TEOLOGIA DOGMATYCZNA, STWORZENIE.

POWTÓRZENIE

Tezy:
Lektura obowiązkowa: KKK 279-421

1. Pismo Święte o stworzeniu świata

Dwa opisy stworzenia świata: Kapłański zwany znany jako heksaemron (SZEŚĆ DNI) (Rdz 1, 1-2, 4a) i jahwistyczny (Rdz 2,3b-2, 8).

Opis KAPŁAŃSKI ukazuje Boga jako Stwórcę wszystkiego, co istnieje, posiadającego władzę nad światem. Świat stworzony przez Boga jest dobry, a człowiek zajmuje wśród stworzeń specjalne miejsce.

Opis JAHWISTYCZNY podkreśla rolę człowieka, który zmienia bezwodny step w urodzajny ogród.

Liczne psalmy ukazują wspaniałość stwórczego dzieła Boga, które wzbudza podziw dla stwórcy i zachęca do dziękczynienia i uwielbienia. Świat stworzony wskazuje na Boga i umożliwia poznanie Jego istnienia.

Prorocy ukazują tajemnicę stworzenia w perspektywie historiozbawczej. Stwórca czuwa nad Izraelem i prowadzi go ku zbawieniu.

NOWY TESTAMENT – Podkreśla trynitarne ujęcie stworzenia. Syn Boże jako pośrednik stworzenia, przyczyna sprawcza i cel stworzenia, który podtrzymuje świat w istnieniu. Człowiek odkupiony jest nazywany nowym stworzeniem.

Realizacja zbawczego zamysłu zostanie zwieńczona ostateczną przemianą świata na końcu czasów czyli „Nowym niebem i ziemią”.
ODNOWA DZIEŁA STWORZENIA ZDEFORMOWANEGO PRZEZ LUDZKI GRZECH

2. Prawda o stworzeniu w nauczaniu Kościoła

Kościół wyznaje wiarę w Boga Stwórcę w Składzie Apostolskim odmawianym przy chrzcie „Wierzę w Boga Ojca wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi”.

Sobór Nicejski 325 w wyznaniu wiary:
Wszystko co istnieje zarówno rzeczy widzialne jak i niewidzialne jest stworzone przez Boga (przeciw dualizmowi)

Przypisuje też stworzenie Bogu Ojcu, ale poświadcza udział Syna Bożego w dziele stworzenia

Sobór Laterański IV 1215

Stworzenie świata z niczego wprost (ex nihilo

Ojciec, Syn i Duch Św. Jest jedyną Zasadą rzeczywistości, stwórcą wszystkiego.
Zło nie jest związane ze stworzeniem, wynika z decyzji stworzeń rozumnych

Sobór Florencki (1442)

Podkreśla wolność dzieła stwórczego Boga

Sobór Watykański I 1870

Przeciwstawia się materializmowi, panteizmowi, emancjanizmowi

Uczy o Opatrzności Boże, o Bogu, który kieruje światem

O naturalnym poznania Boga

Przypomina, że Bóg nie stwarza świata dla własnego szczęścia

Sobór Watykański II

Podkreśla związek stworzenia z misterium Chrystusa i historią zbawienia (Dei Verbum 203)

Podkreśla autonomie rzeczy doczesnych

3. Pojęcie stworzenia. Stworzenie dziełem Trójjedynego Boga

Terminologia stworzenia: Polski czasownik STWARZAĆ ma odpowiedniki

w łacinie: Creare, producere, condere

W greckim: demiourgein, ktiein

W hebrajskim: bara

Stworzenie:
Czynne – działanie Boga, Jego akt stwórczy

Bierne – To, co istnieje i zostało stworzone, stawanie się rzeczy powołanej przez Boga do bytu

Rozróżniamy też:
Stworzenie najpierwotniejsze (creatio prima) – Stworzenie w sensie ścisłym z nicości

Stworzenie wtórne (creatio secunda) – czyli w szerszym znaczeniu, ukształtowanie czegoś z tworzywa już istniejącego. Ważne na przestrzeni czasu, gdy świat przez miliony lat zmieniał się i przekształcał

Dzieło stworzenia przypisuje się Bogu Ojcu, ale cała Trójca Św jest jedyną i wspólną zasadą stworzenia.

Bóg jako pierwsze źródło wszystkiego co istnieje.

