniki)².

Edukacja całożyciowa lub Uczenie się przez całe życie (lifelong learning) - współczesna koncepcja edukacji całożyciowej bezpośrednio wiąże się z ideą kształcenia ustawicznego czerpiąc z jej definicji. Edukacja całożyciowa jest to proces obejmujący swoim zasięgiem całe życie człowieka, rozwój jego cech indywidualnych i rozwój cech społecznych we wszystkich formach i wszystkich kontekstach - w systemie formalnym, nieformalnymn i pozaformalnym³.

Edukacja nieformalna - odnośni się do każdej świadomie zorganizowanej działalności oświatowej, która odbywa się poza ustalonym systemem kształcenia formalnego, podejmowana czysto samodzielnie czy też w ramach zorganizowanej akcji, umożliwiająca określonej grupie uczestników osiągniecie założonych celów ( np. warsztaty, treningi, szkolenia, kursy korespondencyjne)⁴.

Edukacja pozaformalna (incydentalne) - niezorganizowany i niesystematyczny proces odbywający się faktycznie w ciągu całego życia, dzięki któremu jednostka nabywa wiedze i umiejętności, kształtuje swoje postawy, utrwala wartości, korzystając z codziennego doświadczenia oraz wychowawczego wpływu swojego środowiska (np. rodzina, sąsiedzi, rówieśnicy, praca, rozrywka, mass media)⁵.

W związku z dynamicznymi zmianami w gospodarce, a co się z tym wiąże i na rynkach pracy, stale wydłuża się okres uczenia się. Mamy do czynienia z powiększającymi się w zawrotnym tempie źródłami wiedzy i z coraz większą ich dostępnością. Jednocześnie stają się one coraz bardziej zróżnicowane i coraz bardziej rozproszone. Szkoły i uczelnie wyższe przestają być jedynymi miejscami zdobywania wiedzy, a nauczyciele wyłącznymi jej "dostarczycielami". Coraz częściej dużą rolę w procesie tym zaczynają odgrywać zakłady pracy, firmy, które zdają sobie sprawę z konieczności inwestowania w kapitał ludzki swoich przedsiębiorstw.

Powstaje zatem i stale poszerza się przestrzeń wpływów dla edukacji dorosłych, która w szczególny sposób koncentruje się na pracy właśnie z ludźmi dorosłymi. Edukacja dorosłych, biorąc pod uwagę specyfikę rozwoju człowieka dorosłego, jego naturę, zadania rozwojowe oraz fakt, że dorośli uczą się inaczej a także konieczność przekwaflifkowania się podnoszenia kwalifikacji stara się nieustannie dostosowywać do ich potrzeb proces kształcenia. Odchodzi zatem od tradycyjnych sposobów i form nauczania i uczenia się na rzecz łączenia metod wykładowych z aktywnymi metodami pracy grupowej, warsztatów, treningów czy bardzo popularnej na Zachodzie Europy metody moderacji.

To edukacja, w której nauczyciel odchodzi od "jednej słusznej" roli i metody nauczania i w zamian za to jako trener, facylitator, moderator wykorzystuje osobiste zainteresowania, doświadczenie i wewnętrzną motywację dorosłych do uczenia się. Kreując pozytywne i wpierające środowisko uczenia się motywuje do samodzielnego zdobywania wiedzy, inspiruje i wzmacnia procesy uczenia się. Uczący się staje się tym, który samodzielnie kieruje procesem swojego uczenia się i rozwoju, wzmacnia poczucie własnego sprawstwa a przez to i własnej wartości.

Edukacja dorosłych poprzez stałe podnoszenie jakości zdobywanej wiedzy i promowanie aktywnych postaw, w konsekwencji może prowadzić do zwiększenia szans dorosłych na rynku pracy i tym samym przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu i wykluczeniu z rynku pracy.

Organizatorzy edukacji dorosłych: fundacje, stowarzyszenia, organizacje społeczne, spółki prawa handlowego, osoby fizyczne, spółki cywilne, które stanowią 88% wszystkich placówek edukacji dorosłych w Polsce, ale razem wzięte oferują rocznie tyle szkoleń, ile zakłady doskonalenia zawodowego (26 ośrodków) i centra kształcenia ustawicznego (125 ośrodków) w całej Polsce, co wskazuje na dominację instytucji o długich tradycjach. Jednocześnie utrwala się nierównomierne rozłożenie instytucji edukacji dorosłych: na wsiach tylko 4,1%, w Warszawie 43,6%, 31,98% w innych dużych miastach, 24% w pozostałej części Polski. Wśród wszystkich dostawców edukacji dorosłych jest tylko 4% firm szkolenia na odległość. Od 2001 roku obserwujemy stagnację rynku usług edukacyjnych dla dorosłych pod względem liczbowym oraz jakościowym, nie pojawiają się nowe podmioty ani formy edukacji dorosłych. Wymienione instytucje prowadzą głównie edukację szkolną o charakterze ogólnokształcącym i zawodowym (na poziomie szkół średnich i półwyższych) i kursową o charakterze zawodowym.

