Ekonomia- nauka badająca zachowania ludzkie wobec problemu rzadkości. Ekonomia dzieli się na mikroekonomie i makroekonomie.

Prawa ekonomiczne- wzajemne więzi między istotnymi cechami różnych zmian gospodarczych(ekonomicznych) mające ogólny, koniecznie stosunkowo trwały o powtarzalny charakter.; Zjawiska ekonomiczne-działalność człowieka.

Mikroekonomia- to dział ekonomi zajmujący się badaniem zjawisk i procesów gospodarczych zachodzących w poszczególnych obszarach gospodarki np. na konkretnym rynku, obserwowanych i wyjaśnianych z punktu widzenia działalności gospodarczej poszczególnych podmiotów gospodarczych.

Makroekonomia- to dział ekonomi zajmujący się badaniem zjawisk i procesów zachodzących w całej gospodarce.

Ekonomia pozytywna- to nauka zajmująca się opisywaniem i wyjaśnianiem zjawisk oraz procesów gosp. w taki sposób, aby możliwe było ich przewidywanie. Nie stawia rzeczywistości gospodarczej żadnych wymagań, stwierdza fakty, daje informacje, nie komentuje.

Ekonomia normatywna- to nauka zajmująca się oceną rzeczywistości gospodarczej według wartości i norm etycznych, ustalaniem słusznych stanów gospodarczych i formułowaniem warunków koniecznych do ich uzyskania.

Model ekonomiczny- to zbiór założeń tworzących uproszczony, schematyczny obraz fragmentu lub całości gospodarki, którym można badać istotne zależności abstrahując od zjawisk przypadkowych lub uznanych za mniej ważne do wyjaśnienia danego aspektu rzeczywistości gospodarczej.

FUNKCJE EKONOMII: 3 podstawowe teorie: a)teoria poznawcza-spełnia poprzez pokrywanie poszczególnych zjawisk gosp. -wyjaśnienie rzeczywistości ;b)teoria aplikacyjne-konkretne wskazówki jak działać c)teoria społeczna-służy społeczeństwu-dzięki ekonomi społeczeństwo wie do czego służy.

GŁÓWNE NURTY EKONOMII: Fizjokratyzm - szkoła ekonomiczna powstała we Francji (druga połowa XVIII wieku). Jej hasła były związane z ideą porządku naturalnego. Fizjokraci akcentowali znaczenie pracy (decydowała o bogactwie społeczeństwa) i rolnictwa jako jedynego źródła bogactwa. Jednym z jego twórców był François Quesnay. Były trzy grupy - klasa właścicieli ziemskich - świeccy i duchowni; klasa produkcyjna (rolnictwo); klasa jałowa (poza rolnictwem); Porządkiem natury była : własność, wolność, poszanowanie pracy. Przedstawiciele : Ludwik XV; Pierre la Rivier. Klasyczna szkoła - kierunek ekonomii, który powstał w 2. poł. XVII w. za sprawą W. Petty'ego i P. Boisguilleberta, a szczytowy poziom i pełną dojrzałość osiągnął na przełomie XVIII i XIX w. Klasyczna szkoła angielska sformułowała pierwszy zwarty system naukowy, dając podstawy wyodrębnienia się ekonomii jako samodzielnej nauki. Głównym przedmiotem jej zainteresowań był problem tworzenia i powiększania bogactwa. Za jego źródło uznano pracę, formułując teorię wartości opartej na pracy. Neoklasyczna szkoła - w ekonomii jedna z trzech szkół metodologicznych w ramach kierunku subiektywistycznego, powstała w latach 70. XIX w. Jej twórcą był W.S. Jevons, a najwybitniejszym przedstawicielem A. Marshall. Zasadniczym przedmiotem zainteresowań tej szkoły była teoria ceny, wyjaśniająca mechanizm równoważenia popytu i podaży na poszczególnych rynkach (równowaga cząstkowa) jako proces zrównywania się użyteczności krańcowej, wyznaczającej krzywą popytu i kosztu krańcowego, decydującego o kształcie krzywej podaży. Marksizm - system poglądów filozoficznych, ekonomicznych i polityczno-społecznych, stworzony przez K. Marksa i F. Engelsa w połowie XIX w. Fundamentem ekonomii marksistowskiej była przeprowadzona przez K. Marksa dogłębna krytyka rynkowej gospodarki kapitalistycznej (gospodarka rynkowa), zawarta w wielu jego pracach, przede wszystkim w Kapitale. Wykorzystując przejętą z ekonomii klasycznej teorię wartości opartej na pracy, Marks sformułował teorię wartości dodatkowej, wykazując, że źródłem zysku kapitalistów jest wyzysk (nieopłacony czas pracy) robotników, możliwy dzięki posiadaniu przez nich monopolu własności środków produkcji. Merkantylizm-natura pieniądza, cena, kursy walutowe (Antonine de Montchretien XVII w).

