"PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA"

1. cele ekologiczne;

2. priorytety ekologiczne;

3. rodzaj i harmonogram działań proekologicznych;

4. środki niezbędne do realizacji celów (w tym mechanizmy prawno - ekonomiczne i środki finansowe).

Program Ochrony Środowiska jest programem działań obejmujących prawne, techniczno-ekonomiczne i technologiczne sposoby ochrony poszczególnych komponentów środowiska. Dotyczą one między innymi:

• ochrony wód powierzchniowych i podziemnych (jakościowej i ilościowej);

• ochrony gleb;

• gospodarki odpadami;

• ochrony środowiska przyrodniczego;

• ochrony zasobów surowców naturalnych;

• ochrony powietrza atmosferycznego;

• ochrony przed hałasem i wibracjami;

• ochrony przed nadzwyczajnymi zagrożeniami.

 
 
PODSTAWA PRAWNA
 

--------------------------------------------

 

USTAWA
z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Prawo ochrony środowiska
(Dz.U.2001.63.635)

Dział III

Polityka ekologiczna oraz programy ochrony środowiska

Art. 13.

Polityka ekologiczna państwa ma na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska.

Art. 14.

1. Polityka ekologiczna państwa, na podstawie aktualnego stanu środowiska, określa w szczególności:

1) cele ekologiczne,
2) priorytety ekologiczne,
3) rodzaj i harmonogram działań proekologicznych,
4) środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe.

2. Politykę ekologiczną państwa przyjmuje się na 4 lata, z tym że przewidziane w niej działania w perspektywie obejmują kolejne 4 lata.

Art. 15.

1. Politykę ekologiczną państwa uchwala Sejm na wniosek Rady Ministrów.
2. Minister właściwy do spraw środowiska, po zasięgnięciu opinii marszałków województw, opracowuje projekt polityki ekologicznej państwa.

Art. 16.

Rada Ministrów przedkłada Sejmowi co 4 lata raport z realizacji polityki ekologicznej państwa.

Art. 17.

1. Zarząd województwa, powiatu i gminy w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, sporządza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, uwzględniając wymagania, o których mowa w art. 14.
2. Projekty programów ochrony środowiska są opiniowane odpowiednio przez zarząd jednostki wyższego szczebla lub ministra właściwego do spraw środowiska.
3. W miastach, w których funkcje organów powiatu sprawują organy gminy, program ochrony środowiska obejmuje działania powiatu i gminy.

Art. 18.

1. Programy, o których mowa w art. 17 ust. 1, uchwala odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy.
2. Z wykonania programów zarząd województwa, powiatu i gminy sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia się odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy.

 
 
 

--------------------------------------------

 

1. CELE EKOLOGICZNE.
   Np.

1. poprawa jakości powietrza atmosferycznego;

2. zmniejszenie uciążliwości hałasu;

3. przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych i podziemnych oraz ich ochronę;

4. ograniczenie negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko;

5. podniesienie jakości gleb oraz ich ochronę;

6. ochronę zasobów naturalnych i ich racjonalne wykorzystanie;

7. ochronę i wzrost różnorodności biologicznej;

8. ograniczenie wystąpień nadzwyczajnych zagrożeń środowiska;

9. podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa.

2. PRIORYTETY EKOLOGICZNE
         (Zadania, których realizacja zapewni osiągnięcie celów ekologicznych.)
   2.1. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego.
         Priorytet 1
             Uzasadnienie wyboru
         Program działań
             Zadania krótkoterminowe (np. do 2004):
             Zadania średnioterminowe (np. 2004 - 2007):
             Zadania długoterminowe (np. 2007-2015)
         Przewidywany efekt ekologiczny.
   2.2. ...

3. GŁÓWNE INSTRUMENTY REALIZACJI POLITYKI EKOLOGICZNEJ.

4. LITERATURA.

5. SPIS TREŚCI.

 

--------------------------------------------

 

WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA

Sposób uwzględniania II Polityki Ekologicznej Państwa w gminnych programach ochrony środowiska.

Przy sporządzaniu "Polityki ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010" wzięto pod uwagę fakt, że sporządzona w 2000 r. "II Polityka ekologiczna państwa" jest nadal aktualna i że w marcu 2002 r. Został sporządzony "Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002-2010".

Z powyższych względów cele i zadania ujęte w "Polityce ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010" jak i ujęte w "Programie wykonawczym do II Polityki ekologicznej państwa", a konkretniej - zawarte w tym ostatnim tabele przedsięwzięć inwestycyjnych i pozainwestycyjnych, powinny być wykorzystywane przy sporządzaniu wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska w trojaki sposób:

• jako podstawa wyjściowa do konkretyzacji zadań w nawiązaniu do specyfiki i potrzeb danego regionu (np. do sporządzenia na szczeblu gminnym konkretnego wykazu planowanych do budowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych, oczyszczalni ścieków przemysłowych, składowisk odpadów, systemu segregacji odpadów niebezpiecznych od innych odpadów itd.);

