SEBASTIAN MIERNICKI

PAN SAMOCHODZIK I...

TWIERDZA BOYEN

OFICYNA WYDAWNICZA WARMIA

WSTĘP

Wiał silny wiatr niosący od strony jeziora Mamry charakterystyczny zapach wody i ryb. Dwóch oficerów niemieckich stało na brzegu z rękoma głęboko wciśniętymi w kieszenie płaszczy. Patrzyli w szarą toń, a rozmawiając nie wychylali twarzy spomiędzy postawionych kołnierzy.

- Znaleźli minę - powiedział jeden z nich.

- Ciekawe, kto nas widział? - zapytał drugi.

Obaj czuli to samo. Bali się, strach przed przesłuchaniami ściskał im serca. Wiedzieli, że ciężko im będzie wytłumaczyć, dlaczego trzymali bombę. Co gorsza, ktoś mógł już wykopać dokumenty “Walkirii”. W miejscu, gdzie je ukryli, skrzyni już nie było.

W oknie domu znajdującego się nad brzegiem Mamr na dwóch młodych oficerów patrzyli generał Eduard Wagner, główny kwatermistrz Sztabu Generalnego oraz generał Erich Fellgiebel, dowódca łączności Niemieckich Wojsk Lądowych.

- Jak myślisz, Herward i Kuhn przestraszyli się i zdradzą nas? - zapytał Wagner.

Zaciągnął się grubym cygarem. Wielki kłąb dymu wydobywający się z ust Wagnera przypominał Fellgieblowi nastrój sauny. To właśnie tam, w piwnicy tego domu spotykała się grupa oficerów chcących obalić Hitlera. Tam omawiali wszystkie plany i tam stwierdzili, że wykorzystają projekt operacji “Walkiria”, czyli akcji wojsk niemieckich na wypadek powstania w Niemczech. We wszystkich naradach uczestniczyli Herward i Kuhn. Wiedzieli wszystko i ich zdrada mogła mieć katastrofalne skutki dla przebiegu zamachu.

- Wiesz, jakie metody stosuje gestapo - odpowiedział Fellgiebel. - Obaj są dzielni, ukryli bomby i dokumenty, ale widocznie nie dość skutecznie. Ten fanatyk wykopał ładunek.

- Trzeba coś z nim zrobić - powiedział Wagner.

- Masz pomysł? - zapytał Fellgicbel.

- Mam... - mruknął Wagner, a w jego szarych oczach pojawiły się dziwne błyski.

Młody oficer w pośpiechu ukrywał metalową kopertę kurierską. Na szczęście cienki pakunek łatwo wszedł pomiędzy stare pruskie cegły. Już telefonował do swego kuzyna Nikolasa, adiutanta samego Hitlera. Powiedział mu o planach oficerów Wehrmachtu, którzy chcą zabić Fuhrera.

Czterech mężczyzn już od kilku godzin było w drodze. Minęli Giżycko i podążali na południe, do Orzysza. Pamiętali ostatnie słowa dowódcy.

- Powiem krótko. Razem skakaliśmy nad kanałem Alberta, na Kretę, na Leros - mówił kapitan Stern. - Teraz musicie mi zaufać. Macie pełne poparcie oficerów sztabowych. Choć to sprawa tych z wojsk lądowych, a nie Luftwaffe, to ten człowiek musi zniknąć bez śladu.

W Orzyszu czekano na nich. Z przypoligonowego magazynu wzięli motocykl i nie uzbrojony wóz pancerny “Puma”. Motocykl miał numery rejestracyjne żandarmerii, której patrole często jeździły po całych Mazurach. “Puma” została w Orzyszu jeszcze po tym, jak była prezentowana Hitlerowi. Przez kilka miesięcy była testowana na polach i w lasach w okolicach Orzysza. Stroje żandarmów i czołgistów mieli schowane w bagażniku samochodu. Przebrali się w nie w lesie przy jeziorze Stoczek. Zaraz potem szybko ruszyli w stronę Giżycka.

Po dwóch godzinach “Pumę” ukryli w lesie koło Sterławek Wielkich, a motocykl stanął we wsi.

Oficer siedział na tylnym siedzeniu. Nerwowo spoglądał na zegarek. Cały czas ponaglał kierowcę. Zapadał zmrok i droga była ledwo widoczna w świetle przyciemnionych reflektorów kubelwagena. Nagle minął ich motocykl z dwójką żandarmów. W koszu siedział żołnierz obsługujący karabin maszynowy i radiostację umieszczoną na tylnym siedzeniu motocykla. Kierowca machał lizakiem wskazując pobocze.

- Ciągle się czepiają - mruknął szofer.

Żandarm zwinął rękawiczki za skórzany pas, zdjął okulary motocyklowe i zsunął je na szyję. W mroku lekko błyskała blacha żandarma.

- Dokumenty proszę - powiedział tonem osoby nie znoszącej sprzeciwu.

Uważnie obejrzał wszystkie papiery, porównał zdjęcia z twarzami, szczególnie uważnie przyglądając się twarzy oficera na tylnym siedzeniu. Na widok dystynkcji oficerskich zasalutował. Zrobił to jednak jakby od niechcenia. Żołnierze frontowi nie przepadali za ludźmi z kontrwywiadu formacji SS.

- Niech pan przestanie świecić mi latarką po oczach, sierżancie - prawie krzyknął oficer. - Czy wysłał was jako eskortę mój kuzyn z Gierłoży?

Żandarm wykonał wieloznaczny ruch ręką i wsiadł na motocykl. Jego kolega zaczai coś mówić do mikrofonu. Motocykl ruszył w stronę Kętrzyna, a kubelwagen jechał tuż za nim. Tak przejechali przez las. Niepostrzeżenie za nimi zjawił się wóz pancerny “Puma”.

Żandarmi nagle przyśpieszyli, a “Puma” uderzyła w tył auta Belowa. Kierowca nie opanował samochodu, światła zatańczyły w mroku na drodze i pojazd stoczył się z szosy w stronę niewielkiego jeziorka. Siłą rozpędu wjechał do wody po sam dach.

Kierowca “Pumy” postawił na burcie pojazdu przenośny reflektor i zaświecił w wodę.

- Zrobiliśmy swoje - powiedział kierowca.

- Poczekaj chwilę, musimy mieć pewność - rzekł jego kolega schylając się po coś leżącego na podłodze.

Obaj nie wiedzieli, że ich ofiara zostawiła ostatnią wiadomość dla tych, którzy chcieliby dotrzeć do dokumentów spiskowców.

ROZDZIAŁ PIERWSZY

WRESZCIE URLOP • PRZEKLEŃSTWO TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH • SAMOCHÓD I DWA SZKIELETY • TAJEMNICZY SZYFR • KIM BYŁ F. BELOW? • INTRYGUJĄCY GBUR • CO TO JEST “WALKIRIA” • WIZYTA U KOMANDOSÓW • MÓJ EKWIPUNEK • BITWA POD MŁAWĄ • POLSKA LINIA MAGINOTA • SKĄD TYLE WIEM O BUDOWIE BUNKRÓW? • PASAŻERKA BATURY • PIES Z POCIĄGU

Wreszcie dostałem upragniony urlop. Z Czesiem i Piotrkiem umówiliśmy się w Rynie, skąd mieliśmy wyruszyć na wspólne wielkie żeglowanie. Chcieliśmy kanałami przepłynąć do jeziora Jagodne, a potem na północ przez wody Niegocina do Giżycka i Węgorzewa. Chłopaków znałem jeszcze z czasów, gdy razem służyliśmy w “czerwonych beretach”. Co jakiś czas udawało nam się wyrwać na kilka dni na jeziora. Razem przeżyliśmy wiele przygód. Nie mogłem się już doczekać spotkania z nimi Zacząłem pakować swoje rzeczy do worka żeglarskiego, gdy zadzwonił telefon komórkowy.

- Jeszcze jesteś w Warszawie? - pytał pan Tomasz.

Czułem, że jeśli nie skłamię, to mogę się pożegnać z wypoczynkiem. Mój szef, wzorem innych dyrektorów, wyczuł wahanie podwładnego.

- Dobrze, że jeszcze nie wyjechałeś. Wpadnij do mnie. Obiecuję, że chodzi o drobnostkę - przekonywał.

- Będę za godzinę - odpowiedziałem zrezygnowany.

Zaparkowałem Rosynanta przed Ministerstwem Kultury i Sztuki. Na korytarzach panował typowy dla miesięcy urlopowych spokój. Sekretarka pana Tomasza, panna Monika, niecierpliwie spoglądała na zegarek nie mogąc doczekać się końca pracy i wyjścia na dwór, na gorące czerwcowe słońce. Bez specjalnego zapowiadania wprowadziła mnie do gabinetu szefa. Pan Tomasz tradycyjnie już siedział w stosie papierów i gazet. Rozmawiał przez telefon notując coś na skrawku papieru. Bez słowa pokazał mi, żebym usiadł w fotelu.

- Masz, Pawełku, przeczytaj sobie - podał mi wycinek z gazety.

“Niezwykłe odkrycie” - taki tytuł nosił tekst. Autor opisał akcję odkrycia i wydobycia z jeziorka w okolicach mazurskiej wsi Martiany niemieckiego samochodu osobowego kubelwagen. Eksploratorzy z Olsztyna jadąc do Giżycka zrobili zakład. Przegrany miał zanurzyć się w pierwszym napotkanym zbiorniku wodnym. Ten, który przegrał, musiał wejść do maleńkiego jeziorka za wsią Martiany, leżącego pomiędzy drogą Kętrzyn - Giżycko a torami kolejowymi. Śmiałek ubrany w strój płetwonurka zanurzył się w zielonkawą toń. Nagle jego stopy trafiły na coś twardego. Natychmiast cała ekipa zorganizowała akcję poszukiwawczą. To, co odkryli na dnie, ucieszyło ich i zarazem przestraszyło. Niemiecki samochód miał straszliwe pogięte nadwozie, zwłaszcza z tyłu i z prawego boku. W środku znajdowały się dwa szkielety, kierowcy i pasażera. Nurkowie przy pomocy wyciągarki samochodu stojącego na brzegu wyprowadzili auto z wody. Po chwili na miejscu znalazł się patrol policji. Jeden z policjantów po przyjrzeniu się szkieletom stwierdził, że w obu czaszkach są dziury po kulach. Od tego momentu sprawa stała się obiektem zainteresowania policji.

Znużyła mnie lektura utrzymanego w tonie sensacji artykułu.

- Mam się dowiedzieć, co stało się z samochodem? - spytałem, chcąc żeby pan Tomasz od razu powiedział, o co chodzi. - Pewnie odkrywcy remontują pojazd albo wywieźli go do Niemiec - dodałem.

- Przeczytaj ostatni akapit - rzucił pan Tomasz, też znudzony przedłużającą się ciszą.

“Obok szkieletu pasażera znaleziono niemiecki pistolet. W czapkę znalezioną z tyłu pojazdu wszyto maleńką blaszkę z napisem: F. Below. Pod tylnym siedzeniem znajdowała się metalowa koperta kurierska z kawałkiem plastyku i wyrytym na nim: F.B. 1> B.L. Cóż oznacza ten szyfr? Czy to droga do tajemniczego skarbu? Kiedy i kto dokonał zamachu na tego kuriera?”. Tymi dramatycznymi pytaniami autor kończył swój artykuł. Pytająco spojrzałem na pana Tomasza.

- Co ci mówi nazwisko Below? - zapytał pan Tomasz.

Zacząłem szperać w zakamarkach pamięci.

- Nic - odpowiedziałem szczerze. Byłem zaintrygowany tym, że pan Tomasz w notatce prasowej znalazł coś interesującego.

- F. Below, prawdopodobnie niemiecki oficer, mógł być krewnym Nicolasa Belowa, adiutanta Hitlera do spraw lotnictwa - obwieścił mi. - Samochód jechał najprostszą drogą z Giżycka do kwatery Hitlera w Gierłoży - ciągnął dalej rozkładając mapę Mazur.

- Spójrz, Martiany to wieś, gdzie znajdowała się zachodnia rubież Giżyckiego Rejonu Umocnionego, czyli linii niemieckich bunkrów, które miały tworzyć w Prusach Wschodnich ogromną twierdzę. Tuż za nimi, na wschód, znajduje się las. W miejscowości Kwiedzina wjeżdża się na teren byłej kwatery od strony pobliskiego lotniska w Wilamowie - pan Tomasz mówił wodząc palcem po mapie.

- Sugeruje pan, że ktoś chciał zabić kuriera, zanim dojechałby do Gierłoży? - pytałem domyślając się intencji pana Tomasza.

- Dokładnie tak, pytanie tylko: dlaczego? - pan Tomasz spojrzał na mnie badając wzrokiem, czy już jestem zainteresowany sprawą.

- Trzeba sprawdzić w dokumentach niemieckiego ministerstwa obrony, kim był F. Below - zaproponowałem.

- Mam kilku znajomych w Niemczech, jeszcze z czasów, gdy wspólnie ścigaliśmy przemytników dzieł sztuki. Już ich poprosiłem, żeby się rozejrzeli - błyskawicznie powiedział pan Tomasz z szerokim uśmiechem na twarzy. Widział, że sprawa mnie wciągnęła. - Jak widzisz, mimo wieku działam szybko, a moi znajomi nie ustępują mi pola.

Pochylił się nad blatem biurka i zaczął grzebać w stosie papierów. Po chwili wyjął faks napisany po niemiecku.

- W archiwach Wehrmachtu znaleziono trzech F. Belowów. Fryderyk był sierżantem w 21. Dywizji Pancernej; zginął w Afryce w 1942 roku. Franz Below to szeregowiec jednej z dywizji broniących wybrzeża w Normandii; dostał się do amerykańskiej niewoli w pierwszym dniu inwazji aliantów 6 czerwca 1944 roku. Drugi Franz zaginął po pogromie 6 Armii von Paulusa pod Staliningradem - pan Tomasz czytał z. długiej rolki papieru.

- Kim u licha był F. Below? - pytałem zdumiony.

- Tym właśnie zajmiesz się, Pawełku, w wolnej chwili pomiędzy żeglowaniem i śpiewaniem szant - rzucił mi na pożegnanie pan Tomasz.

Gdy odjechałem już spod ministerstwa zadzwonił telefon. Oczywiście był to pan Tomasz.

- Wracaj, chyba już wiem, kim był F. Below - rzucił i rozłączył się.

Grzecznie wróciłem. Pan Tomasz nerwowo chodził po gabinecie.

- Ale ze mnie gapa. Że też nie zajrzałem do tej gazety... - prawie krzyczał machając jednym z niemieckich dzienników.

Na jednej ze stron kłuł w oczy tytuł: “Frank Below zginął za Hitlera?”. Niemiecki dziennikarz opisał historię odkrycia samochodu, ale dowiedział się też, kim był F. Below. Jego zdaniem, był to kuzyn Nicolasa, który pracował w służbie bezpieczeństwa. Kiedyś jego krewniak wspomniał o tym, że ma dostęp do dokumentów spiskowców i Nicolas zaprosił go do Gierłoży. Jak wiemy, Frank tam już nie dojechał. Być może to spotkanie zmieniłoby historię drugiej wojny światowej.

- Tutaj napisano jeszcze, że z wielkim zapałem zbierał dzieła sztuki - mruknął pan Tomasz. - Będę musiał sprawdzić w naszym archiwum i naszych wschodnich sąsiadów, czy nie ma tam notatek o tym “zbieraczu”.

Pan Tomasz miał na myśli tych żołnierzy niemieckich, którzy pełniąc nieokreślone funkcje związane ze sprawami policyjnymi na zapleczu frontu zajmowali się pospolitymi kradzieżami dzieł sztuki. Oni to pod pozorem przesłuchania zabierali z domu prawdziwych kolekcjonerów, torturowali ich i przejmowali drogocenne zbiory. Rozstaliśmy się wiedząc, że oto zapowiada się wielka przygoda przypominająca równanie z wieloma niewiadomymi. Pan Tomasz prosił jeszcze, żebym rano przed wyjazdem na Mazury zameldował się u niego.

Po moim wyjściu szef poprosił pannę Monikę, żeby go połączyła z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji. Udałem, że jeszcze czegoś szukam w mojej torbie. Po chwili usłyszałem zza niedomkniętych drzwi.

- Cześć, Roman. Mam prośbę, poszukuję kogoś o dość niecodziennych predyspozycjach...

W tym momencie pan Tomasz podszedł do drzwi swojego gabinetu i zamknął je jak trzeba.

Zamknąłem drzwi za Pawłem.

- Romek, słuchaj, potrzebuję specjalisty najwyższej klasy - powiedziałem.

- Dobra, mam kogoś takiego na oku. Bądź gotów do wyjazdu za pół godziny - odpowiedział mi kolega z MSWiA. - Przyjadę po ciebie moim wozem.

Rzeczywiście po pół godzinie pod Ministerstwo Kultury i Sztuki zajechała rządowa lancia.

- To musi być bardzo trudna sprawa, skoro zwracasz się o pomoc do mnie - na wstępie powiedział Roman.

- Na razie nic takiego się nie zapowiada, ale wolę dmuchać na zimne - odpowiedziałem. - Pamiętasz, kiedyś opowiadałem ci o poszukiwaniach pamiętnika niemieckiego zbrodniarza. Przyszło mi się wtedy zmierzyć z zachodnioeuropejskim agentem specjalnym, czymś w rodzaju Jamesa Bonda.

- Pamiętam, nawet nieźle go wtedy wykiwałeś - powiedział Roman.

- No właśnie, teraz sprawa jest nieco podobna i boję się, że podwładny może znaleźć się w solidnych tarapatach. Może potrzebować wsparcia kogoś gotowego do użycia siły.

- Zobaczymy, co się da zrobić.

Tymczasem limuzyna wyjechała z Warszawy. Po niecałej godzinie auto zajechało przed bramę. Po bokach widać było płoty z drutu kolczastego, pasy zaoranej ziemi i latarnie ustawione co dziesięć metrów. Ogrodzonego terenu strzegli żołnierze Nadwiślańskch Jednostek Wojskowych.

Samochód wtoczył się na niewielką polanę.

- Dalej pójdziemy pieszo - powiedział Roman.

Szliśmy przez las. Słychać było odgłosy strzałów. Nisko nad nami przeleciał helikopter “Sokół”. Nagle przed nami ukazał się dom jednorodzinny, taki, jakich wiele stoi pod miastami. Typowy szary klocek, tyle że bez szyb w oknach.

Właśnie do budowli skradała się grupa komandosów ubranych w mundury w kamuflażu miejskim. Na głowach mieli kevlarowe hełmy, a na piersiach nowoczesne, lekkie kamizelki. W dłoniach trzymali najróżniejsze typy broni. Pierwszy z żołnierzy wrzucił do środka budynku granat. Zaraz dwóch ludzi wskoczyło do środka, a za nimi reszta oddziału.

Górne piętro opanowali ludzie, którzy opuścili się z dachu na linach. Jeden z nich przywiązany na specjalnej uprzęży biegał po ścianie i sprawdzał wszystkie okna.

- Ci z góry desantowali się z helikoptera - wyjaśnił Roman.

- Jak się domyślam, to komandosi GROM-u - stwierdziłem.

- Tak, dwa dni temu wrócili z terenów byłej Jugosławii. Szczegółów ich misji nie mogę ci wyjawić. To było zlecenie od naszych amerykańskich sojuszników. Pewnie, jak znam życie, za rok w kinach obejrzymy film o ich operacji - parsknął na koniec Roman.

W tym czasie komandos, który biegał po ścianie został wezwany do środka. Wyszedł po minucie z tajemniczą walizką w ręku.

- To ładunek wybuchowy terrorystów - tłumaczył Roman. - Oczywiście błąd sapera zostanie “nagrodzony” jedynie eksplozją granatu z gazem łzawiącym. W rzeczywistości mogłoby być inaczej.

Saper dokładnie oglądał walizkę. Sprawdzał zamki, wszystkie nity i szwy. Potem pochylił się i odwrócił się tak, żeby cywile nie widzieli jego czynności. Po pięciu sekundach pokazał rozbrojony granat.

- Ten jest najlepszy - z dumą powiedział o saperze Roman. - Chodźmy na strzelnicę.

Siedzieliśmy z Romanem z kubkami kawy w rękach, gdy na strzelnicę przyszli komandosi. Saper niósł karabin snajperski.

- Patrz przez lunetę - powiedział Roman.

Z uwagą obserwowałem czynności snajpera. Ten zamaskował się kłębkami trawy i zaczął skradać się w stronę kwadratu o bokach długości prawie pół kilometra. W rogach stały stary autobus, wrak samolotu pasażerskiego, ściana z mnóstwem okien oraz kilka ścianek. Gdy snajper znalazł się w środku pola w kolejnych obiektach zaczęły pojawiać się ruchome tarcze przedstawiające uzbrojonych terrorystów lub zwykłych ludzi. Komandos miał ułamki sekund na określenie celu, wycelowanie i trafienie. Jego popis trwał kilkanaście minut.

- Nadzwyczajne - mruknąłem. - Trafił wszystkie ozbrojone sylwetki. Zero pudeł, żadnych trafień w zakładników.

- Chodź do nas! - Roman zawołał snajpera.

Komandos podszedł do nas. Roman dokonał prezentacji. Wyjaśniłem żołnierzowi szczegóły planowanej misji. Snajper obiecał, że da odpowiedź jeszcze tego samego dnia wieczorem.

- Jest doskonały - powiedziałem w drodze do Warszawy. - Tylko czemu taki mrukliwy? Z jednej strony to dobrze, ale nie wiem, czy potrafi zachować się tak, żeby Paweł nie nabrał podejrzeń?

- Jeśli się zgodzi, będziesz miał szczęście. To młody, inteligentny człowiek. W dodatku zna się na interesującej cię epoce. Widziałeś, że to doskonały strzelec, saper i świetnie wspina się po górach. Jest przygaszony, bo w czasie ostatniej akcji ciężko raniono jego kolegę. Amerykanie mieli zabrać naszych ludzi z lądowiska, lecz znalazło się ono pod ostrzałem wroga. Ten chłopak niósł kolegę przez góry piętnaście kilometrów. Teraz jego przyjaciel walczy o życie w szpitalu.

Gdy wyszedłem od pana Tomasza natychmiast zadzwoniłem do mojego informatora w środowisku handlarzy dzieł sztuki, który doskonale osoby z otoczenia Jerzego Batury. Uznałem, że należy sprawdzić, co porabia mój główny wróg. Dopiero późnym wieczorem znajomy oddzwonił i poinformował mnie, że Batura wyjechał do Szczecina zapowiadając, że nie wróci przez kilka najbliższych dni.

Nieco uspokojony tymi wieściami kończyłem pakowanie, gdy odezwał się telefon. W słuchawce usłyszałem Zosię, z którą przeżyliśmy już wiele przygód. W tle słychać było Jacka, jej brata.

- Panie Pawle, dzwonimy, bo wujek Tomasz powiedział nam, że wybiera się pan na Mazury. Jacek też tam jedzie, na obóz żeglarski. Może moglibyśmy razem tam pojechać? Co prawda Jacek odłączy się, bo ,a to swoje żeglowanie, ale ja mogę być przydatna, prawda? - do moich uszu wdzierał się nieprzerwany potok słów.

- Jadę z kolegami pożeglować, żeby odpocząć na urlopie, a jedynie przy okazji mam zająć się pewną drobnostką - próbowałem ją zniechęcić.

- Już ja znam te drobnostki, a potem piszą o panu w gazetach - dziewczyna nie dawała za wygraną.

Postanowiłem ją zniechęcić do reszty.

- Chodzi o niemiecki samochód z dwoma szkieletami - mówiłem dobierając mało zachęcający ton.

- Nie z nami te sztuczki. Szykuje się przygoda, muszę wiedzieć, z czego rezygnuję na rzecz żeglowania - odezwał się Jacek.

- Koniec, nie zabieram was ze sobą - zamknąłem dyskusje.

Pożegnaliśmy się, a oni byli nieco obrażeni. Nie chciałem, żeby nastolatka cały wolny czas spędzała tylko na podróżach i szukaniu przygód. Powinna trochę pobyć z koleżankami, pójść na dyskotekę, może poznać jakiegoś fajnego chłopca. Jackowi dobrze zrobi obóz żeglarski i harcerska dyscyplina.

Nazajutrz spakowany zajechałem pod budynek ministerstwa. W sekretariacie szefa minąłem się z jakimś wielkoludem ubranym w amerykański mundur z demobilu. Na głowie miał kapelusz. ze skróconym rondem na wzór tych, jakie nosili amerykańscy żołnierze w czasie wojny w Wietnamie. Na nosie miał wielkie przeciwsłoneczne okulary. Wychodził od szefa ze spuszczoną głową i nie rzucił nawet “do widzenia”.

- Jakiś gbur - mruknęła sekretarka.

Natychmiast zaanonsowała mnie u pana Tomasza uśmiechając się do mnie promiennie. Zawsze starałem się dobrze układać sobie kontakty z sekretarkami szefów.

Pan Tomasz nie zareagował na mój widok tradycyjnym zerwaniem się z fotela. Siedział rozparty i odnosiłem wrażenie, że mało brakuje, żeby założył obute nogi na blat swojego biurka rodem z pracowni gdańskich mistrzów. Wydawał się być z czegoś bardzo zadowolony i cicho nucił piosenkę duetu Przybora i Wasowski “Wesołe jest życie staruszka”. Przez chwilę myślałem, że wybiera się na emeryturę. Patrzył na mnie i cała jego twarz aż się śmiała. Nagle nucenie zburzył sygnał telefonu. Pan Tomasz odebrał go i zaczął z kimś rozmawiać po niemiecku. Kiwał głową, uważnie notował, a jego twarz poważniała z każdą chwilą.