WSPÓŁCZESNE WIODĄCE KIERUNKI MYŚLI EKONOMICZNEJ: Keynesizm - system poglądów ekonomicznych, zaliczany do kierunku subiektywistycznego, którego twórcą był J.M. Keynes, a kontynuatorami - m.in. R.F. Kahn, R.F. Harrod, J. V. Robinson, E.D. Domar, N. Kaldor i J.E. Meade. Punktem wyjścia tych poglądów jest stwierdzenie, że ogólny poziom produkcji, zatrudnienia i dochodów uzależniony jest od inwestycji. Mechanizm rynkowy nie zapewnia jednak automatycznie takiego poziomu inwestycji, który gwarantowałby pełne zatrudnienie wszystkich czynników wytwórczych, a dzięki temu maksymalny produkt społeczny. Niezbędna jest więc ingerencja państwa, polegająca na pobudzaniu popytu globalnego, w tym również inwestycyjnego (interwencjonizm państwowy). Monetaryzm - system współczesnych poglądów ekonomicznych, stanowiący kontynuację kierunku subiektywistycznego, związany przede wszystkim z dorobkiem naukowym M. Friedmana, a także K. Brunnera, A. Meltzera, D. Laidlera. Stanowi współczesną, zmodyfikowaną wersję ilościowej teorii pieniądza, głoszącej, że wartość pieniądza jest odwrotnie proporcjonalna, a poziom cen wprost proporcjonalny do ilości pieniądza w obiegu. Instytucjonalizm - nurt poglądów ekonomicznych zaliczany do kierunku historycznego. Ukształtował się w pierwszym trzydziestoleciu XX w. w Stanach Zjednoczonych. Jego współczesną kontynuacją jest neoinstytucjonalizm. Jego zwolennicy uważali, że sposób funkcjonowania każdej gospodarki wyznaczony jest przez pewne ramy instytucjonalne, tj. ukształtowane normy i zasady postępowania o charakterze prawnym, społecznym i ekonomicznym (np. prawa własności, podział pracy, zasady podziału produktu społecznego wynikające z istnienia różnych klas społecznych).

Prawo ekonomiczne - stała, istotna, powtarzająca się zależność między kategoriami ekonomicznymi (np. prawo popytu, prawo podaży, prawo malejących przychodów). Prawa ekonomiczne mają charakter prawidłowości typu statystycznego. Działają obiektywnie co oznacza, że są rzeczywistą, realną cechą procesu gospodarowania i ich istnienie oraz działanie nie zależy od świadomości i woli ludzi. („prawa wielkich liczb” - ujawniają się przy masowym powtarzaniu się danego rodzaju działań).

Teorie ekonomiczne - zbiór praw ekonomicznych dotyczących danego zjawiska (np. teoria bezrobocia, kosztów, wzrostu gospodarczego, teoria rynku - popyt, podaż). Usiłują objaśnić i interpretować rzeczywistość gospodarczą. Dostarczają ogólnego obrazu procesów i zjawisk gospodarczych.

