Tarnowskie Góry, 2009.12.06
Motto: „Jasiu, w dokumentacji kotłów OR16-102 jest bardzo dużo błędów. Wiem, ale ich dokumentacja ma być dostarczona do fabryk w takim stanie w jakim jest.” |
Instytut Maszyn i Urządzeń Energetycznych Politechniki Śląskiej ul. Konarskiego 22 44-100 Gliwice |
Opowieść o losie polskiej energetyki zgotowanym jej przez jednego agenta SB.
Część osiemdziesiąta czwarta
Powody pozostawienia polskich kotłów rusztowych w stanie zacofania technicznego
z okresu pierwszych lat istnienia Peerelu.
F. Wyjaśnienie powodów trwającej przez ostatnie 20 lat istnienia Peerelu zapaści jego przemysłu kotłowego w dostarczaniu krajowi dobrych konstrukcji kotłów rusztowych - niezależnie od nieopanowania przez ten przemysł produkcji samych palenisk narzutowych - z której ówczesne jego fabryki już później nie wyszły - część trzydziesta czwarta
Wyjaśnienie dlaczego zapotrzebowanie na duże kotły rusztowe zamiast unikatowymi w skali światowej konstrukcjami według wynalazku nr 82638, może być pokrywane tylko produkcją technicznych monstrum w rodzaju wyprodukowanego przez „RAFAKO” - Racibórz kotła OR35 dla NZPT w Brzegu, lub „zmodernizowanego” kotła OR32 w OPEC Grudziądz
- część piąta, o skutkach całkowitego odsunięcia inż. J. Kopydłowskiego od udziału w opracowaniu w 1967 r. projektu technicznego kotła typu OR16-101, a w 1968 r. dokumentacji wykonawczej (warsztatowej) kotła OR16-101, od której dokumentacja wykonawcza z 1972 r. kotła typu OR16-102 różniła się tylko rozwiązaniem urządzeń samego paleniska narzutowego - ciąg dalszy.
O. Jak łamano prawo wynalazcze
w sprawie projektów dotyczących kotłów typu OR16-102.
Wyjaśnienie dlaczego inż. J. Kopydłowski w 1977 r. nie wytłumaczył mgr inż. Zdzisławowi Tyszkiewiczowi (jako ówczesnemu dyrektorowi d/s rozwoju Zjednoczenia „MEGAT), że wyszedł na błazna zatwierdzając treść protokółu Nr 1/77, w którym w pkt 1 jego wniosków napisano: „Komisja stwierdza, że postępowanie formalne w zakresie rozpatrywania i podejmowania decyzji przez OBRKiUE i „FAKOP” było prawidłowe.”
Jerzy i Aniela Kopydłowscy w odwołaniu z 1976.11.08 do Zjednoczenia „MEGAT” napisali: „Projekty wynalazcze będące przedmiotem odwołania zgłaszaliśmy od początku 1974 r. w związku z odmową Pionu Badawczo Rozwojowego OBRKiUE, reprezentowanego przez mgr inż. Jana Krztonia, usunięcia w ramach działalności służbowej wielu błędów konstrukcyjnych w dotychczasowej dokumentacji kotłów OR16-102 według której postanowiono wyprodukować w 1975 r. kolejnych jedenaście jednostek kotłowych.”
W samych protokóle Nr 1/77 treścią pkt 5 jego wniosków odniesiono się do tego jak następuje: „Postawiony zarzut, że projekty racjonalizatorskie zgłoszone od 1974 r. wypływały z tego że Pion Badawczo Rozwojowy OBRKiUE odmówił wprowadzenia zmian sugerowanych przez Ob. Ob. Kopydłowskich na drodze służbowej jest pozbawiony podstaw i dowodów, a tym samym krzywdzący pracowników tego pionu OBRKiUE.”