- Mam ważną wiadomość z Interpolu w Niemczech - powiedział odkładając słuchawkę. - Koledzy z niemieckiej policji od dawna śledzą jednego ze znaczniejszych handlarzy antykami z Hamburga. Nagrali dziwną rozmowę. Ktoś dzwonił z Polski. Handlarz mówił o dokumentach, złocie i wymienił słowo “Walkiria”. Osoba dzwoniąca z Polski tylko przytakiwała, tak jakby przyjmowała rozkazy. Na koniec Niemiec rzucił, że ważna przesyłka przybędzie tak, jak informował wcześniej. Co robi Batura? - nagle zapytał mnie szef.

Zaskoczył mnie, bo zamyśliłem się nad słowem “Walkiria”, które gdzieś, kiedyś słyszałem.

- Pojechał na północny zachód Polski, podobno chce kupić kilka starych mebli - rzuciłem odruchowo.

- Jesteś pewien? - pytał szef.

- Zastanawiam nad tą “Walkiria” - myślałem na głos.

- Pójdź do biblioteki i poczytaj o spiskach na życie Hitlera i zamachu z 20 lipca 1944 roku - podpowiedział mi pan Tomasz. - Ma to związek z naszym Frankiem Belowem i na mój gust z Baturą. Po obiedzie zgłoś się do mnie po odbiór dwóch części twojego ekwipunku.

Już wiedziałem, z czym kojarzy mi się zagadkowe słowo, ale i tak poszedłem do ministerialnej czytelni. Byłem ciekaw, o jakim ekwipunku mówił pan Tomasz.

W bibliotece spędziłem kilka godzin. Uważnie wertowałem pamiętniki niemieckich generałów i przywódców Trzeciej Rzeszy. Wiedziałem prawie wszystko o “Walkirii”, lecz niegdzie nie znalazłem nawet najmniejszej notatki na temat Franka Belowa. W pobliskiej knajpce zjadłem solidny obiad pomny tego, że najbliższe godziny spędzę za kierownicą Rosynanta, walcząc o przetrwanie na polskich drogach.

Nie brakuje na nich bowiem ani dziur, ani bezmyślnych kierowców

Oprócz myśli związanych z podróżą cały czas rozmyślałem o ,,Walkirii”. Genialny umysł musiał wpaść na pomysł wykorzystania hitlerowskiego planu opanowania powstania w Niemczech do odsunięcia od władzy Hitlera. Z drugiej strony zdawałem sobie sprawę, że nawet udany zamach niewiele zmieniłby sytuację Polski. Nasz kraj po śmierci Hitlera stałby się po raz kolejny największym polem bitwy w Europie.

W sekretariacie gabinetu pana Tomasza stał ogromny plecak ze stelażem oraz równie wielki worek żeglarski. Panna Monika właśnie wnosiła do gabinetu szefa szklanki z napojami chłodzącymi

Grzecznie czekałem na wezwanie szefa. Zza drzwi jego gabinetu słyszałem tylko głos pana Tomasza, który chyba komuś cos wykładał. W pewnym momencie szef otworzył drzwi swojego gabinetu i zawołał mnie. W środku na fotelach siedzieli wygodnie rozparci Zosia i Jacek. Oboje uśmiechali się od ucha do ucha. Zamarłem w pól kroku wiedząc, że w tej chwili zostałem zmuszony do zabrania ich ze sobą i to oni mieli być tym ekwipunkiem.

- Zrobisz mnie i im wielką przysługę - zaczął pan Tomasz czytając z wyrazu mojej twarzy wszystkie uczucia.

- Hhmm... - to jedyne, na co w tej sytuacji zdobyłem się. Wiadomo, szefowi nie odmawia się drobnej przysługi. Trochę ucieszyło mnie to, że dzieciaki tak bardzo chciały być ze mną. Postanowiłem jednak postawić im twarde warunki.

- Nie mam chyba wyjścia i muszę zgodzić się, ale zapewniam cię, Jacku, że nie pozwolę, żebyś opuścił obóz żeglarski. Ty, Zosiu, wrócisz do domu natychmiast, gdy wykonam zadanie.

Oboje zgodnie kiwnęli głowami.

- Skąd u ciebie, Jacek, zainteresowanie żeglarstwem? - pytałem zaintrygowany tym, że Jacek dał się wciągnąć do jakiejkolwiek organizacji.

- Chodzi o dziewczynę, śliczną drużynową... - Zosia nagle musiała przerwać po tym, jak brat zasłonił jej usta.

- Stwierdziłem, że to piękny sport, poza tym chciałem posmakować przygody, a nic wtedy nie zapowiadało wyjazdu z panem - tłumaczył się Jacek. Chciał odwrócić naszą uwagę od swoich zaczerwienionych uszu.

Pan Tomasz z zadowoleniem kiwał głową słuchając chłopca. Według niego, starego wilka morskiego, pewnie każdy pretekst był dobry, żeby chłopak przeszedł ten kurs jeżący się od pułapek zastawionych przez instruktorów. Miałem nadzieję, że dziewczyna szybko znudzi się rozszyfrowywaniem notatki Franka Belowa wyskrobanej na kawałku plastyku. Nie chcąc tracić cennego czasu postanowiłem natychmiast wyjechać, żeby na wieczór dojechać do Giżycka. Zaplanowałem, że w schronisku w Twierdzy Boyen założę swoją bazę wypadową.

- No to jedziemy! - rzuciłem do młodzieży, która niemal w podskokach pobiegła po swoje pakunki.

Pan Tomasz w drodze na parking postanowił jeszcze udzielić mi kilku porad.

- Jak sądzę, wiesz już, co to jest “Walkiria”? Wiesz, że stawką w grze mogą być dokumenty spiskowców. Mogą one mieć ogromną wartość dla antykwariuszy. Myślę, że stawką może być coś jeszcze. To nie przypadek, że ten niemiecki handlarz wynajął kogoś w Polsce do poszukiwań. Pamiętaj, żebyś nie szarżował, dzwoń do mnie o każdej porze dnia i nocy. Zawsze możesz liczyć na pomoc policji.

Pan Tomasz długo stał na parkingu patrząc jak odjeżdżamy. Widziałem, że targały nim sprzeczne uczucia. Wyglądał jak generał, który wysyła do walki swoje najlepsze pułki, w których wyszkolenie i przygotowanie włożył całe serce. Jednocześnie sprawiał wrażenie, jakby się o mnie bał.

Wydostanie się z warszawskich korków zabrało nam ponad godzinę. W końcu rozpędziłem Rosynanta na drodze Warszawa-Gdańsk. Jacek postanowił wprowadzić nas w dobry nastrój puszczając kasetę z szantami. Przyznam, że dziwnie mi się robiło na sercu, gdy ich słuchałem jadąc przez mazowiecką równinę. Jednocześnie piosenki te przypominały mi, że koło mojego nosa może przejść rejs z Czesiem i Piotrkiem. Gdy zbliżaliśmy się do Mławy, postanowiłem opowiedzieć moim pasażerom o polskiej wersji Linii Maginota.

- Czy wiecie, że zaraz miniemy miejsce, gdzie pierwsze oddziały niemieckie wkroczyły na polską ziemię we wrześniu 1939 roku? - zapytałem.

Zosia i Jacek chyba postanowili być grzeczni i okazali zainteresowanie tym, co mówi ich przewodnik ku przygodzie.

- Tak? - zapytał Jacek przeciągając się.

- W dniu wybuchu drugiej wojny światowej polskie pozycje pod Mławą atakowały jednostki niemieckiego Korpusu Armijnego, który koncentrował się w okolicach Nidzicy - przyjąłem wygodniejszą pozycję. - W skład tego korpusu wchodziły dwie dywizje piechoty i dywizja pancerna generała Kempfa, do której włączono jednostkę SS “Deutschland”. Tuż po świcie l września do pierwszych walk doszło w lasach koło miejscowości Białuty. Polska kompania prowadziła działania opóźniające. Niemcy podciągali artylerię. Polscy piechurzy wycofywali się, a niemieccy grenadierzy nie mogli atakować przechodząc przez nawałnicę własnej artylerii. W ten sposób polscy piechurzy wciągali niemieckie jednostki zmotoryzowane wprost pod lufy polskich karabinów maszynowych zamontowanych w bunkrach znajdujących się na północ od Mławy.

- A kiedy wybudowano te bunkry? - zapytał Jacek.

- Już pod koniec lat dwudziestych polscy sztabowcy zwrócili uwagę na możliwość ataku połączonych sił niemiecko-litewskich oraz na dokładkę rosyjskich. Za najważniejsze punkty do obrony uznano okolice Mławy i Jabłonowa. Powodem wyrażonej przez generałów takiej, a nie innej opinii było ukształtowanie terenu oraz sieć drogowa, dobra jak na ówczesne czasy - ciągnąłem swoją opowieść. - Obecne położenie dróg niewiele różni się od tego sprzed kilkudziesięciu lat. Popatrzcie, składają się one z prostych odcinków i zaledwie kilku zakrętów. Krzysztof Hołowczyc, mistrz Europy w rajdach samochodowych, kiedyś przyznał się, że boi się kierowców z województwa ciechanowskiego, którzy jeżdżą jak rajdowcy. Długa prosta, ścięcie zakrętu i kolejna prosta to ich dewiza. Wróćmy jednak do tej polskiej Linii Maginota. Wszystko wskazywało na to, że Niemcy mogą zaatakować siłami zgrupowanymi wokół Olsztyna w kierunku Warszawy, szybko przemieszczając się dobrymi drogami na południe. Z drugiej strony Polacy mogli w ten sam sposób kontratakować w kierunku Królewca. W lutym 1939 roku rozpoczęto poważne prace planistyczne, związane z obroną polskiej granicy z Prusami Wschodnimi. Prace przy budowie bunkrów rozpoczęto 8 lipca owego pamiętnego roku.

- A jak budowano takie bunkry? - teraz z kolei pytała Zosia.

- Budowę schronu rozpoczynano od wykonania wykopu głębokości do osiemdziesięciu centymetrów. Tam wylewano beton grubości dwudziestu centymetrów jednocześnie mocując pręty zbrojeniowe i budując szalunki. Po dwóch dniach przygotowywano szalunki wewnętrzne. Strop robiono z trzech warstw: przeciwodłamkowej, przeciwskurczowej dla całego stropu oraz przeciwuderzeniowej. Beton wylewano wewnątrz szalunków, często mieszano go ręcznie i pracowano przy tym na trzy zmiany. Po pięciu dniach zdejmowano zewnętrze szalunki, a po tygodniu wewnętrzne. W sumie na budowę pięćdziesięciu jeden bunkrów zużyto 1100 ton cementu, 8000 ton kruszywa, 500 ton żelaza, 350 ton drutu kolczastego, 600 ton szyn kolejowych i 700 metrów sześciennych drewna. Na głównym kierunku przewidywanego natarcia niemieckiego postawiono schrony bojowe, uzbrojone w karabiny maszynowe (od jednego do trzech). Rozmieszczono je w odległości 200-300 metrów od siebie. Ustawiono je w ten sposób, żeby wzajemnie się osłaniały i mogły prowadzić ogień w kierunku przeciwnika.

- A czy coś z nich pozostało? Gdzie ich było najwięcej? - pytali na przemian Zosia i Jacek. Nieco zdziwiony aż takim ich zainteresowaniem mówiłem dalej.

- W rejonie wsi Żęgnowo Polacy postawili sześć bunkrów. Najwięcej schronów znajduje się na wschód od Błota Niemyje. Stoją one na granicy lasu, od strony północnej i ciągną się łukiem aż do miejscowości Turza Mała. Jadąc drogą Gdańsk-Warszawa, wśród drzew, tuż przed muzeum bitwy mławskiej można dostrzec schron numer dwadzieścia jeden. W czasie bitwy wrześniowej umocnienia spełniły pokładane w nich nadzieje. Gdyby nie to, że Niemcom udało się oskrzydlić obrońców wskutek błędów polskich dowódców, obrońcy mogli się jeszcze długo utrzymać. Do dziś nie przetrwały wszystkie bunkry. Część zniszczyło Wojsko Polskie w czasie ćwiczeń przeprowadzanych tu w latach pięćdziesiątych. Jedyną pamiątką bitwy pod Mławą, którą doceni z pewnością każdy wytrwały piechur chcący dotrzeć do betonowych zabytków, jest drut kolczasty rozciągnięty po polach. Chłopi zrobili z niego płoty, trudne do pokonania, bo jest to solidny przedwojenny drut kolczasty.

Zbliżaliśmy się do Olsztynka, gdzie mieliśmy skręcić w stronę Olsztyna. Słońce cały czas mocno grzało. Zgodnie postanowiliśmy zatrzymać się przy przydrożnym barku.

Gdy wysiedliśmy młodzież kupiła sobie po wielkiej butli napojów gazowanych, ja zaś zamówiłem mocną herbatę z cytryną. Od jakiegoś czasu widziałem, że Zosia i Jacek wymieniali spojrzenia i dziwnie się uśmiechali. Wreszcie Zosia nie wytrzymała i zapytała pierwsza.

- Panie Pawle, skąd u pana taka dobra znajomość tematyki związanej z fortyfikacjami? - zrobiła przy tym minę prokuratora prowadzącego przesłuchanie.

Przeciągnąłem się, chcąc odwlec moment odpowiedzi na to pytanie. Popatrzyłem w górę. Między gałęziami drzewa, pod którym siedzieliśmy, baraszkowały wróble. Ptaki w każdej chwili gotowe były rzucić się w dół, po upuszczoną przez turystę frytkę lub okruszek bułki. Szukając odpowiednich słów powoli nabijałem fajkę.

- Nowa przygoda zaprowadzi nas do masy bunkrów, betonu, stali zbrojeniowej użytej do ochrony najważniejszych osobistości Trzeciej Rzeszy - mówiłem powoli. - Niestety w Polsce niewiele osób wie coś na temat niemieckich fortyfikacji w dawnych Prusach Wschodnich. Chciałem dowiedzieć się czegokolwiek na temat ówczesnej sztuki fortyfikacyjnej.

Miałem nadzieję, że ta skąpa odpowiedź zaspokoi ciekawość młodych. Udali, że nie zauważyli mojego fortelu i zaczęli opowiadać o ostatnich dniach szkoły. Zbieraliśmy się do odjazdu. Właśnie zanosiłem się śmiechem słuchając opowieści Jacka o jego nauczycielu matematyki, gdy nagle śmiech uwiązł mi w gardle. Po drodze z wielką szybkością przemknęło alfa romeo z Jerzym Baturą za kierownicą. Obok niego siedziała kobieta z wielkimi okularami przeciwsłonecznymi na nosie. Auto przejechało szybko, lecz byłem pewien, że tą kobietę już kiedyś widziałem. Nic nie powiedziałem roześmianym dzieciakom. Humor dopisywał im cały czas. Gdy za Olsztynkiem jechaliśmy drogą wzdłuż torów, nagle oboje zaczęli się śmiać.

- Panie Pawle, niech pan spojrzy na zadowoloną minę tego psa! - prawie krzyczał Jacek.

Szybko spojrzałem na pociąg jadący do Olsztyna prawie równolegle z nami. Okna na korytarzu ostatniego wagonu były otwarte. Stał tam jakiś mężczyzna. Palił papierosa. Na ręce siedział mu rudy pies, który wystawiał pysk na wiatr za oknem. Gdyby był człowiekiem, zapewne uśmiechałby się bardzo szeroko. Ten zwierzak był chyba bardzo spocony, bo jęzor trzepotał na wietrze niczym chorągiewka. Był to naprawdę pocieszny widok. Nie chciało mi się jednak śmiać i starałem się niepostrzeżenie przyśpieszyć, żeby sprawdzić, czy Batura jedzie przed nami, czy też kieruje się na Mazury. Do Olsztyna nie minęliśmy jednak ani jednej alfy romeo.

ROZDZIAŁ DRUGI

KTO ZNALAZŁ AUTO? • CZY MOŻNA ZBIERAĆ STARĄ BROŃ? • UMOWA Z OLBRZYMEM • OGLĘDZINY WRAKU • WŁAMANIE DO STODOŁY • NA MIEJSCU ZASADZKI • KOPUŁA PANCERNA • WAŁ ATLANTYCKI NA MAZURACH

Nie wiem, kiedy przejechaliśmy przez Olsztyn. Cały czas miałem przed oczami obraz auta Batury. Już prawie wyjechaliśmy za miasto, gdy tknęła mnie nagle pewna myśl.

- Jacek, zadzwoń do pana Tomasza i zapytaj, jak się nazywali ci eksploratorzy z Olsztyna, którzy znaleźli samochód - rzuciłem szybko.

Chłopak w mig wystukał numer telefonu i już przez głośnik zestawu głośno mówiącego odezwał się głos pana Tomasza.

- W czym problem, droga młodzieży? - zapytał wesoło.

Szybko wyłuszczyłem, o co mi chodzi. Po chwili pan Tomasz znowu odezwał się.

- Niestety, nie mam dobrych wieści. Autor notatki w gazecie nie podał nazwisk. Jak wiesz, poszukiwacze skarbów często chcą pozostać anonimowi - mówił.

- Wie pan, że jest to wynik tego, iż często policja chcąc podwyższyć statystyki wykrywalności nielegalnych posiadaczy broni, robi naloty na domy poszukiwaczy, znajduje resztki karabinów, zardzewiałe pistolety i...

- Aresztują ich za taki złom? - przerwał mi zdziwiony Jacek.

- Zanim ci odpowiem, poproszę pana Tomasza o adres redakcji i nazwisko autora tekstu - powiedziałem zwracając się jednocześnie do szefa, który po chwili podał mi potrzebne informacje.

- Widzisz, Jacek, zawsze są dwie strony medalu. Kiedyś poznałem chłopaka z Giżycka, który w okolicach Węgorzewa znalazł resztki niemieckiego karabinu MG-42. Był to najlepszy karabin maszynowy drugiej wojny światowej, produkowany do dziś z niewielkimi poprawkami i pod zmienioną nazwą - opowiadałem kierując się do redakcji. - Służąc w wojsku w rodzinnym mieście mógł wynieść z jednostki niezbędne smary i wszystko to, co potrzebne do oczyszczenia broni. Odnowiony karabin stoi u niego na półce. Można go załadować i nawet raz strzelić, po czym zaraz rozpadłby się ze starości. Jedyną osobą, którą można skrzywdzić tym karabinem jest sam strzelec, któremu broń może eksplodować w dłoni. Pomyślcie jednak, co by się stało, gdyby ktoś wyszedł na ulicę z czymś takim. Nie każdy zna się na broni i od pierwszego rzutu oka stwierdzi, że jest to niegroźne. Pomyśl, jak zareagowałby policjant?

- Pewnie aresztowałby tego kogoś - po chwili zadumy odpowiedział Jacek.

- Właśnie dlatego posłowie muszą zająć się także tym problemem. W Krakowie ma powstać prywatne muzeum AK, którego główne zbiory to broń ukryta przez zbrojne podziemie w różnych punktach kraju. Właścicielem ma być osoba prywatna, która musi w związku z tym uzyskać pozwolenie na broń. Może dobrym pomysłem byłoby wprowadzenie koncesji dla poszukiwaczy lub wyraźne określenie, czym dla policji jest broń, a czym broń zabytkowa.

- Przepraszam mistrzów broni zabytkowej, ale mam pytanie. Dokąd jedziemy? - odezwała się Zosia.

- Właściwie już jesteśmy na miejscu, czyli w redakcji pisma, które napisało o odkryciu - odpowiedziałem parkując Rosynanta.

Musieliśmy zejść do niskiego parteru budynku przy jednej z olsztyńskich ulic, w którym znajdowała się redakcja lokalnego dziennika. Poinformowano nas, że poszukiwany przez nas dziennikarz siedzi właśnie pod oknem. Pokój, do którego weszliśmy, był przedzielony na pół niewysokim murkiem. Okna na podwórze znajdowały się na wprost drzwi wejściowych. Na dworze było bardzo jasno i dlatego niewyraźnie widzieliśmy postać mężczyzny siedzącego w samym rogu przy oknie. Krótko rzucił na nas okiem i po chwili znowu patrzył w ekran komputera. Ruszyliśmy w jego kierunku, bo był jedynym człowiekiem na dole, więc z pewnością był tym, kogo szukaliśmy. Wyglądał na około trzydzieści lat, miał krótko przycięte włosy i okulary na nosie. Musiał być olbrzymem, gdyż biurko, przy którym siedział wydawało się przy nim dziecinnym mebelkiem, a myszka od komputera całkowicie ginęła w jego dłoni. Jacek spojrzał na ekran i jego twarz rozjaśnił uśmiech.

- Commandos beyond enemy lines? - zapytał dyskretnie wymieniając nazwę gry komputerowej, która aktualnie była na topie wśród wszystkich graczy.

Na ekranie było widać figurki przedstawiające niemieckich żołnierzy wbiegających pomiędzy zabudowania. Dziennikarz zajęty był chowaniem swoich komandosów do budynków. Liczyła się prędkość, z jaką to uczyni.

- Dobrze jest schować sapera w tamtej kamienicy. Niemcy nigdy nie będą mogli koło niego przejechać do miasta - podpowiedział Jacek.

Olbrzym wcisnął przycisk pauzy i spojrzał na nas pytająco.

- To pan jest autorem tekstu o odkryciu resztek niemieckiego samochodu koło Martian? - zapytałem.

- Tak - rzucił krótko.

- Jestem z Ministerstwa Kultury i Sztuki i szukam ludzi, którzy dokonali tego odkrycia - powiedziałem.

- Jako urzędnik państwowy ma pan większe możliwości odnajdywania ludzi niż ja - odpowiedział z nutką goryczy w głosie.

- Nie chcę, broń Boże, zabierać im samochodu ani czegokolwiek innego. Proszę pana o pomoc. Mógłbym dostać adres od policjantów z Kętrzyna, ale nie chciałbym działać tylko po linii służbowej, zrażając do siebie poszukiwaczy - starałem się grzecznie wytłumaczyć.

- Tu chodzi o coś bardzo poważnego! - wyrwało się Zosi.

Dziennikarz spojrzał na mnie. Wiedziałem, co zaraz powie. Mogłem tylko westchnąć.

- Chce pan dowiedzieć się od odkrywców czegoś więcej, niż to, co napisałem, a jednocześnie, jak młoda dama raczyła powiedzieć, chodzi o coś poważnego. Pan, jak rozumiem, nie jest zwykłym inspektorkiem z ministerstwa. W tej sytuacji proponuję panu wymianę. Pan dostanie adres, a ja temat na czołówkę.

Spojrzałem na dzieciaki. Szukałem u nich jakiejś pomocy. Mogłem rzeczywiście dostać adres od policjantów z Kętrzyna, ale to zajęłoby dużo czasu.

- Szach, mat, pat - krótko określił sytuację Jacek.

- Dobrze, chyba nie mam wyboru - odrzekłem po chwili wahania.

- Doskonale, jedziemy! - rzucił Olbrzym podnosząc się z miejsca.

Zdziwiłem się, że nie zamierzał pytać właściciela wraku, czy może przywieźć kogoś, kto chce obejrzeć znalezisko.

- Jedźcie za mną! - rzucił redaktor, wsiadając do starego modelu forda taunusa.

Wyjechaliśmy z Olsztyna drogą na Butryny. Jechaliśmy przez piękne lasy mieszane. Parę kilometrów za leśniczówką Zazdrość żurnalista skręcił w las. Dalej jechaliśmy już typową leśną, piaskową drogą. Musiałem uważać, żeby jego ford nagle nie zniknął mi z oczu w wielkim tumanie kurzu. W pewnym momencie nasza mała kawalkada wjechała na mostek, który prowadził do wyspy leżącej kilka metrów od brzegu. Tworzyła kępę drzew na środku zatoki, zamkniętej od strony jeziora ścianą trzcin. Cały ostrów porastały drzewa liściaste, brzozy i klony.

Od strony mostku wyspa wznosiła się pod niedużym kątem, a droga kończyła się na podwórku koło budynku z czerwonej cegły. Stały tutaj też stodoła, garaż i mała obórka. Po drugiej stronie domu widać było wody jeziora.

Olbrzym wysiadł z forda i zaprowadził nas do stodoły. Szarpnął jej wielkie wrota. Na środku stał dodge z wielką białą amerykańską gwiazdą wpisaną w okrąg, wymalowaną na masce półciężarówki. Widocznie właściciel pojazdu kupił go z amerykańskiego demobilu i w Polsce święcił triumfy jeżdżąc na zloty starych samochodów. Przewodnik zaprowadził nas w kąt pomieszczenia i zapalił światło.

Niemiecki kubelwagen był tym, czym amerykański jeep, czyli najpopularniejszym samochodem terenowym. Z przodu miał mocno spadzistą maskę, na której często umieszczano koło zapasowe. Tył przypominał ogromne pudełko o kanciastych kształtach. W środku mogło wygodnie siedzieć czterech żołnierzy.

- Jak rozumiem, to pan jest odkrywcą tego auta? - zapytałem.

- Tak, razem z kolegą kiedyś szliśmy wzdłuż linii Giżyckiego Rejonu Umocnionego. Pewnego dnia, tuż po świcie, gdy słońce świeciło tak, że rozświetlało toń wody, zauważyliśmy jakiś dziwny kształt. Przyjechaliśmy ze znajomym płetwonurkiem i resztę już wiecie.

- Nie było zakładu? Pan skłamał? - zapytała zdziwiona Zosia.

- Zgadza się - odpowiedział jej Olbrzym lekko uśmiechając się.

- I to tak można? - dopytywała się dziewczyna.

Dziennikarz wzruszył ramionami. Widziałem, że uważnie śledził przebieg moich oględzin. Interesowało go, czego mogę szukać. Leżący przed nami wrak nie miał ogumienia ani płóciennego dachu. W kilku miejscach błyszczały resztki szyb w okienkach. Pojazd miał straszliwe zgnieciony tył, zwłaszcza w górnej części, a prawy bok był mocno wgięty do środka. “Pismak” z uwagą przyglądał się moim oględzinom.