KLASYFIKACJA I PODZIAŁ PRAW EKONOMICZNYCH: Podział: a)przyczynowe b)współistniejące c)funkcjonalne . Klasyfikacja: a)prawo socjologiczne b)prawo ogólne c)specyficzne d)stadialne .Cechy: - żywiołowość - to, że dane prawo jest sformułowane nie oznacza, że da się je wykorzystać w praktyce; - stochastyczność (statystyczność) - pewna zależność statystyczne, co nie oznacza, że każdy przypadek ją potwierdza ; - historyczność - prawa ekonomiczne działają w ściśle określonych warunkach historycznych, jeżeli te warunki ulegną zmianie to prawo może przestać działać.; - obiektywizm - prawa ekonomiczne działają niezależnie od woli i świadomości ludzi.; - uniwersalny .;

Metoda - świadomie i konsekwentnie stosowany sposób postępowania dla osiągnięcia określonego celu; określony sposób działania wraz z pewną przynajmniej świadomością możliwości i skuteczności jej wykorzystania w danym przypadku, przy czym sposób działania to pewna uporządkowana sekwencja działań racjonalizująca (w sensie metodologicznym) wykorzystanie idei, zdarzeń lub rzeczowych zasobów organizacji; celowo i .świadomie opracowane, nadające się do wielokrotnego stosowania, zespoły zaleceń odnoszące się do sposobu postępowania przy rozwiązywaniu problemów zarządzania.

Metodologia - nauka o metodach badań naukowych, o skutecznych sposobach dociekania ich wartości poznawczej. Metodologia zajmuje się zagadnieniami teoriopoznawczymi związanymi z rozwojem danej nauki. Różnice pod względem metodologicznym pomiędzy naukami polegają na innych celach w systematyzacji wykrywanych zależności.

Metodyka - dydaktyka szczegółowa jakiegoś przedmiotu omawiająca cele i sposoby nauczania tego przedmiotu.

Badania ekonomiczne - etapy: 1. Formułowanie celu i hipotezy badawczej 2. Budowa modelu ekonomicznego 3. Formułowanie zależności (prawa ekonomiczne) 4. Weryfikacja tego prawa (potwierdzamy lub odrzucamy)

Indukcja - metoda polegająca na wprowadzeniu uogólnień na podstawie eksperymentów i obserwacji faktów, formułowaniu i weryfikacji hipotez. Zaczątki indukcji w sensie nowożytnym stworzył F. Bacon, który uznał, że indukcja i eksperyment to dwie skuteczne metody ustalania prawdy.

Dedukcja - sposób wnioskowania, rozumowania, w którym musi występować związek wynikania logicznego, tzn. dedukcja polega na tym, że gdy dana jest racja (przesłanka) jako zdanie prawdziwe, to na jej podstawie uznaje się następstwo.

Redukcja - metoda stosowana w logice, polegająca na dobieraniu do zdania uznanego za prawdziwe (tj. do następstwa) takiego zdania (tj. racji), z którego to pierwsze logicznie wynika.
NARZEDZIA ANALIZY EKONOMICZNEJ: dane-ilościowe ujęcie danego zjawiska, wskaźniki, wykresy, tabele, model-najważniejsze narzędzie, eksperyment.

Model ekonomiczny - uproszczenie rzeczywistości gospodarczej zbudowane w oparciu o założenie teorii „ceteris paribus” (przy innych warunkach nie zmienionych - utrzymanie stałych warunków poza tym który nas interesuje), którego celem jest przedstawienie istoty badanego zjawiska z pominięciem wpływu czynników mało istotnych z punktu widzenia celu badania (np. model rynku może pokazywać zależność między popytem, podażą i ceną, a model inflacji zależność między poziomem cen i ilością pieniądza w obiegu).

Potrzeby- subiektywne odczuwanie chęci posiadania, względnie użytkowania rzeczy, uzyskania świadczenia (usługi) lub osiągnięcia stanu.

Podział związany z trójczłonową strukturą człowieka: egzystencji, prokreacji i rozwoju, funkcjonalne, społeczne, psychiczne. Podział ze względu na dwuczłonowe rodzaje potrzeb: materialne i niematerialne, wolne i gospodarcze. Potrzeby według Maslowa: -biologiczne -bezpieczeństwa -społeczne -uznania -samorealizacji.

Cechy potrzeb: Jako podstawową cechę potrzeb ekonomia uznaje ich nieograniczoność. -ograniczone w swej pojemności -ilościowo nieograniczone -stale się odradzające

-uwarunkowane społecznie.

Rodzaje potrzeb: -materialne i niematerialne -indywidualne i zbiorowe -ujawnione i nieujawnione -komplementarne i substytucyjne -jednorazowe i odnawiające się -bieżące i przyszłe.

