w filmie znalazł się polski bokser Stanisław Kiecał (lepiej znany pod zamerykanizowanym nazwiskiem Stanley Ketchel). Praw­dziwy Kiecał był przystojny i doskonale zbudowany. Zginął za­mordowany w wieku dwudziestu czterech lat, co zakończyło wspaniałą karierę. W filmie gra go „Slapsie Maxie" Rosenbloom, wówczas po czterdziestce i w nie najlepszej kondycji, którego nieco głupawe zachowanie, później charakterystyczne dla niego w wielu filmach, było już wówczas widoczne. Dlaczego bełko­czący, niemłody, daleki od najlepszej formy Rosenbloom został wybrany do roli przystojnego, o dwadzies'cia lat młodszego męż­czyzny? Dobre pytanie.

Drobny wyjątek od powtarzających się motywów Polaka nie­przystosowanego i Polaka ciamajdy stanowi Pittsburgh wytwórni Uniyersal z 1942 roku. Marlena Dietrich występuje jako Josie „Hunky" Winters, zahartowana uciekinierka z nędzy i degradacji zagłębia antrącytowego³⁰. Choć jest kobietą lekkich obyczajów i bez skrupułów pnie się po szczeblach drabiny społecznej, w gruncie rzeczy pozostaje osobą moralną. Poważną przeszkodą dla jej awansu społecznego jest jednak jej polskie pochodzenie, przy czym trudno powiedzieć, c/y stara się wybić ponad swoją klasę, czy ponad narodowość, ponieważ są one ze sobą zwią­zane³¹. Oczywiście nigdy nie zostaje wyjaśnione, dlaczego ktoś' opisywany jako Polak miałby nazywać się „Hunky". Odróżnienie Polaka od Czecha (czy może Węgra) najwidoczniej wykraczało poza możliwości Hollywood³². Co więcej, Hunky odnosi sukces dopiero, gdy wyzwala się z etnicznego poniżenia poprzez zmianę

nazwiska i wygłoszenie pełnej emocji mowy o amerykanizmie. Być może więc ta „polska" postać w ogóle nie stanowi wyjątku, bo żeby stać się bohaterką pozytywną, przestaje być Polką.

Tym jednak, co najbardziej zwraca uwagę w hollywoodz­kich filmach, nie jest negatywny opis, lecz brak Polaków. W 1941 roku mieszkało w Stanach Zjednoczonych jakieś 6 mi­lionów osób polskiego pochodzenia, czyli ponad 4% całej popu­lacji. Co najmniej 600 tysięcy Polaków służyło w amerykańskich siłach zbrojnych, a niektóre szacunki są o wiele wyższe³³. Polskie nazwiska niemal nie występują jednak w filmach hollywoodzkich okresu wojny, a w przypadku kilku postaci, jakie mamy, na przy­kład Boleslayskiego z Destroyer i Winockiego z Air Force, musimy założyć, że są to Polacy, pomimo niewielkiej liczby wskazówek.

W rzeczy samej, reprezentacja grup etnicznych Stanów Zjed­noczonych w kinie okresu wojny jest bardzo osobliwa. Prawie nie ma czarnych ani Latynosów, na co często zwraca się uwagę. Pochodząca z Europy większość pokazywana jest w dziwny sposób. Mało jest nazwisk niemieckich, co oczywiście odzwier­ciedla realia wojny. Jest trochę symbolicznych postaci Żydów. Ir­landczycy są wszędzie. Włosi nie stanowią rzadkości, ale zwykle występują w podrzędnych rolach. Polaków, jak mogliśmy za­uważyć, prawie nie widać. Jest za to garstka egzotycznych boha­terów, których nazwiska stanowią zbitki spółgłosek, najwidocz­niej pomyślanych jako bliżej niesprecyzowani przybysze z Europy Wschodniej, w tym, być może, Polacy. Najlepsze przykłady to żałosny sierżant Skvoznik w The Purple Heart i właściwie

³⁰ Dietrich bardzo krytycznie wyrażała się o tym filmie i o występie Johna Wayne'a.

•^1[ W filmie mówi, że pochodzi z polskiej szlachty.

³² W recenzji filmu dla BMP Bergquist nielogicznie stwierdziła: „Ludzie na­zywają Josie «Hunky», bo jest Polką", Przy okazji — BMP film bardzo się spodobał.

308

Nie jest znana dokładna liczebność polskiej populacji Stanów Zjednoczo­nych w czasie wojny. Sformowany w 1944 roku. Polish American Congress zawsze twierdził, że reprezentuje 6-mihonową społeczność, co zapewne jest pewną przesadą. OSS szacowało liczbę Polaków w Stanach Zjednoczonych na 4 miliony — z pewnością za mało. Robert Szymczak z Pennsylvania Sta­te University, wiodący autorytet w kwestii Polonii okresu wojny, w liście do autora z 17 lutego 2005 roku uznaje liczbę 5,5 miliona za rozsądną.

309