Natomiast w zakończeniu pisma z 1977.03.12 inż. J. Kopydłowskiego do dyrektora mgr inż. Zdzisława Tyszkiewicza można przeczytać:
„Inż. A. Kopydłowskiej w oparciu o te projekty wynalazcze pozwolono wprowadzać zmiany do dokumentacji kotłów OR16-102 dopiero od sierpnia 1975 r., kiedy Zakłady Mięsne w Koszalinie w obawie przed koniecznością przerwania produkcji z braku pary zaalarmowały jak się to mówi „pół Polski”, z Komitetem Centralnym włącznie. Jak stało w naszym odwołaniu, wszystkie wprowadzone dotychczas przez nią zmiany ( punkty 1÷5 na str.2) były dokonywane w oparciu o projekt wynalazczy nr 23/74, stanowiący scalenie dziewięciu projektów od nr 11/74 do nr 23/74.
A oto jak brzmi treść protokółu z posiedzenia wewnętrznej Komisji pracowni NJ (OBRKiUE) z dnia 12.08.1974 r., podpisanego przez Zastępcę Dyrektora Ośrodka d/s Badawczo Rozwojowych, mgr inż. J. Krztonia: „Na podstawie przedstawionych materiałów można stwierdzić, że projekty nr 23/74, 26/74 i 27/74 noszą cechy pracowniczych projektów racjonalizatorskich, ponieważ spełniają wymagania art.79 ustawy, a mianowicie; - zaproponowane rozwiązania posiadają charakter techniczny; - są nowe, ponieważ takie same projekty nie były stosowane w OBRKiUE; - nie były uprzednio zgłoszone przez inną osobę; - nie zostały zamieszczone w planie OBRKiUE, albo polecone do stosowania przez jednostkę nadrzędną; - nie są wynalazkami lub wzorami użytkowymi; - mogą nadawać się do stosowania; - w razie zastosowania w produkcji kotłów OR16-102 mogą przynieść efekty techniczno-ekonomiczne postulowane przez Twórców.” Protokół ten podpisali między innymi mgr inż. Szczepan Burczek, inż. Michał Hubisz i inż. Michał Flodrowski
Treść mojego listu do tego miejsca traktuję jako informację. Już po pierwszym odezwaniu się do mnie Przewodniczącego Komisji Wynalazczości Zjednoczenia na posiedzeniu w dniu 14.12.1976 r. zorientowałem się, że nasze odwołanie nie miało sensu i to na tym posiedzeniu powiedziałem. Stąd też moja nieobecność na drugim posiedzeniu (czytaj: 1977.02.01).
Nie wyrażałem natomiast swojej opinii o poziomie technicznym pracowników OBRKiUE oraz nie poruszałem sprawy wyrzucenia mnie z pracy i prosiłbym o sprostowanie protokółu w tym zakresie. Na dziesiątki pytań zadanych mi przez Przewodniczącego, bo do tego sprowadzało się właściwie posiedzenie Komisji, jej członkom wiadome jest, że nie odpowiedziałem na dwa, a mianowicie: co myślę o poziomie technicznym pracowników OBRKiUE zajmujących się kotłami rusztowymi oraz czy moim zdaniem działanie OBRKiUE w sprawie kotłów OR16-102 to sabotaż.
W ostatnim przypadku Przewodniczący zagroził mi nawet, że jeśli nie odpowiem na to pytanie, to on każe zaprotokółować że udzielenia takiej odpowiedzi odmówiłem. O co mu chodziło nie wiem, podobnie jak nie rozumiem działania Zjednoczenia w całej sprawie.”
Dyrektor d/s rozwoju odpowiedział pismem nr RTm/1/96/77 z 1977.04.30, informując tylko „ że przytoczone w nim argumenty nie mogę uznać za dowody uzasadniające potrzebę zmiany treści protokółu Nr 1/77 ... .” Odnośnie pytania przewodniczącego Komisji Wynalazczości w dniu 1976.12.14, czy działanie OBRKiUE w sprawie kotłów OR16-102 to sabotaż, nie było ani słowa.