ŚRODKI ZASPOKAJANIA POTRZEB: Naturalnym celem gospodarczej działalności ludzi jest zaspokajanie potrzeb. Dobra- środki zaspokajania potrzeb. Dobra dzielimy na rzeczy, usługi i stany. Dobrem dana rzecz staje się wtedy, kiedy występuje w roli środka zaspokajania danych potrzeb. Klasyfikacja dóbr: Dobra ekonomiczne- rzadkie i wytwarzane przez człowieka przy użyciu dóbr pierwotnych i pracy. Dobra wolne- dostępne w ilości nieograniczonej, nie muszą być wytwarzane przez człowieka. Dobra pierwotne- dostarczone bezpośrednio z przyrody, mogą być ograniczone i wolne. Dobra produkcyjne- przeznaczone do produkcji innych dóbr. Dobra konsumpcyjne- przeznaczone do konsumpcji.

ZASOBY,CZYNNIKI WYTWÓRCZE: Zasoby produkcyjne- to każdy dostępny potencjał, który w ramach danego podmiotu w danym momencie może być pośrednio lub bezpośrednio użyty w celu wytworzenia produktu. W ekonomi przyjęto, że wykorzystanie danego zasobu w danym celu traktowane jest w kategoriach usługi świadczonej przez zasób.

Główny podział zasobów: Zasób ziemi- właściwie określa potencjał dóbr pierwotnych, które człowiek może użyć do produkcji. W skład tego zasobu wchodzą złoża surowców wydobywanych z głębi ziemi, zasoby lasów, oceanów jest to też światło słoneczne, siła rzek wiatru oraz powierzchnia, na której może być zlokalizowana produkcja lub konsumpcja. Zasoby ziemi dzielimy na odnawialne i nieodnawialne. W przypadku ekonomicznych zasobów ziemi wynagrodzeniem ich usług są dochody w postaci renty gruntowej, czynszu.

Zasób pracy- to potencjał energii umysłowej i fizycznej, jakim dysponują ludzie na danym obszarze. W momencie, kiedy zyskują zatrudnienie świadczą usługę pracy. Wynagrodzeniem tej usługi jest dochód pierwotny w postaci płacy.

Zasób kapitału (rzeczowego)- są to wszystkie te dobra, które zostały wytworzone przez człowieka i które służą do wytwarzania innych dóbr. Z tych dóbr w zasadzie składa się majątek przedsiębiorstw. W momencie, kiedy majątek przedsiębiorstw używamy w procesie wytwarzania mówimy, że świadczone są usługi zasobu kapitału. Wynagrodzeniem tych usług jest zysk + amortyzacja. Czynniki wytwórcze- 1. to część zasobów, która świadczy usługi w procesie produkcji. 2. materialne i niematerialne środki niezbędne do prowadzenia procesu produkcji. Materialnymi czynnikami produkcji są ziemia i jej zasoby naturalne oraz kapitał (budynki, maszyny, urządzenia, surowce, materiały itp.). Czynnikami niematerialnymi są praca (siła robocza) i wiedza (know-how).

GOSPODAROWANIE -sposób podejmowania decyzji ekonomicznych i ich realizacji, zarządzanie, kierowanie gospodarką jako całością i poszczególnymi jej podmiotami. Z punktu widzenia instrumentów regulujących procesy gospodarcze odróżnia się gospodarkę rynkową, działającą wyłącznie w oparciu o mechanizm rynkowy, gospodarkę planową, której funkcjonowanie opiera się na planowaniu makroekonomicznym oraz gospodarki mieszane. ETAPY: 1. Produkcja to wytwarzanie dóbr i usług. 2. Podział zajmuje się rozdysponowaniem tych dóbr rzadkich między producentów i konsumentów. 3.Wymiana 4. Konsumpcja zaś polega na zaspokajaniu ludzkich przy pomocy dóbr i usług. Bez produkcji nie ma podziału, bez podziału nie ma konsumpcji, a konsumpcja napędza produkcję. 2 zasady racjonalnego gospodarowania: - minimalizacja kosztów - maksymalizacja zysków.

MODEL KRZYWEJ MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH: Wykres ten ma nachylenie ujemne-negatywne. Zasada-w pełni wykorzystujemy czynniki produkcji.. Alternatywy produkcji dwóch dóbr. Przesunięcie w dół - spada ilość produkcji. W dłuższym okresie czasu może przesunąć się w górę.