• jako analog do sformułowania regionalnych lub lokalnych wskaźników (celów), planowanych o uzyskania na danym terenie (np. jeśli na szczeblu krajowym planuje się uzyskać do 2010 r. zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50%, to na szczeblu konkretnego województwa może być przyjęty wskaźnik taki sam, wyższy lub niższy; w każdym przypadku z uzasadnieniem przyczyn przyjętego wskaźnika);

• jako inspiracja do wprowadzenia podobnego zadania na szczeblu regionalnym bądź lokalnym, jeśli zadanie w programie wykonawczym jest ujęte ogólnie bądź dotyczy szczebla krajowego (np. adresowane do Ministerstwa Środowiska zadanie "Opracowanie systemu elektronicznych baza danych o środowisku i jego ochronie" może znaleźć się w programie ochrony środowiska dla Warszawy, Krakowa czy Katowic, ale jest zbędne w gminach wiejskich).

Struktura i zakres gminnych programów ochrony środowiska.

Struktura gminnych programów ochrony środowiska powinna nawiązywać do struktury "Polityki ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010", a więc powinna zawierać co najmniej następujące rozdziały:

• racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych (zmniejszanie materiałochłonności, energochłonności i wodochłonności gospodarki, ochrona gleb, racjonalna eksploatacja lasów, ochrona zasobów kopalin);

• poprawa jakości środowiska (ochrona wód, ochrona powietrza, gospodarowanie odpadami, hałas, pola elektromagnetyczne, bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne, nadzwyczajne zagrożenia środowiska, ochrona przyrody i bioróżnorodności);

• narzędzia i instrumenty realizacji programu (wzmocnienie instytucjonalne, ramy prawa - w zakresie prawa lokalnego i decyzji organów samorządowych, planowanie przestrzenne, powiązania formalne i merytoryczne z analogicznym programem niższego i wyższego szczebla administracyjnego w celu zapewnienia regionalnej spójności programów, mechanizmy finansowania ochrony środowiska, dostęp do informacji i udział społeczeństwa);

• współpraca przygraniczna (dla województw, powiatów i gmin przygranicznych);

• nakłady na realizację programu (wielkość nakładów i źródła finansowania);

• kontrola realizacji programu (procedury kontroli, mierniki realizacji programu, procedury weryfikacji programu).

Programy gminne powinny się składać z dwóch części:

• zadań własnych (pod zadaniami własnymi należy rozumieć te przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy);

• zadań koordynowanych (pod zadaniami koordynowanymi należy rozumieć pozostałe zadania, związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego).

Zadania własne powinny być w programie ujęte z pełnym zakresem informacji niezbędnej do kontroli ich realizacji (opis przedsięwzięcia, terminy realizacji, instytucja odpowiedzialna, koszty, źródła finansowania). Zadania koordynowane powinny być w programie ujęte z takim stopniem szczegółowości, jaki jest dostępny na terenie gminy.

Jest rzeczą niezbędną, aby do prac nad gminnym programem ochrony środowiska były włączone (we właściwej formie i na właściwym etapie) wszystkie działające na terenie gminy instytucje, związane z ochroną środowiska i zagospodarowaniem przestrzennym. Dotyczy to także przedsiębiorstw odziaływujących na środowisko, oraz społeczeństwa. W tym ostatnim przypadku rozumie się, że są to organy samorządu terytorialnego, samorządu gospodarczego (jeśli istnieją na terenie gminy) i ekologicznych organizacji pozarządowych (jeśli posiadają swoje agendy na terenie gminy).

Gminny program ochrony środowiska powinien być skoordynowany z lokalnym, miejscowym planem (planami) zagospodarowania przestrzennego oraz lokalnymi planami rozwoju infrastruktury (jeśli są): mieszkalnictwa, transportu, zaopatrzenia w energię, itd., a także z gminnym planem gospodarowania odpadami sporządzonym zgodnie z ustawą o odpadach oraz z obejmującym teren gminy programem ochrony powietrza, programem ochrony środowiska przed hałasem i programem ochrony wód, jeśli takie programy (dla obszarów obejmujących teren danej gminy) zostały lub zostaną opracowane w związku z wymaganiami wynikającymi z ustawy Prawo ochrony środowiska (zgodnie z tą ustawą naprawcze programy ochrony powietrza opracowuje się dla obszarów, gdzie zostaną stwierdzone przekroczenia dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu, natomiast programy ochrony wód - dla wchodzących w skład dorzeczy obszarów, na których nie są osiągnięte wymagane poziomy jakości wód).

Limity związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska.

W II Polityce ekologicznej państwa, przyjętej przez Radę Ministrów w czerwcu 2000 r. a następnie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w sierpniu 2001 r., ustalone zostały następujące ważniejsze limity krajowe, związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska (wszystkie dotyczą celów do osiągnięcia najpóźniej do 2010 r.):

• zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r. (w przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle);

• ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki sposób, aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB);

• ograniczenie zużycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i 25% w stosunku do 2000 r. również w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB);

• dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r.;

• odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i szkła z odpadów komunalnych;

• pełna (100%) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych;

• zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych, w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze spływu powierzchniowego - również o 30%;

• ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%, niemetanowych lotnych związków organicznych o 4% i amoniaku o 8% w stosunku do stanu w 1990 r.;

• do końca 2005 r. wycofać z użytkowania etylinę i przejść wyłącznie na stosowanie benzyny bezołowiowej.

