WYKŁAD 1

PROCES przejście z jednego stanu do drugiego, bądź też jako stopniowy rozwój czegoś, np. kształtu, struktury, składu chemicznego

PROCES PRODUKCYJNY jest zespołem celowych skoordynowanych w czasie i przestrzeni działań technicznych, wykonywanych przez siłę roboczą na przedmiocie produkcji, przy użyciu środków technicznych

DZIAŁANIA TECHNICZNE są to wszelkie formy oddziaływania: siły roboczej na przedmiot produkcji lub środki techniczne oraz środków technicznych na przedmiot produkcji lub inne środki techniczne, ZASADY TECHNOLOGICZNEJ rozumie się zbiór danych, precyzujących przebieg przetwarzania określonego przedmiotu produkcji w procesie. Uporządkowany zgodnie z zasadą technologiczną zbiór działań przetwarzania nosi nazwę PROCESU TECHNOLOGICZNEGO.

ZASADA ORGANIZACYJNA precyzuje wzajemne uporządkowanie czynników materialnych produkcji oraz wszelkich działań technicznych występujących w procesie produkcji w sensie przestrzennym i czasowym oraz w zakresie ilości i kolejności.

ZASADY OPTYMALIZACJI EKONOMICZNEJ rozumie się zbiór zasad postępowania zmierzającego do wyboru spośród możliwych wariantów, wariantu optymalnego z punktu widzenia efektywności ekonomicznej

PROCES BUDOWLANO-MONTAZOWY zespół technologicznie powiązanych ze sobą działań, zlokalizowanych na terenie budowy lub poza nią, których celem jest: *wzniesienie obiektu budowlanego* odbudowa* przebudowa* rozbudowa* remont* modernizacja*rozbiórka

PROCES INWESTYCYJNY jest to prawnie, technicznie i organizacyjnie uporządkowany ciąg działań, których celem jest wykonanie dobra trwałego. Inwestycje w budownictwie to:* budowa nowego obiektu* odbudowa* rozbudowa* nadbudowa *przebudowa*modernizacja istniejącego obiektu.

USTAWA „PRAWO BUDOWLANE” zwana dalej „ustawą”, normuje działalność obejmującą sprawy: * projektowania* budowy* utrzymania*rozbiórki obiektów budowlanych* oraz określa zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach.

Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nimi urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami spełnienie wymagań podstawowych dotyczących:

1 bezpieczeństwa - bezpieczeństwa pożarowego• bezpieczeństwa użytkowania• odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska• ochrony przed hałasem i drganiami • oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród,

2 warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, w szczególności w zakresie: • zaopatrzenie w wodę i energie elektryczną oraz, odpowiednio do potrzeb, w energię cieplną i paliwa, przy założeniu efektywnego wykorzystania tych czynników • usuwania ścieków, wody opadowej i odpadów

3. możliwość utrzymania właściwego istniejącego stanu technicznego

4. niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich

5. warunki bezpieczeństwa i higieny pracy

6. ochronę ludności, zgodnie z wymaganiami obrony cywilnej

7. ochronę obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską

8. odpowiednie usytuowanie na działce budowlanej

9. poszanowanie, występujących w obszarze obiektu, uzasadnionych interesów osób trzecich, w tym zapewnienie dostępu do drogi publicznej

10. warunki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób przebywających na terenie budowy

Do przepisów techniczno budowlanych zalicza się: • warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie uwzględniające wymagania, o których mowa w art. 5 • warunki techniczne użytkowania obiektów Budowlanych

Inwestycje w budownictwie to:

• budowa nowego obiektu

• odbudowa

• rozbudowa

• nadbudowa

• przebudowa

• modernizacja istniejącego obiektu.

USTAWA „PRAWO BUDOWLANE”

zwana dalej „ustawą”, normuje działalność obejmującą

sprawy:

• projektowania

• budowy

• utrzymania

• rozbiórki obiektów budowlanych

• oraz określa zasady działania organów administracji

publicznej w tych dziedzinach.

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

obiekcie budowlanym należy przez to rozumieć:

- budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,

- budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami,

- obiekt małej architektury.

Budynku należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.

budynku mieszkalnym jednorodzinnym należy przez to rozumieć budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiących konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niz. 2 lokali mieszkalnych albo 1 lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku.

Budowli należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, estakady, tunele, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolnostojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową

obiekcie małej architektury należy przez to rozumieć niewielkie obiekty, a w szczególności: kultu religijnego, jak: kapliczki, krzyże przydrożne, figury, posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej, użytkowe, służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki,

tymczasowym obiekcie budowlanym należy przez to rozumieć obiekt budowlany przeznaczony do czasowego usytuowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem, jak: strzelnice, urządzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe
budowie należy przez to rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego

robotach budowlanych należy przez to rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego

remoncie należy przez to rozumieć wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym

Uczestnikami procesu budowlanego są:

• inwestor

• inspektor nadzoru

• projektant

• kierownik budowy lub kierownik robót

Organy nadzorujące proces budowlany:

• organy administracji architektoniczno-budowlanej

• organy nadzoru budowlanego

• Państwowa Inspekcja Pracy

• Państwowa Inspekcja Sanitarna

• Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska

• Państwowa Straż Pożarna

• Urząd Dozoru Technicznego

Podmioty procesu inwestycyjno-budowlanego dzieli się na 2 grupy:

• uczestników procesu budowlanego

• organy nadzorujące proces budowlany.

Uczestnikami procesu budowlanego są:

• inwestor

• inspektor nadzoru

• projektant

• kierownik budowy lub kierownik robót

Organy nadzorujące proces budowlany:

• organy administracji architektoniczno-budowlanej

• organy nadzoru budowlanego

• Państwowa Inspekcja Pracy

• Państwowa Inspekcja Sanitarna

• Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska

• Państwowa Straż Pożarna

• Urząd Dozoru Technicznego

Do obowiązków INWESTORA należy zorganizowanie procesu budowy […] oraz zapewnienie:

• opracowania projektu budowlanego

• objęcia kierownictwa budowy przez kierownika budowy

• opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

• wykonania i odbioru robót budowlanych

• w przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania robót budowlanych lub warunkami gruntowymi, nadzoru nad wykonywaniem robót

budowlanych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych

Inwestor może ustanowić inspektora nadzoru inwestorskiego na budowie.

Inwestor może zobowiązać projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego.

Do podstawowych obowiązków PROJEKTANTA należy:

• opracowanie projektu budowlanego

• zapewnienie, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu osób posiadających uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności

• sporządzenie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

• uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych

• wyjaśnienie wątpliwości dotyczących projektu i zawartych

• w nim rozwiązań

• uzgadnianie dokumentów technicznych

• sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora

lub właściwego organu

PROJEKTANT ma obowiązek:

zapewnić sprawdzenie projektu architektoniczno – budowlanego przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności lub rzeczoznawcę budowlanego.

Obowiązek ten nie dotyczy projektów obiektów budowlanych o prostej konstrukcji, jak: budynki mieszkalne jednorodzinne, niewielkie obiekty

gospodarcze, inwentarskie i składowe.