RZADKOŚĆ ZASOBÓW- jest podstawowym pojęciem w naukach ekonomicznych.

Oznacza ono, że: Istniejące zasoby są niewystarczające do zaspokojenia istniejących potrzeb

Rzadkość jest oczywiście pojęciem względnym. Rzadkość w stosunku do potrzeb jest podstawową racją bytu ekonomii, albowiem wskutek rzadkości powstaje konieczność racjonalnego, najbardziej efektywnego podziału ograniczonych zasobów między nieograniczone potrzeby.

WYBÓR-jest to podjęcie decyzji. 5 przykładowych wyborów producenta: 1.jaki produkt 2. jakie zasoby produkcji 3.jaka cena 4.jaką zasadą się kierować 5.dla kogo produkować.

5 przykładowych wyborów konsumenta: 1. podział czasu 2. wybory dotyczące rekreacji i wypoczynku 3.miejsce i rodzaj pracy, kształcenie 4.kupować 5.oszczedzać.

KOSZT ALTERNATYWNY - jest to koszt zaniechanych możliwości, mierzony jest on wartością tej produkcji, której nie realizujemy, lub z której rezygnujemy w tym celu, aby zwiększyć produkcję innych dóbr.

UŻYTECZNOŚĆ - można zdefiniować jako satysfakcję, przyjemność lub korzyść osiąganą przez konsumenta w wyniku spożycia dobra lub usługi

UŻYTECZNOŚĆ KRAŃCOWA - przyrost użyteczności spowodowany zwiększeniem konsumpcji danego dobra o jednostkę. Krańcowa użyteczność zmienia się w kierunku odwrotnym do ilości posiadanego dobra.

UŻYTECZNOŚĆ CAŁKOWITA - oznacza sumaryczną użyteczność konsumpcji wszystkich dotychczasowych jednostek dobra. Użyteczność całkowita ma tendencję do wzrostu w miarę wzrostu liczby konsumowanych jednostek, aż do zjawiska przesytu, które w przypadku konsumpcji różnych dóbr może nastąpić wcześniej (ilość zjadanych bułek), później (długość egzotycznych wakacji) lub wcale (kolekcjoner znaczków nigdy prawdopodobnie nie będzie odczuwał przesytu ich ilością)

DECYZJA OPTYMALNA - to pojęcie z zakresu teorii decyzji, oznaczające taką decyzję, która jest decyzja dopuszczalną i jednocześnie jest najlepsza z punktu widzenia kryteriów oceny decyzji. Zbiór wszystkich takich decyzji nazywamy zbiorem decyzji optymalnych. Zbiór decyzji optymalnych może zawierać jeden element, kilka elementów, nieskończenie wiele elementów lub być zbiorem pustym. W przypadku zbioru pustego, problem decyzyjny nie osiada rozwiązania.

ALOKACJA ZASOBÓW: Zasoby są ograniczone, zaś możliwości ich zastosowania są liczne i różnorodne, dlatego gospodarowanie polega na alokacji (rozdzieleniu rzdkich zasobów między różnorakie). Im wyższy szczebel alokacji tym trudniej je zaalokować. Na poziomie mikroekonomicznym-decyzja podejmowana przez producenta, konsumenta.; Na poziomie makroekonomicznym-decyzja podejmowana przez ogół społeczeństwa, państwo. Efektywność alokacji-bada czy gospodarka racjonalnie wykorzystuje swoje rzadkie zasoby, czy ich nie marnuje. Równość alokacji-polega na badaniu na ile sprawiedliwy podział dóbr i usług jest między członkami społeczeństwa.

ALOKACJA EFEKTYWNA W SENSIE PARETO- (Pareto-przedstawiciel ekonomii doktrynalnej). Gdy polepszy się jednej osobie a nie pogorszy drugiej.

RACJONALNOŚĆ: musi się opierać na logice. ; Wyznaczniki racjonalnego działania: 1.określony jasny cel 2.wiedza o sposobach realizacji celu(może być kilka dróg) 3.wiedza o zachowaniu innych podmiotów. Racjonalność rzeczowa-dobór środków odpowiada prawdziwej obiektywnie istniejącej sytuacji. Osiągniecie danego celu w możliwie najlepszy sposób.Jest równoznaczna ze skutecznością. Racjonalność metodologiczna-działanie jest racjonalne z punktu widzenia wiedzy posiadanej przez działającego, działanie w sposób najlepszy przy danym stanie wiedzy.