Syn Boży pośredniczy w dziele stworzenia: Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone”. Nowy testament objawia wyraźnie, że Bóg stworzył wszystko przez swe odwieczne słowo.

Stworzenie nosi w sobie ślady Trójcy Świętej. Objawia się w nim mądrość Boża, gdyż możemy w nim dostrzec pewną myśl pochodzącą od Boga. Stworzenia wezwane są do tego, by obdarzać się wzajemnie swoimi talentami i umiejętnościami.

4. Właściwości stworzenia

Stworzenie ex nihilio – Wszystko co istnieje zostało stworzone przez Boga. Sobór Laterański IV potwierdza, że Stwórca stworzył świat z nicości

Dobrowolność – Bóg tworzy ślad z własnej woli, bez żadnego przymusu. „Dzięki Twej woli istniało i zostało stworzone (AP 4,11)

Z miłości – Z miłości Bóg stworzył świat i podtrzymuje jego istnienie. Stworzenie to dar i objawienie bezinteresownej miłości Boga. Potwierdzone na Soborze Florenckim

Niekomunikowalność – Tylko Bóg może stwarzać czyli powoływać do bytu z nicości

- Świat stworzony przez Boga jest DOBRY i UPORZĄDKOWANY

- Trwałość aktu stwórczego – Wszystkie byty stworzone przez niego są podtrzymywane w istnieniu przez Boga (potwierdzone przez Sobór Watykański I)

- Współdziałanie Boga z aktywnością stworzeń – Świat stworzony jako rozwijający się ku doskonałości, ku pełni. Człowiek ma współpracować z Bogiem ku dopełnieniu dzieła stwórczego. W Bogu człowiek ma odnaleźć swoje szczęście.

- Celem stworzenia jest Chwała Boża – Bóg stwarza świat, zmiłości do stworzeń. By człowiek i inne stworzenia mogłbrać udział w chwale Boga, w swojej pełni bytu.

Stworzenie to POCZĄTEK HISTORII ZBAWIENIA, która osiąga punkt kulminacyjny w Jezusie.

5. Błędy dotyczące stworzenia świata. Znaczenie prawdy o stworzeniu

Panteizm – pogląd utożsamiający świat z Bogiem

Deizm – Bóg nie wpływa już na losy świata, porzucił go

Materializm – Odrzucamy istnienie świata duchowego, istnienie tylko materia, to co można dotknąć, poczuć, odebrać zmysłami

Emanacjonizm – Świat jako emanacja Boga. Widzi proces stworzenia jako proces konieczny, ale i niezależny od woli Bożej. Widzi stworzenie jako „wypływające z substancji Bożej” zaprzecza istotnej różnicy między Bogiem a stworzeniem

Dualizm – Istnieją dwie zasady, dwaj Bogowie (Dobro i zło, światło i ciemność), które nieustannie walczą

Manicheizm

Gnoza – Świat amterialny jest zły, powstał w wyniku upadku, należy się od niego oderwać

Mity – politeizm, wiadomo

ZNACZENIE PRAWDY O STWORZENIU:
Odpowiada na najważniejsze pytania: Skąd człowiek pochodzi, dokąd zmierza, jaki jest sens?
Związek prawdy o stworzeniu z akceptacją własnej egzystencji

Uznanie władzy Boga nad światem

Fundament etyki, która pierwotnie wyrasta właśnie z prawdy o stworzenie (całe prawo naturalne opiera się na stworzeniu)

6. Podstawy biblijne i rozwój nauki o aniołach

Stary testament wskazuje na istnienie świata niebiańskiego dowodzonego przez Boga. Aniołowie ukazani jako istoty „Większe od ludzi” mający udział w dziele zbawienia, są wysłannikami Boga. Towarzyszą prorokom, uwielbiają Boga, opiekują się ludźmi, np. Tobiasze w czasie jego podróży.

Nowy testament Chrystus jako centrum świata angielskiego. Aniołowie mu służą i są podporządkowani. Mają misję w tajemnicach życia Jezusa – Obecni przy zwiastowaniu, ogłaszają pasterzom narodziny Jezuusa, chronią Jezuska przed Herodem, służą podczas kuszenia na pustyni i głosza uczniom zmartwychwstanie.