PROJEKTANT ma prawo:

-wstępu na teren budowy i dokonywania zapisów w dzienniku budowy dotyczących jej realizacji

-żądanie wpisem do dziennika budowy wstrzymania robót budowlanych w razie: stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia wykonywania ich niezgodnie z projektem

KIEROWNIK BUDOWY jest obowiązany sporządzić lub zapewnić sporządzenie, przed rozpoczęciem budowy, planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

Do podstawowych obowiązków KIEROWNIKA BUDOWY należy:

• protokolarne przejęcie od inwestora i zabezpieczenia terenu budowy

• prowadzenie dokumentacji budowy

• zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu

• zorganizowanie budowy i kierowania budową obiektu

• koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

• koordynowanie działań zapewniających przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

• wprowadzanie niezbędnych zmian w informacji, oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, wynikających z postępu wykonywanych prac budowlanych

• podejmowanie niezbędnych działań uniemożliwiających wstęp na budowę osobom nieupoważnionym

• wstrzymanie robót budowlanych w przypadku stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia oraz bezzwłoczne zawiadomienie o tym właściwego organu

• zawiadomienie inwestora o wpisie do dziennika budowy dotyczącym wstrzymania robót budowlanych z powodu wykonywania ich niezgodnie z projektem

• realizacja zaleceń wpisanych do dziennika budowy

• zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robót ulegających zakryciu bądź zanikających

• zapewnienie dokonania wymaganych przepisami lub ustalonych w trybie prób i sprawdzeń instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych przed zgłoszeniem obiektu budowlanego do odbioru

• przygotowanie dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego

• zgłoszenie obiektu budowlanego do odbioru odpowiednim wpisem do dziennika budowy oraz uczestniczenie w czynnościach odbioru i zapewnienie usunięcia stwierdzonych wad, a także przekazanie inwestorowi oświadczenia

KIEROWNIK BUDOWY ma prawo:

-występowania do inwestora o zmiany w rozwiązaniach projektowych, jeżeli są one uzasadnione koniecznością zwiększenia bezpieczeństwa realizacji robót budowlanych lub usprawnienia procesu budowy

-ustosunkowania się w dzienniku budowy do zaleceń w nim zawartych

Do podstawowych obowiązków INSPEKTORA NADZORU INWESTORSKIEGO należy:

• sprawowanie kontroli zgodności realizacji z projektem i pozwoleniem na budowę

• sprawdzanie jakości wykonywanych robót i wbudowanych robót budowlanych

• sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub zanikających

• uczestnictwa w próbach i odbiorach technicznych instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych

•przygotowanie i udział w czynnościach odbioru gotowych obiektów budowlanych i przekazywanie ich do użytkowania

• potwierdzanie wykonanych robót oraz usunięcia wad, a także, na żądanie inwestora, kontrolowanie rozliczeń budowy

INSPEKTOR NADZORU INWESTORSKIEGO ma prawo:

wydawać kierownikowi budowy polecenia, potwierdzone wpisem do dziennika budowy dotyczące:

usunięcia nieprawidłowości lub zagrożeń wykonania prób lub badań, także wymagających odkrycia robót lub elementów zakrytych przedstawienia ekspertyz dotyczących prowadzonych robót budowlanych i dowodów dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych oraz urządzeń technicznych

INSPEKTOR NADZORU INWESTORSKIEGO ma prawo:

żądać od kierownika budowy dokonania poprawek bądź ponownego wykonania wadliwie wykonanych robót, a także wstrzymania dalszych robót budowlanych w przypadku, gdyby ich kontynuacja mogła wywołać zagrożenie bądź spowodować niedopuszczalną niezgodność z projektem lub pozwoleniem na budowę.

WYKŁAD 2

• Proces inwestycyjny w kosztowo – czasowo – jakościowym „trójkącie Kerznera”;

Projekt (wg H. Kerznera) - to przedsięwzięcie zmierzające do realizacji wyznaczonego celu, wymagające wykorzystania zasobów i ujęte w ramy ograniczeń czasowych, kosztowych i jakościowych. Poza tym projekty mają zwykle charakter przedsięwzięć unikalnych

Biuro projektów to „scentralizowana organizacja poświęcona doskonaleniu praktyk i rezultatów zarządzania projektami.” G. Kendal i S. Rollins

„Biuro projektów ma za zadanie utrzymanie całego kapitału intelektualnego związanego z zarządzaniem projektami oraz aktywnie wspierać planowanie strategiczne przedsiębiorstwa.” H. Kerzner

Biuro projektów jest stałą komórką w organizacji, której zadaniem jest zachowanie ciągłości w środowisku realizacji ograniczonych w czasie projektów oraz wsparcie zarządzania projektami z punktu widzenia organizacji jako całości poprzez m.in.: koordynację projektów w portfelu, zapewnienie sprawnego obiegu informacji, doskonalenie i rozwój pracowników i kierowników oraz zarządzanie wiedzą projektową. [P. Wyrozębski]

W zależności od organizacji i przyjętej terminologii biuro projektów może być określane jako;

• biuro zarządzania projektami,

• biuro programów i projektów,

• centrum zarządzania projektami (ang. project management center),

• biuro wsparcia projektów (ang. project suport office),

• centrum doskonalenia (ang. project management center of excellence),

• grupa zarządzania projektami (ang. project management group), itp.
  
  
  

Funkcje pełnione przez biuro projektów są ściśle zależne od potrzeb organizacji i specyfiki projektów poprzez nią realizowanych jednak do najczęściej występujących zaliczyć można:

• Administracyjne wsparcie projektów

• Zarządzanie dokumentacją projektu

• Prowadzenie informatorium projektu

• Zarządzanie podwykonawcami

• Zarządzanie zasobami ludzkimi w projektach

• Dobór pracowników do projektu

• Rozwój pracowników

• Szkolenia z zakresu zarządzania projektami

• Konsultacje i doradztwo

• Kontrola przebiegu projektu

• Identyfikowanie i ocena ryzyka

• Raportowanie

• Monitorowanie postępu prac

• Audyty jakości

• Zarządzanie zmianą

• Zarządzanie portfelem projektów

• Rozwój zarządzania projektami w organizacji

• Standaryzacja zarządzania projektami

• Opracowywanie i rozwój metodyki firmowej

Projekt (wg Potts’a, ekon.) - to przedsięwzięcie posiadające następujące cechy:

• ma precyzyjnie zdefiniowany zestaw celów;

• obejmuje inwestowanie (wykorzystywanie) rzadkich zasobów;

• może być planowany, finansowany i inwestowany jako niezależna całość ze ściśle wyznaczonym:

• początkiem i końcem;

• beneficjentami;

• zakresem geograficznym i organizacyjnym.

Projekt (definicja UE) – to sekwencja działań skierowanych na osiągnięcie jasno określonych celów w założonym czasie i środkach finansowych (budżecie)

Ponadto projekt powinien posiadać:

• Jasno zdefiniowanych interesariuszy (udziałowców),

• Zdefiniowane narzędzia koordynacji, zarządzania
  i finansowania

• System monitoringu i ewaluacji

• Odpowiedni poziom finansowych i ekonomicznych analiz (korzyści projektu przeważają nad kosztami)

Zarządzanie projektem to „ … wykorzystanie wiedzy, umiejętności, narzędzi i technik projektowych w celu zaspokojenia lub nawet przekroczenia potrzeb i oczekiwań interesariuszy zawiązanych z tym projektem” (PMI – Instytut Zarządzania Projektami)

Parametry projektu:

zakres – wyznaczenie celów koniecznych do osiągnięcia, określenie co w projekcie zostanie wykonane, a niekiedy także czego realizacja projektu nie przewiduje,

koszty – wyrażone w jednostkach pieniężnych, określone w formie budżetu projektu, stanowiącego limit, który nie powinien zostać przekroczony.

czas – rozumiany jako termin realizacji projektu, każde skrócenie lub wydłużenie czasu powoduje zmiany w realizacji projektu, szczególności zmiany w jego kosztach.