- Czemu pan napisał o tym tekst? - zapytałem nieco zdziwiony.

- Byłem ciekaw, co będzie się dalej działo, co znaczy tajemniczy szyfr?

- Co się stało ze szkieletami? - pytałem dalej.

- Najpierw wzięła je policja, potem prokurator przesłał je do zakładu medycyny sądowej. W końcu kości pochowano na jednym z cmentarzy wojennych. Eksperci stwierdzili, że zwłoki leżały w wodzie od bardzo dawna. Obaj mieli dziury od kul w głowach i pogruchotane kości z prawej strony. Z tego co wiem, średnica otworu po kulach w ich czaszkach była identyczna jak ta - w tym momencie podszedł do przednich prawych drzwi i w dziurę wetknął patyczek. - To, co jest dziwne, to jedyna tego typu dziurka w całym wraku, a szukałem naprawdę uważnie.

Przyklęknąłem, przyjrzałem się otworowi, a potem całemu wrakowi. Olbrzym miał rację.

- To znaczy, że ktoś strzelał zarówno do kierowcy, jak i do pasażera. Użył do tego zaledwie trzech pocisków. Musiał być doskonałym strzelcem lub strzelał z małej odległości - mówiłem oglądając z kolei wnętrze pojazdu.

Dziennikarz stał oparty o słup podtrzymujący strop stodoły i patrzył na to, co robiłem.

- Brrr... pan tak spokojnie mówi o czyjejś śmierci - Zosia aż zatrzęsła się i wyszła na dwór, na słońce.

Jacek podążył za siostrą. Byłem zadowolony, że tak szybko się znudzili. Mnie ta historia wciągała coraz bardziej. Opowiedziałem redaktorowi, co wiem o Franku Belowie. W tym czasie on wyjął papierosa i zapalił go.

- W czasie wojny jedynymi osobami, które mogły mieć broń w takiej okolicy, jak Martiany, blisko kwatery Hitlera, byli żołnierze lub alianccy komandosi. Ktoś strzelał do samochodu z bardzo bliska z broni o kalibrze 7,92 milimetra. W grę wchodzą niemieckie ciężkie karabiny maszynowe, karabinek szturmowy lub FG-42, broń spadochroniarzy.

“Pismak” miał rację i dużą wiedzę na temat niemieckiej broni.

- Należy sobie zadać pytanie, dlaczego samochód ma tak pognieciony tył i prawy bok? - myślał na głos mój rozmówca.

- W jakiej pozycji było auto, gdy je znaleźliście? - spytałem.

- Tak, jakby kierowca normalnie zjechał z drogi na lewy pas ruchu i stoczył się do wody - odpowiedział po namyśle.

Zaprosił mnie i dzieciaki do swojego domku. Panował tam bałagan, charakterystyczny dla mieszkań starych kawalerów. Olbrzym posadził nas w kuchni, skąd widzieliśmy jezioro. Zaczął krzątać się po domu i stwierdził, że ma jedynie kiełbasę, chleb, boczek i musztardę. W takiej sytuacji z ochotą przystaliśmy na propozycję gospodarza zjedzenia kolacji z grilla. Wyszliśmy na dwór i usiedliśmy na prymitywnych drewnianych ławach nad brzegiem jeziora. Gospodarz rozpalił grilla. Po chwili zajadaliśmy kiełbaski przyprawione mieszanką ziół, natarte czosnkiem, i popijaliśmy mocną herbatę.

Zapadał zmrok i chcieliśmy już uciekać do Olsztyna, żeby przenocować na jakimś kempingu. Okazało się, że żurnalista ma pokoje gościnne, które wynajmuje znajomym, gdy wyjeżdża na poszukiwania lub w góry. Zostaliśmy u niego.

Ludzie kochający przygody, zagadki i sensacje przeszłości mogą rozmawiać tylko o jednym. Opowiadał nam o zagadkach ziemi mazurskiej i o swoich wspinaczkach górskich. Mówił także o pseudoturystach odwiedzających Mazury, traktujących ten teren, jak zdobyty na wrogu. Żalił się na rozwój budownictwa domków letniskowych, które jak plaga szarańczy obsiadały brzegi jezior. Stawały się miejscami, gdzie przyjeżdżały gwiazdy kina, a za nimi tabuny bogatych snobów, chcących pokazać się w dobrym towarzystwie. Korzystały na tym gminne samorządy wyprzedając ziemię, zyskując w ten sposób dochody do chudych kas samorządowych.

My odwdzięczyliśmy się opowieściami o poszukiwaniach Bursztynowej Komnaty. Obiecałem, że jak tylko coś znajdę, to natychmiast przedzwonię do Olbrzyma. On miał dołączyć do nas tak szybko, jak szybko redaktor naczelny zwolni go na urlop.

- Mam nadzieję, że w tym domu nie straszy - powiedziała Zosia do Olbrzyma idąc do oddanego do jej dyspozycji pokoju.

- Nic o tym nie wiem - powiedział dziennikarz

Dom Olbrzyma był na tyle duży, że każde z nas miało swój pokój. Miałem spać w salonie, gdzie dopalał się ogień w kominku. Za pozwoleniem gospodarza mogłem jeszcze przed snem skorzystać z jego sprzętu i imponującej kolekcji płyt kompaktowych. Również Olbrzym siedział w swoim gabinecie do późna. Sądząc po odgłosach walenia po klawiaturze albo pisał książkę, albo rozbijał jakiś pułk niemiecki w kolejnej grze komputerowej.

Smacznie spałem, gdy na ramieniu poczułem czyjąś zimną dłoń. “A jednak straszy!” - pomyślałem. Na szczęście to była Zosia.

- Wujku, ktoś jest na podwórzu - powiedziała szeptem.

Wyjrzałem przez szparę w okiennicach na podwórko. W stodole widać było blask latarki.

- Ktoś ogląda znalezisko - stwierdziła Zosia.

- Obudź Jacka i Olbrzyma - mruknąłem.

Szybko wykonała w tył zwrot. Po chwili podszedł do mnie Olbrzym, a po nim zaspany Jacek.

- Ja i Jacek zajdziemy stodołę od strony jeziora, a wy od podwórza - zadecydował Olbrzym.

Tak też zrobiliśmy. W stodole widać było dwie zamaskowane postacie grzebiące przy rozbitym aucie.

- Dobra, złodzieje! - krzyknął Olbrzym. - Wyłazić z łapkami w górze.

Jednak nieproszeni goście ani myśleli posłuchać rozkazu. Zgasili swoje latarki i ruszyli w stronę Zosi i mnie. Szczuplejszy z napastników wyjął pistolet i wycelował w Zosię. Rzuciłem się na dziewczynę i pchnąłem ją, żeby zeszła z linii strzału. Ten moment wykorzystali złodzieje i uciekli.

- Jasny gwint! - mruknął Olbrzym, gdy mu opowiedziałem co się stało. - Rano obejrzymy ślady tych ptaszków - dodał.

Skoro świt ruszyliśmy na podwórko, jednak nie znaleźliśmy żadnych śladów bytności tajemniczych gości. Przy śniadaniu rozmawialiśmy o naszych planach na najbliższe dni. Dziennikarz pokazał na mapie dokładne miejsce swojego odkrycia. Przy pomocy komputera wydrukował kolorową mapę okolic Martian z naniesionymi na nią miejscami, gdzie stały bunkry. Maleńkie strzałki wskazywały, w którą stronę miały skierowane strzelnice. Dokładnie pokazane też było miejsce, gdzie spoczywały szczątki niemieckiego samochodu. Podziękowałem mu, szybko ruszyliśmy z Olsztyna w stronę Mrągowa, a potem Kętrzyna.

Gdy przejeżdżaliśmy przez Sorkwity, zadzwonił telefon.

- Cześć, to ja! - usłyszeliśmy tubalny głos naszego nowego znajomego. - Czy ty, Paweł, masz kolegę w ministerstwie, który ma to samo zadanie co ty?

Pytanie wydało mi się dość dziwne.

- Ależ skąd, nic o tym nie wiem! - odpowiedziałem szybko.

- Rozumiesz, był w redakcji człowiek z urodziwą kobietą, który podawał się za ciebie i przyjechał alfa romeo o numerach... - tutaj podał numery samochodu Jerzego Batury.

Zamarłem z oburzenia. Widziałem, że Zosia i Jacek zdecydowanie otworzyli oczy i słuchali bardzo uważnie.

- Nie było mnie w redakcji, więc niczego się nie dowiedział - relacjonował żurnalista. - Następnym razem pozdrowię go od ciebie.

Zasmucił mnie ten telefon. Oznaczał, że moim przeciwnikiem będzie po raz kolejny Jerzy Batura, syn genialnego przestępcy, dorównujący ojcu inteligencją. Ucieszyło mnie jedynie to, że jest o krok za mną.

Za Kętrzynem znowu zadzwonił telefon.

- Twój koleś denerwuje mnie! Właśnie wróciłem do domu z Ostródy, gdzie robiłem reportaż. Ktoś znowu wlazł do mojej stodoły! - mówił trochę zdenerwowany dziennikarz.

- Czy coś zginęło? - zapytałem.

- Nie, on musiał oglądać wrak, a ona miała za zadanie stać na czatach. Na podwórku znalazłem ślady po obcasach damskich butów - odpowiedział dziennikarz. - Pawle, strzeż się eleganckich kobiet zakładających szpilki na zbójeckie wyprawy - dodał.

Pomny uwag nowego przyjaciela jechałem szosą z Kętrzyna do Giżycka. Po prawej stronie minęliśmy drogę do poniemieckiego lotniska w Wilamowie, a po niecałych dwóch kilometrach zjazd do kwatery Hitlera w Gierłoży. Po chwili widzieliśmy już zabudowania wsi Martiany. Nagle zatrzymałem się.

- Patrzcie, dzieciaki, po obu stronach w krzakach kryją się resztki niemieckich bunkrów z Giżyckiego Rejonu Umocnionego - powiedziałem im wskazując dwie solidne kępki zarośli.

Natychmiast Zosia i Jacek wysiedli oglądać betonowe rumowiska. Słyszałem ich okrzyki, gdy kaleczyli się o osty i przedzierali się przez sięgające po pas pokrzywy. Sam uzbrojony w lornetkę obejrzałem resztki bunkrów, które było widać na wzgórku w pobliżu torów kolejowych pod trzema sosnami. Po chwili młodzi wyłonili się z krzaków. Mieli tak zdegustowane miny, że śmiać mi się chciało.

- O co tu kruszyć kopie? - pytał Jacek.

- Kupa gruzów. Żeby zobaczyć większe góry betonu, mogliśmy jechać do Gierłoży - wtórowała mu Zosia.

- Kochani, obiecuję, że jeszcze zobaczycie cuda. Tutaj to zaledwie przygrywka. Bunkier z lewej był uzbrojony w działko przeciwpancerne kalibru 37 milimetrów i dwa ciężkie karabiny maszynowe. Ten po prawej miał osłaniać podejście od tyłu do swojego sąsiada i tamtego przy torach - mówiłem wskazując im kolorowe szkice otrzymane od olsztyńskiego dziennikarza. - Popatrzcie na te strzałki oznaczające kierunki możliwego ostrzału... - nie kończyłem mego wykładu.

- Obrońcy tych bunkrów mogli strzelać do wszystkich i we wszystkich kierunkach - zauważyła Zosia.

Tylko przytaknąłem.

- A ten mógł strzelać w sześciu kierunkach? - pytał Jacek wskazując pokłutym przez pokrzywy palcem na jeden z rysunków.

- Później ci to wyjaśnię, a teraz pojedziemy na miejsce zasadzki - odpowiedziałem i zaprosiłem młodzież do Rosynanta.

Jacek postanowił zabawić się w nawigatora i sięgnął po mapę otrzymaną od Olbrzyma.

- To chyba tutaj - powiedział i wskazał zakręt, mostek i jeziorko znajdujące się tuż za wsią.

- Nie, przypatrz się mapie. Wyraźnie widać, że samochód znaleziono w leśnym jeziorku. Przyznam, że tutaj to idealne miejsce na zasadzkę. Zobacz jednak, że pod tym lasem za nami zaznaczone są pozycje dział przeciwlotniczych należących do systemu obronnego kwatery Hitlera - wyjaśniałem. Jednocześnie rozglądałem się na boki szukając tego właściwego miejsca.

Po prawej stronie pomiędzy małymi świerkami, młodymi klonami i trzcinami błysnęło oczko wodne. Według naszej mapy miało ono średnicę około 100 metrów i znajdowało się w odległości kolejnych stu od drogi. W rzeczywistości było znacznie bliżej, bo około dziesięciu metrów. Zatrzymaliśmy się i wysiedliśmy. Uważnie rozglądałem się dookoła.

- Na mój spadochroniarski nos to miejsce jest idealne do organizowania pułapek - postanowiłem użyć swej wiedzy wojskowej. - Popatrzcie, jesteśmy w lekkim dołku w środku lasu w jedynym miejscu wzdłuż tej drogi, gdzie zamachowcy mieli pewność, że nikt z daleka nie zauważy, co się tu dzieje.

- Skąd padły strzały? - pytał Jacek.

- Myślę, że ktoś po prostu zwalił na drogę drzewo i w ten sposób zatrzymał pojazd - próbowałem dedukować. - Kierowca będąc jeszcze na wzniesieniu nie zauważył pułapki i w ostatniej chwili musiał hamować uciekając na pobocze. Pewnie wtedy padły strzały.

- Szanowni komandosi i spiskowcy! - odezwała się Zosia. - Chciałabym wiedzieć, po co tutaj stoimy. Czy po tym jak podrapaliśmy się przy bunkrach teraz mamy dać zjeść się komarom albo - co gorsza - pijawkom z tej wody?

- Kochani, postanowiłem, że warto jednak tutaj rozejrzeć się. Może przewietrzę mój wykrywacz metali i trochę poszperam - wyjaśniałem pośpiesznie.

Wyjąłem wykrywacz, założyłem słuchawki i rozpocząłem penetrację terenu. Zosia demonstracyjnie zamknęła się w Rosynancie. Jacek, oganiając się od komarów, szedł za mną krok w krok oczekując nie wiem czego. Nagle w słuchawkach usłyszałem lekki pisk. Wyregulowałem sprzęt i wskazałem Jackowi uzbrojonemu w saperkę miejsce, gdzie ma kopać. Chłopakowi wystarczyło raz porządnie zanurzyć w ziemi ostrze łopatki, żeby w słońcu słabym blaskiem zabłysła łuska karabinowa. Nigdy do tej pory nie spotkałem takiej, z pewnością nie pasowała do żadnej broni, z jakiej strzelałem. Znalezisko skryłem w kopercie i oddałem Zosi. Bliżej jeziorka znowu wykrywacz dał znak. Po chwili Jacek podawał mi ćwiartkę skorupy niemieckiego granatu. Jeszcze pół godziny wodziłem wykrywaczem nad ziemią. Nic już nie znaleźliśmy.

- Opłacało się poszperać i dożywić głodne komary? - z udawaną troską pytała Zosia.

Jacek uważnie oglądał nasze wykopaliska. Pytająco spojrzał na mnie.

- Też nie wiem, co o tym myśleć - odpowiedziałem.

W Sterławkach Wielkich skręciłem w stronę Rynu.

- Pokażę wam dwie ciekawostki - zapowiedziałem. Myślałem także o terminie umówionego spotkania na przystani w Rynie.

W mieście skręciłem na drogę w stronę Mrągowa. Dwa razy zatrzymałem się, żeby sprawdzić nasze położenie na mapie. Nagle zaskakując dzieciaki skręciłem w lewo, w las. Zjechaliśmy z niewielkiej górki. W lesie jeszcze raz skręciłem w lewo trzymając się ledwo widocznej drogi. Po przejechaniu stu metrów zatrzymałem samochód. Zosia i Jacek zdziwieni rozglądali się na boki. Zaprowadziłem ich na niewielki wzgórek porośnięty paprotkami. Wśród nich leżała na boku kopuła pancerna o średnicy dwóch i pół metra. Oboje patrzyli na nią ze zdziwieniem.

- A co to? - zapytali prawie równocześnie.

- Stoicie na wierzchu niemieckiego bunkra z okresu drugiej wojny światowej. Miał on kopułę pancerną z sześcioma strzelnicami - wyjaśniałem. - Jak widzicie ma ona ogromną średnicę. W niej kryło się dwóch żołnierzy obsługujących dwa ciężkie karabiny maszynowe. Mogli nimi strzelać z sześciu otworów, a karabiny przemieszczali po specjalnych szynach, których resztki jeszcze tutaj widać.

- A co jest pod nią? - pytała Zosia próbując zajrzeć w ciemność pod kopułą.

- Pod nią znajdowało się piętro na zapasy amunicji, a jeszcze niżej pomieszczenia dla załogi. W takich bunkrach często umieszczano stanowisko dowodzenia dowódcy odcinka obrony lub silną grupę wypadową. Tam z drugiej strony można zajrzeć do środka.

Zeszliśmy do wnętrza. Drzwi były kiedyś bronione przez strzelnicę. Pokonaliśmy dwa zakręty i stanęliśmy zgięci w pół w środku. Dzieciaki rozglądały się na boki, lecz w środku był tylko gruz.

- A czemu nikt nie próbował zabrać tej kopuły? Ona waży chyba kilka ton? - dopytywał się Jacek.

- Żeby ją ruszyć, trzeba użyć ładunków wybuchowych. Sama kopuła nie wygląda zbyt interesująco. Jest pokryta rdzą, zresztą komu ona przeszkadza?

Zosia w tym czasie zajęła się zbieraniem poziomek. Nadziewała je jak korale na długą trawę.

- Co teraz? - zapytała z niewinną miną.

Czułem, że szykuje dla mnie jakąś bombę. Będzie chciała sprawić, żebym od razu wyłożył na stół wszystkie karty. Jacek wciąż oglądał bunkier. Po chwili wezwałem dzieciaki do Rosynanta.

- Gdzie właściwie jesteśmy? - Jacek próbował zlokalizować miejsce naszego pobytu.

- W lesie niedaleko wsi Wejdyki założonej w 1415 roku przez trzech mężczyzn o swojsko brzmiących nazwiskach: Jaśko, Polak i Resa. Poza tym ten przysiółek niczym nie zasłużył się w historii - odpowiedziałem. W lusterku wstecznym widziałem czujne spojrzenie Zosi.

W Rynie skręciłem w lewo i ruszyłem w kierunku wsi Krzyżany. Na środku wsi, tuż przy rozstaju dróg, zatrzymałem Rosynanta.

- Chodźcie, zapraszam was na Wał Atlantycki - powiedziałem starając się mówić z nutką tajemnicy w głosie.

Oboje posłusznie wysiedli wyraźnie zaintrygowani. Nasz samochód wzbudził zainteresowanie we wsi, do której autobusy PKS-u dojeżdżają raz dziennie. Kobiety w chustkach na głowach i w fartuchach przyglądały się nam zza opłotków. Przedstawiciel młodej generacji polskiej wsi nieufnie spoglądał na nas pochylony nad kierownicą swojego motocykla. Zabrałem mapkę otrzymaną od Olbrzyma i dzielnie ruszyliśmy do przodu.

ROZDZIAŁ TRZECI

CZESIO, PIOTREK I ICH “OGAREK” • WIZYTA W TWIERDZY BOYEN • TAJEMNICZE POSTACIE W BASTIONIE LUDWIG • ZOSTAJĘ UŚPIONY ETEREM • RATUNEK • PANOWIE KRYPKA I “SARMATA” • WALKA Z KOMARAMI

Tubylcy szybko stracili zainteresowanie naszymi skromnymi osobami. My tymczasem poszliśmy w prawo, gdzie po przejściu przez płotek z drutu kolczastego i podmokłą łąkę dotarliśmy do wysokiego na kilkanaście metrów pagórka. Rósł na nim lasek. Na wprost nas widać było mroczne wejście do bunkra, a po prawej stronie strzelnicę karabinu maszynowego.

Ostrożnie, schylając głowy pokonaliśmy zakręt w prawo i w lewo. Z prawej było wejście do pomieszczenia, w którym kiedyś znajdował się karabin strzegący wejścia. Po lewej mieliśmy pokój załogi, z którego przechodziło się do wąskiego korytarzyka. Z niego można było przejść do dwóch sal bojowych, które miały służyć Niemcom do obrony przed Rosjanami. Pomiędzy nimi był pokój radiotelegrafisty oraz dowódcy. Cały betonowy olbrzym był zniszczony od stron strzelnic skierowanych na zachód. Widziałem, że Jacek i Zosia zwiedzali wszystko z ogromnym zainteresowaniem.

- Dlaczego nazwał pan to Wałem Atlantyckim? - zapytali po dokładnej penetracji bunkra.

- Tu, w Krzyżanach znajdowały się trzy bunkry postawione prawie w środku wsi. Są ewenementem na skalę Europy. Identyczne obiekty Niemcy postawili jedynie na Wale Atlantyckim - mówiłem.

- Czemu Niemcom zależało na umocnieniu właśnie tej wioski? - dopytywał się Jacek.

- Tego nikt nie wie. Może coś tu ukryto? Najprawdopodobniej odkryjecie tajemnicę patrząc na mapę - próbowałem dedukować. - Od Martian, na północy, do Wejdyk, na południu, ciągnął się pas umocnień niemieckich. Na wschód od Krzyżan znajduje się przesmyk pomiędzy jeziorami Guber i Orło. Wojska przeciwnika, które przeszłyby tamtędy, znalazłyby się na otwartej przestrzeni, z siecią dobrych dróg. Można stamtąd atakować Giżycko, a także uderzyć na obrońców od tyłu w dowolnym punkcie. Można rzec, że tu w Krzyżanach znajdowała się kluczowa pozycja obronna. Może też być tak, że część potencjału organizacji inżyniera Todta, po wybudowaniu kwater na Mazurach, skierowano do łatania dziur Giżyckiego Rejonu Umocnionego.

- Za dużo tych “może”. Powinniśmy już pojechać gdzieś coś zjeść - stwierdziła Zosia.

Jackowi także burczało w brzuchu, więc pojechaliśmy do Rynu. Wszystkie knajpki w mieście były już oblężone, więc pozostało nam jedynie ugotować na mojej maszynce gazowej klopsiki w sosie pomidorowym. Zaparkowałem Rosynanta w ten sposób, żeby widzieć całą przystań żeglarską. Właśnie wycierałem skórką od chleba resztki sosu z talerza, gdy na wodzie zobaczyłem jacht ze znanymi mi od dawna postaciami. Byli to Czesio i Piotrek, z którymi miałem wyruszyć na szlak.

- Widzicie tamten jacht? Jak skończycie myć talerze zamknijcie samochód i chodźcie do nas - powiedziałem. Nie czekając na ich protesty związane z zapędzeniem ich do zmywania czym prędzej zbiegłem na keję.

Czesio i Piotrek dobili do brzegu z gracją. Prezentowali styl żeglarstwa, jakiego już nie spotyka się na naszych szlakach. Serdecznie ich uściskałem. Czesio był średniego wzrostu, a jego czuprynę stanowił gąszcz czarnych włosów. Miał słabość do piwa i to Piotrek pilnował, żeby kolega nie pił zbyt dużo. Piotrek był wysokim i szczupłym blondynem. O ile Czesia zdobił brzuch, o tyle Piotrek był niezwykle wysportowany. Jego twarz często przypominała maskę rzymskiego boga. Nawet w chwilach największego rozluźnienia jego oczy pozostawały czujne. Z Piotrkiem służyłem w tym samym plutonie w czerwonych beretach. Czesia poznałem dzięki Piotrkowi. Okazało się, że Czesio też był w beretach, tyle że dwadzieścia lat wcześniej. Zdążył w tym czasie ożenić się i rozwieść.

Przyjrzałem się łajbie, którą przypłynęli. Był to wiekowy już jacht Orion noszący nazwę “Ogarek”.

- Chłopaki! Czym wy płyniecie? - pytałem zdumiony.

Oglądałem jacht z mieszanymi uczuciami. Widać było po jego wielokrotnie łatanym dziobie, że przeszedł niejedno. Żagle mogły być starsze od samego kadłuba i trzymały się chyba tylko dzięki temu, że miały na sobie dwie warstwy łat. Szoty były poprzecierane wszędzie tam, gdzie przechodziły przez kipy lub miały styczność z kabestanem. Jedyne co zadowalało, to porządnie naciągnięte wanty i sztagi. Widziałem w tym rękę Czesia, szkutnika. Chłopaki z błyskami rozbawienia w oczach obserwowali moją zdębiała minę.

- Zapatrzyłeś się w naszego “Ogarka”? - pytał Czesio.

- My też się zakochaliśmy w tym cudzie od pierwszego wejrzenia - opowiadał Piotrek. - Jacht dostaliśmy dzień później, poprzednia załoga miała jakieś problemy. Nie zdążyliśmy jeszcze tu wszystkiego naprawić, bo śpieszyliśmy się na spotkanie z tobą.

Zawsze staraliśmy się wynajmować łajby, których nikt nie chciał lub trzeba je było przetransportować z jednego portu do drugiego pomiędzy jednym a drugim czarterem. Bosmani ze wszystkich przystani znali Czesia i wiedzieli, że w ciągu pięciu dni potrafi nawet z najgorszej krypy uczynić cudo. Chętnie wypożyczali mu łódki, z czego skwapliwie korzystaliśmy ja i Piotrek. Przy okazji sami wiele się nauczyliśmy. Ta wiedza przydała się w czasie regat z Baturą w Mikołajkach.

- Dobra, pakuj manele i chodź do nas - powiedział Piotrek. - Trzeba czym prędzej uciekać z tego portu. Musimy jeszcze dzisiaj spłynąć z Ryńskiego na Tałty i szturmować kanały. Dni są długie, więc może uda się jeszcze dzisiaj dostać na Jagodne.

- Ja może wyskoczę do miasta coś załatwić - zaproponował Czesio. Jego język już nerwowo krążył w kącikach ust. Widziałem, że chce wyskoczyć na małe piwko.