RACHUNEK EKONOMICZNY-pozwala stwierdzić czy gospodarujemy racjonalnie. Jest podstawą podejmowania decyzji gospodarczych. Zespół niezbędnych do wyboru optymalnego rozwiązania jakiegoś zagadnienia spośród różnych wariantów możliwych do zastosowania. Cechy : 1.względność-optymalność rozwiązania może być oceniana tylko z punktu widzenia celu, który ma być optymalizowany. 2.wariantowość-trzeba mieć opracowanych wiele sposobów umożliwiających realizację celu, aby wybrać najlepszy wariant. 3.dualność-kierowanie się zasadą maksymalizacji celu bądź minimalizacji nakładów. 4.kompleksowość-rachunkiem ekonomicznym trzeba objąć wszystkie aspekty wiążące się z realizacją celu, a mogące mieć wpływ na jego efektywność.

NIEPEWNOŚĆ-możliwość odchyleń dodatnich lub ujemnych od zamierzonych w planie efektów przedsięwzięcia. Wyróżniamy niepewność: - losową: przyczyny losowe, burze, powodzie; -przyrodniczą: występuje w rolnictwie, transporcie, budownictwie; -rozwojową: spowodowana jest innowacjami technicznymi i organizacyjnymi; -rynkową: ma swe źródło w nie dających się przewidzieć zmianach dat rynkowych(cen, płac).

RYZYKO-odnosi się do ujemnych odchyleń od zamierzonego efektu. Rozróżniamy ryzyko z: 1. konieczności-podejmuje je każdy podmiot działający na rynku 2.wyboru- albo większa albo mniejsza skłonność do ryzyka. Z punktu widzenia sfery powstawania ryzyka wyodrębnia się: 1.ryzyko produkcyjne 2.handlowe 3.usługowe. Możemy się ubezpieczyć od ryzyka.

PRYWATYZACJA-1. kapitałowa(pośrednia):przekształcenie przedsiębiorstwa produkcyjnego w jednoosobową spółkę. 2.likwidacyjna(bezpośrednia):ogłoszenie o upadłości, wycena, sprzedaż 3.powszechna:akcje Narodowego Funduszu Inwestycyjnego.

REPRYWARTYZACJA- zwrot w postaci mienia lub zwrot w postaci bonu reprywatyzacyjnego.

NACJONALIZACJA- to akt przejęcia przez państwo prywatnego mienia. W rzadkich przypadkach może to być również przejęcie mienia należącego do samorządu.

KOMERCJALIZACJA-jest to ogół zmian mających na celu oparcie czegoś na zasadach komercyjnych (handlowych). W przypadku przedsiębiorstwa oznacza ono przystosowanie go do warunków gospodarki rynkowej. Np. przedsiębiorstwo państwowe zostaje przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa gdzie jedynym właścicielem pakietu akcji lub głównym udziałowcem jest państwo.

STREFA REALNA-obejmuje procesy materialne(produkcję, konsumpcję, wyminę).

STREFA REGULACJI-obejmuje procesy myślowe-zbieramy informacje żeby podjąć decyzję, ustalanie praw.

PODMIOT GOSPORCZY- określona forma organizacji, podejmująca samodzielne decyzje, kierując się własnym interesem i związanym z tym ryzykiem (np. gospodarstwo domowe, administracja państwowa itd.)

RYNEK- jest to proces w ramach, którego dochodzi do konfrontacji oferty sprzedaży z ofertą popytu w wyniku, czego generowana jest cena rynkowa.