Powody dla których inż. J. Kopydłowski w stosunku do dyrektora d/s rozwoju Zjednoczenia „MEGAT” w osobie mgr inż. Zdzisława Tyszkiewicza, na dowód jakim okazał się on błaznem zatwierdzając protokół Nr 1/77, nie użył argumentu w postaci informacji, że prawie wszystkie rozwiązania konstrukcyjne z projektów wynalazczych dotyczących kotła OR16-102 uznanych wcześniej przez „FAKOP” za nieprzydatne, jeszcze przed drugim posiedzeniem (w dniu 1977.02.01) owej Komisji Wynalazczości Zjednoczenia „MEGAT” zostały przyjęte do stosowania przez ten sam „FAKOP” w otrzymanej już wtedy z BPPTiF „Proerg” dokumentacji wykonawczej na kotły OR40-010.
1. Z pisma z 1974.11.12 Jerzego Kopydłowskiego do dyrektora naczelnego „FAKOP” Sosnowiec w osobie mgr inż. Wojciecha Kowalskiego.
„Kiedy w czerwcu 1971 r., będąc u dyrektora Józefa Olczyka (czytaj: ówczesnego dyrektora OIGPE) w Katowicach, zaproponowałem mu zadzwonienie do Ciebie (co mówiłeś obaj wiemy dokładnie), uświadomiłem sobie ostatecznie, że na ówczesnym etapie jeśli nie zaszkodzisz, to w każdym razie nie pomożesz.
Świadomość, że można liczyć tylko na siebie i to w sprawach w rzeczywistości dalekich od osobistych (chociaż ówcześnie tak potraktowano nowe konstrukcje kotłów rusztowych w powiązaniu z paleniskami narzutowymi), to wcale nie przyjemne uczucie, zwłaszcza jeżeli tak jak w moim przypadku trzeba z nią być na co dzień przez szereg lat.
I oto pod koniec 1973 r. moi koledzy z Ośrodka nagle ostro ruszyli naprzód, polecając mi podsumowanie całej dotychczasowej działalności w zakresie kotłów z paleniskami narzutowymi. Kiedy jednak przyszło brać pierwszy zakręt (patrz punkt 4 „Wniosków i zaleceń” protokółu nr 25 z kwietnia 1974 r.) zaczęli gwałtownie hamować. Czy wybiorą ten zakręt - nie wiem. Podobnie jak nie wiem jakie są Twoje zamierzenia. Przesyłam materiały, które być może pozwolą Ci spojrzeć inaczej na całą sprawę. Są to opracowania nr arch. 9411 i 8693 oraz protokół z narad odbytych w styczniu 1973 r.
Nie wiem czy nadal interesują Cię tylko kotły opalane olejem opałowym lub gazem stanowiące przedmiot eksportu. Gdyby było inaczej, przyślij kogoś zaufanego (uprzednio mnie o tym informując), a przekażę mu dalsze raczej objętościowe materiały, naświetlające bardziej sprawę nowych kotłów rusztowych i palenisk narzutowych.
Może również zainteresuje Cię sprawa możliwości znacznego obniżenia kosztów produkcji i zużycia stali w konstrukcjach kotłów typu OR16-102, niezależnie od pozbycia się kłopotów ze strony użytkownika, chociaż wątpię, jako że nie słyszałem reakcji na nasze pismo w tej sprawie (z 1974.09.11 -patrz pkt 1 części 83) - J. Kopydłowski.”
2. Z pisma z 1974.11.12 (bez znaków) „FAKOP” do Anieli i Jerzego Kopydłowskich.
„W związku z Waszym listem z dnia 19.09 b.r. prosimy o przybycie do naszego zakładu w celu ustalenia szczegółów sprawy i podjęcia wniosków.”
