58

Maria Bialasiewicz, Tadeusz Buczkowski

Procesy prywatyzacji reguluje ustawa, która zakłada dwie metody prywaty­zowania różnych kategorii przedsiębiorstw⁴⁰.

Przedsiębiorstwa duże, o dobrej kondycji ekonomicznej prywatyzowane są tzw. metodą pośrednią (kapitałową), tzn. w pierwszym etapie (komercjaliza­cji) przekształcane są w jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, co zmienia ich ustrój poprzez ustanowienie struktury decyzyjnej, przewidzianej w kodeksie handlowym. Z chwilą przekształcenia przedsiębiorstwa jego organem założy­cielskim stawał się Minister Przekształceń Własnościowych, a od l października 1996 r. - Minister Skarbu. W drugim etapie udostępnia się akcje skomercjali­zowanych przedsiębiorstw inwestorom prywatnym. Przekształcenie przedsię­biorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa i udostępnienie akcji czy udziałów to krańcowe etapy prywatyzacji kapitałowej, której pełny przebieg obejmuje⁴¹:

• przekształcenie w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa,

• analizę prawną i ekonomiczno-finansową spółki,

• restrukturyzację spółki celem podniesienia jej wartości,

• udostępnienie akcji (udziałów).

Udostępnienie akcji może nastąpić w wyniku przetargu na podstawie oferty ogłoszonej publicznie lub w wyniku rokowań podjętych na podstawie publicz­nego zaproszenia. Akcje zbywane są odpłatnie z wyjątkiem niektórych przypad­ków, w tym przede wszystkim w ramach tzw. prywatyzacji powszechnej. Spe­cyficznym rozwiązaniem są preferencje dla pracowników przekształcanego przedsiębiorstwa, którym przysługuje prawo nabycia do 20% ogólnej ilości akcji po obniżonej cenie. Najbardziej rozpowszechniona prywatyzacja w trybie indywidualnym polega na sprzedaży akcji w ofercie publicznej i wprowadzeniu ich do obrotu giełdowego, bądź inwestorowi strategicznemu⁴². Ogólny schemat prywatyzacji kapitałowej ilustruje rysunek 2.3.

Prywatyzacja kapitałowa przedsiębiorstw jest korzystną metodą, ponieważ zapewnia budżetowi państwa znaczne dochody z tytułu sprzedaży akcji (udzia­łów). Poza tym inwestor strategiczny przyjmuje dodatkowe zobowiązania doty­czące wielkości i struktury produkcji, inwestycji modernizacyjnych, utrzymania określonego stanu zatrudnienia, czy też podniesienia kapitału akcyjnego. Istot­nym ograniczeniem tego etapu prywatyzacji jest brak kapitału krajowego oraz niewystarczające zaangażowanie kapitału zagranicznego.

Ustawa z dnia 30.08.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych zno­welizowana 20.12.1996 r. i 21.02.1997 r. zmienia ona przepisy ustawy z dnia 13.06.1990 r. Por. Dz. U. nr 118 z 1996 r. z późniejszymi zmianami.

Por. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, praca zbiorowa pod red. J. Lichtarskiego, cyt. praca, s. 69. Przykładem prywatyzacji kapitałowej jest Stocznia Szczecińska S.A.

Por. tamże, s. 68; Restrukturyzacja przedsiębiorstw i jej wpływ na efektywność gospodarowania, praca zbiorowa pod red. C. Skowronka, cyt. praca, s. 52.