Kształcenie ustawiczne dorosłych to Proces systematycznego uczenia się, następujący po zakończeniu obowiązku szkolnego lub wydłużonej edukacji stacjonarnej i trwający przez cały Okres aktywności zawodowej.

Klasyfikacja prowadzi do wyróżnienia szkolnych i pozaszkolnych form dalszego kształcenia, przy czym w obu przypadkach Maja zastosowanie przeróżne rozwiązania organizacyjno-programowe. Poza powyższym podziałem sytuuje się Samokształcenie , które stanowi naturalną właściwość osoby dorosłej, dążącej do poszerzenia posiadanego stanu wiedzy oraz wzbogacania własnej osobowości. W przypadku form szkolnych dominują państwowe (publiczne) szkoły dla dorosłych, ale znaczącymi stają się także niepaństwowe (niepubliczne) - społeczne i prywatne. Można nawet stwierdzić, że w przypadku szkół dla dorosłych (pracujących) poszerza się coraz bardziej tendencja, aby to były w dominacji szkoły społeczne i prywatne.
* Wyróżniono takie formy dalszego kształcenia jak:
- wieczorowe i zaoczne szkoły zawodowe (na poziomie zasadniczym),
- wieczorowe i zaoczne szkoły średnie, ogólne i zawodowe,
- wieczorowe i zaoczne policealne studia zawodowe,
- wieczorowe i zaoczne szkoły wyższe,
- studia podyplomowe i studia doktoranckie,
Kształcenie ustawiczne dorosłych w założeniach Reformy systemu edukacji rozumiane jest dwojako:
- jako szkoły kształcące dorosłych, którzy z różnych przyczyn „wypadli” z ogólnodostępnego szkolnictwa dla dzieci młodzieży,
- jako różne formy edukacji pozaszkolnej, umożliwiającej nabywanie nowych kwalifikacji.
W nowym ustroju szkolnym w kształceniu ustawicznym dorosłych przewiduje się 5 obszarów działania dla uczniów, którzy z różnych powodów nie mogli wykształcić
się w systemie stacjonarnym:
- 3-letnie Liceum ogólnokształcące,
- 3-letnie Liceum profilowane,
- 4-letnie technikum,
- 2-letnie Liceum ogólnokształcące uzupełniające po zasadniczej szkole zawodowej,
- 3-letnie Technikum uzupełniające po zasadniczej szkole zawodowej,
- przygotowanie do poprawki państwowego egzaminu maturalnego,
- szkoły policealne
- różne formy edukacji pozaszkolnej (kursy).
Do powyższego dodajemy, że:
- wyższe szkoły zawodowe, prowadzące do tytułu zawodowego inżyniera lub licencjata,
- 5-letnie lub uzupełniające studia magisterskie,
- studia podyplomowe,
- centra kształcenia ustawicznego.

Kurs ma formę wspomagającą i uzupełniająca dotyczy kształcenia w szkołach dla dorosłych i pracowników chcących podnieść swoje kwalifikacje zawodowe i kursy zawodowe (kursy zawodowe) w systemie pozaszkolnym, tryb kształcenia stacjonarny lub na odległość metodą e- learning ( kształcenie przy wykorzystaniu internetu)

Metody prowadzenia kursów- metoda dydaktyczna w formie tekstowej lub prezentacyjnej ( audio, video, audio- video

Uniwersytet powszechny

Uniwersytet powszechny - instytucja szerzenia oświaty, dostępna dla wszystkich bez względu na wiek i wykształcenie. Ich głównym celem była popularyzacja wiedzy oraz rozwijanie aktywności kulturalnej wśród szerokich kręgów społeczeństwa.

Początki wiążą się z wykładami publicznymi zorganizowanymi w 1873 na Uniwersytecie w Cambridge.

Na ziemiach polskich uniwersytety powszechne powstawały na przełomie XIX i XX wieku, pierwszy utworzono w 1898 Uniwersytet Ludowy imienia A. Mickiewicza w Galicji.

W okresie międzywojennym uniwersytety powszechne tworzyły władze samorządowe, a także Towarzystwo Uniwersytetów Ludowych (TUL), Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego (TUR) i Towarzystwo Szkoły Ludowej.

