Zgubne skutki niedowagi

W pogoni za smukłą sylwetką zapominamy, że utrata wagi to nie zawsze powód do radości. Związane z nią niedożywienie bywa poważnym problemem.

W powszechnej opinii funkcjonuje stereotyp: „szczupły znaczy zdrowy”. Nie zawsze jednak odpowiada on prawdzie. Jeśli ważysz za mało, grozi ci niedożywienie, czyli stan, w którym organizm nie otrzymuje wystarczającej ilości składników pokarmowych, m.in. białka, minerałów i witamin. Jeśli ten stan się przedłuża, pojawiają się poważne zaburzenia - częste infekcje wirusowe i bakteryjne, osłabienie mięśni, skłonność do niegojących się ran i wrzodów, niedotlenienie serca, a nawet gruźlica płuc. O niedożywieniu mówimy wówczas, gdy utrata wagi w ostatnich 3 miesiącach przekracza 10 procent prawidłowej masy ciała danego człowieka.

Przyczyny niedożywienia
Dziś dużą grupę niedożywionych stanowią osoby nierozsądnie odchudzające się, które razem z kilogramami tracą cenne dla zdrowia składniki. Może to prowadzić do poważnych zaburzeń odżywiania, z których najgroźniejsza jest anoreksja (jadłowstręt psychiczny). Do dużych niedoborów pokarmowych może dochodzić jednak przede wszystkim w związku z:
- kłopotami z trawieniem. Częste biegunki, nękające np. ludzi chorych na zapalenie jelit lub zespół jelita drażliwego, powodują, że z przewodu pokarmowego wchłania się zbyt mało cennych składników. Do podobnych skutków może dojść w wyniku długotrwałego stosowania ziół i tabletek przeczyszczających;
- alergią. Wielu uczulonych na określone produkty żywnościowe stosuje ubogą dietę. Z obawy przed reakcją alergiczną unikają rozmaitości pokarmów, ograniczają jedzenie wartościowych produktów, np. owoców, które są bogatym źródłem witamin, lub jajek, będących jednym z najlepszych źródeł żelaza. Problem ten dotyczy coraz większej liczby dzieci z alergią. Ich rodzice, zamiast szukać alternatywnych produktów (np. bogate w wapń mleko zamieniać na mięso lub mleko sojowe), przesadnie ograniczają dietę, nieświadomie pozbawiając dzieci niezbędnych substancji odżywczych;
- zaburzeniami hormonalnymi, np. nadczynność tarczycy (powoduje przyspieszenie przemiany materii);
- depresją lub innymi niż zaburzenia odżywiania chorobami psychicznymi, np. schizofrenią, demencją, chorobą Alzheimera;
- chorobami nowotworowymi. Często doprowadzają do dużej utraty wagi. Chudnięcie towarzyszy też zwykle terapii cytostatykami (chemioterapii);
- ograniczeniami diety u ludzi starszych. Wielu z nich nie ma apetytu, inni mają problemy z gryzieniem - z tego powodu unikają jedzenia np. surowych warzyw i owoców. Jeszcze inni, obawiając się niestrawności, rezygnują z picia mleka, jogurtu czy kefiru, ograniczają jedzenie mięsa. Efektem mogą być duże braki białka, wapnia, cynku, żelaza, fosforu i witamin z grupy B.

Gdy twój bliski choruje
Z badań przeprowadzonych w Klinice Akademii Medycznej w Warszawie wynika, że niedożywienie jest dodatkowym problemem u ponad 50 proc. ludzi zgłaszających się do szpitala z powodu różnych kłopotów zdrowotnych. Dlatego jeśli twój bliski długo choruje, musisz szczególnie zadbać o jego dietę. Jest ona równie ważna jak terapia farmakologiczna, z czego nie zawsze zdajemy sobie sprawę (a lekarze rzadko propagują tę wiedzę).
Ważne jest, by podawać choremu niewielkie posiłki co najmniej 5 razy dziennie. Powinny one obfitować w mięso, ryby, sery, a także w warzywa i owoce, zawierające dużo mikroelementów i witamin. Warto także podawać gotowe koktajle odżywcze, które można kupić w aptece. Dodaje się je np. do zup czy sosów lub pije zamiast posiłku. Gotowe odżywki są również świetnym rozwiązaniem w przypadku osób mających problemy z gryzieniem i połykaniem pokarmu.

Zdrowe żywienie to podstawa
Mówi Krystyna Majewska, specjalista ds. żywienia, Oddział Żywienia i Chirurgii Akademii Medycznej w Warszawie:
- Czy szczupły zawsze znaczy zdrowy?
Sam wygląd nie przesądza o tym, czy organizm funkcjonuje prawidłowo. Szczupłe osoby miewają niekiedy poważne problemy zdrowotne, np. biegunki. Mimo iż wyglądają zdrowo, wchłanianie składników odżywczych z przewodu pokarmowego nie jest prawidłowe, a to prowadzi do innych zaburzeń.
- Co przede wszystkim może świadczyć o niedożywieniu?
Niepokojące objawy to gwałtowny spadek wagi, osłabienie, senność, apatia, bóle głowy, dolegliwości trawienne.
- Co robić i dokąd się udać w poszukiwaniu ratunku?
Najpierw należy iść do lekarza rodzinnego, który powinien zlecić wykonanie badań krwi oraz moczu i w zależności od wyników rozpocząć leczenie.

Czym grozi niedożywienie?
Gdy organizm otrzymuje za mało składników odżywczych, narządy wewnętrzne nie funkcjonują prawidłowo. Jakie są tego skutki?
Częste infekcje - za mało witamin z grupy B, cynku, kwasów omega-3.
Anemia - za mało żelaza i kwasu foliowego.
Nadpobudliwość, płaczliwość, kołatanie serca, zaburzenia pamięci - za mało witamin z grupy B i magnezu.
Rzeszotowienie kości, próchnica zębów - za mało wapnia i fosforu.
Kłopoty z dziąsłami, np. paradontoza - za mało witamin C i E.
Osłabienie wzroku - za mało witamin A i C.
Nocne kurcze łydek - za mało wapnia, magnezu i potasu.
Wypadanie włosów i łysienie - za mało siarki i krzemu.

Aleksandra Barcikowska

---