- Niestety, chłopaki, w tym roku mój udział w wyprawie może opóźnić się o parę dni. Mam robotę - rzekłem.

- Eee...! - mruknęli obaj.

- Wujku! Już jestem - nadbiegła Zosia. Od razu pod wpływem spojrzenia Piotrka zapłoniła się po czubki uszu.

- Ładną masz robotę, wujku! - od razu Czesio wykorzystał okazję, żeby się podśmiewać ze mnie. - Szanowna pani to zapewne słynna “robota” Pawła, a ja jestem Czesław - udając szarmancję ucałował dziewczynę w dłoń.

Zosia nie znała stylu dowcipów Czesia, więc się prawie śmiertelnie obraziła. Została jednak przy nas, jakby zaczarowana wzrokiem Piotrka. W tym czasie doszedł Jacek.

- Paweł! To wszystko twoje? Może założyłeś przedszkole? - Czesio nie dawał mi spokoju.

W końcu wszystko wyjaśniłem chłopakom. Okazało się, że za cztery dni muszą oddać łódkę w Węgorzewie. Byłem zmartwiony, bo wiedziałem, że w tym roku już sobie nie pożegluję. Opowiedziałem im o tajemnicy, jaka sprowadziła mnie nad jeziora. Zainteresowała ich ta historia.

- Może się spotkamy, jak oddamy “Ogarka” w Węgorzewie - zaproponował Piotrek.

- Zrobię sobie bazę wypadową w schronisku w Twierdzy Boyen w Giżycku i tam się spotkamy - odpowiedziałem z radością.

Zosia chyba była również uradowana. Oczywiście udawała, że nie spostrzega Piotrka. Jednak ja, Czesio i Jacek mieliśmy niezły ubaw. Gdy nie patrzyła w naszą stronę porozumiewawczo uśmiechaliśmy się do siebie.

Pożegnałem się z kolegami i razem z młodzieżą ruszyłem do Giżycka. Gdy byliśmy w mieście musieliśmy pojechać okrężną drogą, żeby ominąć otwarty most obrotowy na Kanale Łuczańskim i poszliśmy na późny już obiad do baru “Omega”. Jest to chyba ostatni bar mleczny na wschód od Wisły. Jeszcze z rzadka można tam usłyszeć okrzyk: “Leniwe dwa razy, proszę!”. Dodatkowy atut tej jadłodalni to niskie ceny i kotlety schabowe wielkości dłoni. Tym razem schabowe przeszły nam koło nosa. Panienka podająca dania powiedziała, że się skończyły. Pozostało nam zjeść trochę łykowate kotlety drobiowe.

Po obiedzie uzupełniliśmy zapasy żywności i pojechaliśmy przez most obrotowy do Twierdzy Boyen. Po drodze zrobiłem dzieciakom test na inteligencję.

- Droga młodzieży, most obrotowy i Twierdza Boyen powstały w drugiej połowie XIX wieku. Zgadnijcie, przed kim miała bronić ta twierdza?

- Twierdza stoi na wyspie pomiędzy dwoma kanałami, Niegocińskim i Łuczańskim. Obrońcy byli zabezpieczeni ze wszystkich stron - odpowiedział Jacek.

- Obsługa mostu znajduje się po zachodniej stronie. Myślę, że Prusacy bali się ataku ze wschodu - dopowiedziała Zosia.

Przytaknąłem i dałem klaksonem sygnał, bo wjeżdżaliśmy do Twierdzy Boyen. Minęliśmy główną bramę i przez zasypaną fosę koło kaponiery, gdzie znajduje się klub “Tequilla”, wjechaliśmy do środka. Od razu zatrzymaliśmy się koło piętrowego koszarowca. W jego piwnicy jest muzeum, na parterze dojrzewalnia serów (wcale nie czuć) i biuro Towarzystwa Miłośników Twierdzy Boyen, a na piętrze schronisko.

Właśnie stanęliśmy u stóp stromych i szerokich schodów prowadzących na piętro, gdy usłyszałem fragment rozmowy.

- Przecież pies nikogo nie pogryzie, to jest spokojne zwierzę - tłumaczył jakiś mężczyzna.

- To dziwne, że pana piesek pogonił tamtego wilczura i przegnał dobermana, ale tu nie może być walk psów - stanowczo odpowiedziała kobieta.

Powoli wchodziliśmy po schodach. Spojrzałem w górę i zobaczyłem amerykańskie, wysokie wojskowe buty. Reszta ubrania wysokiego, szczupłego mężczyzny ostrzyżonego na zero jako żywo przypominała wizerunek amerykańskiego żołnierza. Obok widziałem rudego, prawie żółtego psa z długim zakręconym ogonem, którym w czasie dyskusji powoli merdał. Coś mnie tknęło. Cofnąłem się.

- Zosia! Zajmij trzy miejsca! - zdążyłem powiedzieć i już po cichu wybiegałem na dwór.

Rozglądałem się na boki, rozpaczliwie szukając kryjówki. Patrzyłem w lewo: brama i plac przy wejściu do twierdzy. Na wprost wysoki płot i wysoki wał. W prawo, po przebiegnięciu pięćdziesięciu metrów, stałem za załomem budynku. Ostrożnie wyjrzałem zza rogu. Nagle zobaczyłem, że tajemniczy mężczyzna z psem wychodzi na dziedziniec. Natychmiast ruszyłem za nim w pościg. Mój obiekt skręcił w bramę, jakby chciał wyjść do miasta. Dobiegłem do bramy i zajrzałem w głąb. Człowiek i pies zniknęli. Najpierw wbiegłem w furtkę z prawej strony. Znalazłem się pomiędzy wałem a murem z rzędem strzelnic. Nikogo nie zobaczyłem. Cofnąłem się. Pobiegłem kawałek wzdłuż muru w drugą stronę. Znowu nic. Straciłem faceta z oczu. Byłem pewien, że jeszcze go kiedyś spotkam. Wróciłem do schroniska.

- Wujek rozpoznał tego zadowolonego psa z pociągu! - przekrzykiwali się Zosia i Jacek.

Kiwnąłem głową.

- Wujku! Kiedy zwiedzimy twierdzę i powiesz w końcu, o co tu chodzi? - pytała Zosia.

- Jutro porozmawiamy - odpowiedziałem. Włożyłem koce i poduszkę w przygotowane pokrowce. Postanowiłem wziąć swoją fajeczkę i wyjść na dwór. Wtem na korytarzu zaczął się rozgardziasz. Okazało się, że przybyła Jackowa drużyna żeglarska. Wszyscy mieli spędzić noc w schronisku. Natychmiast w naszej sali zrobiło się gwarno i tłoczno. Jacek zniknął, żeby pomóc swojej drużynowej z bagażami. Zosia poleciała za nim; może spodobał się jej jakiś harcerz. Uzyskawszy wreszcie odrobinę spokoju wyszedłem na dwór.

Skręciłem w lewo i po schodkach koło bramy wszedłem na wał ciągnący się nad nią i dalej w głąb twierdzy. Siedziałem na murku. Ssałem fajkę, patrzyłem na popiersie von Boyena umieszczone nad wjazdem. Nagle ciemności rozcięły światła reflektorów jakiegoś samochodu. Na dziedziniec wjechała alfa romeo Batury. Widać było, że chciał tutaj zaparkować. Zobaczył jednak mojego Rosynanta i przyśpieszył. Wysypałem resztkę tytoniu z cybucha i pobiegłem po wale, żeby zobaczyć, dokąd on jedzie. Batura ruszył drogą, jakby chciał wjechać na majdan; skręcił w prawo. Ja biegłem po skarpie mając jego auto kilkanaście metrów pod sobą. Nie mógł mnie widzieć. On nagle wjechał w bramę pode mną i znalazł się na dziedzińcu przy kolejnym koszarowcu w bastionie Ludwig. Przypadłem do ziemi.

Dwie ubrane na czarno postacie wyszły z auta. Skierowały się w stronę zejścia do kolejnego tunelu, skąd mogły przejść do kaponiery. Ostrożnie ruszyłem za nimi. Skradałem się po cichu. W tunelu było ciemno. Nagle ktoś zaświecił mi latarką halogenową po oczach, a dłoń ubrana w rękawiczkę przytknęła mi do ust i nosa chustkę z eterem. W oczach zobaczyłem wielkie kręgi, a głowa zaczęła boleć, jakby waliły w nią młoty. Padłem zemdlony. Czułem, że ktoś grzebie po moich kieszeniach. Nagle wszystko skończyło się.

- A to bandyci! Ja was zaraz tu laseczką pogonię! Cholery, nie mają gdzie łobuzować - usłyszałem dziarski krzyk jakiegoś staruszka.

Po chwili starszy pan pochylił się nade mną. Potrącał mnie, a ja powoli się budziłem. Jak otumaniony poszedłem za nim do budynku koszar. Staruszek zaprowadził mnie na piętro, gdzie cały korytarz zastawiony był wypchanymi zwierzętami. Posadził mnie w fotelu w jednej z ogromnych sal. Na starym stole postawił obtłuczony kubek z mocną herbatą i reklamówkę z zeschniętymi faworkami. Drobnymi łykami popijałem herbatę i przyglądałem się mojemu wybawcy.

- Co tam, chłopaczku? Cały jesteś? - dopytywał się. Był mocno przygarbiony, ale jak na późny wiek trzymał się doskonale. W jego oczach wciąż igrały młodzieńcze ogniki.

- Jedz, chłopaczku, jedz. To wojsko dla mnie przygotowało. A nie za twarde one są? - dopytywał się podsuwając mi reklamówkę z ciastkami.

- Wszystko w porządku. Dziękuję za pomoc. Nazywam się Paweł Daniec, pracuję w Ministerstwie Kultury i Sztuki - przedstawiłem się i podałem mu dłoń.

- Bogusław Domaniewski. To pan pewnie w sprawie tych podpaleń budynków w twierdzy? - dopytywał się gospodarz.

- Niestety nie, ale i tym pewnie będziemy musieli się zająć.

- A kto to na pana się tak czaił?

- Nie wiem - skłamałem. Zastanawiało mnie, dlaczego Batura tak ostro mnie potraktował.

- Już prawie kładłem się spać, gdy usłyszałem samochód na podwórzu. Wyglądam przez okno, a tu dobre auto stoi. Jakaś dwójka zamaskowana. Myślę, znowu podpalacze przyszli - opowiadał dziadek. - Więc po cichu wychodzę, żeby im skórę wygarbować. Może wiekowy jestem, ale się nie boję. Patrzę, a tu kolejny frant leci do tunelu. Potem w środku widzę, że ta dwójka chce pana okraść. Coś zginęło?

Dopiero teraz sprawdziłem kieszenie. Zniknęły mapy od Olbrzyma, a fajka została złamana.

- Ważnych papierów już nie odzyskam. Trochę fajki szkoda, już się do niej przyzwyczaiłem - odpowiedziałem.

- Ja tam nie palę. Sportowcem przed wojną byłem i na ten sport dziewczyny podrywałem. Coś może panu znajdę, jak pan taki zapalony fajczarz - staruszek zaczai grzebać w stosach książek.

Po minucie wręczył mi starą fajkę. Mimo wieku sprawiała wrażenie nie używanej.

- Dostałem ją kiedyś od węgierskiego oficera, którego przekupiliśmy, żeby przed powstaniem warszawskim przewiózł broń do stolicy - zaczął opowiadać staruszek. - A pan ma gdzie spać? - zapytał z troską.

Spojrzałem na zegarek. Zrobiło się późno. Umówiłem się z przemiłym dziadkiem, że odwiedzę go rano i pędem pobiegłem do schroniska. Wiedziałem, że Batury już nie odnajdę. Bałem się, że dzieciaki widząc moją nieobecność rozpoczną nocne poszukiwania.

Na miejscu przekonałem się, że moje zniknięcie nie zrobiło na nikim wrażenia. Jacek był wpatrzony w jakąś dziewczynę. Zosia zaprzyjaźniona z koleżankami adorowanej druhny robiła sobie żarty z brata. Z kolei koledzy Jacka próbowali oczarować Zosie. W tym mętliku dyżurni harcerze podawali spóźnioną kolacje. Instruktorzy siedzieli w trójkę w końcu długiego stołu, z dala od reszty harcerzy. Siedząc nad mapą i stosami notatek zapewne planowali trasę rejsu. Jeden z nich, niewysoki brunecik z wąsikiem, poderwał się na mój widok.

- Poznaję pana ze zdjęć, które pokazywał nam Jacek - mówił potrząsając moją dłonią. - Nazywam się Krypka. Może zechce pan odwiedzić jeden z naszych biwaków i porozmawiać z młodzieżą o poszukiwaniach skarbów. Znamy pana przygody tylko z relacji Jacka.

- Zostaw pana w spokoju - powiedział wielki blondyn o sumiastych wąsach i dużym brzuchu. “Sarmata” - pomyślałem patrząc na jego twarz. Nie będę go inaczej nazywał, mimo że przedstawił mi się z nazwiska. - Widzę, że pan dużo przeszedł. Proponuję mocną herbatę i sen - powiedział patrząc w moje wciąż mętne oczy.

Skwapliwie skorzystałem z zaproszenia. Zapamiętałem, gdzie harcerze zamierzają biwakować i poszedłem czym prędzej spać. Nie dane mi było jednak zasnąć. Jakaś oferma zostawiła w sali otwarte okno i zapalone światło. Wokół jarzeniówek pod sufitem krążyły zwarte kompanie komarów. Na widok takiej “świeżynki” jak ja natychmiast przystąpiły do ataku. Oganiałem się jak mogłem, zgasiłem światło i już prawie byłem gotowy do obrony biernej, czyli przykrycia się od szyi do stóp, gdy ktoś wszedł do sali.

- Plucha! Nie idź jeszcze spać! - krzyczał jakiś harcerz z jadalni.

Plucha zapalił światło i całe moje dotychczasowe sukcesy w walce z komarami szlag trafił. Zwarte formacje atakowały moje nogi i ramiona, a co bardziej zaciekłe i czoło. Harcerz widząc co się dzieje zgasił światło. Ja zamknąłem okno i zacząłem się okładać otwartą dłonią, żeby zabić jak najwięcej owadów. Plucha wyjął latarkę i zapalił ją. Tym na moment odwrócił uwagę komarów. Podał mi jakąś maść intensywnie pachnącą goździkami.

- To patent mojej babci, dobre na ukąszone miejsca i do odstraszenia pojedynczych sztuk. Pracuję nad wzmocnieniem jego działania. W naszej drużynie zajmuję się ziołolecznictwem i survivalem - powiedział Plucha. - Tymczasem mam coś zupełnie innego - dodał.

Wyjął dwudziestocentymetrowy kawałek gumki, takiej jak do majtek. Strzelając z niej wybijał kolejne komary. W końcu została ich cała chmara krążąca nad latarką. Druh Plucha dzielnie zakrył latarkę z komarami kocem, wszystko zwinął w kłębek i wyszedł na dwór. Zapach goździków, spokój i przeżycia całego dnia sprawiły, że padnięty jak kawka zasnąłem od razu. Mojego chrapania nie przerwała nawet druga batalia z komarami stoczona przez resztę śpiących w moim pokoju. Oni nieopatrznie zapalili światło i otworzyli okno. Ich okrzyki i odgłos walenia gazetami po ścianach dochodziły do mnie jedynie jako tło bardzo miłego snu.

ROZDZIAŁ CZWARTY

Z WIZYTĄ U MOJEGO WYBAWCY • TWIERDZA BOYEN I JEJ ZAGADKI • ZNOWU DWIE ZAMASKOWANE POSTACIE • NIEOCZEKIWANY SPRZYMIERZENIEC

Obudziła mnie poranna krzątanina druhów - żeglarzy. Trochę wstydziłem się wstawać, kiedy po pokoju krążyły druhny, wiec udawałem, że śpię. Gdy wszyscy już poszli na śniadanie powoli przetarłem oczy. Szybko pobiegłem do łazienki. Miałem szczęście, że jeszcze było trochę ciepłej wody w bojlerze. Wziąłem szybki prysznic, ogoliłem się i ruszyłem do kuchni w schronisku, żeby sobie coś zrobić na śniadanie. Krążyły tam już harcerki, a mnie pozostało jedynie przyjąć zaproszenie do stołu instruktorów.

- Co się stało, panie Pawle? - dopytywał się Sarmata.

Nie wdając się w szczegóły opowiedziałem o napadzie w twierdzy. Instruktor Krypka tylko kręcił głową, a Sarmata patrzył na mnie podejrzliwie.

- Jacka już bierzemy pod swoją opiekę - powiedział Sarmata wstając od stołu. - Pan Paweł ma przed nami wiele tajemnic, może coś opowie przy ognisku, na które serdecznie zapraszamy - dodał już na odchodnym.

Gdy opustoszała sala stołówki podeszła do mnie Zosia.

- Żeglarze już zabierają rzeczy i idą na przystań odebrać łódki - powiedziała przyglądając mi się uważnie. - A co my będziemy robić? - zapytała.

- Najpierw pójdziemy na spotkanie z przesympatycznym staruszkiem - odpowiedziałem.

Wyszliśmy ze schroniska i krokiem spacerowym poszliśmy wzdłuż wewnętrznego wału twierdzy. Przeszliśmy tunelem na dziedziniec bastionu Ludwig. Skręciliśmy na tyły koszarowca, gdzie w słońcu wygrzewał się Bogusław Domaniewski.

- Dzień dobry! - grzecznie przywitałem się ze staruszkiem.

- Dzień dobry! Jak się pan czuje? - spytał przyglądając się nam i zakrywając dłonią oczy przed słońcem.

Zosia spojrzała na mnie zaskoczona, że dziadek pytał mnie o samopoczucie. Ja zaś przedstawiłem Zosię. Miałem ukryty cel tej wizyty. Oprócz podziękowania za uratowanie mojej skóry chciałem zapytać staruszka, czy nie słyszał o czymś ukrytym w twierdzy. Zacząłem naszego gospodarza wypytywać, jak trafił do Giżycka.

- Urodziłem się w Zamościu - staruszek rozsiadł się wygodnie, położył laseczkę obok na ławeczce. - Mój dziadek był Francuzem, który przyjechał do Polski, żeby walczyć w powstaniu styczniowym. Gdy ustały walki przodek związał się z bogatą panną i został w naszym kraju. W chwili wybuchu pierwszej wojny światowej w naszym domku zakwaterował się gubernator okręgu. Gdy Rosjanie wycofywali się z miasta to mały byłem, ale zapamiętałem wspaniały widok. Kozak na czarnym koniu przeskoczył przez prawie dwumetrową bramę prowadzącą na nasze podwórze. Szablą uderzył w okno i krzyknął: “Uciekajcie, bo będziemy Żydów wyrzynać!”. Po dwunastu godzinach do Zamościa wkroczył sztab armii austriackiej. Razem z armią Franciszka Józefa do miasta przybył rotmistrz Wojciech Kossak. Pani pamięta tego malarza? - pytał Zosię.

- Ależ oczywiście, lubił malować konie - od razu odpowiedziała.

- A jest pani harcerką? - pytał nasz gospodarz.

- Nie, ale mój brat żegluje z harcerzami - powiedziała nieco zaskoczona pytaniami.

- Moja przysięga harcerska odbyła się na cmentarzu, przy pochodniach. Jakaś kobieta opowiadała rzędowi młodzieży o skautingu. Później wśród harcerzy rozeszła się wieść, że była to Zofia Nałkowska. Po odzyskaniu niepodległości do Zamościa przybył Józef Piłsudski. Przedzierał się przez tłum gapiów stojących na zamojskim rynku. W ciżbie stałem i ja. Piłsudski pogłaskał mnie po głowie mówiąc “Chłopaczku, zrób mi przejście”. Potem nie chciałem dać umyć głowy, której dotykał taki bohater. Z harcerskich przygód głęboko w pamięci utkwiły mi spływy tratwami do Morza Czarnego. Razem z drużyną kupowaliśmy od leśniczego w Karpatach Wschodnich kilka bali drewna. Na nich budowaliśmy szałas z tarcicy i płynęliśmy Dunajem. Na wybrzeżu sprzedawaliśmy drewno i mieliśmy za co wrócić do domu. Ej, to były czasy. Człowiek łowił pstrągi, manewrował tym drągiem co za ster i wiosło robił - rozmarzył się pan Bogusław. - Również w Karpatach odkrywaliśmy ślady starożytnej kultury Daków. Nauczyliśmy się zbierać złoto. Dawni mieszkańcy tamtych terenów wydobywali maleńkie okruchy kładąc na dnie potoków nie wygarbowane skóry baranie, tak zwane runo.

- Stąd powiedzenie o złotym runie? - dopytywała się dziewczyna.

- Może i tak. Złoto cięższe od piasku zaplątywało się w sierść. Potem wystarczyło skóry wysuszyć i wytrząsnąć złote okruszki. Kilka dni spędzonych na takim zbieractwie zwracało z nawiązką koszty wyprawy. W czasie wojny polsko-bolszewickiej przed naszym domem stała barykada. Jej obrona trwała trzy dni. Później do miasta wkroczyli kawalerzyści Budionnego. Po kilku dniach Rosjanie uciekali w samych kalesonach przed polską odsieczą. Po odejściu okupantów zostało mnóstwo broni. Nawet mali chłopcy chodzili do szkoły z rewolwerami w kieszeniach. Jak zwykle młodzieńcy zabawiali się wrzucaniem amunicji do ognisk. W czasie takich zabaw jeden z chłopców zginął. A wiecie, kto mnie uczył polskiego? - zapytał nagle dziadek.

Zasłuchani w jego opowieść nie potrafiliśmy wydobyć z siebie słowa.

- Na polski przychodził do nas Bolesław Leśmian. Kazał wszystkim na głos czytać “Iliadę”. Sprowadzał do szkoły innych poetów z grupy poetyckiej “Skamandra”. Przychodzili Młodożeniec, Lechoń, Wierzyński i Żeromski. Ten ostatni próbował dzieciakom czytać “Popioły”. Szło mu to bardzo nieskładnie. W pamięci mam też nauczyciela łaciny o nazwisku Englert, dziadka znanego aktora.

Pan Bogusław zaczął pięknie deklamować fragmenty wojennych wspomnień Cezara najczystszą łaciną.

- Znajomość łaciny przydała się także w czasie wypraw na tereny dawnych Daków. Językiem starych górali była właśnie nieco zmodyfikowana łacina. Pamiętam jeszcze swoją wyprawę kajakiem na Bałtyk. Będąc w czasie wakacji u swojego wuja, instruktora w szkole orląt w Dęblinie, dużo czasu spędzałem w kajaku. Pewnego dnia na lotnisku doszło do wypadku. Samolot miał złamane skrzydło. Wuj spytał mnie, czy nie spróbowałbym zrobić sobie łódki z drewnianych i brezentowych elementów samolotu. Zrobiłem sobie kajak, namówiłem na wyprawę nauczyciela wychowania fizycznego z gimnazjum i we dwóch wybraliśmy się kajakiem Wisłą na Bałtyk. Plonem podróży była książka i nagroda literacka przyznana przez rząd II RP. Z gratulacjami do mojej mamy przyszedł nawet polonista z gimnazjum, który wcześniej wzywał ją do siebie i mówił: “Z tego chłopaka nic nie będzie. Nadaje się tylko do szewca”.

- I co, został pan pisarzem? - zapytała Zosia.

- Po skończeniu gimnazjum w 1931 roku zostałem wcielony do wojska, do ułanów. Później ukończyłem studia i otrzymałem dyplom biologa. Jeszcze przed wojną odbyłem kilka podróży za koło polarne, na Grenlandię. W 1939 roku walczyłem na wschodniej granicy Polski, a po ustaniu walk musiałem ukrywać się i przed NKWD, i przed gestapo. Uciekłem do Warszawy, gdzie wstąpiłem do 7. pułku AK w Mińsku Mazowieckim. Zostałem skierowany do pracy w leśnictwie Chrzęsno niedaleko Tłuszcza. Codziennie przechodziłem koło rabatki uwiecznionej na obrazie Podkowińskiego “Dzieci w ogrodzie”, znajdującej się w ogrodach hrabiny Wincentyny Karskiej. We dworze wszyscy pracownicy byli zakamuflowanymi członkami AK. Do mojego lasu na szkolenia przychodzili chłopcy ze sławnych batalionów “Parasol” i “Zośka”. Uczyli się tam strzelać, składać i smarować broń oraz podkładać ładunki wybuchowe. Pewnej nocy do leśniczówki razem z innymi przyszedł Krzysztof Kamil Baczyński. Nauczyłem go odbezpieczać granat. Dziesięć lat po wojnie dowiedziałem się, że to był poeta. W tym samym lesie przyjmowaliśmy zrzuty broni i cichociemnych. Za dolary dostarczane przez aliantów można było wykupić więźniów i nabyć broń od przekupnych Niemców. Po naszych akcjach Niemcy nie przeprowadzali akcji odwetowych, bo nasi ludzie z AK podawali się za oddział partyzantów rosyjskich.

- A co pan czuł strzelając do Niemców? - niespodziewanie wypaliła Zosia.

- Czułem się okropnie. Gdy po wojnie zobaczyłem ogrom zniszczeń spowodowanych przez Niemców myślałem, że z każdego powinno się drzeć skórę i sypać solą. Jednak gdy przyjechałem do Gdańska jako inspektor do spraw przesiedleńców wtedy poznałem drugą stronę medalu. W jednej z piwnic mieszkała trzydziestokilkuletnia żona majora SS. Razem z dwójką dzieci żywiła się surowymi obierkami. Gdy zobaczyła grupę uzbrojonych Polaków powiedziała, że nie przeżyje kolejnych gwałtów, a wcześniej kilka razy zgwałcili ją Rosjanie. Poczułem się wtedy tak, jakby ktoś dał mi w twarz jako człowiekowi - mówił pan Bogusław. - Chyba zwycięzca nie ma litości - dodał.