Zarządzanie projektem to „ … wykorzystanie wiedzy, umiejętności, narzędzi i technik projektowych w celu zaspokojenia lub nawet przekroczenia potrzeb i oczekiwań interesariuszy zawiązanych z tym projektem” (PMI – Instytut Zarządzania Projektami)

Parametry projektu:

• zasoby – obejmujące zazwyczaj następujące grupy: zasoby kapitałowe, ludzkie, technologiczne, informacyjne, w każdym projekcie są podstawą przy tworzeniu harmonogramu.

• jakość – rozumiana w dwojaki sposób: jako jakość produktu będącego efektem projektu, oraz jakość procesu zarządzania projektem, wynikającej z nieustannej kontroli jego realizacji i implementacji niezbędnych zmian, ogólnie można stwierdzić iż jakość determinuje poziom zadowolenia zleceniodawcy (klienta)

Cykl projektu

Całościowy cykl projektu ma sześć faz:

• planowanie (programowanie),

• identyfikacja,

• opracowanie (formułowanie),

• finansowanie,

• wdrożenie,

• ewaluacja.

Cykl projektu

Szczegółowy przebieg poszczególnych faz różni się w przypadku poszczególnych instytucji, jednak we wszystkich instytucjach cykl ma trzy wspólne elementy:

Cykl określa kluczowe decyzje, potrzeby informacyjne i odpowiedzialność w każdej z faz.

Fazy cyklu mają charakter progresywny – każda z nich musi być ukończona tak, aby następna mogła być przeprowadzona z sukcesem.

Cykl oparty jest na ewaluacji tak, by przenosić doświadczenia z istniejących projektów na tworzenie przyszłych programów oraz projektów.

• Faza planowania (programowania):

• analiza sytuacji,

• identyfikacja problemów, przeszkód
  i sprzyjających uwarunkowań,

• przegląd wskaźników społeczno-ekonomicznych

• analiza priorytetów programów i funduszy,

• określenie i uzgodnienie celów,

• ustalenie i uzgodnienie zasad współpracy.

• Faza identyfikacji:

• identyfikacja problemów, na które napotykają potencjalni beneficjenci,

• konsultacje z beneficjentami,

• zgłaszanie pomysłów dotyczących rozwiązania problemów,

• analiza różnych możliwości działania,

• ocena słuszności proponowanych rozwiązań,

• wskazanie pomysłów do rozpatrzenia w fazie formułowania projektu.

• Faza opracowania (formułowania):

• wybrane pomysły są przekształcane w plany projektów,

• beneficjenci i inni uczestnicy biorą udział w precyzowaniu szczegółów projektowanego przedsięwzięcia,

• przeprowadzenie analizy wykonalności projektu oraz ocena trwałości projektowanych rezultatów (czy projekt przyniesie beneficjantom długotrwałe korzyści),

• na podstawie analizy podejmuje się decyzję,

• Faza finansowania:

• przygotowanie wniosku o sfinansowanie projektu,

• wniosek jest rozpatrywany przez odpowiednie instytucje,

• podejmuje się decyzję o sfinansowaniu projektu
  i ustala reguły jego realizacji.

• Faza wdrożenia:

• realizowane są poszczególne działania w ramach projektu,

• wszelkie działania w ramach projektu są oceniane pod względem zgodności z planem (monitoring) – umożliwia to sprawdzenie możliwości osiągnięcia zakładanych celów,

• w razie konieczności projekt jest modyfikowany stosownie do zmian, jakie nastąpiły od momentu jego przygotowania.

• Faza ewaluacji:

• wykonanie działań administracyjnych związanych z zamknięciem projektu,

• ocena rezultatów projektu i porównanie z przyjętymi założeniami,

• wyciągnięcie wniosków.

Narzędzia planowania i zarządzania
cyklem projektu

Aby narzędzie to było używane efektywnie musi być wspierane przez inne narzędzia:

• analizy technicznej,

• analizy ekonomicznej,

• analizy społecznej,

• analizy wpływu na środowisko.

Narzędzia planowania i zarządzania
cyklem projektu

Podejście LFA dzieli się na dwie fazy:

• Faza 1 – faza analizy - analizowana jest obecna sytuacja, tak by stworzyć wizję „późniejszej pożądanej sytuacji” oraz wybrać strategie, które zostaną użyte by to osiągnąć.

• Faza 2 – faza planowania - idea projektu jest rozwijana w szczegółach operacyjnych.

Narzędzia planowania i zarządzania cyklem projektu

Etapy analizy:

• analiza zainteresowanych (interesariuszy),

• analiza problemów (drzewo problemów),

• analiza celów (drzewo celów),

• analiza i wybór strategii.

Narzędzia planowania i zarządzania cyklem projektu

Etapy planowania:

• stworzenie struktury logicznej (matryca logiczna),

• stworzenie harmonogramu działań (np. wykres Gantt’a),

• określenie budżetu.

Cele projektu

U podstaw projektu leży zawsze niezaspokojona potrzeba, która może (lecz nie musi) ujawniać się jako problem.

 

Projekt realizowany jest w celu zaspokojenia potrzeby (likwidacji problemu).

Cele projektu

Pułapki związane z definiowaniem projektu/problemu:

• trudności z określeniem (sformułowaniem) potrzeb,

• zaspokojenie potrzeb niewłaściwej grupy beneficjentów,

• przedwczesne proponowanie rozwiązań.

Cele projektu

Mając zidentyfikowaną potrzebę, formułujemy ją jako cel, czyli opisujemy to, co otrzymamy w chwili zakończenia projektu.

Cel powinien być – SMART – sprytny, bystry, mądry:

S pecific – konkretne, szczegółowe,

M easurable – mierzalne,

A ffirmative – akceptowane, doceniane,

R ealistic – realistyczne,

T imeframed – określone w czasie

Uczestnicy i organa kontroli procesu inwestycyjnego w budownictwie – prawa i obowiązki

• kompetencje i odpowiedzialności inwestora, projektanta, kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego

• samodzielne funkcje techniczne w budownictwie

• nadzór inwestorski, autorski i budowlany

• organy administracji i kontroli budowlanej - Państwowa Straż Pożarna, Państwowa Inspekcja Pracy, Ochrona Środowiska, Inspekcja Sanitarna, Urząd Dozoru Technicznego
  
  
  

Uczestnikami procesu budowlanego są:

• inwestor

• inspektor nadzoru

• projektant

• kierownik budowy lub kierownik robót

W procesie budowlanym biorą także udział osoby nie wymienione w ustawie Prawo budowlane takie jak:

• wykonawca

• dostawca maszyn, urządzeń i wyrobów budowlanych

• bank finansujący przedsięwzięcie

• użytkownik

Zadania administracji architektoniczno-budowlanej wykonują następujące organy:

• starosta

• wojewoda

• Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

http://www.gunb.gov.pl/

Zadania nadzoru budowlanego wykonują następujące organy:

- powiatowy inspektor nadzoru budowlanego

- wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego jako kierownika wojewódzkiego nadzoru budowlanego, wchodzącego w skład zespolonej administracji wojewódzkiej

- Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

- Schemat powiatowych i wojewódzkich organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego

Do podstawowych obowiązków organów administracji

architektoniczno-budowlanej i nadzoru

budowlanego należy:

1. nadzór i kontrola nad przestrzeganiem przepisów prawa budowlanego, a w szczególności:

• zgodność zagospodarowania terenu z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz wymaganiami ochrony środowiska

• warunków bezpieczeństwa ludzi i mienia w rozwiązaniach przyjętych w projektach budowlanych oraz utrzymywania obiektów budowlanych

• zgodności rozwiązań architektoniczno-budowlanych z przepisami techniczno-budowlanymi oraz zasadami wiedzy technicznej

• właściwego wykonania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie

• wprowadzenia do obrotu i stosowania wyrobów budowlanych dopuszczonych do obrotu i stosowania w budownictwie,

2. wydawania decyzji administracyjnych w sprawach określonych ustawą:

Organy państwowe ingerujące w budowlaną działalność Inwestycyjną Państwowa Inspekcja Pracy kieruje nią Główny Inspektor Pracy przy pomocy zastępców.

http://www.pip.gov.pl/

W jej skład wchodzą:

• Główny Inspektor Pracy

• okręgowi inspektorzy pracy

• inspektorzy pracy, działający w ramach terytorialnej właściwości okręgowych inspektoratów pracy
  
  
  

Nadzór i kontrola obejmuje:

- kontrolę przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i innych urządzeń technicznych oraz technologii,

- uczestniczenie w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych zakładów pracy albo ich części w zakresie ustalonym w przepisach prawa pracy

- nadzór i kontrola przestrzegania przez zakłady pracy wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy przy konstruowaniu i produkcji maszyn, urządzeń oraz narzędzi pracy

- współdziałanie z organami ochrony środowiska w kontroli przestrzegania przez zakład przepisów o przeciwdziałaniu zagrożeniom dla środowiska

W razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy właściwe organy tej inspekcji są uprawnione do:

nakazania kierownikowi zakładu pracy:

- wstrzymanie robót gdy naruszenie przepisów powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników zatrudnionych przy tych robotach

- skierowanie do innych robót pracowników zatrudnionych wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych, jeżeli pracownicy ci nie posiadają odpowiednich kwalifikacji

Nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu.

W razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy właściwe organy tej inspekcji są uprawnione do:

- zgłoszenia sprzeciwu przeciwko uruchomieniu wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy albo jego części, jeżeli dopuszczenie ich do eksploatacji mogłoby spowodować bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników. Sprzeciw wstrzymuje uruchomienie zakładu lub jego części. Organy państwowe ingerujące w budowlaną działalność inwestycyjną

Państwowa Inspekcja Sanitarna http://www.gis.gov.pl/

- podlega Ministrowi Zdrowia i Opieki Społecznej

Działa poprzez swoje organy, którymi są:

• Główny Inspektor Sanitarny

• państwowi wojewódzcy inspektorzy sanitarni

• państwowi terenowi inspektorzy sanitarni

• państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni

Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadzi nadzór:

• zapobiegawczy

• bieżący

Zapobiegawczy nadzór sanitarny obejmuje:

1. opiniowanie:

• projektów regionalnych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz lokalizacji inwestycji

• projektów norm pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych oraz inicjowanie wydania takich norm

• projektów wytycznych w sprawach techniczno-budowlanych pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych

2. kontrola przestrzegania wymagań higienicznych i zdrowotnych w dokumentacji projektowej:

• budowy i przebudowy obiektów budowlanych

• nowych materiałów i procesów technologicznych przed ich zastosowaniem w produkcji lub w budownictwie

3. uczestniczenie w dopuszczaniu do użytku obiektów budowlanych oraz przejmowaniu do eksploatacji

wybudowanych i przebudowanych zakładów lub ich części

4. inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie zapobiegania negatywnym wpływom

czynników i zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie ludzi

Bieżący nadzór sanitarny w działalności budowlanej to kontrola przestrzegania przepisów dotyczących:

• higieny środowiska, a zwłaszcza czystości powietrza atmosferycznego, gleby, wody i innych elementów środowiska w zakresie ustalonym w odrębnych

przepisach

• utrzymanie należytego stanu higienicznego nieruchomości, zakładów pracy, instytucji, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, dróg i ulic

• warunków zdrowotnych produkcji i obrotu przedmiotami użytku oraz innymi wyrobami mogącymi mieć wpływ na zdrowie ludzi

Państwowy Inspektor Sanitarny ma prawo zgłoszenia sprzeciwu przeciwko:

• uruchomieniu wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy lub innego obiektu budowlanego,

• wprowadzeniu nowych technologii,

• dopuszczeniu do obrotu materiałów stosowanych w budownictwie lub innych wyrobów mogących mieć

wpływ na zdrowie ludzi, jeżeli stwierdzi, ze mogłoby nastąpić zagrożenia życia lub zdrowia ludzi.

Zgłoszenie takiego sprzeciwu powoduje wstrzymanie wykonywanych

czynności, do czasu wydania decyzji przez państwowego inspektora

sanitarnego wyższego stopnia.

Organy państwowe ingerujące w budowlaną działalność

Inwestycyjną

Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska

Organami PIOŚŚ są :

Główny Inspektor Ochrony Środowiska

wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska

Zadania PIOŚ w aspekcie działalności inwestycyjnej:

• kontrola przestrzegania przepisów o ochronie środowiska

i racjonalnym użytkowaniu zasobów przyrody

• kontrola przestrzegania decyzji ustalających warunki

użytkowania środowiska

• udział w postępowaniu dotyczącym lokalizacji inwestycji

• udział w przekazywaniu do eksploatacji obiektów, które

mogą pogorszyć stan środowiska, oraz urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem

• kontrola eksploatacji urządzeń chroniących środowisko

przed zanieczyszczeniem

• podejmowanie decyzji wstrzymujących działalność prowadzoną z naruszeniem wymagań związanych z ochrona środowiska lub naruszeniem warunków

korzystania ze środowiska

• inicjowanie działań tworzących warunki zapobiegania zagrozeniom środowiska oraz usuwania ich skutków [...]

Organy państwowe ingerujące w budowlaną działalność

inwestycyjną

Państwowa Straż Pożarna

Zadania PSP (m.in.):

• wykonywanie czynności kontrolno-rozpoznawczych

w celu rozpoznawania zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń,

Decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu

wydaje wójt, burmistrz albo prezydent miasta.

W decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu

określa się:

• rodzaj inwestycji

• warunki, które wynikają z ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, gdy dla danego obszaru plan taki uchwalono

• warunki zabudowy i zagospodarowania terenu, które wynikają z przepisów szczegółowych

• warunki obsługi w zakresie infrastruktury technicznej i komunikacyjnej,

• wymagania dotyczące ochrony interesów osób trzecich

• linie rozgraniczające teren inwestycji, wyznaczone na mapie w stosownej skali.

Do wniosku o pozwolenie na budowę inwestor powinien

dołączyć:

• projekt budowlany wraz z opiniami, uzgodnieniami,

pozwoleniami i innymi dokumentami, wymaganymi

przepisami szczególnymi

• dowód stwierdzający prawo dysponowania nieruchomością na cele budowlane

• decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania

terenu, jeżeli jest ona wymagana

Decyzja o pozwoleniu na budowę jest wydawana przez właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej i określa:

• nazwę, rodzaj i adres całego zamierzenia budowlanego

• rodzaj obiektu bądź robót budowlanych

• imię i nazwisko autora projektu, jego specjalność oraz zakres i numer uprawnień budowlanych.