Troszczą się o kościół i pełnią funkcję eschatologiczną

W Piśmie spotykamy różne określenia Aniołów: Aniołowie Boży, Synowie Boży, słudzy, święci, pełni chwały. Michał czy Gabrial to imiona konkretnych aniołów. Moce, władze czy zwierzchności świadczą o istnieniu różnych klas aniołów.

Ojcowie kościoła pisząc o nich polemizują z:
Przecenianiem Aniołów, postrzeganych jako półbogowie i herosi.

Stoicyzmem odrzucającym duchową naturę aniołów.

Św Justyn pisze o nich jako o istotach posiadających rozum i wolę

7. Nauczanie o aniołach w ujęciu systematycznym

Aniołowie jako stworzenia duchowe, stworzeni przez Boga.

PSą nieśmiertelni, przewyższają człowieka jeśli chodzi o możliwość zrozumienia tajemnicy Bożej. Nie znają przyszłości zależnej od wolnej woli istot rozumnych. W ten sposób poznawcze zdolności aniołów są ograniczone. Nie mogą wpływać na człowieka, zmusić go do określonego postępowania. Odziałują w sposób pośredni zachęcając do dobra.

Pismo ukazuje moc aniołów choćby w uwolnieniu Św Piotra z więzienia, czy powstrzymanie reki Abrahama.

Pomagają kościołowi i człowiekowi w drodze do zbawienia. Uczestniczą w hołdzie oddawanym Bogu przez Kościół na ziemi.

Św Augustyn twierdzi, że „anioł” to nazwa zadania, a nie natury

W Niebie aniołowie i ludzie będą wspólnie uwielbiali Boga.

Aniołom przysługuje kult pochwały (cultus duliae), niższy niż ten który oddajemy Bogu czy Matce Boskiej.

Znaczenie prawdy o aniołach:
Świat jest większy i wspanialszy niż to, co dostępne w chwili ludzkiej obserwacji.

Istnienie Aniołów zachęca do pokory w ocenie własnych możliwości intelektualnych

8. Pismo Święte o szatanie

Objawienie dotyczące złych duchów ma charakter stopniowy.
Ważna ksiega Hioba, która ukazuje go (diabła) jako oskarżyciela, który próbuje wykazać Hiobowi religijną nieszczerość

Wąż w księdze rodzaju – obdarzony wiedzą i zdolnościami kuszenia człowieka „Śmierć weszła na świat przez zawiść diabła”

Nowy Testament ukazuje szatana jako przeciwnika odkupienia człowieka

Paruzja – dzień zwycięstwa Baranka nad Diabłem.

Na ziemi non stop toczy się walka między dobrem a złem

Różne określenia
Szatan, diabeł, kusiciel, kłamca, oskarżyciel

9. Nauka o szatanie w ujęciu systematycznym

Prawda o istnieniu złych duchów wynika z objawienia Bożego.

Szatan został stworzony jako anioł, który sam siebie uczynił złym. Przez swój upadek i odwrócenie od Boga złe duchy utraciły oblicze, zostały zdeformowane, utraciły zdolność do miłości.

Złe duchy tworza społeczność, która na stałe odwróciła się od Boga. Ma to charakter ostatecznych.

Grzech niektórych aniołów mógł wynikać z zazdrości wobec człowieka. Obecnie kościół się na ten temat nie wypowiada, ale są wypowiedzi ojców kościoła.

Wzór zwyciężania pokus daje sam Jezus

Opętanie to opanowanie w większym lub mniejszym stopniu władz zmysłowych człowieka. Odpowiedzią kościoła jest egzorcyzm.

Szata jest tylko stworzeniem – jego moc jest ograniczona

10. Stworzenie świata widzialnego

Bóg stworzył świat w całej jego wspaniałości i porządku. Wszystko zawdzięcza istnienie Bogu.

Każde stworzenie jest obdarzone godności z rracji właśnie pochodzenia od Boga.

Wszystko posiada swą dobroć i doskonałośc. Ze względu na posiadaną godność każdemu stworzeniu należny jest szacunek. Stworzenia odzwierciedlają w jakims stopniu dobroć Boga.

Stworzenia te tworzą pewną hierarchię. Wskazuje na to też hexaemeron – Bóg tworzył przy stworzeniu dzieła coraz bardziej doskonałe.

Człowiek jest szczytem jako byt stworzony na podoieństwo Boże.