Zapadło kłopotliwe milczenie.

- A co było dalej? Nie musiał pan uciekać przed Urzędem Bezpieczeństwa? Wtedy szukano byłych partyzantów - zapytałem.

- Tak. Żołnierze AK musieli uciekać przed UB i najczęściej starali się ukryć gdzieś na Ziemiach Odzyskanych. Ja trafiłem do Giżycka. Tutaj poznałem starego Mazura o nazwisku Daniel, który mieszkał w domku nad Kanałem Łuczańskim. Pewnego wieczora pokazał mi stare zdjęcie z okresu pierwszej wojny światowej zrobione w Twierdzy Boyen. Na fotografii widać było stary samochód i kilku mężczyzn w charakterystycznych pruskich hełmach. “Ten to cesarz, ten to Hindenburg, a tamten wartownik koło bramy to ja” - opowiadał mi stary Mazur.

- A czy ta forteca kryje jakieś tajemnice? - dopytywałem się.

- Raczej nie - odpowiedział staruszek.

Widziałem, że nie chce powiedzieć wszystkiego co wie. Pożegnaliśmy się i wróciliśmy do punktu wyjścia, czyli do Bramy Giżyckiej. Stanęliśmy przed ogromną mapą twierdzy. Wyjąłem przewodnik. Rozpoczęliśmy spacer po murach, a ja czytałem:

- Wojny napoleońskie dowiodły, jak wielkie znaczenie ma Giżycko leżące na przesmyku pomiędzy jeziorami Niegocin i Kisajno. Jednak decyzja o budowie twierdzy zapadła dopiero 5 kwietnia 1843 roku. Kamień węgielny położono 4 kwietnia 1844 roku, a w uroczystościach brał udział radca królewski i minister wojny Herman von Boyen. Stąd i nazwa twierdzy. Nie nudzę cię, Zosiu?

- Wujku, powiedz czemu ona ma taki dziwaczny kształt, jakby siedmiokątnej gwiazdy - odpowiedziała patrząc na plan.

- Twórcom twierdzy chodziło o wysunięcie stanowisk artylerii jak najdalej w pole, w kierunku przeciwnika. Stąd te wysunięte kaponiery do obrony w dwóch kierunkach i kojce do obrony rowu. Labirynt stworzony przez przejścia pod wałami, zwane poternami, wysokie raweliny, czyli wały, z których można prowadzić ostrzał przedpola, donżony, fosa i nie kończący się mur ze strzelnicami, tak zwany mur Carnota, to wszystko pozwalało długo się bronić. Zaostrzony kształt wysuniętych elementów fortyfikacji wynikał jeszcze z przeszłości. Chodziło o rozbicie zwartych szeregów atakujących warownię - wyjaśniłem.

- Ale przecież twierdza wybudowana była w połowie ubiegłego wieku. Po kilku latach musiała być już przestarzała.

- Masz rację, Zosiu. Wielokrotnie ją unowocześniano. Pod koniec ubiegłego i na początku tego wieku zaczęto wzmacniać stropy betonem. Strzelnice w fortyfikacjach przystosowano do zamontowania tam działek. Najciekawsze są jednak stalowe kopuły obserwacyjne, z których można było kierować ogniem artylerii.

Weszliśmy na wały i z góry patrzyliśmy na mur. Potem poszliśmy w stronę Bramy Kętrzyńskiej.

- Wujku, czego właściwie szukamy? - zapytała Zosia.

Nie od razu odpowiedziałem. Paręset metrów od nas siedział na wale ten facet od rudego psa. Palił papierosa i obserwował coś przez lornetkę. Przez jakiś czas patrzył także na nas.

- Szczerze powiem, że nie wiem - mówiłem wzruszając ramionami. - Jedno co wiemy, że ktoś zabił kuriera przewożącego coś bardzo ważnego. Bo po co robić tyle zachodu z zasadzką? Mamy szyfr: “F.B. l > B.L.”, w którym można odgadnąć znaczenie tylko owych F.B., czyli Frank Below. Reszta może oznaczać, że coś dał osobie o inicjałach B.L.

Minęliśmy resztki pancernej kopuły obserwacyjnej, schowki na amunicję do ciężkiej artylerii stojącej na wałach i powoli dochodziliśmy do miejsca wczorajszej zasadzki Batury.

- Znów jesteśmy przy domku tego staruszka - zauważyła Zosia. - Czy to coś ma jakąś nazwę? - zapytała.

Spojrzałem na mapę i olśniło mnie.

- Zosiu, jesteś genialna - mówiłem ściskając ją. Jakaś para starszych ludzi dostojnie przechodzących obok nas podejrzliwie patrzyła na mnie. Słyszałem, jak pani szeptała do swojego męża: “Taka młoda...”

- Niech wujek mnie puści i powie, o co chodzi - Zosia wydostała się z moich objęć.

- Jesteśmy w bastionie Ludwig, to jedno z imion von Boyena. Nasze F.B. to nie Frank Below, tylko Feste Boyen, czyli niemiecka nazwa warowni w Giżycku. W Pacanowie kozy kują, a Paweł Daniec powinien tam pójść zrobić coś z tym zakutym łbem. To tutaj wczoraj wieczorem napadł mnie Batura. On od razu wiedział, o co chodzi. Tutaj szukał skrytki Belowa. Chodźmy na dół - pociągnąłem Zosię.

Zeszliśmy do poterny, czyli przejścia pod wałami. Wchodziłem tam czując pewien niepokój. Po obu stronach mieliśmy schowki na amunicję. Wyszliśmy na dziedziniec kaponiery. Na wprost mieliśmy wejście. Znaleźliśmy się w dwukondygnacyjnej kaponierze.

- Zosiu, nie mam latarki, więc stąpaj ostrożnie i rozglądaj się jedynie, czy nie ma gdzieś świeżych dziur - powiedziałem do niej, zanim zniknęła mi za zakrętem.

Po chwili zeszliśmy krętymi schodami do dolnych pomieszczeń. Resztki światła wchodziły do środka przez strzelnice. Do nich pod koniec ubiegłego wieku mocowano karabiny maszynowe. Później sprawdziliśmy jeszcze inne pomieszczenia kaponiery, w tym poniemieckie toalety. Dochodziłem do wniosku, że bez latarki się nie obędziemy. Wyszliśmy na światło słoneczne. Staliśmy lekko oślepieni.

- Ufff! Strasznie tam było - stwierdziła Zosia.

Skinąłem głową. Nigdzie nie było widać śladów kucia, co znaczyło, że Batura nie zdążył jeszcze spenetrować tego bastionu. Zobaczyłem go, jak zakradł się tu zapewne po raz pierwszy.

- Niech pan pokaże mapę. Może jeszcze coś w tej twierdzy może być owym B.L.? - poprosiła Zosia.

Po chwili zaczęła chichotać.

- Mamy jeszcze bastion Leopold do sprawdzenia - powiedziała.

Uderzyłem się otwartą dłonią w czoło. Przecież to tam, na sąsiednim bastionie siedział facet z psem. Szybko zerwałem się z miejsca i wbiegłem na wał. Zosia biegła za mną. Na bastionie nie było już nikogo. Po chwili byłem już na wale nad bastionem Leopold. Oboje zeszliśmy w dół i znowu zaczęliśmy żmudną penetrację murów i pomieszczeń. Spędziliśmy w ten sposób kolejną godzinę. Zasiedliśmy na szczycie bastionu, gdzie widziałem gościa z psem. Moja dłoń w trawie przypadkiem natknęła się na zmiażdżony butem niedopałek znanej i drogiej marki. Schowałem go do koperty. Zosia zrobiła parę kroków dalej i nagle pochyliła się nad paleniskiem, którego chyba od lat używa tutejsza młodzież. Po chwili przyniosła mi do pokazania kartki papieru formatu bloku rysunkowego. Były trochę nadpalone. Przedstawiały widok na różne części twierdzy. Widać było, że rysownik, podejrzewałem, iż był to człowiek z rudym psem, wyrysował wszystkie bastiony i podpisał: Ludwig, Leopold, Hermann, Schwere, Recht i Licht. Serce zabiło mi żywiej.

- Mamy trzecie B.L., biegiem do bastionu Światło. Ale ze mnie ciołek. Przecież Below używał niemieckich nazw - krzyczałem i popychałem Zosię.

W oddali słychać było zbliżającą się burzę. Ja jednak gnałem jak mogłem najszybciej. Zastanawiałem się, kim jest facet z psem. Widać, że on też interesował się ta niezwykłą historią. Kto wie, mógł być pomocnikiem Batury.

Biegliśmy po wale, nad Bramą Kętrzyńską, przez bastion Hermann. Stanąłem na szczycie bastionu Światło. Rozglądałem się na boki. Zosia stanęła obok mnie. Zaczęliśmy zwiedzać zabudowania, ukryte w wale schrony pogotowia bojowego, prochownię wojenną. Najpierw sprawdziliśmy kojec, potem przeszliśmy do kazamatów. Przedzieraliśmy się przez trawy i pokrzywy po pas.

- Wujku, może “1 > “ nie znaczy, że Below coś dał, tylko oznacza konkretne miejsce? - mówiła zdyszana Zosia. - Cały ten szyfr jest jak konkretny adres. Niech wujek popatrzy, to mogłoby brzmieć mniej więcej tak: Twierdza Boyen, “l >”, Bastion Ludwig, Leopold lub Licht.

- Masz rację, Zosiu. Musiała być to jednak konkretna wskazówka dla kuzyna Belowa. Musiało to być na tyle zrozumiałe, żeby Nikolas Below, adiutant Hitlera, od razu wiedział, gdzie szukać skrytki.

- Może ten znaczek to kierunek, w którym trzeba iść lub jest to oznaczenie kąta? - myślała na głos Zosia.

Słuchałem jej pomysłów i nagle przyśpieszyłem. Może “ 1 > B.L.” oznaczało: “link”, czyli lewy kąt bastionu Licht. Znaleźliśmy się w kazamacie. Na prawo, na końcu sali znajdowały się schody w dół. Nie wiem, dlaczego od razu ruszyliśmy w ich stronę. Na dworze zrobiło się ciemno, nagłe rozszalała się burza. Pioruny z niezwykłą gwałtownością zaczęły bić w okoliczne lasy. Schodziliśmy, a upiorne wnętrze kazamatów co chwila rozświetlały błyskawice. Sklepienie miało łukowaty kształt. Po bokach znajdowały się wnęki. Po lewej na działa, po prawej na amunicję. Ostrożnie rozglądaliśmy się na boki.

Schodziliśmy po schodach trzymając się za ręce. Na dole stanęliśmy w obliczu nieprzeniknionych ciemności. Na podłodze leżało kilka szczap drewna. Wyjąłem z kieszeni zapałki. Owinąłem jeden z końców kija resztkami gazety z podłogi i podpaliłem. Przez niecałą minutę mieliśmy łuczywo.

Po lewej znajdowały się trzy wnęki ze strzelnicami na działa, a po prawej trzy na amunicję. Na wprost nas było wejście do pomieszczenia zakończonego solidnym murem z kamienia. W ciemnościach rozjaśnianych wątłym światłem naszego łuczywa i błyskawic to wszystko wyglądało jak scenografia do horroru. Nagle zobaczyłem tuż przy wejściu do tamtego pomieszczenia wielką dziurę wykutą w podłodze. Brakowało sześciu kafelków. W piasku był jeszcze odcisk czegoś podobnego do koperty.

- Tutaj są wojskowe latryny - powiedziała Zosia zapuszczając się odważnie dalej. - Uwaga! Wujku! - usłyszałem jej krzyk.

Z owej pruskiej toalety nagle wypadły dwie zamaskowane postacie. Jedna, tradycyjnie już zaświeciła mi latarką halogenową po oczach. Drugi napastnik wykopał mi z dłoni łuczywo. Zapadły ciemności. Widziałem tylko krążki - efekt zaświecenia mi po oczach silnym strumieniem światła. Lekko zataczając się ruszyłem w pościg. Za mną po omacku biegła Zosia.

Uciekinierzy na górze rozdzielili się. Jeden ruszył na sam koniec pomieszczenia, drugi - szczuplejszy - wypadł przez drzwi wejściowe.

- Zosia! Zobacz, dokąd tamten biegnie - krzyknąłem wskazując szczupłego.

Mój człowiek zbliżył się do zniszczonego przez wandali otworu strzelniczego. Był on na tyle poszerzony, że dorosły mężczyzna mógł się tamtędy przecisnąć. To właśnie zrobił uciekinier. Wyjrzałem za nim. Musiał być wysportowany. Do ziemi brakowało chyba sześciu metrów, gdy skakał trzymając się rękoma resztek murów. Postanowiłem pójść w jego ślady. Widziałem, że odbiegł już na jakieś dwadzieścia metrów.

Przecisnąłem się, zawisłem z wyciągniętymi rękoma, zebrałem siły, gdy usłyszałem plusk i okrzyk Zosi. Nie pozostało mi nic innego, jak spaść te sześć metrów. Zetknięcie z ziemią było bolesne. Natychmiast przetoczyłem się na bok, żeby nie uderzyć kolanami w swoją szczękę. Widziałem, że z bramy wypadła druga ubrana na czarno postać. Obaj uciekinierzy natychmiast zniknęli mi z oczu w gęstniejącym mroku. Burza przybierała na sile.

Pobiegłem do bramy. To Zosia nie dała rady przebiec po moście uchylnym i wpadła do mętnej wody - resztki fosy warowni.

- Idź naokoło do schroniska, osusz się, ja może znajdę jeszcze jakieś ich ślady - powiedziałem do niej, gdy zobaczyłem, że jest mokra.

- Wujku, biegłam za nim, a on jakby znał doskonale twierdzę. Wbiegł w jakiś tunel, potem zeskoczył w bok i byliśmy w ogromnym pomieszczeniu. Jedno skrzydło wielkiej bramy było otwarte. Dalej było coś podobnego do mostu zwodzonego, jak wielka huśtawka -relacjonowała Zosia. - Gdy wbiegłam na deski, ten już zbiegł, a ja przeważyłam swoim ciężarem pomost i wpadłam do wody. On tylko poświecił mi, żebym wyszła z wody i uciekł.

- Dżentelmen - mruknąłem ze złością. W tych ciemnościach nie widziałem własnej dłoni. Nie było szans na znalezienie uciekinierów.

Nagle z dachu kazamatów bastionu Recht zaświecił mocny reflektor, który poświecił na prawo od nas. Na tle krzaków widać było dwóch ludzi ubranych na czarno. Jeden trzymał dłoń przytkniętą do ucha. Natychmiast ruszyłem w ich stronę. Oni zaczęli uciekać. Nasz tajemniczy sprzymierzeniec cały czas utrzymywał ich w świetle swojej latarki. Potem i nas, i ich pochłonął las pomiędzy murami twierdzy a jeziorem Niegocin.

ROZDZIAŁ PIĄTY

KONTYNUUJEMY POŚCIG • JACHT CZEKAJĄCY NA UCIEKINIERÓW • POMOC Z “OGARKA” • BEZ STERU NIE MA ŻEGLOWANIA • WPROWADZAM KOMPANÓW W TEMAT • ADOLF HITLER - SPRYCIARZ CZY SZCZĘŚCIARZ? • DLACZEGO FRANK BELOW MUSIAŁ ZGINĄĆ?

Biegliśmy przez gęste leszczyny. Było ciemno i mogliśmy jedynie kierować się słuchem. Co parę sekund zatrzymywałem się, żeby nasłuchiwać, dokąd biegną tamci ludzie. Szansę na usłyszenie czegokolwiek mieliśmy niewielkie, bo padał silny deszcz. Jego szum zamieniał otoczenie w jeden wielki odmęt szumów. Krople deszczu uderzające o liście i ziemię zagłuszały wszystko. Do tego dochodziły częste grzmoty. Jednak co jakiś czas słyszałem odległy od nas o jakieś pięćdziesiąt metrów łomot łamanych gałęzi. Uciekinierzy nie przejmowali się zbytnio gałęziami i chyba biegli prosto, w sobie tylko znanym kierunku. Domyślałem się, że uciekali w stronę brzegów jeziora Niegocin. Być może chcieli dostać się do ścieżki biegnącej wzdłuż torów. Tam pewnie chcieli rozdzielić się i jeden miał pobiec w stronę Giżycka, a drugi do Wilkas.

Powoli doskwierało mi zmęczenie. Powietrze mimo deszczu było jeszcze parne. Oboje byliśmy mokrzy nie tyle od wody z nieba, ile od tej z mokrych liści. Nasze gumowe deszczaki skutecznie chroniły nas przed strugami lejącymi się z nieba. Wciąż otaczały nas chmary komarów. Po chwili jednak ulewa była tak silna, że przegoniła krwiopijców, a my zachłystywaliśmy się wodą. Myślałem, żeby się wycofać, jednak dopadliśmy do ścieżyny zrobionej przez naszych dwóch zamaskowanych ludzi. Teraz biegło się łatwiej.

- Niech to! - krzyknęła Zosia.

Obróciłem się błyskawicznie. Dziewczyna stała w wodzie sięgającej jej do połowy łydek. Spojrzałem w dół. Moje stopy także były pod wodą. Znaleźliśmy się w rozlewisku, a przed nami były tory. Powoli przedzieraliśmy się do nasypu kolejowego.

- Patrz, wujku! - usłyszałem przez ścianę deszczu.

Popatrzyłem w kierunku wskazanym przez Zosię. Po płytkiej wodzie do jachtu czekającego o czterdzieści metrów od brzegu przedzierały się dwie czarne postacie. Pobiegłem nad jezioro, żeby chociaż zobaczyć, co to za jacht. Była to ogromna, prawie ośmiometrowa łajba. Jej nazwy nie mogłem dojrzeć. Stałem na brzegu i kląłem w duchu. Wiedziałem, że Batura ucieka ze wskazówkami Franka Belowa. Znalazłem się w punkcie wyjścia. Nie miałem szans, chyba że siłą odebrałbym przeciwnikowi zawartość schowka z twierdzy.

Koło mnie stała smutna Zosia. Chyba wiedziała, co czuję.

- I co, będziecie tak stać do rana? - nagle usłyszałem i poczułem na plecach solidne uderzenie ciężkiej łapy. Obejrzałem się. Za nami stał Czesio. Mimo ulewy uśmiechał się od ucha do ucha.

- Gdzieś tu macie łajbę? - szybko zapytałem.

- Sto metrów stąd - odpowiedział.

- Musicie mi pomóc - powiedziałem i ruszyłem we wskazanym przez Czesia kierunku.

- Co wujek chce zrobić? - zapytała Zosia.

- Jeszcze nie wiem. Może pościg, abordaż, odebranie skarbu. Może tylko spojrzę Baturze w oczy. Chcę wiedzieć, kto mu pomaga, to może być jego słaby punkt, a nasza szansa - odpowiedziałem patrząc w stronę oddalającego się od brzegu jachtu.

Na “Ogarku” siedział Piotrek. Właściwie to półleżał w kokpicie zakrytym tropikiem od namiotu. Gdy mnie zobaczył uśmiechnął się.

- Będziemy regatować - powiedziałem do niego.

Zosię zapędziłem do obserwowania przez lornetkę jachtu uciekinierów. We trzech przygotowaliśmy “Ogarka” do pościgu. W tym czasie przestało lać. Nadal wiał silny wiatr. Postawiliśmy foka oraz sklarowanego grota. Z czteroosobową załogą ciężko byłoby Orionem osiągnąć doskonałe wyniki, bo łódka byłaby za ciężka. W taką pogodę mogliśmy jednak balastując płynąć szybko i ostro pod wiatr.

Gdy tylko wypłynęliśmy na jezioro jacht uciekinierów zrobił zwrot i skierował się do brzegu, w stronę Giżycka. Wiało z południowego wschodu. Oni płynęli z wiatrem, my półwiatrem. Po kilku minutach z ich jachtu ktoś wyskoczył do wody i brodząc po pas szedł w stronę lądu.

- Na jachcie został Batura z tym drugim - zameldowała Zosia cały czas patrząca przez lornetkę.

Jego łajba znowu zrobiła zwrot i popłynęła na pełne wody jeziora.

On miał tylko zrefowanego grota, a my oba żagle, więc mieliśmy takie same powierzchnie żagli. On miał jednak lepszy kadłub wykonany według najnowszych technologii. Dziób jego łodzi był prosty, a nie skośny. Obecnie szkutnicy robią takie, bo żaglówka płynie szybciej, gdy ma dłuższą linie wodną.

- Panienka szczęka zębami - zauważył Czesio.

- Wejdź do kajuty - powiedziałem do Zosi.

Zostaliśmy we trzech w kokpicie. Czesio dzierżył ster, Piotrek trzymał szoty grota, a ja foka. Chłopaki ubrali sztormiaki, ja jednak miałem na sobie dżinsy i deszczak. Przy wysokiej fali uderzającej w dziób byłem po prostu zalewany wodą.

Zaczął się wyścig z Baturą. On miał lepszy jacht, płynął szybko bejdewindem. My dzięki fokowi również mogliśmy płynąć ostro. Wiał wiatr dochodzący do szóstki w szkwałach. Wtedy razem z Piotrkiem zahaczaliśmy stopy o pasy balastowe umieszczone przez chłopaków w kokpicie. Gdy tak wisieliśmy nad wodą to ja, siedzący najbliżej dziobu, zbierałem na siebie wszystkie fale. Miałem już dość tego regatowania. Gdy odwracałem głowę od kolejnej fali zobaczyłem, że z Giżycka wypływa łódź motorowa inspektoratu żeglugi. Chcieli nas zawrócić do brzegu, bo pływanie przy takiej pogodzie na części akwenów jest zabronione.

- Ucieka do Rydzewa - krzyknął Piotrek.

My gnaliśmy za nim. Z każdą minutą zbliżaliśmy się do niego.

- Za nami płynie motorówka z inspektoratu - powiedziałem do chłopaków.

Gdy patrzyłem w stronę łajby Batury w kokpicie usłyszałem cichy brzęk, a potem przekleństwa Czesia i Piotrka. Szybko spojrzałem w ich stronę. Czesio trzymał rumpel między nogami i stał schylony. Piotrek pognał na drugą burtę i łapał szoty grota. Cała talia wyrwała się z podłogi razem ze specjalnym zamocowaniem.

- Wiś dalej i trzymaj foka! - krzyczał Czesio.

Gdybym przestał balastować i trzymać foka, to stracilibyśmy prędkość, a przy tak wysokiej fali i miotającym się we wszystkich kierunkach grocie, moglibyśmy się nawet wywrócić. Wisiałem więc dalej co rusz zalewany falami. W tym czasie Piotrek złapał talię grota i podał ją Czesiowi.

- Piotrek! Krawatkami zamocuj szoty do listewek grettingu - Czesio wydawał rozkazy.

Trwało to może pół minuty, lecz w tym czasie jacht Batury zniknął już za zakrętem, gdy wpłynął na jezioro Boczne.

- Czesiu, pamiętaj o schabowym! - krzyknąłem do sternika.

On tylko kiwnął głową. Właśnie przy wejściu z jeziora Bocznego na Niegocin kiedyś wpłynęliśmy na mieliznę. Zdarzyło się to w porze obiadowej, gdy wszyscy trzej jedliśmy obiad. Wiał tak słaby wiatr, że posiłek zrobiliśmy nie zatrzymując się przy brzegu. Czesio podał wtedy schabowe. Zajadaliśmy się nimi. Szoty zaknagowaliśmy, a Czesio jedną ręką jadł, a drugą sterował. Zjedliśmy i leżeliśmy leniwie w kokpicie wystawiając pełne brzuszyska do słońca. Zaczęliśmy nawet wymieniać uwagi na temat słabego wiatru i naszej powolnej żeglugi. Wtedy koło nas powoli przepłynęły trzy jachty. Załoga jednego z nich zaproponowała nam swoją pomoc. Nie wiedzieliśmy, o co im chodzi, więc grzecznie odmówiliśmy. W końcu Piotrek postanowił wykąpać się. Wyskoczył za burtę i stanął w wodzie po kostki. Koło rufy przeszły dwa łabędzie z młodymi. Wtedy dopiero zobaczyliśmy, że siedzimy na mieliźnie.

Czesio ominął niebezpieczne miejsce.

- Uwaga, idzie szkwał waszego życia! - ostrzegł Czesio.

Wszyscy trzej wychyliliśmy się za burtę, a Zosia z kabiny podniosła krzyk. Za naszą rufą usłyszeliśmy cichy brzdęk. Czesio kilka razy szybko acz delikatnie ruszył rumplem.

- Nie mamy steru! - krzyknął.

Piotrek puścił szoty grota, a ja foka. Mogliśmy co prawda próbować sterować samymi żaglami, ale takie zabawy można urządzać tylko przy słabym wietrze, na dobrym jachcie.

- Paweł! Rzuć kotwicę - powiedział Czesio.

Poszedłem na dziób do forpika po kotwicę. Piotrek i Czesio wychylili się za rufę, żeby ocenić zniszczenia steru. Okazało się, że pękł pręt łączący ster z rufą jachtu. Piotrek szybko wbiegł do kabiny i zaczął szukać zapasowego, a ja zrzucałem żagle.

- Życie wam niemiłe? - padło nagle pytanie. Głos wzmocniony przez megafon usłyszeli chyba wszyscy w promieniu kilometra. Aż podskoczyłem, tak mnie to zaskoczyło. Mało nie wypadłem za burtę.

Za nami na fali bujała się motorówka z czwórką inspektorów.

- Odholować was do brzegu? - zapytał ten sam człowiek, gdy pokazaliśmy mu oderwany ster.

Przecząco pokręciliśmy głowami. Do brzegu mieliśmy jakieś dwadzieścia metrów. Naprawa mogła zająć kilka minut, które mogliśmy jeszcze spędzić na wodzie tym bardziej, że pogoda zaczęła się poprawiać. Motorówka zawróciła do Giżycka po spisaniu danych jachtu i sprawdzenia uprawnień żeglarskich Czesia oraz sprzętu ratunkowego na naszej łodzi.