• określa szczególne warunki zabezpieczenia terenu budowy i prowadzenia robót budowlanych

• określa szczegółowe wymagania dotyczące nadzoru na

budowie

• nakłada obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie, jeżeli jest to uzasadnione względami bezpieczeństwa ludzi lub mienia bądź ochrony
  
  
  

DOKUMENTACJA BUDOWY:

• pozwolenie na budowę

• projekt budowlany z wszystkimi

• uzgodnieniami

• projekt technologii i organizacji budowy

• dziennik budowy

• dziennik montażu (dla obiektów wykonywanych z prefabrykatów metodą montażu)

• księgi obmiarów

• książka pracy sprzętu

• dziennik BHP

• plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

• dane osobowe zatrudnionych pracowników dotyczące zdolności do wykonywanej pracy oraz szkoleń BHP

Rozpoczęcie budowy następuje z chwilą podjęcia prac przygotowawczych na terenie budowy, którymi są:

• wytyczenie geodezyjne obiektów w terenie

• wykonanie niwelacji terenu

• zagospodarowanie terenu budowy wraz z budową tymczasowych obiektów

• wykonanie przyłączy do sieci infrastruktury technicznej na potrzeby budowy

Wykład następny:

Zarządzanie przedsięwzięciem budowlanym i podstawowe procedury realizacji inwestycji:

• procedury menedżerskie w strukturach PM i GW

• zasady komunikowania się pomiędzy uczestnikami przedsięwzięcia budowlanego

• systemy obiegu dokumentacji technicznej i administracyjnej – projektu budowlanego, ofertowego, wykonawczego i powykonawczego

• zasady BHP w świetle ubezpieczeń OC w robotach budowlanych

• odbiory robót budowlanych i pozwolenie na użytkowanie obiektu budowlanego

WYKŁAD 4

Zasada normalizacji pracy

Zastępowanie warunków i czynników nieprecyzyjnych, nieustabilizowanych przez czynniki możliwie ściśle określone, działające w z góry ustalonych warunkach - zastępowanie jak największej liczby operacji i procesów ustalonymi wzorcami i normami, eliminując przypadkowość i woluntaryzm. Wyrazem tego działania są karty technologiczne i założenia do norm pracy. W budownictwie szereg robót i działań jest znormalizowane z ustaloną bazą normatywna

Zasada ekonomizacji działania

narzuca osiąganie optymalnych efektów produkcyjnych w określonych warunkach realizacji robót i przy dysponowanych środkach, bądź uzyskanie z góry określonych wyników przy minimalizacji nakładów

W odniesieniu do pracy ludzkiej sprowadza się do osiągnięcia celów przy oszczędnym wydatkowaniu nakładów rzeczowych i niskich kosztach

Zasada podziału pracy

Określone działania dzieli się na nieznacznie złożone procesy i powierza się do wykonania brygadom roboczym, robotnikom lub maszynom.

Podział pracy doprowadza do specjalizacji, umożliwiającej przy masowej produkcji obniżenie kosztów własnych

Podział pracy dokonywany jest wg kryteriów:

czynnościowego lub funkcjonalnego oraz przedmiotowego

Zasada podziału pracy

Podział czynnościowy : dzielimy proces produkcyjny złożony na procesy proste, nawet na operacje, na jakie je można podzielić przy określonej technologii. Prowadzi on do powstania wyspecjalizowanych brygad, stanowisk pracy a także specjalistycznych przedsiębiorstw budowlanych.

Podział Przedmiotowy dotyczy specjalizacji w zakresie okreslonych przedmiotów wytwarzania, a więc gotowych wyrobów lub produktów - co prowadzi do powstania zakładów prefabrykacji lub przedsiębiorstw wznoszących obiekty jednego typu

Zasada koncentracji ( zespolenia) łączenie jednorodnych czynności i wykonywaniu ich przez odpowiednio wyszkolone i wyposażone zespoły. W budownictwie może się sprowadzać do jednoczesnego wykonywania całych osiedli lub zakładów i organizowaniu dużych placów budów.. W takich przypadkach koncentracja podnosi wydajnośc, obniza koszty własne firmy, również koncentrowanie zakładów produkcji pomocniczej i wytwórni w rejonie dużych realizacji

Zasada harmonizacji

Pasowanie i synchronizowanie biegnących równolegle operacji lub procesów roboczych lub operacji.

Stosowanie tej zasady wymaga opracowania harmonogramów czy sieci zależności

Zasada równomierności i rytmiczności

Osiągnie się najlepsze efekty, gdy praca przebiega równo, w jednakowym tempie , z przerwami o określonej długości i częstotliwości.

W budownictwie jest to trudne do osiągniecia, szczególnie na budowach, na których często dochodzi do zakłóceń, trudnych do przewidzenia

Zasada intensyfikacji

sprowadza się do usiłowań stałego podnoszenia jakości i ilości wykonywanych wyrobów

Intensyfikacje uzyskuje się poprzez:

Koncentracje i pobudzenie motywacji poprzez podnoszenie kwalifikacji wykonawców, sprawna organizację i wzrost zafascynowania, co może wpłynąć na pogorszenie wyniku finansowego gdyż rośnie zużycie energii i pojawiają się koszty amortyzacji

Zasada wydajności zbiorowej

Wydajność pracy zespołu wykonawców rosnie przy wyrównywaniu kwalifikacji zaangażowaniu członków zespołu oraz sprawnym kierowaniu zespołem

Zasada kontroli systemowej

Kontrola powinna być tak zorganizowana aby wszystkie nieprawidłowości i braki były bezzwłocznie wykrywane oraz aby stale można było porównywać efekty uzyskane z planowanymi. System kontroli powinien przewidywać czynności które obarcza aparat kierujący produkcją organami kontrolnymi

Zasada operatywności

Wymaga się od kierownictwa sprawnego kierowania procesem produkcyjnym, szybkiego usuwania zakłóceń i skutków, zaś od wykonawców bezpośrednich należy bezzwłocznie egzekwować dostosowania się do wprowadzonych zmian i zaistniałychsytuacji

Mierniki produkcji budowlanej ( wskaźniki)

wydajność;

W=P/T

W- wydajnośc, P- ilośc produktu, T – jednostka czasu

Norma czasu:

Czas potrzebny do wykonania jednostki produktu przez robotnika , maszynę. Wyprowadza się ja z pracochłonności, czyli łącznego nakładu na jednostkę produkcji, wykonywanej przez grupę rob.

Tp= Te( pracy efektywnej) + Tpr( cz.przygot) + To( odpoczynku) + Tpt( Przerw techn) + Tzakon

Tp – pracochłonnośc wykonania jdn produktu

WYKŁAD 5

Cykl działania zorganizowanego

PLANOWANIE BUDOWY

Specyficzne cechy produkcji budowlanej

Znaczne rozproszenie realizowanych obiektów,

Indywidualny( jednostkowy ) charakter każdej budowy

Niejednokrotnie utrudnienie w zastosowaniu przemysłowych metod produkcji ( Powtarzalnych, taśmowych, zmechanizowanych)

Duzy wpływ czynników atmosferycznych

Długotrwałość procesów budowlanych

Nieruchomość obiektów budowlanych

Różna lokalizacja budów

Duże gabaryty i znaczna masa elementów

Duży okres eksploatacji ob. budowlanych

Zarządzanie w budownictwie jest dużo trudniejsze i b. skomplikowane niż w zakładach przemysłowych

Jednak od właściwej organizacji zależy końcowy rezultat pracy zarówno rzeczowy jak i finansowy.