Po 1945 uniwersytety powszechne prowadziły działalność w ramach TUL i TUR, a po połączeniu w 1948 - w ramach Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych i Ludowych, które to w 1950 roku przekształcono w Towarzystwo Wiedzy Powszechnej.Uniwersytety powszechne były prowadzone również przez ZMSP oraz związki zawodowe.Pierwszy Uniwersytet Powszechny TWP powstał w 1956 roku w Bydgoszczy. Pod koniec lat pięćdziesiątych działało w kraju już blisko 800 Uniwersytetów Powszechnych, głównie w środowisku wiejskim. Były to uniwersytety o charakterze ogólnym, realizujące cykle zajęć z różnych dziedzin wiedzy wybieranych w miarę dowolnie przez słuchaczy i kierowników placówek.

Uniwersytet ludowy, placówka oświatowa powoływana w celu szerzenia oświaty wśród dorosłej części społeczeństwa wiejskiego. Pierwszy uniwersytet ludowy powstał w 1844 w Rödding w Szlezwiku, założony z inicjatywy duńskiego poety i teologa N.F.S. Grundtviga. Idea uniwersytetu ludowego szybko rozpowszechniła się w Europie i krajach całego świata.
Nauka w uniwersytecie ludowym odbywała się w systemie internatowym, słuchacze rekrutowali się w większości spośród pełnoletniej młodzieży chłopskiej.
W Polsce pierwszą placówką tego rodzaju była Ferma Pszczelarsko-Ogrodnicza Pszczelin koło Warszawy, założona w 1900 przez działaczkę ludową J. Dziubińską. Do wybuchu I wojny światowej we wszystkich trzech zaborach powstawały także inne internatowe szkółki rolnicze. Placówki uniwersytetu ludowego, oprócz podnoszenia poziomu oświaty ogólnej i wiedzy zawodowej, były w warunkach polskich szkołą uświadomienia narodowego, szczególnie w zaborze pruskim i rosyjskim.
W okresie międzywojennym do najbardziej znanych należały Wiejski Uniwersytet Ludowy w Szycach koło Krakowa (1924-1931) oraz Wiejski Uniwersytet Orkanowy w Gaci Przeworskiej (1932-1939), prowadzone w duchu agraryzmu przez I. Solarza.
Placówki uniwersytetu ludowego w Polsce zakładane były przez partie i organizacje polityczne i społeczne, władze samorządowe i kościelne. Przez cały okres międzywojenny w II Rzeczypospolitej działały łącznie 22 uniwersytety ludowe.
W pierwszych latach po II wojnie światowej nastąpił gwałtowny rozwój liczby placówek, likwidowanych następnie (od 1949) masowo po zdobyciu władzy przez komunistów. W październiku 1956 nowe placówki uniwersytetu ludowego zaczął tworzyć Związek Młodzieży Wiejskiej, jednak warunki polityczne nie sprzyjały ich rozwojowi i samodzielności w doborze celów i metod kształcenia.
W 1979 istniało 9 placówek uniwersytetu ludowego szkolących instruktorów oświatowo-kulturalnych. Ich liczbowy rozwój nastąpił po utworzeniu w 1981 Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych i Komisji do Spraw Duszpasterstwa Rolników Episkopatu Polski. Nowo otwierane placówki mają charakter niestacjonarny. Pracę uniwersytetów ludowych powstałych przed 1981 koordynuje stowarzyszenie pod nazwą Polskie Uniwersytety Ludowe. W 1995 istniało łącznie 80 placówek uniwersytetów ludowych.

Uniwersytet trzeciego wieku

Pierwszy Uniwersytet Trzeciego Wieku w Polsce powstał w Warszawie, w roku 1975. W Polsce istnieją dwa typy uniwersytetów trzeciego wieku:

• stanowiące integralną część wyższej uczelni, kierowane najczęściej przez pełnomocnika rektora

• powołane przez stowarzyszenia prowadzące działalność popularnonaukową oraz kulturalno-rekreacyjną

Placówki UTW tworzą odrębną sekcję przy Polskim Towarzystwie Gerontologicznym.Uniwersytet prowadzi różne formy kształcenia ustawicznego dla osób starszych: wykłady, seminaria, lektoraty języków obcych. Przy Uniwersytecie działają zespoły twórcze, np. literacki, pamiętnikarski, plastyczny, muzyczny. Prowadzona jest rehabilitacja ruchowa oraz organizowane obozy kondycyjne i wyjazdy krajowe i zagraniczne.

Rok akademicki trwa od połowy października do połowy czerwca. Chętni do udziału w zajęciach wnoszą przy zapisie roczną, symboliczną składkę. Uczestników reprezentuje Samorząd Słuchaczy.

W Polsce istnieje około 130 Uniwersytetów Trzeciego Wieku, m.in.:

• Warszawa - 1975

---