Piotrek w końcu znalazł pręt i umocowaliśmy ster. Na samym tylko foku dobrnęliśmy do brzegu. Czesio jeszcze raz obejrzał ster. Okazało się, że również jarzmo steru było przegniłe i ledwo trzymało się kupy. Przy półwyspie, do którego przybiliśmy, stało już mnóstwo jachtów. Postanowiliśmy popłynąć aż na jezioro Jagodne i tam skryć się na zatoce zwanej Kulą. Był już późny wieczór, gdy przybiliśmy do maleńkiego pomostu w zatoce. We czwórkę usiedliśmy w kokpicie zmęczeni. Ramiona nam oklapły, a woda spływała z przemoczonych ciuchów.

- Należą nam się chyba wyjaśnienia - stwierdził Czesio patrząc na mnie.

- Może po kolacji i zmianie ubrania? - zaproponowałem.

Najpierw przebrała się Zosia, potem my. Dziewczyna siedziała skulona w kącie kabiny zawinięta w koc i śpiwór. My robiliśmy kanapki na kolację. W końcu zasiedliśmy wokół improwizowanego stołu ze stosem kanapek i wielkimi kubkami mocnej herbaty w trochę przemarzniętych dłoniach. Cała trójka znacząco spojrzała na mnie.

- W przeddzień Zielonych Świątek 1942 roku w miasteczku Sigtuna w Szwajcarii spotkało się dwóch mężczyzn. Jeden z nich, Niemiec, był tajnym agentem. Obaj byli duchownymi protestanckimi - zacząłem opowiadanie. - Właśnie oni stwierdzili, że można by zainspirować rewoltę przeciwko Hitlerowi. Na początek mieliby wystąpić Himmler i radykalne elementy SS. Zaraz potem wojsko dokonałoby kolejnego zamachu stanu likwidując partię nazistowską, SS i gestapo. Niemcy wycofaliby się z terenów okupowanych. Plany te przedstawiono angielskiemu biskupowi. Wizja ta została chłodno przyjęta przez władze w Londynie. Ruch oporu w niemieckiej armii rodził się bardzo powoli. Po pierwszych sukcesach naród niemiecki był zafascynowany swoim wodzem. Generałowie przyjęli pozycje wyczekujące, gdyż nigdy nie byli pewni, czy otrzymają nagrody, awanse na feldmarszałków, czy też zostaną zwolnieni za brak kompetencji.

- Łaska pańska na pstrym koniu jeździ - rzekł filozoficznie Czesio.

- Po wybuchu wojny Hans Oster, szef sztabu Abwehry, czyli wywiadu wojskowego, zatrudnił Josefa Miillera, katolika i przyjaciela kardynała z Monachium. Przez niego przekazano papieżowi Piusowi XII propozycję pośredniczenia między spiskowcami w Niemczech a rządem w Londynie. Pius XII zgodził się. Oster czym prędzej zaczął zachęcać naczelne dowództwo armii do zamachu na Hitlera. “To byłaby zdrada stanu. Byłoby to działanie przeciw narodowi niemieckiemu” - oświadczył Walther von Brauchitsch, były naczelny dowódca wojsk lądowych. “Złamania przysięgi złożonej Fuhrerowi nie potrafiłbym w żaden sposób usprawiedliwić” - odpowiedział Franz Halder, szef sztabu generalnego.

- Słyszałam, że wcześniej już próbowano zabić Hitlera - wtrąciła Zosia.

- Dobrze słyszałaś. Powszechnie uważa się, że generał pułkownik Ludwig Beck przeciwstawiając się Hitlerowi w czasie kryzysu monachijskiego mógł doprowadzić do jego obalenia przez wojsko. Potrzebne było jednak poparcie rządów Francji i Anglii. Jak wiesz z lekcji historii, oba mocarstwa uległy presji Hitlera. W nazistowskich Niemczech jedyną siłą zdolną do obalenia Adolfa Hitlera była armia. NSDAP skutecznie przeprowadziła czystki wśród innych partii politycznych, w związkach zawodowych, w środowiskach intelektualistów. Żołnierze przez jakiś czas czuli się związani tekstem nowej przysięgi, w której przysięgali wierność Fuhrerowi. Pierwszym oficerem, który myślał o próbie zgładzenia Hitlera, był generał Hans Oster. Razem z Canarisem, szefem Abwehry, wciągnęli do spisku generała Ludwiga Becka, a miało to miejsce w styczniu i lutym 1938 roku. W tym samym roku powstał pierwszy plan wojskowego puczu. Plan zakładał odcięcie przez pierwszą lekką dywizję z Turyngii budynku kancelarii Trzeciej Rzeszy i pojmanie Hitlera. Zapewniono sobie neutralność policji i zaplanowano obronę przed interwencją garnizonu SS z Monachium. Problemem stało się, co zrobić z Hitlerem po zamachu stanu. Myślano nawet o procesie. Hans Oster podjął sam decyzję i wyznaczył grupę oficerów pod dowództwem Friedricha Heinza, weterana Freikorpsu, która miała zaaranżować zamieszanie, w czasie którego nastąpiłaby “przypadkowa” śmierć Hitlera. Planu nie zrealizowano, gdyż spiskowcy chcieli nawiązać kontakty z Brytyjczykami i zapewnić sobie ich poparcie. W tym czasie Anglia postanowiła bronić pokoju w Europie za wszelką cenę, nawet za cenę zajęcia przez Niemców Czechosłowacji.

- Sławna angielska polityka równowagi politycznej w Europie poniosła fiasko - wtrącił Piotrek.

- Zamachowcy postanowili zorganizować następny atak w listopadzie 1939 roku. Ericha Kordta, pracownika niemieckiego MSZ, który miał ułatwiony dostęp do Hitlera, wytypowano do podłożenia bomby. Został nawet przez Canarisa wysłany na specjalny kurs w obozie treningowym Abwehry nad jeziorem Quenz koło Brandenburga. Jednak ubiegł ich Georg Elser, który działając w pojedynkę 8 listopada wysadził w powietrze monachijską piwiarnię. Stolarz sam skonstruował bombę (pracował w fabryce broni), umieścił ją w filarze i nastawił zapalnik. Przygotowania trwały blisko rok. Ładunek miał wybuchnąć w czasie przemówienia Hitlera. Ten jednak raptem skończył mowę i wyszedł z budynku. Zaraz potem nastąpił wybuch.

- Miał wiele szczęścia - powiedział Czesio. - Tak bywa z tymi szalonymi dyktatorami. Mają jakiś szósty zmysł do wykrywania pułapek.

- Nie inaczej było przy kolejnych próbach zamachu - mówiłem dalej. - Zamach zaplanowany na 21 kwietnia 1942 roku w berlińskim muzeum wojskowym, nie odbył się, gdyż Hitler nie przybył. Próbę zabicia Hitlera podjęto w marcu 1943 roku. W spisek zaangażowali się oficerowie sztabu Grupy Armii “Środek”. Zaplanowali wszystko biorąc pod uwagę środki bezpieczeństwa podejmowane przez ochronę Hitlera. Jego trzy oficjalne limuzyny miały wzmocnioną karoserię, kuloodporne szyby, futerały na rewolwery ukryte w drzwiach. “Kondory”, którymi latał przywódca Trzeciej Rzeszy, miały grube ścianki oddzielające jego pomieszczenie od reszty samolotu, a fotel mógł katapultować. Wódz nosił także kulodoporną kamizelkę, a czapka miała wbudowana metalową płytkę. Inicjatorem akcji był pułkownik Henning von Tresckow. Najpierw chciał, żeby Hitlera zastrzelić, a egzekucję miało wykonać kilku oficerów. Plan ten jednak okazał się nierealny. Postanowiono podłożyć bombę i latem 1942 roku von Tresckow poprosił znajomego oficera wywiadu wojskowego o zdobycie kilku lekkich ładunków uzbrojonych w ciche zapalniki. Oficjalnie miały służyć Białorusinom z brygady Georga Boeselagera do walki z partyzantką. Grupa ta w rzeczywistości miała wspierać zamachowców. Przez drugą połowę 1942 roku Tresckow z zaufanym oficerem sprawdzali działanie przekazanych im bomb. Były to ładunki wielkości modlitewnika, wyposażone w ciche zapalniki, a ich wybuch potrafił przebić dwucentymetrową stalową płytę. Nawiązano kontakt z zamachowcami ze Sztabu Głównego, którzy mieli zorganizować przejęcie władzy w całych Niemczech. Wszystko było zapięte na ostatni guzik, czekano tylko na nieobliczalnego Hitlera.

- No i co? - niecierpliwiła się Zosia.

- W dniu 13 marca 1943 roku na lotnisku w Smoleńsku wylądowały trzy “Kondory”. W jednym z nich był Fuhrer. Na koniec krótkiej wizyty Tresckow poprosił Heinza Brandta, oficera z otoczenia Hitlera, o przewiezienie do Wilczego Szańca kilku butelek koniaku dla kolegi. W rzeczywistości były to aż cztery bomby. Zapalnik nastawiono na pół godziny, samoloty wystartowały. Zaczęła się operacja “Błysk”. Bomby miały wybuchnąć w okolicach Mińska, a wszystko miało wyglądać na katastrofę lotniczą. Wszystkie samoloty bezpiecznie wylądowały na lotnisku koło Kętrzyna. Natychmiast Tresckow zadzwonił do Brandta informując go, że dał niewłaściwą paczkę i już wkrótce pojawi się u niego oficer, który dokona wymiany. Okazało się, że detonator działał, lecz sam zapłon z powodu niskiej temperatury (w samolocie lecącym na dużej wysokości było bardzo zimno) nie zdał egzaminu. Te same bomby miały być użyte do zamachu przeprowadzonego kilka dni później na wystawie z okazji Dnia Pamięci Bohaterów w Berlinie. Tym razem bomby miał na sobie jeden z organizatorów, nastawił zapalniki (ich minimalny czas wynosił dziesięć minut), ale Hitler wyszedł po dwóch minutach. Kilka miesięcy wcześniej Gunther Gereke zaczaił się z karabinem wyposażonym w lunetę w Hotelu “Kaiserhof” w Berlinie. Miał stamtąd dobry punkt do strzelenia do Hitlera, gdyby ten wyszedł na balkon w czasie przyjęcia u berlińskich artystów. Cel samotnego snajpera nie pojawił się.

- Niesamowite, fuksiarz ponad miarę - odezwała się Zosia, która po posiłku i kubku herbaty odzyskiwała siły.

- Powiedz, co by dało zabicie Hitlera? - zapytał Piotrek.

- Można przyjąć prawie za pewnik, że szybsze zakończenie wojny. Co by się stało, dokładnie nikt nie wie. “Jeżeli jakaś część narodu niemieckiego naprawdę pragnie powrotu do państwa opartego na prawie i poszanowaniu praw jednostki, to musi ona zrozumieć, że nikt jej nie uwierzy dopóty, dopóki nie podejmie konkretnych kroków w celu pozbycia się obecnego reżimu” - powiedział w sierpniu 1942 roku sir Anthony Eden, angielski minister spraw zagranicznych. Wtedy niemieckiemu ruchowi oporu nie pozostało nic innego jak przejść od debat nad moralnymi aspektami zabicia Hitlera do czynów. Przełomowym rokiem dla ruchu oporu stał się rok 1943. Związane było to z klęskami Hitlera. Utracono Afrykę Północną, pod Staliningradem stracono całą 6. Armię, we Włoszech wylądowali alianci i upadł reżim Mussoliniego, Rosjanie napierali z ogromną siłą, a Niemcy były bombardowane w dzień i w nocy. W tym samym czasie Walther Schellenberg, szef wywiadu SS, zaczął przeprowadzać czystkę w Abwehrze. Zagrożony był Oster, lecz na razie skończyło się jedynie na “ogonie” złożonym z kilku agentów gestapo. Von Tresckow i generał pułkownik Friedrich Olbricht, szef kwatermistrzostwa armii rezerwowej, zaczęli się rozglądać za nowym “wołem roboczym” spisku. Szukali kogoś, kto miałby nienagannie czystą kartotekę w gestapo i mnóstwo zasług. Ich wybór padł na Clausa Schenka von Stauffenberga, szefa sztabu armii rezerwowej. Od chwili przyłączenia się Stauffenberga do spiskowców ich działania nabrały tempa. Pierwszym jego zadaniem było dokończenie planu “Walkiria”, nad którym pracował von Tresckow od lipca 1943 roku. Dokończył go w październiku von Stauffenberg. Zakładano w nim zajęcie przez wojsko Berlina. Wszystko miało odbyć się pod przykrywką buntu milionów robotników cudzoziemskich zatrudnionych w Niemczech. Zimą 1944 roku ukonstytuował się gabinet cieni oraz zastępcze dowództwo niemieckich wojsk. “Walkiria” nabierała charakteru legalnej operacji wojskowej. Do spisku w armii przyłączało się coraz więcej oficerów. Gdy nie powiodły się kolejne próby akcji samobójczych przeprowadzanych przez młodych oficerów zostało tylko jedno wyjście: zabicie Hitlera w jego kwaterze koło Kętrzyna.

- Żeby zdobyć taką kwaterę potrzeba chyba pułku spadochroniarzy uzbrojonych w broń przeciwpancerną - stwierdził Piotrek.

- Pewnie i to by nie pomogło. Kwatera w Gierłoży była doskonale pilnowana, niemożliwe było trzymanie tam ładunków wybuchowych. Z bronią do Hitlera nie mógł się nikt zbliżyć. Siłą rzeczy spiskowcy przenieśli swoje spotkania do Maurwaldu, czyli Mamerek nad jeziorem Mamry, gdzie znajdowała się kwatera dowództwa wojsk lądowych. Spiskowcy spotykali się w saunie znajdującej się w domu szefa kwatermistrzostwa tuż nad brzegiem jeziora Mamry. Ich rozmowy zagłuszał szum wody. Wszyscy doszli do wniosku, że jedyną metodą zabicia Hitlera będzie bomba, która zostanie podłożona w czasie południowych konferencji organizowanych w Gierłoży. Jeszcze w październiku 1943 roku dwóch zaufanych oficerów Helmutha Stieffa, szefa wydziału organizacyjnego sztabu w Manierkach przemyciło ładunki do kwatery w Gierłoży i pośpiesznie zakopało je pod jedną z wież wartowniczych. Niestety doszło do samozapalenia się bomb. Natychmiast wszczęto śledztwo, lecz prowadził je członek grupy spiskowców. Do kolejnej próby doszło 26 grudnia 1943 roku w Gierłoży. Von Stauffenberg miał w teczce bombę, lecz Hitler odwołał spotkanie. W końcu zabezpieczona bomba znalazła się pod łóżkiem kapitana Hansa von Herwarda w jego baraku w Manierkach. Wiosną 1944 roku gestapo było bardzo bliskie odkrycia spisku. Po pierwsze, młodzi oficerowie ukryli ładunek wybuchowy oraz dokumenty w lesie w kwaterze. Nieoczekiwanie służby bezpieczeństwa dzięki psom odkryły bombę. Nie wiemy, czy wykopano dokumenty. Nie ma na ten temat żadnych wzmianek. Sprawę zatuszowali wyżsi oficerowie ze sztabu, którzy mieli wpływ na gestapo. Można mieć pewność, że o znalezisku powiadomiono Himmlera. Zajmował on wobec spiskowców dwuznaczną postawę. Wiedział, kto spiskuje i jedynie zbierał materiały. W dniu 22 czerwca po spotkaniu socjalistycznego skrzydła spiskujących z komunistami niemieckimi, wśród których był agent gestapo, doszło do aresztowań. Von Stauffenberg musiał działać jak najszybciej. Krążył pomiędzy Berlinem a Manierkami. Abwehra dostarczyła kolejną bombę angielskiej produkcji. Czekano na dogodną chwilę.

- A ta chwila nastąpiła w lipcu 1944 roku - stwierdziła Zosia. - Co ma to wspólnego z tym martwym oficerem znalezionym w zatopionym samochodzie?

- Dziwna zbieżność nazwisk. Frank Below był kimś z rodziny Nikolasa Belowa, adiutanta Hitlera. Teraz pomyśl. Ginie człowiek, który jedzie do kwatery w Gierłoży. Można śmiało założyć, że nie zrobili tego partyzanci ani komandosi alianccy. Zrobili to Niemcy. Dlaczego? Otóż pan Tomasz dzięki swoim kontaktom z Interpolem ma tekst rozmowy, w której niemiecki antykwariusz wspomina w rozmowie z kimś w Polsce o “Walkirii”. Wszystko to wydarzyło się po odnalezieniu pojazdu Franka Belowa. Co to oznacza?

- Frank Below wiedział za dużo i dlatego musiał zginąć - stwierdziła Zosia.

ROZDZIAŁ SZÓSTY

SPOTKANIE Z ŁABĘDZIEM • WALKA Z KOMARAMI • CZESIO ODCINA NAM ODWRÓT • PSIA KOJA • SPOTYKAMY BATURĘ • ZNOWU TAJEMNICZA BLONDYNKA • ZAMACH NA INŻYNIERA FRITZA TODTA • BÓJKA W “TEQUILLI” • ZAKŁADAM “PLUSKWĘ” • PREZENT OD BATURY

Spałem bardzo źle. Męczyły mnie koszmary. Pojawiał się w nich Batura, a także oficerowie niemieccy noszący ciężkie skrzynki. Stałem bezsilny, chociaż bardzo chciałem zajrzeć chociaż do jednej z nich. Obudziłem się niewyspany i zmęczony. Postanowiłem wyjść do kokpitu i poodychać świeżym porannym powietrzem. Gdy tylko wytknąłem głowę z kabiny przywitał mnie przeraźliwy syk. Na rufie siedział łabędź. Na mój widok zasyczał i rozpostarł ogromne skrzydła. Wszelkie przeganianie go ręką nie dałoby rezultatu, a jeśli ptak był złośliwy, to mógłby mi boleśnie oddać. Nie chcąc walczyć ze zjawiskiem przyrodniczym mogłem jedynie pozbyć się ptaszyska sposobem. Sięgnąłem po kanapkę pozostawioną przez któregoś z kolegów. Podzieliłem ją na drobne kawałki i rzuciłem do wody.

Wokół nich woda zagotowała się, gdy trzy młode pisklaki łabędzia połykały nędzne resztki kolacji. Ptak jak siedział na rufie tak siedział. Obrócił jedynie łeb i dobrotliwie patrzył na swoje potomstwo. Potem odwrócił się do mnie i cicho zasyczał. Po cichu sięgnąłem do spiżarni chłopaków, gdzie znalazłem jeszcze bochenek nieco już czerstwego chleba. Gdy w wodzie wylądowały wszystkie kawałki, łabędź zlazł z rufy i popłynął z małymi za trzciny. Jedynym podziękowaniem były ruchy kuperków młodych łabędzi przypominające nieco merdanie psiego ogona.

Usiadłem w kokpicie. Zapaliłem fajeczkę. Patrzyłem za ptakami i myślałem, że ten chleb to jednak marna danina za odebranie zwierzętom dobrych warunków do życia. Może gdyby nie ludzie, ich motorówki, proszki do prania i konserwy lądujące w wodzie te dumne i piękne ptaki nie musiałyby w ten sposób żebrać o jedzenie.

Z kolei zadumałem się nad swoją sytuacją. Znalazłem się w punkcie wyjścia. Droga, jaką przebyliśmy wczoraj przy silnym wietrze, zajmie nam dzisiaj, przy spokojnej aurze, co najmniej pół dnia żeglowania. Po zatoce nosiły się jeszcze ostatnie kłębki mgły, które jednak opadały w dół, co zapowiadało słoneczny dzień. Z kabiny wyjrzał Czesio.

- Gdzie jest chleb? - zapytał.

- Musiałem oddać władcy tej zatoki - odpowiedziałem nieco romantycznie.

- No to zasuwaj do wsi po żarcie. Przy okazji może znajdziesz dobre deski na jarzmo steru. My tu sobie pośpimy - powiedział i jego kudłaty łeb zniknął we wnętrzu kajuty.

Chcąc nie chcąc zebrałem resztki sił i ruszyłem do pobliskiej wsi Jagodne. Miałem szczęście, że przyszedłem z rana. Razem ze wszystkimi kobietami patrzącymi na mnie podejrzliwie zrobiłem solidne zakupy. Obarczony plecakiem z jedzeniem szukałem gospodarstwa, gdzie mógłbym znaleźć odpowiednie deski. Prawie na końcu wsi, koło jednej z zagród odkryłem w krzakach dwie solidne dechy. Grzecznie zapytałem mężczyznę kręcącego się po podwórku, czy mogę je sobie wziąć. Spojrzał na mnie zaczerwienionymi z przepicia oczami i machnął przyzwalająco ręką. Wykonałem dwukilometrowy spacer do “Ogarka”.

Na pokładzie jachtu czekały trzy pary wygłodniałych oczu. Trzy pary rąk wykonywały regularne ruchy wokół twarzy i innych części tułowia, mające odpędzić małe wampiry. Gdy się rozejrzałem zobaczyłem, że w zatoce oprócz nas nikt nie cumuje, a nad przybrzeżnymi wodami unoszą się kolejne zastępy komarów.

- Uciekamy! - krzyknąłem.

- Nie ma szans, Czesio odciął nam odwrót - odpowiedział Piotrek.

Na mojej twarzy pojawił się klasyczny zespół karpia (otwarte usta i solidny wytrzeszcz oczu), gdy Zosia uniosła w górę rozmontowany ster.

Nie pozostało nic innego jak rozpocząć walkę o przetrwanie, czyli nakarmić nasze żołądki i naprawić łódź. Zosia robiła kanapki, ja i Piotrek cięliśmy deski, a Czesio rozpalił maleńkie ognisko i dmuchał na nas dymem. Okrutnie śmierdziało od tego dymu, byliśmy zlani potem i wściekli na komary. W sumie naprawa zajęła nam ponad godzinę.

W końcu odbiliśmy od brzegu. Wypłynęliśmy na środek zatoki, gdzie Czesio przetestował ster. Wszystko działało jak trzeba, lecz z pobliskich łąk na pokład przyleciał niewielki patrol gzów. Owady podobne do much, o dłuższym odwłoku i skrzydłach układających się w kształt trójkąta nie dość, że mocno gryzą, to jeszcze zostawiają po sobie wielkie, swędzące bąble. Nie tak łatwo je zabić, bo są duże, sprytne i mają solidny chitynowy pancerz. W tej walce mieliśmy jednak przewagę, gdyż doskonale słychać lecącego gza i można było go w porę odgonić.

Czesio skierował “Ogarka” w przesmyk na łagodne. Ma on około 30 metrów długości, ale jego szerokość wynosi około 15 metrów. Gdy trzeba halsować, dla łodzi mało nawietrznej takie przejście do makabra. Co kilkanaście sekund trzeba robić zwrot. Nie inaczej było i tym razem. Wreszcie wypłynęliśmy na Jagodne. Skręciliśmy w prawo, żeby przepłynąć pod mostem drogowym. Tuż przed nim po lewej stronie była zatoczka, gdzie często zatrzymują się żeglarze. Właśnie stamtąd wypłynął wielki jacht, z już złożonym masztem i cicho pyrkającym silnikiem. Jakaś jasnowłosa kobieta chciała wyjść z kabiny do kokpitu, lecz szybko się schowała. Przy sterze stał Batura. Na mój widok uśmiechnął się i pomachał ręką.

- Widzi wujek! To Batura! To on nam uciekał! - krzyczała Zosia.

Jacek tęsknie spoglądał na opalone ciało blondynki.

- Czemu się na mnie gniewasz? - pytał dziewczynę.

Ta jednak milczała jak grób.

- Jacek, pakuj swoją załogę - krzyczał Sarmata.

Jackowi przypadło dowództwo na jachcie typu Venus. Łódkę tę zaprojektowano do żeglugi po zalewach i akwenach morskich w pobliżu brzegu. Trudno ją wywrócić i jest prawie niezatapialna. Jej feler to za mała powierzchnia żagli do tak nadmuchanego kadłuba. W czasie żeglugi po jeziorach jest wolna, ale i bezpieczna.

Wśród podopiecznych Jacka znalazł się druh Plucha.

- Plucha, zajmiesz psią koję - Jacek wydał polecenie. Sam zajął łóżko w centralnej części kabiny. Trzy młode harcerki musiały zadowolić się trzyosobowym leżem na dziobie. Miały tam maksimum intymności, gdyż mogły zamknąć sobie drzwi.

- Dlaczego to łóżko nazywa się psią koją? - zapytała jedna z druhen, brunetka z wielkim warkoczem i solidnymi okularami na nosie.

- To stara żeglarska tradycja, że ta koja, która jest pod kokpitem uważana jest za najgorszą - tłumaczył jej Plucha.

- A dlaczego najgorsza? - pytała z kolei wysoka, chuda i ruda.

- Bo kiedyś, gdy jachty pływały przez morza, to w kokpicie cały czas były wachty, które czy dzień, czy noc hałasowały - odezwał się Jacek. - Kto spał pod nimi musiał mieć bardzo twardy sen. Dziewczyny, rozpakujcie się. Plucha zajmiesz się fokiem, a ja grotem i sterem.

- Dlaczego pozwalasz panienkom na rozpakowanie? Niech one też trochę popracują - mruknął druh Plucha do Jacka.

- Jeszcze będą miały okazję, a chcę, żeby mój jacht był dobrze przygotowany - odpowiedział Jacek.

Obaj druhowie obejrzeli żagle. Potem Plucha założył specjalną rękawicę bosmańską i zaszywał dziury. Jacek w tym czasie obejrzał takielunek. Na koniec we dwóch położyli maszt.

Godzinę później mały konwój harcerskich jachtów płynął Kanałem Łuczańskim na północ, w stronę jeziora Kisajno i wyspy Gilmy.