Metoda kolejnego wykonania polega na tym że roboty na kolejnej działce rozpoczyna się po zakończeniu robót na działce poprzedzającej.

Zalety: mniejsze zaangażowanie sił i środków,

Wady: dłuższy czas realizacji, brak ciągłości pracy brygad wykonujących różne roboty

T= n x t

Gdzie:

T- łączny czas realizacji robót,

n- liczba działek

T- czas robót na działce

Metoda równoległego wykonania polega na równoczesnym rozpoczynaniu i kończeniu robót na wszystkich działkach,

Zalety: szybsze wykonanie robót, T=t

Wady: duże zaangażowanie sił i środków, konieczność znalezienia zajęcia dla dużej liczby pracowników po zakończeniu robót, nierównomierne wykorzystanie maszyn i zużycie materiałów.

Metoda pracy równomiernej- metoda pracy potokowej- to metoda produkcji taśmowej adaptowana na potrzeby budownictwa.

Polega na takim podziale obiektu na działki robocze o jednakowej pracochłonności każdej z nich aby stworzyć możliwości pracy rytmicznej.

Brygady robocze po zakończeniu robót na działce przechodzą na działkę kolejną wykonując te same prace. Istota metody opiera się na tym że zespoły robocze stanowią grupy specjalistów wyspecjalizowanych w wykonywaniu określonego rodzaju prac, przez to są one bardziej wydajne

Podstawowe parametry metody pracy potokowej to:

Rytm pracy równomiernej r – czas od rozpoczęcia pracy na danej działce przez jedną brygadę do rozpoczęcia pracy następnej brygady na tej samej działce( może być równy czasowi pracy brygady na tej działce

Cykl pracy równomiernej t’ – okres niezbędny do wykonania tego samego procesu roboczego na każdej działce

Czas trwania robót na obiekcie złożonym z n – działek:

T= t + r(n-1)

W metodzie pracy równomiernej można wyróżnić:

Okres rozwijania

Okres pracy równomiernej

Okres zanikania

Modelowanie procesu produkcyjnego

Modelowanie procesu produkcyjnego

Model procesu produkcyjnego powinien obejmować:

MODELE GRAFICZNE WYKORZYSTYWANE W BUDOWNICTWIE OPIERAJA SIĘ NA HARMONOGRAMACH

Liniowym jednomiarowym

Liniowym dwumiarowym

Klockowym

Obrazkowym

W układzie osi współrzędnych

MODELE GRAFICZNE WYKORZYSTYWANE W BUDOWNICTWIE OPIERAJA SIĘ NA HARMONOGRAMACH

Liniowy jednomiarowy

MODELE GRAFICZNE WYKORZYSTYWANE W BUDOWNICTWIE OPIERAJA SIĘ NA HARMONOGRAMACH

Liniowy dwumiarowy

Klockowy – to typ h. dwumiarowego np. zatrudnienia

Obrazkowym

W układzie osi współrzędnych – typ h. obrazkowego

Działki robocze, fronty robocze.

Sprzężenia czasowe.

Harmonogramy budowlane:

ogólny budowy,

rodzaju robót,

szczegółowy,

środków transportu,

dostaw, zużycia i zapasu materiałów,

rzeczowy,

finansowy,

zatrudnienia

Rola harmonogramów:

Narzędzie do planowania produkcji

Przedstawienie przebiegu w czasie poszczególnych robót

Podają zapotrzebowanie w czasie na środki produkcji (R,M i S)

Rodzaje harmonogramów:

zadań rzeczowych

Przedstawiają kolejność realizacji poszczególnych zadań i robót

Zapotrzebowania na środki produkcji niezbędne do realizacji planowanych zadań rzeczowych Informują o zapotrzebowaniu w kolejnych jednostkach czasu na środki produkcji

Podział harmonogramów:

Ze względu na zakres rzeczowy:

Zespołu obiektów

Poszczególnych obiektów

Robót

Rodzaju robót

W zależności od etapu opracowania projektu:

H. dyrektywny-finansowo-rzeczowy

H. ogólny

H. szczegółowy

Podział harmonogramów:

3. Ze względu na szczegółowość opracowania( skalę czasu) :

Tygodniowy

Miesięczny

Kwartalny

Roczny

Modelowanie procesów budowlanych – harmonogramowanie

Harmonogram ogólny budowy

Części składowe:

Wykresy sprawdzające np.. Harmonogram zatrudnienia ogólny, szczegółowy, dostaw materiałów

Harmonogram zatrudnienia

Harmonogram pracy maszyn i sprzętu

Harmonogram finansowy

Budowa harmonogramu

Dostępność zasobów, wymuszone pauzy, własności działań i inne ograniczenia wejściowe

Metody poszukiwania ścieżek krytycznych

Przejścia sieci procesów w przód i w tył

Obliczanie najwcześniejszych i najpóźniejszych dopuszczalnych chwil rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych działań w różnych modelach sieciowych (CPM, PERT)

Metody kompresji harmonogramu: kruszenie i przyspieszanie

Wpływ metod wyrównywania zasobów na harmonogram

Metody symulacyjne obliczania prawdopodobieństwa zakończenia projektu w zadanym czasie

WYKŁAD 6

Brygady robocze. Działki robocze

1. Pojęcie brygady roboczej

Brygada robocza - zespól robotników i maszyn niezbędny do wykonania danego zakresu rzeczowego robot na działce roboczej

Działka robocza to logicznie wyodrębniona część obiektu budowlanego, w którym maję być realizowane określone ciągi robot budowlanych.

Obiekt budowlany dzielony jest na kilka (lub więcej) takich działek o podobnym zakresie robot.

Takie wyodrębnienie dokonuje się na etapie planowania realizacji budowy lub robot budowlanych, celem podziału inwestycji na mniejsze części, umożliwiającego zaplanowanie realizacji całego obiektu według równomiernej metody wykonania robot.

Sieci zależności:

Zadania:

Stosowane w budownictwie do planowania, realizacji i kontroli przebiegu zadań inwestycyjnych

Pozwalają na uwzględnienie wielu czynników organizacyjno-technologicznych

Umożliwiają na zastosowanie technik komputerowych

Modelowanie procesów budowlanych – harmonogramowanie

Sieci zależności

2. Podstawy teoretyczne budowy modeli sieciowych

Oparte są na teorii grafów

Wszystkie bazują na rodzajach grafu sieciowego który jest podstawą obliczeń ten rodzaj grafu tworzy w swej strukturze sieć zależności lub model sieciowy

Najczęściej sieci zbudowane są sieciami o strukturze czynnościowej

Zdarzenia

(wierzchołki rozpoczęcie i zakończenie czynności)

2. Podstawy teoretyczne budowy modeli sieciowych

Najczęściej sieci zbudowane są sieciami o strukturze wierzchołkowej

Elementy sieci zależności połączone sa tak aby model sieciowy odpowiadał zaprojektowanej dla danego przedsięwzięcia technologii i organizacji

Dezaktualizacja planu nie wymaga całej jego przebudowy

Klasyfikacje m. planowania sieciowego

I kryterium: konstrukcja sieci

S. o strukturze krawędziowej tzw. Sieć dwupunktowa- czynności krawędzie grafu, wierzchołki zdarzenia

S. o strukturze wierzchołkowej – wierzchołki reprezentują czynności, a krawędzie następstwa między czynnościami ( zdarzenia nie sa rozmiane w sposób jawny, lecz jako fakt rozpoczęcia i zakończenia czynności) są to sieci jednopunktowe lub potencjalne

Klasyfikacje m. planowania sieciowego

II kryterium: biorąc pod uwagę strukturę logiczną sieci dwupunktowych można je podzielić na sieci o strukturze deterministycznej (wszystkie czynności muszą być zrealizowane, tzw. sieci kanoniczne)

i probabilistycznej (w których czynność może być zrealizowana z pewnym prawdopodobieństwem zw. Sieci stochastyczne)

Sieci zależności kanoniczne są narzędziem w przedstawianiu przedsięwzięć w których znane są technologie i zależności organizacyjne.