3. Z pisma z 1974.11.18 Jerzego Kopydłowskiego do dyrektora naczelnego „FAKOP” Sosnowiec w osobie mgr inż. Wojciecha Kowalskiego.
„Nawiązując do otrzymanego pisma w sprawie kotła OR16-012, przesyłam Ci opracowanie stanowiące odpisy z kolejnych projektów wynalazczych, zawierające po lewej stronie opis aktualnego stanu poszczególnych rozwiązań kotła w dotychczasowym wykonaniu, a po stronie prawej co daje kolejne nowe rozwiązanie. Nie mamy jeszcze sumarycznego ciężaru kotła, ale przypuszczam, że sam jego ciężar spadnie o 15÷20 ton z poziomu 100 ton.
Uważam, że jeśli rozmowa nasza ma być konkretna, wskazane byłoby aby ktoś od Ciebie zapoznał się z tym. W każdym razie, jeśli o mnie chodzi to mogę przyjechać w każdej chwili, po uzgodnieniu tego w przeddzień wyjazdu.
Jeśli chodzi o same paleniska narzutowe, to gdybyś chciał wierzyć, że to nie jest tylko zachcianka Kopydłowskiego - zadzwoń do dyrektora Wójcickiego z PIGPE -Warszawa - J. Kopydłowski.”
4. Z pisma z 1975.11.08 Jerzego Kopydłowskiego do dyrektora naczelnego „FAKOP” Sosnowiec w osobie mgr inż. Wojciecha Kowalskiego.
„Przesyłam tekst artykułu, który mam nadzieję dostatecznie szeroko wyjaśnia co głównie brakuje kotłom OR16-102 i OR6,5-011, aby można było pokazać ile miliardów złotych rocznie traci gospodarka narodowa w kibicowaniu działalności w zakresie palenisk narzutowych. Jeśli chodzi o mnie, to nie mam zamiaru wywalać dalej wielu dziesiątków drzwi, o otwarcie których apelują do ochrypnięcia władze państwowe i partyjne.
Przesyłam jedynie jeden komplet artykułu, dlatego jeśli uważasz, że to może zainteresować dyr. Toczkowskiego - podrzuć mu go. Zależałoby mi aby na tym kończył się krąg czytelników i artykuł nie trafił przypadkowo do rąk inż. Andrzejowskiego. Muszę pamiętać o tym, że żona pracuje jeszcze w OBRKiUE, a nie wiem komu, czy czemu, zawdzięcza okresowe ataki pospolitego chamstwa w wykonaniu inż. Flodrowskiego - J. Kopydłowski.”
5. W dniu 1975.12.22, rok przed posiedzeniem Komisji Wynalazczości „MEGAT”, dyrektor mgr inż. Wojciech Kowalski w rozmowie telefonicznej z inż. J. Kopydłowskim wyraża zgodę na wyprodukowanie przez „FAKOP” dwóch kotłów typu OR40-010 z paleniskiem narzutowym (w rozwiązaniu wg wynalazku nr 82638).
Jedynym warunkiem z jego strony było zachowanie w tajemnicy przed Zjednoczeniem „ZEMAK”, że będą to właśnie takie kotły. Uzgodnili więc zaraz, że Zakłady Tworzyw Sztucznych „ERG” w Gliwicach dla obecnej kotłowni SFW ENERGIA zamówienie złożą na dwa produkowane od wielu lat skrajnie przestarzałe kotły typu OR32 z paleniskiem warstwowym. Co też się stało, a następnie było nawet powodem zabawnych nieporozumień.
Tego inż. J. Kopydłowski nie mógł zdradzić, a szczególnie przed powstałym następnie Zjednoczeniem „MEGAT”.
Natomiast w protokóle nr 1/77 Komisji Zjednoczenia „MEGAT” nie zabrakło i takiego stwierdzenia: „OBRKiUE w piśmie z dnia 26.07.1976 r. znak NJ-BS/pfn/70/76 do fabryki stwierdził: „Rozwiązania Ob. Ob. Kopydłowskich nie nadają się do stosowania w wyprodukowanych kotłach typu OR16-102.””