RODZAJE RYNKÓW: ze względu na konkurencję: 1.rynek konkurencji doskonałej - duża liczba przedsiębiorstw nie ma barier.2.rynek konkurencji niedoskonałej 3.konkurencja monopolistyczna-konkurencja za pomocą reklamy, jakości, nowości. 4.monopol pełny-jedno przedsiębiorstwo zarządzające zarządzające innymi narzuca ceny i warunki sprzedaży. 5.oligopol-na rynku funkcjonuje kilka dużych przedsiębiorstw wspólnie ustalają ceny i warunki sprzedaży.;; ze względu na przedmiot transakcji:1.rynek dóbr konsumpcyjnych 2.rynek dóbr inwestycyjnych 3. rynek czynników produkcji.;; podział ze względu na przestrzenny zasięg: rynki lokalne, krajowe, światowe, regionalne, miedzynarodowe.

PIENIĄDZ- to środek pełniący funkcję powszechnego ekwiwalentu będącego jednocześnie środkiem ostatecznej zapłaty. Powszechny ekwiwalent: a) w zasadzie wartość wszystkich towarów jest wyrażona jego ilością, b)w zasadzie wszystkie towary można na rynku wymienić na pieniądz. Środek ostatecznej zapłaty- w momencie uiszczenia stosownej kwoty wszystkie roszczenia sprzedawcy z tytułu dostarczenia towaru zostają ostatecznie uregulowane.

3 TEORIE PIENIĄDZA: 1.ilościowa-poziom cen zależy od ilości pieniądza bedącego w obiegu) 2.monotarystyczna(Milton Friedman) 3. Keinsa

FUNKCJE PIENIĄDZA: - miernik wartości -środek cyrkulacji -środek tezauryzacji (środek gromadzenia skarbu, gromadzenie siły nabywczej) -środek zapłaty -pieniądz światowy 1) zdominowanie przez jedną walutę walut innych krajów (euro), 2)dominacja jednej waluty narodowej nad walutami innych krajów(dolar).

RODZAJE WYMIANY:1.prosta-tylko i wyłącznie wymiana nadwyżkami 2. pełna 3.ogólna-wprowadzono ogólne ekwiwalenty wymiany (bydło, kruszce) 4. pieniężna.

CENA: jest to ilość pieniądza jaką musimy zapłacić za określony towar. Cena może być wyznaczana na rynku w zależności od podaży i popytu to cena rynkowa.

Rodzaje cen: 1.cena administracyjne-wyznaczona jest poza rynkiem przez producenta np. monopol, oligopol lub państwo. 2.cena relatywna (względna) 3.cena absolutna-ilość jednostek pieniężnych, które musimy zapłacić za dany towar.

FUNKCJE CEN: pełnią funkcje: 1. informacyjną - przez cenę uczestnik rynku informowany jest o wartości wymiennej różnych towarów i usług. Informacje o cenach wpływają na wielkość i strukturę popytu, znajdują odzwierciedlenie również w strukturze produkcji; 2. dystrybucyjną - ceny wpływają na kształtowanie się dochodów realnych ludności: wzrost cen artykułów konsumpcyjnych powoduje zmniejszenie dochodów gospodarstw domowych, spadek powoduje ich wzrost; 3.agregacyjna-polega na wykorzystaniu ceny do sumowania różnych wartości użytkowych, dóbr i usług, które nie dadzą się wyróżnić w żadnym wskaźniku naturalnym. 4.socjalna-jest uwzględniana w krajach w których rządy prowadza politykę socjalną mającą na celu ochronę interesów pewnych grup społecznych przeważnie o niskich dochodach. POPYT- to zapotrzebowanie zgłaszane na rynku przy danym poziomie ceny i innych niezmiennych warunkach. Mówimy wtedy, że na czynniki kształtujące popyt nałożono klauzule - ceteris paribus. Rodzaje popytu: Popyt potencjalny- jest to zapotrzebowanie zgłaszane na rynku, nie koniecznie poparte gotowością zapłaty / Popyt efektywny- jest to zapotrzebowanie zgłaszane na rynku, poparte gotowością zapłaty .Popyt może być postrzegany jako stan rynku i jako proces rynkowy./ Popyt jako stan rynku - jest to zapotrzebowanie zgłaszane na rynku przy danym poziomie ceny, w innych niezmienionych warunkach./Popyt postrzegany jako proces- to zapotrzebowanie zgłaszane na rynku przy każdym poziomie ceny i pozostałych niezmienionych warunkach pozacenowych. Inny podział: - indywidualny: zgłaszany przez pojedynczego uczestnika rynku -rynkowy- to łączne zapotrzebowanie zgłaszane na rynku, będące wypadkową popytów indywidualnych -skierowany- a) popyt skierowany do producenta- to zapotrzebowanie, które postrzega pojedynczy oferent, producent w danych warunkach rynkowych, jako skierowane do niego, b) popyt skierowany- jest to popyt który postrzegają sprzedawcy z racji miejsca złożenia oferty sprzedaży.