Czesio spojrzał na mnie pytająco, a Piotrek wymownie zaczął szykować bosak, zaś swój nóż żeglarski przesunął z boku pasa na tył. Widziałem, że Batura z niepokojem patrzył na reakcję chłopaków. Trwało to jednak sekundy. Zaraz na jego twarzy pojawił się uśmiech. Jednak zwiększył obroty silnika i szybko popłynął w kierunku jeziora Niegocin.

Złożyliśmy maszt, na pagajach przepłynęliśmy pod mostem i zaczęliśmy leniwą żeglugę w stronę Giżycka. Próbowałem wypatrzyć przez lornetkę, kim była kobieta towarzysząca Baturze, lecz on płynął już na żaglach i silniku. Szybko zniknął nam z oczu. Zaczęło prażyć słońce. W końcu zaczęliśmy jeść kanapki przygotowane przez Zosię.

- Powiedz, czemu masz z tym gościem jakieś dziwne porachunki? - zapytał Piotrek.

Opowiedziałem chłopakom o pościgu po twierdzy, przez las i o wcześniejszych potyczkach z Batura.

- Nie boisz się, że pewnego dnia taki mafiozo spróbuje pozbyć się ciebie? - dopytywał się Czesiu.

- Batura, podobnie jak jego ojciec to klasa sama dla siebie. Może w półświatku jest jeszcze uważany za nie opierzonego, ale z pewnością jest dobry i to bez używania nadmiaru przemocy. Jego siłą jest niebywała inteligencja.

- Mam pytanie. Czy oprócz Hitlera kogoś z prominentów Trzeciej Rzeszy próbowano zabić? - nagle spytała Zosia.

Spojrzałem zdziwiony na dziewczynę. Ta patrzyła w stronę brzegu, jednak jej wyraz twarzy sugerował, że w jej mózgu tworzy się jakaś ciekawa teoria i po prostu potrzebuje danych do jej rozbudowania.

- Opowiem wam o dziwnym zamachu - zacząłem utrzymując intonację głosu lepszą chyba do filmów grozy. - “Heinkel 111” powoli kołował na lotnisku w pobliżu Kętrzyna. Po chwili poderwał się i ruszył na zachód. Prawie od razu pilot zauważył, że coś niedobrego dzieje się z urządzeniami. Zaczął zawracać jednocześnie obniżając pułap. Nagle w kabinie pilotów eksplodował ładunek wybuchowy. Płonąca maszyna uderzyła o ziemię. Inżynier Fritz Todt zginął w samolocie, który wystartował z lotniska niedaleko kwatery Hitlera w Gierłoży koło Kętrzyna.

- Czemu Todt leciał takim szmelcem? - dopytywał się Piotrek. - Przecież “Heinkel 111” został zaprojektowany w 1936 roku jako samolot bombowy z pięcioosobową załogą, wyposażony w dwa silniki o mocy 1750 koni mechanicznych. Mógł unieść zaledwie dwie tony bomb. Jego prędkość maksymalna wynosiła 400 kilometrów na godzinę, pułap 7300 metrów, a zasięg 3400 kilometrów. Już w 1942 roku samolot był przestarzałą konstrukcją jak na bombowiec.

- Za to świetnie nadawał się na samolot kurierski lub maszynę przewożącą ważne osobistości - wtrąciłem. - Z tego powodu wielu przywódców Trzeciej Rzeszy chętnie używało go. Feralnego styczniowego dnia, gdy Fritz Todt odwiedził Hitlera w Gierłoży, postanowił wracać do Monachium samolotem wypożyczonym przez feldmarszałka Sperrle. Komisja śledcza, która zakończyła swoją pracę blisko rok po wypadku, stwierdziła: “W odległości około 700 metrów od lotniska i od granicy lądowiska pilot samolotu prawdopodobnie zamknął gaz, a w dwie-trzy sekundy później najwyraźniej znów dodał gazu. W tym momencie w przedniej części samolotu, prawdopodobnie na skutek eksplozji, buchnął pionowo w górę silny płomień. Pożar, który wybuchł natychmiast wskutek upadku samolotu - nastąpiło przy tym kilka detonacji - zniszczył go całkowicie”. Całość zakończono osobliwymi zdaniami: “Nie powstało zwłaszcza podejrzenie co do możliwości sabotażu. Dlatego też dalsze kroki ani nie są potrzebne, ani się ich nie przewiduje”. Mówiąc wprost, ktoś ukręcił łeb całej sprawie. Hitler mógł pytać, co się stało. Informowano go, że z nieznanych przyczyn wybuchł ładunek umieszczany w samolotach kurierskich latających w strefie przyfrontowej, a uruchamiany przez podniesienie dźwigni umieszczonej pomiędzy fotelami pierwszego i drugiego pilota. Zimą 1942 roku strefa przyfrontowa znajdowała się setki kilometrów od Gierłoży i tysiące od celu podróży, czyli Monachium. Hitler jednak uwierzył w wypadek.

- Kim był Todt? Komu zależało na jego śmierci? - pytała Zosia.

- Inżynier Todt był doskonałym organizatorem i budowniczym. To on założył Organizację Todta, której efekty działania oglądałaś w Krzyżanach. Śmierć inżyniera Todta poprzedziła prawdziwa parada przypadków. Jeszcze wiosną 1939 roku, gdy Hitler odwiedził budowę Wału Zachodniego, czyli umocnień niemieckich na granicy z Francją, stwierdził, że następcą Todta, gdyby temu coś się stało, będzie Albert Speer. Drugi przypadek jest doprawdy zastanawiający. Todt na kilka dni przed śmiercią zostawił w swojej kasie pancernej kopertę z pokaźną sumą pieniędzy, która miała być przekazana jego osobistej sekretarce, “gdyby coś się stało”. Przypadek trzeci daje wiele do myślenia. Albert Speer i Fritz Todt mieli razem wracać z Kętrzyna do Niemiec. Speer jako drugi miał spotkanie z Hitlerem, które skończyło się o trzeciej nad ranem. Samolot miał wystartować dopiero za pięć godzin. Speer uznał jednak, że nie będzie miał sił na taki lot, mimo iż wcześniej zdarzało mu się pracować o wiele ciężej. Jeżeli śmierć Todta była wynikiem zamachu, to trzeba odpowiedzieć na pytanie, komu mogło zależeć na jego śmierci? Fritz Todt, generalny inspektor budownictwa drogowego, twórca sławnych niemieckich autostrad, minister do spraw uzbrojenia i amunicji, na kilka godzin przed śmiercią rozmawiał z Hitlerem. Po nim z Hitlerem spotkał się Speer, który stwierdził, że Hitler jest w złym nastroju. Zarówno Todt jak i Speer byli wrogami Martina Bormanna, szefa kancelarii NSDAP, szarej eminencji Trzeciej Rzeszy. Następnego dnia po śmierci Todta Hitler mianował jego następcą Speera. Tuż po akcie nominacji doszło do dziwnej rozmowy. Do gabinetu Hitlera wszedł Goering. Od razu powiedział: “Najlepiej będzie, jeśli przejmę zadania doktora Todta w ramach planu czteroletniego. Dzięki temu uniknęłoby się tarć i trudności, jakie w przeszłości wynikały z jego nastawienia wobec mnie”. O sporach obu było bardzo głośno. Todt jako minister zbrojeń kierował przemysłem, natomiast Goering, jako pełnomocnik do spraw planu czteroletniego, czuł się odpowiedzialny za całość gospodarki wojennej. W połowie stycznia 1942 roku, na około dwa tygodnie przed śmiercią, Todt wrócił z posiedzenia poświeconego sprawom gospodarki wojennej załamany po tym, jak zbeształ go marszałek Goering. Speer także miał na pieńku z Goeringiem i Bormannem. Za próbą wyeliminowania Speera i Todta, ludzi niezależnych i szanowanych przez Hitlera, mogli stać Bormann i Goering. Pierwszy miał ogromny wpływ na otoczenie Hitlera i sprawował prawie niepodzielną władze w Gierłoży. Drugi miał doskonałe stosunki z przemysłowcami niemieckimi, którzy w pewnej części pokrywali koszty jego ekstrawagancji, oczywiście w zamian za kolejne zamówienia niemieckiej armii. To Bormann rządził kasą nie tylko partii, ale i Hitlera. W rozgrywce pomiędzy technokratami a starymi aparatczykami nazistowskimi nie było wygranych, gdyż przy życiu pozostał Speer. Hitler uznał ten fakt za cud i obdarzył Speera jeszcze większym szacunkiem. O jak wielkie pieniądze chodziło, niech świadczy rozmach budowy Wału Atlantyckiego, wszystkich fortyfikacji, ogromnych bunkrów dla okrętów podwodnych. W 1944 roku Organizację Todta przejęło SS, a więc Himmler. Nastąpiło to jednak za późno, żeby mógł z tego ciągnąć odpowiednie zyski.

- Jak zwykle poszło o kasę - podsumował Piotrek.

- Jeśli wszyscy z otoczenia Hitlera robili podchody, to czy dokumentów “Walkirii” nie przejął ktoś, kto chciał mieć sztabowców z Mamerek w garści? - zapytała Zosia.

Po raz drugi tego dnia wykonałem zespół karpia.

- Dziewczyna powinna pracować zamiast ciebie - skwitował wszystko Piotrek.

- No co, źle myślę? Sam wujek mówił, że Himmler wiedział coś o spisku, zbierał jakieś teczki. Może jeszcze ktoś inny robił to samo - argumentowała dziewczyna.

Milczałem i kiwałem głową. Cały czas myślałem, jaką przewagę nad nami ma Batura i kiedy my dotrzemy do Giżycka.

Późnym popołudniem dotarliśmy do Giżycka. Chłopcy zatrzymali się na moment przy Kanale Łuczańskim. Z Zosią wyskoczyliśmy na brzeg i poszliśmy do Twierdzy Boyen. Piotrek chwycił cumę i zaczął klasyczne burłaczenie jachtu. Temu widowisku przyglądali się wszyscy żeglarze, którym za burtami terkotały różnej maści silniki. Za to panie widząc wysportowaną sylwetkę Piotrka i lekkość, z jaką ciągnął łódź, przyglądały mu się z zachwytem.

Po dziesięciu minutach doszliśmy do schroniska. Zanim padłem ze zmęczenia, zdążyłem się jeszcze umyć. Obudziłem się o godzinie dwudziestej drugiej. Zauważyłem, że Zosia zniknęła z pokoju.

- Czy widziała pani moją siostrzenicę? - zapytałem panią w recepcji schroniska.

- Nie, jakieś dwie godziny temu wyszła jedynie kobieta o tlenionych włosach - usłyszałem.

Zaniepokoiłem się jeszcze bardziej. Wybiegłem z budynku zastanawiając się, gdzie poniosło Zośkę. Przebiegłem przez bramę i usłyszałem dźwięki głośnej muzyki dobiegające z baru “Tequilla”. Lokal ten znany był w całej Polsce z tego, że zdobywało go czterystu motocyklistów. W czasie zlotu miłośników starych motocykli w amfiteatrze w knajpie doszło do scysji pomiędzy przyjezdnymi a tubylcami. Mój kolega, który tam był opowiadał, że w pewnym momencie na scenę wpadł człowiek w skórze, ze zmierzwioną brodą i krzyknął: “Chłopaki, naszych biją!” W tym momencie amfiteatr wyludnił się. Czterystu zlotowiczów runęło w stronę wrót lokalu. Szturmujący musieli użyć tarami z potężnej kłody drewna, żeby wyważyć drzwi. Później była już tylko totalna demolka.

Wszedłem we wrota i zobaczyłem, że “Tequilla” bardzo szybko odzyskała dawną świetność. Urządzono ją w starej kaponierze. Na końcu pomieszczenia błyskały dyskotekowe światła. Zobaczyłem tam platynową piękność o twarzy bardzo podobnej do pewnej Zosi z miasta Łodzi. Usiadłem przy barku, zamówiłem zimną pepsi i zajadając orzeszki obserwowałem poczynania dziewczyny. Bawiła się w większym towarzystwie kilku chłopców i dziewczyn, najwyraźniej kwiatu młodzieży giżyckiej. Widać było, że przedstawicielki piękniejszej części mieszkańców miasta ledwo tolerowały nową dziewczynę. Panowie oblegali ją ciasnym wianuszkiem i kłócili się o to, który może z nią zatańczyć.

W przerwach pomiędzy pląsami Zosi patrzyłem w telewizor, gdzie transmitowano mecz polskiej reprezentacji. Początkowo zwycięstwo zdaniem komentatorów mieliśmy prawie w kieszeni. Po pierwszej połowie wygrana zaczęła znikać na horyzoncie, a komentarz ograniczał się do wytykania kolejnych błędów i udzielania pouczeń serwowanych przez zaproszonego fachowca. W pewnym momencie zobaczyłem, że w drzwiach stanął Jerzy Batura. Natychmiast odwróciłem twarz i mocniej pochyliłem się nad szklanką.

Batura nie zauważył mnie. Podszedł do stolika, gdzie bawiło się towarzystwo Zosi i zagadał do jednego z chłopców, rosłego i ryżego. Ten wyjął natychmiast z kieszeni pomiętą mapę i dał ją Baturze wskazując coś palcem. Widziałem, że Zosia zaczęła wyciągać głowę, żeby lepiej wszystko zobaczyć. Batura też to zobaczył, rozpoznał jej twarz i szybko wydał jakieś polecenie Ryżemu. Ten natychmiast odwrócił się do Zosi, pochylił się nad jej uchem, wyciągnął coś spod pachy i szybko pokazał dziewczynie. W tłumie i słabym świetle nikt tego nie widział, ja jednak zobaczyłem pistolet.

Batura wychodził z “Tequilli”, a za nim szedł Ryży prowadząc Zosię. Odczekałem chwilę i nagle wszedłem pomiędzy Zosię i Ryżego. Chłopak próbował mnie wyminąć, lecz ja udając pijanego kiwałem się z boku na bok. W tym czasie Zosia zaczęła przebijać się w stronę lekko sennego ochroniarza. Ryży widząc co się dzieje kopnął mnie w łydkę. Nie spodziewałem się tego i zachwiało mną. W tym czasie ochroniarz zauważył już lekki rozgardiasz spowodowany przez nas i szedł w moją stronę. Ryży chciał czym prędzej dostać się do drzwi. Podstawiłem mu nogę. Chłopak dał się sprowokować i odwrócił się. Ja natychmiast uderzyłem dwoma palcami pod jego mostek. Ryży zgiął się w pół. Podchwyciłem go.

- Kolega źle się poczuł w tłumie - wyjaśniłem ochroniarzowi.

W tym czasie wyjąłem pistolet z kabury pod pachą Ryżego i dyskretnie umieściłem go we własnej kieszeni.

- Jak kolega słabowity, to nie powinien na tańce chodzić - doradził ochroniarz.

Wyprowadziłem Ryżego na dwór i posadziłem na ławeczce. Przy okazji palcem nacisnąłem pewne czułe miejsce i chłopak znowu opadł z sił.

- Trochę tlenu mu nie zaszkodzi - objawiłem tłumowi znajomych Ryżego. Widziałem, że za ich plecami do schroniska przedziera się Zosia. Ja też to zrobiłem, jednak zanim wszedłem do budynku, spędziłem godzinę na wałach obserwując, czy nikt mnie nie śledził i co robi Ryży.

- Co ci do głowy strzeliło?! - zacząłem przemowę do Zosi wchodząc do naszej sali. - Czy chcesz, żeby pan Tomasz przejechał mnie swoim trabantem? Jestem pewien, że wymyśli bardziej wyrafinowane formy śmierci dla człowieka, który sprowadził jego siostrzenicę na manowce.

- Cicho, wujku, bo nas wyrzucą za awantury - powiedziała Zosia. Właśnie przeczesywała włosy platynowej peruki.

- Skąd to masz? - pytałem wskazując kłąb jasnych włosów leżących na kocu.

- Moja mama miała w szafie, to pożyczyłam - odpowiedziała.

- Czemu poszłaś do tej knajpy i to późno wieczorem?

- Wujek to niby młody, ale jednak stary ramol. Nie mamy czasu na czekanie na odpowiedni wiek, żeby się dobrze bawić. Teraz wszyscy szybciej dojrzewamy. A tam próbowałam się czegoś dowiedzieć na temat powiązań Batury z miejscowym półświatkiem.

- Przynajmniej czegoś się dowiedziałaś?

- Jasne! Batura zebrał mocną ekipę. Niby to szukają staroci w mazurskich wsiach, ale każe im wypytywać o różne bunkry w okolicy.

- I co?

- Wskazali mu kilkanaście miejsc. Teraz przekazali dokładną mapę grupy bunkrów w Pozezdrzu.

Kazałem jej położyć się spać, a sam wykradłem się do miasta. Alfa romeo Batury stała na parkingu przed Hotelem “Wodnik” w Giżycku. Czaiłem się pół godziny, żeby umieścić pod wozem jedną z moich “pluskiew”. Teraz dzięki urządzeniu zamontowanemu w Rosynancie mogłem wiedzieć, gdzie jest Batura.

Położyłem się spać, gdy pierwsze ptaki zaczęły już poranne ćwierkanie.

Obudziłem się o dziewiątej. Wstałem, ogoliłem się i wziąłem porządny, choć zimny prysznic. Widziałem, że w kuchni schroniska krząta się Zosia przygotowując dla nas śniadanie.

- Proszę! Byłam rano w sklepie i zrobiłam zakupy - oznajmiła stawiając na stole talerz z jajecznicą i kilka kromek chleba z masłem i pomidorem. - Jednak stwierdziłam, że skoro pan nie uznaje równouprawnienia w pracy detektywistycznej, to zapanuje ono w kuchni. Dziś pan robi obiad.

Patrzyłem zdziwiony, co jej się stało.

- Udaje niewiniątko - Zosia stanęła nad moją głową i podparła się pod boki. - A kto w nocy wymknął się do miasta?

Wyjaśniłem jej wszystko.

Gdy wychodziłem z kuchni podeszła do mnie pani z recepcji. Podała mi kopertę.

- Jakiś pan prosił, żeby panu to dać - powiedziała.

Rozdarłem kopertę i na dłoń wypadła moja “pluskwa”.

ROZDZIAŁ SIÓDMY

NARADA WOJENNA • WYJAZD DO POZEZDRZA • KWATERA HIMMLERA • TAJEMNICE “HOCHWALDU” • KLUCZ BELOWA • ZDRADLIWA MIŁOŚĆ • KRZYŻ NA JEZIORACH • W MAZURSKIM BUSZU • SPOTKANIE POD MOSTEM

Patrzyłem na leżącą na mojej dłoni “pluskwę” i byłem wściekły. Batura cały czas był o krok przede mną. Krążyłem za jego cieniem i mogłem jedynie czekać na jego błąd.

- Zosiu, czas na naradę wojenną - powiedziałem.

Usiedliśmy na ławeczce przed schroniskiem.

- Męczy pana, że cały czas jesteśmy w tyle, a Batura gna do przodu jak szalony? - zapytała Zosia. - Mamy przecież ślad, że interesują go bunkry i wybiera się do Pozezdrza. Może tam coś znajdziemy.

- Będziemy tak jeździć po wszystkich umocnieniach niemieckich? - mruknąłem rozgoryczony. - Wiesz, ile ich tutaj jest? Szukamy sami nie wiedząc czego.

- No to jedźmy do Pozezdrza. Czuję, że to jest jakiś ślad - zaproponowała dziewczyna.

Wsiedliśmy do Rosynanta i ruszyliśmy w stronę Węgorzewa. Po niecałej pół godzinie przejeżdżaliśmy już przez Pozezdrze. Minęliśmy znaną swego czasu knajpę o westernowej nazwie “Bonanza”, gdzie często dochodziło do awantur, i zatrzymaliśmy się na małym parkingu naprzeciw cmentarza.

- To tutaj miał swoją kwaterę Himmler - oświadczyła Zosia po przeczytaniu tablicy informacyjnej.

- Tak, wszyscy przywódcy Trzeciej Rzeszy - mówiłem przyglądając się okolicy - wzorem Hitlera szukali sobie dogodnego schronienia w mazurskich lasach usadawiając się wzdłuż linii kolejowej Kętrzyn-Węgorzewo-Giżycko.

Postanowiłem ukryć Rosynanta i pojechałem dwieście metrów dalej. Wjechałem w leśną drogę i skręciłem za krzaki, żeby nie było widać samochodu. Wróciłem do Zosi i razem poszliśmy ścieżką pomiędzy wysokimi sosnami.

- Kwatera Himmlera miała kryptonim “Hochwald”, co znaczy wysoki las - zacząłem opowiadać Zosi. - Tak jak wszystkie tego typu obiekty jej budowę rozpoczęto wiosną 1941 roku. Pracami kierowała Organizacja Todta.

- Idziemy przez ten “Hochwald”, a tu widać jedynie stary bruk - narzekała Zosia.

- Wybudowano tutaj dziewięć solidnych budynków i kilka lekkich baraków, ukrytych głębiej w lesie. Pięć bunkrów miało odporność typu “B”, co oznaczało, że grubość ich stropów i ścian wynosiła po dwa metry. Schron Himmlera był dodatkowo obłożony żelbetonowym płaszczem. Był tu także nieduży podziemny garaż, dwie ceglane wartownie. Mimo że cała kwatera nie była duża, to otaczała ją podwójna linia drutów kolczastych i pole minowe, a chronił batalion policji. Wszystko maskował gęsty i wysoki las, siatki maskujące rozmywające kontury budynków.

- Iiii... nieciekawy - jęknęła Zosia widząc bunkier Himmlera.

Faktycznie nie przedstawiał się on imponująco. Cały był poprzecinany rysami pęknięć spowodowanych wewnętrzną detonacją ładunków wybuchowych.

- Nie narzekaj, ma 21,5 metra szerokości, 19 metrów długości i ponad 8 metrów wysokości.

Zaczęliśmy obchodzić budowlę. Miała ona korytarz biegnący wzdłuż całego schronu. Z prawej strony znajdowała się ściana grubości dwóch metrów. Korytarz był szeroki niewiele ponad metr i miał niecałe dwa metry wysokości. Po lewej stronie znajdowały się kiedyś pokoje. Teraz widzieliśmy jedynie zawalone gruzami wnętrze.

- Do zasadniczej części schronu prowadziło dwoje drzwi - mówiłem świecąc latarką. - Nimi wchodziło się do niewielkich przedsionków, które obrońcy mogli ostrzeliwać przez specjalne strzelnice. Tam też znajdowały się szczelne drzwi prowadzące do pokoi.

- Coś ważnego wydarzyło się w tym miejscu? Skąd zainteresowanie Batury tymi bunkrami? - dopytywała się Zosia.

- W dniu 16 września 1944 roku Himmler spotkał się tutaj z Andriejem Własowem, dowódcą Rosyjskiej Armii Wyzwoleńczej, czyli jednostką, w której mieli walczyć jeńcy i dezerterzy z Armii Czerwonej.

- To ci własowcy, którzy dokonywali mordów ludności w czasie powstania warszawskiego? - spytała Zosia.

Skinąłem głową i ciągnąłem dalej.

- Po upadku powstania przywieziono tu generała Tadeusza Bora-Komorowskiego, komendanta głównego Armii Krajowej. Miał spotkać się z Himmlerem, a podobno nawet z Hitlerem. Obaj jednak się nie pokazali. Istnieje spore prawdopodobieństwo, że Himmler chciał zaproponować AK współpracę w walce z Rosjanami. Już 20 listopada 1944 roku wyjechali mieszkańcy kwatery, a dwa miesiące później niemieccy saperzy wysadzili ją w powietrze. Jednak i polscy saperzy ćwiczyli się tutaj. Podobno jedynym efektem ich działań była śmierć chłopaka z Pozezdrza, który zatruł się gazami prochowymi.

Opowiadałem to wszystko i jednocześnie zwiedzaliśmy resztki pozostałych bunkrów.

- Czas na drugie śniadanie - powiedziała Zosia. - Zostawiłam kanapki w samochodzie, może pójdę po nie?

Kiwnąłem głową i zawróciliśmy w stronę bunkra Himmlera. Zatrzymaliśmy się na moment, żeby otrzepać ubrania z pajęczyn, gdy nagle usłyszałem znajomy głos. Szybko rozglądałem się na boki w poszukiwaniu dobrego schronienia.

- To Batura - szepnęła Zosia.

Dziewczyna zaproponowała skrycie się w schronie.

- Tam nie! On będzie chciał go zwiedzić - szybko powiedziałem.

Za naszymi plecami znajdowała się głęboka rysa biegnąca pionowo. Zajrzałem do środka. Widać było stos gruzu, który tworzył jakby schodki prowadzące w głąb. Podejrzewałem, że tamtędy można dojść na szczyt stosu betonu piętrzącego się w środku budowli. Czyli bylibyśmy idealnie ukryci. Szerokość szpary wynosiła niecałe pół metra. Zosia szybko weszła. Ja musiałem wciągnąć brzuch.

W półmroku wchodziłem pod górę. Przestrzeni było akurat tyle, żeby nabawić się klaustrofobii. Po trzech metrach znaleźliśmy się w niewielkiej pieczarze tego betonowego kolosu. W kącie widać było światło słoneczne bijące z niewielkiej półki wychodzącej na zewnątrz schronu.

Leżeliśmy w ciszy. W środku było tak zimno, że nasze oddechy zamieniały się w parę. Jednak nadstawialiśmy uszu.

- No to jesteśmy u Himmlera - usłyszałem głos Batury. - Sądzisz, że tutaj Below przyjechał z tymi papierami?

Usłyszeliśmy czyjeś ciche mruknięcie.