Ta treść jest jednak wyjątkową wpadką, ponieważ „FAKOP” w protokóle Nr 41/76, wnioskującym o odmowie przyjęcia projektów wynalazczych do wykorzystania, przywołuje ją z pisma późniejszego z dnia 16.09.1976 r. o znakach NJ/BS/pfn/87/76 (str.3 części 83). Natomiast pismem wcześniejszym (z 26.07.1976 r.) OBRKiUE poinformowało akurat „FAKOP” jakie zmiany wprowadzono do tego czasu w dokumentacji kotła OR16-102 w oparciu o rozwiązania ze zgłoszonych projektów wynalazczych. W ciągu niecałych dwóch miesięcy dzielących oba pisma coś im wszystkim zdrowo „pogoniło kota”, lub zdali sobie sprawę z konsekwencji uznania projektów wynalazczych za przydatne do stosowania w „FAKOP”, nawet przy tak nieudolnym w działaniu gospodarczym aparacie władzy, jakim dysponował Edward Gierek, a szczególnie schedy jaką pozostawił w Katowicach.
Pozostanie jednak faktem, że w pracującym już prawie ćwierć wieku kotle OR40-010 w kotłowni SFW ENERGIA żadne oryginalne rozwiązanie konstrukcyjne z projektów wynalazczych dotyczących kotła OR16-102 nie okazało się chybionym.
Zmianom, jakie w latach 1975÷1976 pozwolono mgr inż. Anieli Kopydłowskiej wprowadzić do dokumentacji kotła OR16-102 według rozwiązań konstrukcyjnych ze zgłoszonych projektów wynalazczych, najwięcej zawdzięczali użytkownicy tych kotłów, których montaż rozpoczęto najpóźniej. W kotłach montowanych na czas wprowadzania tych zmian trzeba już było wymieniać na nowe całe drogie zespoły kotła (w tym przegrzewacz pary, który trzeba było akurat wymienić na nowy chyba we wszystkich szesnastu kotłach).
Zmiany te nie mogły już jednak uratować uruchomionych wcześniej, bo w 1974 r., trzech kotłów w Okręgowych Zakładach Mięsnych w Koszalinie, które szybko posłużyły za złom do hut. Krótki był prawdopodobnie również żywot trzech kotłów OR16-102 we Wrocławskim Kombinacie Budowy Domów, montowanych jako drugie. Żadnego również z tych kotłów, chociaż cztery z nich przetrwały do dziś, nie doprowadzono do stanu technicznego na jaki pozwalały rozwiązania konstrukcyjne w zgłoszonych w OBRKiUE (CBKK) projektach wynalazczych, nie mówiąc o udoskonaleniu samego paleniska późniejszymi rozwiązaniami wynajdywanymi przez inż. J. Kopydłowskiego od 1981 r.
Wyjątkowo żenująca jest w tej sprawie treść protokółu ze spotkania w dniu 28 lutego 1977 r. w Kowarach użytkowników tych kotłów, wobec faktu że na ten czas był już w kraju ktoś, kto znał rozwiązanie każdego problemu z nimi, zarówno z tych, których świadomość mieli, jak i nie mieli.
Można przy tym przysłowiowo „pęknąć ze śmiechu”, czytając choćby takie postulaty jego uczestników:
- „OBRKiUE i „FAKOP” winny stworzyć grupę specjalistów dla oceny jakości pracy kotłów i opracować indywidualnie dla każdego z kotłów zakres przeróbek;
- OBRKiUE prześle użytkownikom kotłów ostateczny projekt zmodernizowanej wersji kotła;
- po dokonanej analizie kotłów „FAKOP” przedstawi użytkownikom ostateczny projekt zmodernizowanej wersji kotła.”