Bóg nadał stworzeniom strukturę daru.

11. Stworzenie, a ekologia

Człowiek jest odpowiedzialny za świat przyrody, gdyż jest stróżem człowieka – pod tym kątem jest niejako współpracownikiem Boa.

Współczesny kryzys ekologiczny i degradacja środowiska naturalnego jest efektem ludzkiego grzechu, gdyż przyroda jest darem Boga, przedmiotem podziwu i źródłem radości.

Człowiek musi naśladować Boga w pochylaniu się nad tym co słabsze i mniejsze.

Kot i pies nie mogą być jednak ważniejsi od ludzi.

Przez modlitwę możey włączać byty nierozumne w oddawanie chwały Bogu.

12. Pismo Święte o stworzeniu człowieka

Dwa opisy, jak w pierwszym punkcie.

Kapłanski ukazuje stworzenie człowieka na obraz Boży jako ukoronowanie całego dzieła stworzenia.
Jahwistyczny ukazuje Boga, który tworzy ciało człowieka z prochu ziemi i chce tchnąć w nie życie. Taki człowiek troszczy się o uprawę ziemi i ma zachowywać prawo moralne. Ukazuje tez stworzenie kobiety i początek małżeństwa.

Człowiek zawdzięcza istnienie interwencji Boga stworzonym na Jego obraz i podobieństwo.

13. Człowiek w świetle tajemnicy stworzenia

Pismo podkreśla GODNOŚĆ człowieka.

Z tej godności człowieka wynika nie tylko szacunek do innych, ale też do samego siebie. Pełnia naszej godności otwiera się w człowieku.

Człowiek w odróżnieniu od innych stworzeń posiada rozum i wolną wolę.

Człowiek stworzony jako istota cielesna i duchowa. W człowieku istnieje niematerialna podstawa myślenia i chcenia zwana duszą, która jest nieśmiertelna.

Duch i cało człowieka tworzą JEDNOŚĆ (Sobór w Vienne 1311). Prawda o jedności duszy i ciała nabiera osobnego znaczenia w tajemnicy stworzenia Jezusa.

Rodzaj ludzki jest jednością, wszyscy ludzie stworzeni przez Boga ku jednemu celowi. Jedność rodzaju ludzkiego stanowi wezwanie do slidarności i miłości.

Ludze są stworzeni jako mężyczyzna lub kobieta posiadając tę samą godność osób ludzkich, jednak nie są jednakowi. Są stworzeni wzajemnie dla siebie, a małżeństwo jest zgodne z wolą Boga.

Ludzie są odpowiedzialni za świat

14. Pochodzenie człowieka

Człowiek stworzony jako „bardzo dobry”. Objawienie sprzeciwia się materializmowi, teoriom reinkarnacji (wędrówka dusza, także w świecie nieożywionym, np. rośliny, krzesła)

Dusza ludzka zostaje powołana do bytu z nicości moca stwórczego aktu Boga. Akt ten został związany z ludzkim aktem rodzicielstwa. Bóg stwarza ludzką duszę w chwili poczęcia przez rodziców. Kościół potępia inne tezy. Nie ma sprzeczności między objawieniem a teorią ewolucji.

15. Prawda o stworzeniu wobec nauk przyrodniczych

Nauki przyrodnicze nie są w stanie objąć wszystkich zagadnień związanych z pytaniem o powstanie wszechświata.
Poszczególne nauki, jak choćby astronomia ograniczają się do tego co poddaje się metodzie empirycznej.

Już pytanie o początek świata wykracza poza granice nauk przyrodniczych.

W naukach przyrodniczych spotykamy np. model rozszerzania się wszechświata.

Powszechnie przyjmowana jest teoria wielkiego wybuchu.

Nie ma sprzeczności między tą teorią, a prawdą o stworzeniu. Bóg posluguje się przyczynami wtórnymi.

Fizyka czy astronomia nie są nam jednak w stanie odpowiedzieć na pytanie co było wcześniej.

Teoria ewolucji – Darwin (1809-1882) – Jeden człowiek może przechodzić w drugi i człowiek także pojawił się w wyniku tego procesu.

Monogenizm Pogląd, że cała ludzkość wywodzi się z jednej pary człowieczej.

Poligenizm – Przekonanie o pochodzeniu człowieka od wielu grup ludzi pierwotnych

Good luck!