PODAŻ- ilość zaoferowanych do sprzedaży dóbr przy danej cenie rynkowej i innych niezmienionych warunkach. Podaż jako proces jest to ilość zaoferowanych na rynku do sprzedaży dóbr przy każdym poziomie ceny i innych niezmienionych warunkach.

Rodzaje podaży: 1. podaż indywidualna- oferta sprzedaży zgłaszana na rynku przez jednego producenta. 2.podaż rynkowa- oferty sprzedaży zgłaszane na rynku przez ogół producentów, inaczej wypadkowa podaży indywidualnych 3. skierowana- podaż adresowana do określonej grupy nabywców.

PRAWO POPYTU-wyższym cenom dobra odpowiadają mniejsze ilości dokonywanych zakupów, czyli że wzrostowi ceny towarzyszy spadek wielkości popytu a niższym cenom - większe ilości dokonywanych zakupów, czyli spadkowi ceny towarzyszy wzrost wielkości popytu. (ceteris paribus - wszystkie czynniki są stałe oprócz ceny dobra). PRAWO PODAŻY -wzrost ceny danego dobra powoduje zwiększenie opłacalności jego produkcji , co zachęca wytwórców do odpowiedniego przestawienia produkcji i wytwarzania większej ilości tego dobra, co w efekcie zwiększa podaż i odwrotnie spadek ceny. (ceteris paribus - wszystkie czynniki są stałe oprócz ceny dobra). ELASTYCZNOŚĆ POPYTU: czynników wpływających na zmianę popytu jest bardzo dużo jednak do bezpośrednio mierzalnych zaliczamy cenę i dochód. Stąd będziemy rozpatrywali 2 elastyczności: -elastyczność cenową popytu -elastyczność dochodową popytu.

Elastyczność cenowa popytu- jest mierzona reakcją popytu, która wynika ze zmiany ceny. Badania dowodzą, że wielkością istotną przy pomiarze elastyczności jest nie sama zmiana ceny lecz także jej wielkość. Przy pomiarze elastyczności nie będzie istotna sama zmiana ceny, ale jej zmiana względna, którą należy odnieść do względnej zmiany popytu.

Elastyczność dochodowa popytu- wyraża siłę reakcji popytu na dane dobro wskutek zmiany dochodu realnego. Mówimy że popyt jest dochodowo elastyczny jeżeli 1%-towa zmiana dochodu realnego spowoduje więcej niż 1%-tową zmianę popytu. Elastyczność dochodowa może być wykorzystana do oceny poszczególnych dóbr i ich klasyfikacji.

Elastyczność cenowa podaży- odzwierciedla siłę reakcji podaży na zmianę ceny. Ponieważ linia podaży nachylona jest dodatnio to współczynnik elastyczności podaży e_s będzie dodatni.

Mówimy że podaż jest cenowo elastyczna jeżeli 1%-towa zmiana ceny spowoduje więcej niż 1%-tową zmianę podaży. Elastyczność cenowa podaży stanowi ważną informację decyzyjną o konkurentach, charakteryzując ich zdolność dostosowania się do bieżącej polityki przedsiębiorstwa, zwłaszcza tego które ma znaczny udział w rynku.

RÓWNOWAGA RYNKOWA- Model równowagi zakłada, że przy niezmienionych warunkach pozacenowych zostaje na rynku wygenerowana taka cena, przy której wyrażone popytem zapotrzebowanie zgłoszone na rynku zrówna się z ofertą sprzedaży. Jest to punkt przecięcia linii popytu i podaży.

Należy udowodnić, że rynek samoistnie wyposażony jest w mechanizmy ukierunkowujące dostosowania rynkowe na stan równowagi. Jednocześnie w praktyce działają ciągle czynniki pozacenowe, które ciągle wytrącają rynek z tego stanu, możemy zatem powiedzieć że rynek „pulsuje” wokół stanu równowagi.

---