III kryterium podziału: ze względu na ustalenie czasu trwania czynności

S. deterministyczne

S. probabilistyczne ( losowe)

IV kryterium podziału : ze względu na zakres analiz sieci zależności

S. w funkcji czasu

S. w funkcji czasu z możliwością sumowania środków produkcji

S. w funkcji czasu i środków produkcji

IV kryterium podziału : ze względu na zakres analiz sieci zależności

S. w funkcji czasu

S. w funkcji czasu z możliwością sumowania środków produkcji

S. w funkcji czasu i środków produkcji

IV kryterium podziału : ze względu na zakres analiz sieci zależności

S. w funkcji czasu: najprostsze, określają najkrótszy czas realizacji przedsięwzięcia najwcześniejsze i najpóźniejsze terminy rozpoczęcia/zakończenia , zapasy czasu, drogi krytyczne ( ciąg czynności nie posiadających rezerw czasowych) takie modele sieciowe można stosować tylko gdy posiadamy nieograniczoną liczbę środków produkcji

IV kryterium podziału : ze względu na zakres analiz sieci zależności

2. S. w funkcji czasu z możliwością sumowania środków produkcji po przeprowadzeniu analizy otrzymuje się zapotrzebowanie na środki produkcji w czasie, przy założeniu najwcześniejszych (najpóźniejszych) terminów realizacji inwestycji.

IV kryterium podziału : ze względu na zakres analiz sieci zależności

3. S. w funkcji czasu i środków produkcji – mają dodatkowo rozbudowaną analizę środków

W ramach tych modeli wyróżnia się następujące rodzaje:

Metody z możliwością dyslokacji środków ( dają możliwość wyrównania zużycia środków produkcji w czasie,lub dostosowanie zużycie do zasobów).

Metody uwzględniające zmienność kosztów wykonania programu sieciowego ( uwzględniają zależność wielkości zużycia środków produkcji niezbędnych do realizacji poszczegolnych czynności od czasu trwania tych czynności)

Sieci zależności przegląd

Najważniejszymi metodami sieciowymi są PERT (Program Evolution and Review Technique – technika oceny i kontroli programu) oraz CPM (Critical Path Metod – metoda ściezki krytycznej). Obie metody powstały niezależnie od siebie w latach 1957 – 1958. PERT został opracowany przez Biuro Projektów Specjalnych Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych, we współpracy z koncernem Lockheed i firmą doradztwa Booz, Allen i Hamilton, do sprawniejszej koordynacji działalności ponad 3 tys. poddostawców i jednostek współpracujących przy realizacji programu rakiety podwodnej Polaris.

Wobec problemu ustalenia z odpowiednią pewnością terminów zakończenia wielu współzależnych zadań, których nigdy poprzednio nie wykonywano, planiści ci opracowali PERT jako metodę szacowania i kontroli czasów na potrzeby planowania.

Zastosowaniu metody PERT przypisuje się skrócenie czasu realizacji programu Polaris o dwa lata.

Metodę CPM opracowano w koncernie DuPont dla ułatwienia kontroli wielkich, złożonych projektów przemysłowych.

PERT i CPM są powszechnie stosowane i wpływają kontrolę projektów i programów.

Pierwotnie PERT i CPM było tak pracochłonne i kosztowne, że używano je jedynie od najbardziej złożonych projektów, w których czas odgrywał role krytyczną jak np.: budowa autostrad, statków czy wprowadzanie wielkich systemów przetwarzania danych.

Obecnie programy analizy sieci do komputerów osobistych udostępniły metody PERT i CPM kierownikom, którzy poprzednio nie mieli niezbędnej wiedzy ani środków potrzebnych do ich stosowania.

Takie oprogramowanie pomaga pozwala im na zastosowanie tych metod do znacznie mniejszych zamierzeń.

Kierownicy mogą teraz szybko opracować i aktualizować programy oraz pospiesznie sprawdzać na nie hipotetycznych czynników, np.: możliwych opóźnień dostawy ważnego elementu przez podwykonawcę na postępy realizacji

Różnice między CPM a PERT

Obydwie metody są w zasadzie podobne, lecz lepiej je wykorzystywać w nieco odmiennych sytuacjach.

CPM jest odpowiedniejsza do powtarzalnych procesów, w których zadania mają stały czas trwania i znane terminy realizacji.

PERT natomiast nadaje się zwłaszcza do procesów niepowtarzalnych, w których można jedynie w przybliżeniu oszacować okres realizacji i terminy zakończenia zadań.

Budowa sieci

Istnieje wiele metod PERT i CPM pod innymi nazwami i o znacznie zmodyfikowanej technice. Jednakże wszystkie są w istocie metodami planowania zamierzeń (czynności – działań) i ich realizacji (zdarzeń – wydarzeń).

Polegają one na podziale zamierzenia (przedsięwzięcia) na odrębne operacje a następnie wykreśleniu ich wykonania, terminów rozpoczęcia i zakończenia oraz ukończenia całości.

Przekształcenie programu w sieć PERT i CPM wymaga spełnienia następujących warunków:
1. Całe przedsięwzięcie musi być podzielone na poszczególne zadania. Zadania te z kolei umieszcza się w sieci w postaci czynności (działań) i zdarzeń. Przykładem czynności, które na wykresie przedstawia się za pomocą strzałek są m.in. planowanie, produkcja, transport, kontrola itd. Czynności oznaczają czas lub zasoby potrzebne na przejście od jednego do drugiego zdarzenia. Z kolei zdarzenia, które zwykle przedstawia się za pomocą kółka, oznacza charakterystyczny etap przedsięwzięcia związany z momentem zakończenia czynności poprzedniej lub czynności poprzednich (oczywiście za wyjątkiem pierwszego zdarzenia, którego nie poprzedzają żadne czynności) i początkiem czynności następnej lub czynności następnych (żadne czynności nie następują oczywiście po zdarzeniu końcowym – ostatnim)

2. Zdarzenia i czynności umieszcza się na wykresie w sposób logiczny, sekwencyjny i zintegrowany. Np. każda czynność rozpoczyna się i kończy odpowiednim zdarzeniem; żadna czynność nie może się rozpocząć przed wystąpieniem poprzedzającego je zdarzenia (lub zdarzeń)

3. Do sieci wpisuje się oszacowany czas potrzebny na każde działanie. W metodzie CPM ustala się jeden szacunek czasu trwania każdej czynności.