Sporządzając programy ochrony środowiska dla swojego terytorium poszczególne gminy, kierując się interesem swoich mieszkańców, mogą ustalić własne limity gminne, wzorowane na wyżej wymienionych wskaźnikach. Mogą one wyniknąć, w zakresie zanieczyszczeń powietrza, ze sporządzanych naprawczych programów ochrony powietrza. Nie przewiduje się natomiast żadnej procedury odgórnego ustalania limitów gminnych, poza ewentualnymi porozumieniami między Ministerstwem Środowiska a zainteresowanymi samorządami. Przypadki takie mogłyby mieć miejsce, na przykład, w odniesieniu do miast przygranicznych jeśli wynikałoby to z umów dwustronnych z państwami sąsiednimi, lub do miast zlokalizowanych nad Bałtykiem, jeśli wynikałoby to z wymogów Konwencji Helsińskiej.

--------------------------------------------

 

1. CELE EKOLOGICZNE.

Nadrzędnym celem ekologicznym PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY XXX jest przywrócenie dobrego stanu środowiska naturalnego, z zachowaniem konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju, poprzez:

1. poprawę jakości powietrza atmosferycznego;

2. zmniejszenie uciążliwości hałasu;

3. przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych i podziemnych oraz ich ochronę;

4. ograniczenie negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko;

5. podniesienie jakości gleb oraz ich ochronę;

6. ochronę zasobów naturalnych i ich racjonalne wykorzystanie;

7. ochronę i wzrost różnorodności biologicznej;

8. ograniczenie wystąpień nadzwyczajnych zagrożeń środowiska;

9. podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa.

 

2. PRIORYTETY EKOLOGICZNE
    
   2.1. Poprawa jakości powietrza atmosferycznego.
    
             PRIORYTET 1 - Zmniejszenie emisji niskiej.

Uzasadnienie wyboru:
 
Na osiedlach X,Y,Z obserwuje się wysokie stężenie zanieczyszczeń SO₄, CO₂ itp. Jednak na wyżej wymieniony teren nie znajduje się pod wpływem emisji zanieczyszczeń z zakładów WWW. Przeprowadzone badania wykazały związek między zanieczyszczeniem a paleniskami domowymi. Dlatego modernizacja kotłowni przydomowych jest niezbędna dla zmniejszenia zanieczyszczeń pochodzących z emisji niskiej.

Zadania krótkoterminowe:
 

• opracowanie programu modernizacji kotłowni przydomowych opalanych węglem na gazowe, olejowe lub elektryczne

• ...

 
Zadania średnioterminowe:
 

• realizacja programów modernizacji kotłowni przydomowych

• ....

 
Zadania długoterminowe:
 

• podłączenie osiedli domków jednorodzinnych do sieci energetycznej elektrociepłowni;

• ...

 
Przewidywany efekt ekologiczny.
 

• ograniczenie emisji CO₂;

• ...

          PRIORYTET 2 - Ograniczenie emisji wysokiej.
 
2.2.     Zmniejszenie uciążliwości hałasu i wibracji.
 
2.3.     Przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych i podziemnych oraz ich ochronę.
 
2.4.     Ograniczenie negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko.
 
2.5.     Podniesienie jakości gleb oraz ich ochronę.
 
2.6.     Ochronę zasobów naturalnych i ich racjonalne wykorzystanie.
 
2.7.     Ochronę i wzrost różnorodności biologicznej.
 
2.8.     Ograniczenie wystąpień nadzwyczajnych zagrożeń środowiska.
 
2.9.     Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa.
 

2. GŁÓWNE INSTRUMENTY REALIZACJI POLITYKI EKOLOGICZNEJ.

Do realizacji polityki ekologicznej służą między innymi następujące narzędzia:

1. ekonomiczno-prawne i finansowe;      

1.1. podatki - instrumenty wprowadzone w ramach prawa lokalnego;
 
1.2. opłaty - opłaty za korzystanie ze środowiska, opłaty za wprowadzanie zanieczyszczeń dom środowiska;
 
1.3. subwencje (subsydia publiczne), dotacje ze środków budżetowych, preferencyjne kredyty i pożyczki, systemowe umarzanie pożyczek ulgi podatkowe, zróżnicowanie opłat celnych, zwalnianie od kaucji inwestycyjnych przy podejmowaniu inwestycji ochronnych;
 
1.4. bodźce finansowe dla egzekucji prawa- system kar ekologicznych, odsetki karne za nieterminowe uiszczanie opłat, itp.

2. edukacyjne - działania mające na celu podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa.

 

Opracowano na podstawie:

• "Wytyczne sporzadzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym" - projekt Ministerstwa Środowiska;

• "Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002-2010" - projekt Ministerstwa Środowiska;

• II Polityka Ekologiczna Państwa;

• Program ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju województwa dolnośląskiego;

• Program ochrony środowiska oraz tworzenia warunków zrównoważonego rozwoju województwa świętokrzyskiego.

8

---