Spotkanie miało przy tym miejsce w tym samym miesiącu, co drugie posiedzenie Komisji Wynalazczości Zjednoczenia „MEGAT”.
Inż. J. Kopydłowski już wcześniej, bo pismem z 25 maja 1976 r., powiadomił wszystkich tych użytkowników kotłów OR16-102 i OR16-101 o zgłoszonych projektach wynalazczych, z krótką charakterystyką każdego z nich (Załącznik I do części 84), a następnie pismem z 1 września 1977 r. poinformował ich o zmianach wprowadzonych do dokumentacji kotłów OR16-102 przez mgr inż. Anielę Kopydłowską (Załączniki II i III do części 84).
Ósmy komunikat nadzwyczajny.
o palenisku narzutowym, „które sprawdziło się jako wyjątek potwierdzający regułę, że tak nie jest”:
Za prawidłowo działające palenisko narzutowe eksploatowane przez siebie już przez wiele lat w kotle parowym typu Erk firmy włoskiej Ruths uważa Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Końskie, ul. Zielona 11, kierownik kotłowni Mirosław Kiepas, tel. (41) 375.13.33.
Załączniki: Załącznik I-III ( -) Jerzy Kopydłowski
Do wiadomości: 1. Raciborska Fabryka Kotłów „RAFAKO” ul. Łąkowa 31; 47-300 Racibórz 2. Sędziszowska Fabryka Kotłów „SEFAKO” ul. Przemysłowa 9; 28-340 Sędziszów 3. Fabryka Palenisk Mechanicznych ul. Towarowa 11; 43-190 Mikołów 4. Zakłady Urządzeń Kotłowych „Stąporków” ul. Górnicza 3; 26-220 Stąporków 5. Krajowa Agencja Poszanowania Energii ul. Mokotowska 35; 00-560 Warszawa 6. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska ul. Powstańców 41 a; 40-024 Katowice
|
|
Z protokółu Nr 1/77 Komisji Zjednoczenia „MEGAT” można dowiedzieć się, że w jej posiedzeniu w dniu 1977.02.01 ze strony OBRKiUE udział wzięli: inż. Kazimierz Pietrowski, inż. Tadeusz Szulc, inż. Michał Hubisz i mgr inż. Józef Wasylów.
Mgr inż. Anieli Kopydłowskiej udaremniono jednak dalsze odpisywanie treści owego pisma ( z fragmentem przywołanym na str. 4 części 83), gdzie była o tym mowa, co jest tylko jednym z wielu dowodów na to, jaką społeczną kanalią był agent SB. Z treści którą zdążyła odpisać można się jeszcze dowiedzieć: „Dla zobrazowania istoty proponowanych rozwiązań w przedmiotowych projektach wynalazczych wykonano „Analizę proponowanych zmian kotła OR16-102” (zał. nr 4), przedstawiając je w formie porównawczej z kotłem KDR20 i OR16-102.” W sprawie prawdziwej treści pisma z 26.07.1976 r. w protokóle nr 1/77 Zjednoczenia „MEGAT” nie ma oczywiście ani słowa.
Bo o dokonanych w nim przez różnych technicznych szarlatanów „udoskonaleniach” będzie dopiero po kolei.
Po posiedzeniu w lutym 1977r. Komisji Wynalazczości Zjednoczenia „MEGAT” od zajmowania się kotłami z paleniskiem narzutowym została całkowicie odsunięta aż do1981 r.
W reakcji zarówno na pierwsze, jak i na drugie pismo, nie było jednak nawet takiego odzewu, jak : „pocałuj nas w d.... .”
W związku z treścią załącznika do części 51 opowieści.
Z zezłomowanym w całości pod koniec lat 80-tych u. w. paleniskiem narzutowym konstrukcji amerykańskiej firmy Riley Stoker i z zastąpieniem go jedną z pierwszych wersji polskiego paleniska narzutowego.
4