W metodzie PERT w przypadku czynności, które jeszcze nigdy nie były wykonywane, można posłużyć się trzema ocenami czasu: optymistyczną (określa, ile trwać musi dana czynność w warunkach idealnych), pesymistyczną (zakładająca, że właściwie wszystko będzie przebiegać źle) i najbardziej prawdopodobną (odpowiadające temu ile dana czynność powinna trwać w warunkach normalnych).

Oczekiwany czas trwania czynności (te) wynika wtedy z uwzględnienia czasu optymistycznego (a), czasu pesymistycznego (b) oraz czasu najbardziej prawdopodobnego (m).

4. Ustalenie terminów zdarzeń oraz terminów czynności.

Istnieją dwa rodzaje terminów zdarzeń (najwcześniejszy możliwy termin wystąpienia zdarzenia i najpóźniejszy dopuszczalny termin wystąpienia zdarzenia) oraz cztery rodzaje terminów czynności (najwcześniejszy możliwy termin rozpoczęcia czynności, najpóźniejszy dopuszczalny termin rozpoczęcia czynności, najwcześniejszy możliwy termin zakończenia czynności, najpóźniejszy dopuszczalny termin zakończenia czynności). Ponieważ w przypadku terminów czynności chodzi w istocie o różnicę między terminami rozpoczęcia lub terminami zakończenia, która w każdym przypadku jest taka sama, można ograniczyć się tylko do pierwszych lub drugich. W poniższym katalogu algorytmów obliczania terminów zdarzeń i czynności my uwzględnimy jedynie terminy zakończenia czynności.

Aby ustalić najwcześniejsze możliwe terminy wystąpienia zdarzeń, dokonujemy obliczeń idąc w przód wykresu (sieci). Wychodzi się przy tym od zdarzenia początkowego (pierwszego z lewej), dla którego przyjmuje się najwcześniejszy możliwy termin jego wystąpienia równy 0. Dla dowolnego (każdego pozostałego) zdarzenia najwcześniejszy możliwy termin jego wystąpienia określamy w ten sposób, że dla każdej czynności, dla której to zdarzenie jest zdarzeniem końcowym, obliczamy sumę, której składnikami są: najwcześniejszy możliwy termin wystąpienia zdarzenia rozpoczynającego tę czynność i czas trwania tej czynności. Z uzyskanych sum wybieramy wartość największą. Najwcześniejsze możliwe terminy wystąpienia zdarzeń można zapisać w lewej dolnej części kółek symbolizujących odpowiednie zdarzenie.

Aby ustalić najpóźniejsze dopuszczalne terminy wystąpienia zdarzeń, dokonujemy obliczeń idąc wstecz wykresu (sieci). Wychodzi się przy tym od zdarzenia końcowego, dla którego przyjmuje się najpóźniejszy dopuszczalny termin jego wystąpienia równy (lub różny: krótszy, ale i czasami – dłuższy) najwcześniejszemu możliwemu terminowi wystąpienia tego zdarzenia. Dla każdego pozostałego zdarzenia najpóźniejszy dopuszczalny termin jego wystąpienia określamy w ten sposób, że dla każdej czynności, dla której to zdarzenie jest zdarzeniem początkowym (rozpoczynającym), obliczamy różnicę, której składnikami są: najpóźniejszy dopuszczalny termin wystąpienia zdarzenia kończącego daną czynność i czas trwania tej czynności. Z uzyskanych różnic wybieramy wartość najmniejszą. Najpóźniejsze dopuszczalne terminy wystąpienia zdarzeń można zapisać w prawej dolnej części kółek symbolizujących odpowiednie zdarzenia.

Aby ustalić najwcześniejszy możliwy termin zakończenia czynności, należy do najwcześniejszego możliwego terminu jej rozpoczęcia, (którym jest najwcześniejszy możliwy termin wystąpienia zdarzenia rozpoczynającego daną czynność) dodać czas trwania czynności.
· Najpóźniejszy dopuszczalny termin zakończenia czynności jest równy najpóźniejszemu dopuszczalnemu terminowi wystąpienia zdarzenia, które ona poprzedza, czyli zdarzenia, które ona warunkuje.

Wyznaczanie ścieżki krytycznej.

Ścieżka krytyczna jest najdłuższą ścieżką od rozpoczęcia do zakończenia przedsięwzięcia i – tym samym – wyznacza całkowity czas jego trwania. Można ją zdefiniować jako ścieżkę czynności z najmniejszymi dodatnimi lub największymi ujemnymi zapasami czasu (zapas czasu oblicza się jako różnicę między najpóźniejszym dopuszczalnym terminem zakończenia czynności i najwcześniejszym możliwym terminem zakończenia tej czynności; mówiąc językiem potocznym, zapas czasu jest to dopuszczalny poślizg dla czynności). Ponieważ ścieżka krytyczna określa całkowity czas trwania przedsięwzięcia, każde skrócenie tego czasu może być osiągnięte jedynie przez skrócenie czasu trwania czynności leżących na ścieżce krytycznej.

Wyznaczanie ścieżki krytycznej.

Z drugiej strony, każde nie dotrzymanie zaplanowanego czasu trwania czynności leżących na ścieżce krytycznej stawia pod znakiem zapytania dotrzymanie terminu zakończenia całego przedsięwzięcia. Wyznaczanie ścieżki krytycznej wymaga, jak już wiemy obliczania wielkości zapasów czasu dla każdej czynności.

Rysowanie

Zdarzenia

Czynności pozorne

Sprzężenia

Najważniejszym zadaniem metod PERT i CPM jest określenie i kontrola czasu potrzebnego na realizację zamierzenia.

Główną korzyścią płynącą z ich stosowania jest oszczędność czasu uzyskana zarówno przy planowaniu zadań, jak i w trakcie realizacji projektu. Czas i koszty są zazwyczaj ściśle związane. Oszczędność czasu zatem prowadzi również do oszczędności kosztów w myśl powiedzenia „czas to pieniądz” J
Ponadto metody PERT i PCM przystosowano bezpośrednio do kosztów. Np. można je wykorzystać do opracowania optymalnego programu efektywności kosztów.

Zalety PERT i CPM
I. Demonstrowanie zależności między zadaniami. Ze względu na graficzne przedstawienie zależności wykonania każdego zadania od innych, sieci mają znaczną przewagę nad prostszymi wykresami, np. słupkowymi
II. Zachęcanie do skutecznego planowania. Wykreślenie sieci wymaga od kierownika projektu dość szczegółowego planowania całego zamierzenia od początku do końca.
III. Zwracanie uwagi na obszary problemowe. Wykrywa się wąskie gardło i ewentualne ogniska kłopotów na tyle wcześnie, że możliwe jest podjęcie działań zapobiegawczych lub korygujących.
IV. Ułatwienie komunikowania się. Wykres sieciowy stanowi wspólną ramę odniesienia dla wszystkich zainteresowanych projektem, w tym projektów, kierowników, podwykonawców i innych pracowników.

VI. Umożliwianie koncentracji na najważniejszych pracach. Identyfikacja krytycznych zadań pozwala kierownikom skierować uwagę tam, gdzie jest potrzebniejsza. Jednocześnie sieć wskazuje na zadania opóźniające się w stosunku do programu. To ułatwia kierownikom podjęcie bezzwłocznych działań..
VII. Zapewnienie elastyczności. W złożonym projekcie ścieżka krytyczna może się kilkakrotnie zmienić, gdy okaże się, że szacunki czasu były niedokładnie. PERT i CPM umożliwiają kierownikom stałe aktualizowanie ścieżki krytycznej.