- Już tyle razy czytaliśmy ten wiersz, że prawie znam go na pamięć - mówił z niechęcią Batura. - “Spójrz, bracie, na nasze jeziora i wodzów naszych, prowadzą naród ku chwale tworząc krzyż. Jego podstawę dają pruskie fundamenty Bismarcka. Pierś w środku niesie godło w świat. Lewe ramię daje najwierniejszą osłonę, a prawe najmocniejsze uderzenia. Głowa pcha mężczyzn ku zwycięstwu. Gdzieś wdziera się zwątpienie. Trzeba zdrajców zniszczyć i dam ci siłę. Jest ona skryta w paszczy lwa, pomiędzy żelazem i kamieniem, gdzie często bywaliśmy.” Ten facet nie miał za grosz talentu! - orzekł na koniec mój wróg.

Widziałem, że pomimo ciemności Zosia starała się zanotować słowa Batury. Pomyślałem, że taki pomocnik to skarb.

Po chwili słyszeliśmy, jak Batura z osobą mu towarzyszącą zwiedzają bunkier Himmlera.

- Nic tu nie znajdziemy, wszystko jest zniszczone - mówił Batura. - To bzdura biegać po tych bunkrach. Trzeba dowiedzieć się, gdzie spędzał wolny czas Nikolas Below. To do niego jest ten poetyczny list. Jego kuzyn ukrył wszystko w miejscu, gdzie często bywali.

Znowu usłyszeliśmy jedynie ciche mruknięcie. Po chwili “Hochwald” znowu stał się cichym miejscem. Powoli wyjrzałem na zewnątrz. Nikogo nie było widać oprócz pary staruszków. Poznałem ich i chciałem się skryć, ale Zosia popchnęła mnie i wyleciałem ze szpary jak z procy, a za mną Zosia. Staruszka, która widziała nas już w giżyckiej Twierdzy Boyen, teraz najpierw zamarła z przerażenia, że ktoś może wyskakiwać ze ściany, a potem na jej twarzy odmalował się wyraz totalnego oburzenia.

- Tadziu, poznajesz ich - mówiła potrząsając ramieniem męża. - Ten znowu bałamuci tę dziewczynę.

Zosia słysząc te słowa stłumiła eksplozję śmiechu. Przybrała rozmarzony wyraz twarzy, spojrzała na mnie i uczepiła się mego ramienia. Staruszka dostała chyba w tym momencie palpitacji serca. Wściekły z powodu tego cyrku pociągnąłem dziewczynę w las, gdzie stał Rosynant.

- Przestań robić kino! - mruknąłem.

Rano harcerze biwakujący w zatoce na jeziorze Kisajno, tuż za wyspą Górny Ostrów, obudzili się zmęczeni. Pierwszy dzień żeglowania wśród wysp, gdzie trzeba było wykonywać mnóstwo zwrotów, był dla nowicjuszy bardzo ciężki.

- Nie chcę słyszeć żadnych jęków - grzmiał Sarmata. - Dziewczyny idą do lasu po grzyby.

Po półgodzinie harcerki wróciły z garściami kurek. Instruktor Krypka, który był doskonałym kucharzem, przygotował na śniadanie kromki chleba smażone w jajkach zmieszanych z grzybami.

- To strasznie niedietetyczne - narzekała blondynka Jacka.

Dziewczyna postanowiła posmarować kromeczki pumpernikla masłem. Wszystko to przywiozła ze sobą z domu.

- Nie cuduj - próbował uspokoić ją Jacek.

Od jakiegoś czasu zauważył, że jego dziewczyna przestała zwracać na niego uwagę. Za to jej spojrzenia często kierowały się w stronę innego harcerza, na nieszczęście Jacka przystojnego i wesołego, zawsze gotowego do wygłupów.

Po śniadaniu harcerze popłynęli na jezioro Dargin, gdzie do obiadu ćwiczyli zwroty.

Pojechałem z Pozezdrza w stronę wsi Przerwanki. Zatrzymałem się przy drodze, gdzie staliśmy w pełnym słońcu. Wolałem jednak pocić się, niż być pogryzionym przez komary. Wyjąłem mapę obejmującą Krainę Wielkich Jezior Mazurskich. Zosia rozpakowała kanapki. Siedziałem wpatrzony w mapę i żułem chleb z serem.

Zosia co chwila spoglądała w swoje notatki.

- I co? - zapytałem.

- Zaczynam coś jarzyć - odmruknęła.

- To słucham.

- Jest tak - dziewczyna rozsiadła się wygodnie. - Patrzymy na mapę Wielkich Jezior Mazurskich. Jak wół zaznaczona jest kwatera Hitlera w Gierłoży. To jeden punkt - powiedziała i nagle wbiła patyczek w mapę koło Kętrzyna. - Myślałam, że tu powinien być środek, no wie wujek, centrala, mózg. Jednak druga kwatera jest tu - i wbiła kolejny patyczek w Pozezdrzu. - Mówił wujek, że Twierdza Boyen w czasie drugiej wojny światowej to była centrala wywiadu niemieckiego na Wschód. Ta forteca pochodzi jeszcze z czasów pruskich, można powiedzieć, że z okresu rozkwitu państwa niemieckiego. To będzie trzeci patyczek.

Patrzyłem i oczom nie wierzyłem. - Brakuje jeszcze tylko dwóch punktów - Zosia opowiadała zadowolona z mojego podziwu. - Kwatera Himmlera pasuje mi do tego kawałka: “Lewe ramię daje najwierniejszą osłonę”. Kiedyś wujek mówił, że mottem SS, którego Himmler był zwierzchnikiem, była wierność Hitlerowi.

- Pójdźmy dalej - włączyłem się do nakłuwania mapy. - W Sztynorcie osiadł Ribbentrop, minister spraw zagranicznych Trzeciej Rzeszy. Pamiętasz: “Pierś w środku niesie godło w świat”? Kwatera Hitlera, ośrodek dowodzenia, to prawe ramię zadające najmocniejsze uderzenia. Rozszyfrowanie “głowy” nie jest już trudne. Chodzi tu o Mamerki, czyli sztab niemieckich wojsk lądowych.

- To o nich Frank Below pisał: “Gdzieś wdziera się zwątpienie”? - głośno zastanawiała się Zosia.

- Trudno powiedzieć. Przecież tamci oficerowie w rozumieniu faszystów byli zdrajcami, a Below był faszystą - odpowiedziałem.

- On pisze jak człowiek, który wie, że gdzieś bije dzwon, tylko nie wie gdzie.

- Zosiu, gdyby tak było, to by nie zginął. Pisze wyraźnie o zdrajcach i o tym, że da siłę do ich zniszczenia - powiedziałem. - Ową paszczą lwa mogłyby być Mamerki, ale obaj kuzyni często tam bywali i odnoszę wrażenie, że tam wypoczywali.

- Pomyślmy, gdzie obaj często mogli bywać - zastanawiała się Zosia.

Zapadło dłuższe milczenie.

- Może trzeba poszukać miejsca, gdzie jest chociażby jakaś rzeźba lwa - nagle rzuciła Zosia.

Pokręciłem głową.

- Pamiętaj o tym, że Below pisząc te słowa myślał, iż jest poetą i swoją wizją poetycką chciał kuzynowi, który znał jego sposób myślenia, dać dokładne wskazówki. Miejsce ukrycia jest wyraźnie określone. To coś ukryte jest pomiędzy żelazem a kamieniem i to tak dobrze, że nikt tego do tej pory nie znalazł.

Znowu milczeliśmy wpatrzeni w pięć patyczków wbitych w mapę tworzących krzyż.

- No cóż, nie pozostaje chyba nic innego, jak przejechać się po wszystkich tych pięciu miejscach - rzekłem przeciągając się.

- Ciekawe, co robi Batura?

- Wygląda, Zosiu, że to samo co my. Siedzi nad mapą i szuka niemieckich bunkrów. Pewnie tak samo odczytuje słowa Belowa. Ciekawi mnie, kim jest tajemniczy pomocnik Batury.

Wsiedliśmy do Rosynanta i pojechaliśmy do Giżycka. Spakowaliśmy rzeczy. Wychodząc zaszedłem do recepcji.

- Taki pan pana szukał - rzuciła recepcjonistka.

- Jak wyglądał? Wysoki blondyn... - i opisałem Baturę.

- Nie, ten już tu kiedyś był, ale nie mogłam go przyjąć z psem.

- I o co pytał?

- Chciał wiedzieć, czy pan wrócił na noc, jak była ta burza i czy już pan się wymeldował - odpowiedziała pracownica schroniska i podała mi rachunek.

Zapłaciłem i wyszedłem zamyślony. Najwyraźniej moją osobą interesował się facet z psem. Tan sam, który krążył po twierdzy, malował jej mury i zapisywał nazwy bastionów. Dzięki niemu dotarliśmy do pierwszej skrytki Belowa, niestety za późno. Podejrzewałem, że to on zaświecił latarką, gdy goniliśmy Baturę.

- Co wujek taki zamyślony? - zapytała Zosia widząc wyraz mojej twarzy.

- Oprócz Batury w zawodach bierze udział jeszcze jeden zawodnik. Pamiętasz tego człowieka z psem?

Dziewczyna przecząco pokręciła głową.

- A tego psa z pociągu pod Olsztynkiem?

Tym razem przytaknęła.

- Jego właściciel gdzieś tutaj się kręci. Podejrzewam, że to on świecił latarką na Baturę, gdy go goniliśmy. Tajemniczy człowiek i nie wiem, po czyjej stronie stoi.

- Dokąd jedziemy? - zapytała Zosia.

- Najpierw do Sztynortu, a potem, jak to się w wojsku mówi, do nowego miejsca zakwaterowania.

Zosia rozłożyła pokłutą przez nas mapę.

- Gdzie będziemy nocować? - zapytała.

- Wiem, że Jacek z żeglarzami zatrzymają się przy wyspie Gilma na Jeziorze Dobskim. My rozstawimy się bardzo blisko, we wsi Doba.

- Wujek ma jakiś interes do tego zakochanego żeglarza? - spytała mając na myśli brata.

- Do niego też, chciałbym również poznać pannę, która tak usidliła Jacka.

- Oj, bo wujka owinie wokół palca.

- Za stary już jestem.

Tak sobie dowcipkowaliśmy w czasie obiadu spożywanego tradycyjnie w barze “Omega”. Po posiłku zrobiliśmy jeszcze zakupy. Przed hotelem nie widziałem samochodu Batury.

W Rosynancie wyjąłem mapę. Do Sztynortu można było dojechać z Giżycka jadąc przez Pozezdrze i tam skręcając na Harsz. Ja jednak zobaczyłem, że przy drugiej trasie Giżycko - Pozezdrze prowadzącej przez Pieczarki jest zaznaczona nitka drogi leśnej. Można było w ten sposób skrócić sobie drogę prawie o dziesięć kilometrów. Jakiś wewnętrzny głos podszeptywał mi stare przysłowie “Kto drogi skraca, ten do domu na noc nie wraca”. Jednak byłem pewny swoich umiejętności i zdolności terenowych Rosynanta.

Wyjechaliśmy z Giżycka drogą na Pieczarki. Asfalt nie był najlepszej jakości, ale mimo to jechało się bardzo przyjemnie. Słońce grzało, a przez otwarte okna wpadały rzeźwiące podmuchy powietrza. Za Pieczarkami droga prowadziła wzdłuż jeziorka. Pięć metrów od brzegu zobaczyłem siedzącą na paliku czaplę. Zatrzymałem samochód, żeby zrobić jej zdjęcie. Wysiadłem i zacząłem się skradać. Kiedyś pewien kanadyjski myśliwy uczył mnie, jak należy podchodzić ptaki i tak zrobiłem. Nie szedłem prosto w kierunku czapli, lecz robiłem nieregularne zygzaki. Co chwila schylałem, kręciłem się w kółko. Po prostu udawałem zwierzę zajęte żerowaniem. Czapla spokojnie przyglądała się moim poczynaniom. W chwili, gdy wycelowałem w nią obiektyw aparatu natychmiast wykonała w tył zwrot, opadła do wody i poderwała się w powietrze. Gdy wracałem do samochodu widziałem, że Zosia aż kładła się ze śmiechu.

Gdy jezioro skończyło się, po lewej stronie zobaczyłem piaszczystą drogę prowadzącą w kierunku lasu. Skręciłem w nią i włączyłem napęd na cztery koła. Mijaliśmy domki z wielkimi tabliczkami informującymi w języku niemieckim o wolnych pokojach. Na końcu kolonii zobaczyłem, że droga prowadzi do młodego lasu świerkowego.

Wjechaliśmy jakby do buszu. Natychmiast zrobiło się parno. Był to efekt połączenia się gorącego powietrza i wilgoci parującej ze ściółki. Wnętrze auta wypełniły roje komarów. Przyśpieszyłem chcąc, żeby pęd powietrza wywiał owady ze środka. Krwiopijcę obsiadły mi twarz i niewiele widziałem. Nagle Rosynanta aż obróciło. Przednie lewe koło wpadło do głębokiego dołu wypełnionego potłuczonymi butelkami. Zamknąłem okna i włączyłem pompowanie koła.

- Ojej, żeby was! - krzyczała Zosia opędzając się od resztek komarów w kabinie samochodu.

Ja smutno patrzyłem na wskaźniki ciśnienia powietrza w oponie.

- Zosiu mamy problem - powiedziałem.

Spojrzała na mnie pytająco.

- Musze zmienić koło i wyprowadzić auto z dołu. Potrzebuje twojej pomocy.

- Nigdzie nie wyjdę - powiedziała wskazując czarną chmurę komarów za oknami.

Nie pozostało mi nic innego, jak założyć koszulę z długim rękawem, gumowany deszczak z kapturem i wyjść. Natychmiast stałem się obiektem zaciekłych ataków. Najpierw podszedłem do wyciągarki. Sznur przywiązałem do solidnego drzewa. Na migi pokazałem Zosi, co ma robić. Ona włączyła wyciągarkę. Rosynant drgnął i zaczął powoli toczyć się w stronę drzewa. Był lekko pochylony na lewą stronę. Gdy feralny dół, wyglądający jak pułapka, znalazł się pół metra przed tylnym lewym kołem, kazałem Zosi wszystko wyłączyć.

Chwyciłem za saperkę i zasypałem dół. Potem lewarkiem lekko uniosłem auto i wymieniłem koło. Po wszystkim, zlany potem, szybko wskoczyłem do środka i ruszyłem przez las w stronę Harszu. Cały czas w uszach brzmiało mi przysłowie o skracaniu dróg.

Po pięciu minutach wyjechaliśmy z lasu i otworzyliśmy szeroko okna. Przy szybkiej jeździe wszystkie komary zniknęły, a my zbliżaliśmy się do wsi Harsz. Tam skręciliśmy w lewo, w stronę Sztynortu.

Po kilku kilometrach dojechaliśmy do mostu na przesmyku pomiędzy jeziorami Dargin i Kirsajty. Zatrzymałem się tuż przed mostem. Zosia spojrzała na mnie nieco zdziwiona.

- Popatrzymy sobie trochę na przepływające jachty - powiedziałem i skierowałem się do zarośniętych trawą schodków prowadzących pod most.

Zeszliśmy i usiedliśmy. Zapaliłem fajkę i patrzyłem na łajby płynące od strony Giżycka.

- Ale ofermy - rzuciła nagle Zosia.

Odwróciłem się tam, gdzie patrzyła dziewczyna. Do mostu od północy zbliżał się niewielki jacht z sześcioosobową załogą złożoną z samych nastolatków. Już włączyli silnik, a jeszcze nie położyli masztu. Grota jakimś partyzanckim sposobem nawinęli na maszt. Jacht płynął szybko i zahaczył masztem o most. Rozległ się zgrzyt, a ja aż zacisnąłem zęby na myśl o tym, co dzieje się w tej chwili z żaglem.

Załoga feralnej łódki klęła i krzyczała na siebie. Po drugiej stronie mostu postawili maszt i rozwinęli grota. Żagiel znaczyły regularne rysy, tam gdzie został przetarty materiał.

- Silniejszy wiatr i po nas - powiedział kapitan tego jachtu.

Smutno pokiwałem głową i dalej patrzyłem w stronę Giżycka. Po półgodzinie pojawił się wreszcie “Ogarek”. Czesio rzucił kotwicę dziesięć metrów od brzegu i razem z Piotrkiem położyli maszt. Piotrek rozebrał się, skoczył do wody i popłynął w naszą stronę. Usiadł obok mnie i spojrzał pytająco. Wyciągnąłem mapę.

- Jutro spotkamy się tutaj - powiedziałem wskazując mu punkt na zachodnim brzegu jeziora Mamry. - Czuję, że będę potrzebował waszej pomocy.

Piotrek kiwnął głową i już płynął do “Ogarka”.

- Zachowujecie się jak szpiedzy lub spiskowcy - skomentowała Zosia.

- Może wczuwamy się w tamte czasy, kiedy planowano zamach na Hitlera - odpowiedziałem.

- Teraz możemy już jechać do Sztynortu? - zapytała Zosia.

- Tak.

- A potem?

- Potem pojedziemy zwerbować harcerzy Jacka. Muszę zebrać jak najwięcej ludzi, bo kwatera w Mamerkach jest duża, a to ona chyba kryje naszą tajemnicę.

ROZDZIAŁ ÓSMY

SZTYNORCKA RUINA • SIEDZIBA RIBBENTROPA • WYGIBASY PRZED PAŁACEM • ZAWÓD MIŁOSNY • WYSPA GILMA • CHRZEST ŻEGLARSKI • ZEMSTA RYŻEGO?

Za mostem przejechaliśmy tylko kilkaset metrów i już minęliśmy tabliczkę z napisem: “Sztynort Wielki”. Po lewej stronie mijaliśmy keję zapełnioną jachtami, a z knajpy, koło której przejeżdżaliśmy, już dobiegały charakterystyczne głosy. Skręciłem w prawo i zatrzymaliśmy się przy zabudowaniach dawnego sztynorckiego folwarku. Zosia wzięła aparat i poszliśmy w stronę pałacu.

- To przecież ruina - Zosia niemal krzyknęła.

Faktycznie budynek prezentował się więcej niż marnie. Tynk odpadał, okna na parterze były zabite dechami. Gdyby ktoś miał jakieś wątpliwości, to wszędzie widać było napisy: “Obiekt grozi zawaleniem”. Mimo to pałac prezentował się pięknie. Zamknąwszy na chwilę oczy można było sobie wyobrazić, że niegdyś były tutaj zadbane klomby, brukowana droga, którą przyjeżdżali goście i gospodarze wyjeżdżali na przejażdżki po włościach. Przed frontonem budynku stały słupy w kształcie luf armatnich odwróconych wylotami ku ziemi i opatrzonych herbami rodowymi właścicieli.

- W sumie nieciekawa okolica - mruknęła Zosia rozglądając się na boki.

- Po pierwsze, powiem ci, że za każdym razem jak tu jestem zawsze mam tutaj wspaniałą, słoneczną pogodę. Po drugie, biskup warmiński Ignacy Krasicki odwiedzając kiedyś rezydującego tutaj hrabiego Heinricha Lehndorffa, powiedział znamienne słowa: “Kto ma Sztynort, ten posiada Mazury”.

- No fakt, pałac stoi w połowie drogi pomiędzy Węgorzewem a Giżyckiem. Tędy prowadzi jedyny przesmyk z południowej strony Wielkich Jezior na północną - powiedziała Zosia patrząc na mapę.

- Już w 1422 roku do tej głuszy nad jeziorami przybyli Krzyżacy. Potem osiedli tutaj Lehndorffowie. W 1600 roku wybudowali pałac, który w 1656 roku złupili Tatarzy. Hrabina Marianna Lehndorff, ówczesna właścicielka, została porwana w jasyr i skończyła żywot jako niewolnica jakiegoś kupca z Konstantynopola. W latach 1689-1691 zamek przebudowano na barokowy pałacyk. Jeszcze przed wojną można tu było zobaczyć wiele stylowych mebli i piękne zbiory numizmatyczne. Na ścianach parterowych pokoi wymalowano podobno wspaniałe sceny biblijne.

- Wierzyć się nie chce - rzekła Zosia i pokręciła głową.

- Rzecz jasna po 1945 roku zbiory i wyposażenie pałacu rozszabrowano. Budynek od tej pory przechodzi niezasłużoną gehennę. Każdy nowy właściciel ma ambitne plany zrobienia tu hotelu. Na pomysłach się kończy. Zapominają o starym polskim powiedzeniu: “Mierz siły na zamiary”.

- Miałam na myśli to, że nie chce mi się wierzyć, żeby w takim pałacu znajdowała się siedziba niemieckiego ministerstwa spraw zagranicznych. Za mało tu miejsca - stwierdziła Zosia.

- Joachim von Ribbentrop - odpowiedziałem - przybył do Prus za Hitlerem, który osiadł w Gierłoży. Na swoją kwaterę Ribbentrop wybrał sobie pałac w Sztynorcie oddalony od Gierłoży o dwadzieścia kilometrów. Heinrich von Lehndorff, właściciel majątku, otrzymał prawo do mieszkania w jednym ze skrzydeł. Ribbentrop wprowadził się tutaj na początku lipca 1941 roku, kiedy niemiecka ofensywa w ZSRR nabierała tempa.

- Chyba uciekł tutaj przed pracą. Myślę, że w takiej sytuacji prawdziwy minister spraw zagranicznych powinien pilnować kwestii dyplomatycznych - Zosia wzięła się za wygłaszanie dłuższego monologu. - Ja bym na jego miejscu została w Berlinie, gdzie były ambasady i można było spokojnie debatować z dyplomatami różnych państw. Wyjazd tutaj był pozbawiony sensu.

- Pamiętaj, że w Trzeciej Rzeszy o ważnych rzeczach Hitler decydował osobiście. Ribbentrop, jak każdy wysoki rangą działacz partii, starał się być jak najbliżej swego przywódcy i pilnować swych partyjnych interesów. Powiem ci jeszcze, że przywiózł tutaj sobie kilka wagonów wina, ozdobne meble z niemieckiej ambasady w Warszawie, kucharzy, ordynansów i osobistą sekretarkę Margarethe Blank oraz silną ochronę. Resztę pracowników umieszczono w hotelu dla sportowców nad jeziorem Święcajty, zbudowanym z myślą o dobrym ich przygotowaniu do olimpiady w Berlinie w 1936 roku. Znaczne odległości pomiędzy hotelem a Sztynortem doprowadzały do chaosu.

Ribbentrop wyjeżdżał ze Sztynortu tylko dwa razy: na trzy miesiące na Ukrainę, gdy Hitler przeniósł się do Winnicy i na pięć miesięcy do Bawarii. Dyplomaci na przyjęcie przez Ribbentropa czekali długie tygodnie.

- I tutaj Below mógł ukryć swoje skrzynki? - zapytała Zosia.

- Pewnie, że mógł. Obaj z kuzynem mogli się przecież tutaj spotykać. Pamiętasz słowa o paszczy lwa? Otóż porucznik Heinrich von Lehndorff był członkiem grupy spiskowców. W latach 1941-1942 był adiutantem feldmarszałka Fedora von Bocka, dowódcy Grupy Armii “Środek”, potem łącznikiem pomiędzy von Tresckowem, o którym mówiłem ci przy okazji operacji “Błysk”, a von Stauffenbergiem. W dniach poprzedzających zamach w lipcu 1944 roku kontaktował się z dowódcą Okręgu Wojskowego numer 1 w Królewcu, generałem Thaddenem. Na wieść o nieudanym zamachu wrócił do Sztynortu. Następnego dnia przed pałac zajechał samochód gestapo. Na jego widok hrabia uciekł oknem. Nie udała się pogoń za nim z użyciem psów.

- I to na takim terenie? Nafaszerowanym kwaterami, patrolami? - Zosia pytała z niedowierzaniem.

- To był jego majątek, znał tu każdy skrawek ziemi. Zgłosił się do gestapo bojąc się, że aresztują członków jego rodziny. W drodze do Berlina znowu uciekł, ale został pochwycony, osądzony i stracony 4 września 1944 roku. Jak myślisz, czy zamachowcy nie mogli wykorzystać go do ukrycia ważnych dla nich dokumentów właśnie w Sztynorcie? Pod nosem Ribbentropa? U człowieka, który gościł taką figurę?

- Tak, ale myślę, że oficerowie bezpieczniej czuli się na terenie swojej kwatery w Manierkach - Zosia odpowiedziała po namyśle.

Tak rozmawiając spacerowaliśmy po resztkach parku pałacowego. Pilnie rozglądałem się za miejscem, które można określić mianem “pomiędzy żelazem a kamieniem”. Znowu stanęliśmy przed frontonem pałacu. Zosia przyglądała się metalowym słupom z herbami.

- Masz nosa - powiedziałem do niej i pobiegłem do samochodu. Brukowany podjazd i słupy pasowały do opisu z wiersza. Jednak zatrzymałem się i wróciłem do dziewczyny.

- Wujek to ma odloty. Najpierw biegnie do bryki i nagle wraca - powitała mnie Zosia nieco osłupiała moim zachowaniem.

- Popatrz. Mamy bruk, mamy metalowe słupki. Pasuje?

- To co, będziemy ryć? - zapytała.

- Nie, ale przyjrzyjmy się uważnie, czy nie ma tutaj miejsca wskazującego na kryjówkę.

Z nosami prawie przy samej ziemi spędziliśmy pół godziny. Gdy się wyprostowaliśmy tylko jęknęliśmy, a w kręgosłupach nam zatrzeszczało. Na skwerku stała grupka turystów pilnie nam się przyglądająca.

- Państwo są artystami ulicznymi? - zapytał pan, na którego brzuchu spoczywał markowy aparat fotograficzny.

- Ci państwo szukają skarbów - odpowiedziała pociecha turysty. Chłopak już teraz zapowiadał się na naukowca. W słońcu błyszczały wielkie okulary, a czapka z daszkiem była starannie założona. Na białych adidasach nie widać było nawet drobiny kurzu.

- Cicho, docent! - krzyknęła jego siostra. - Ludzie ćwiczą, aktywnie spędzają czas, a nie tak jak my, tylko wszędzie jeździmy samochodem, bo tata dumny jest z nowej limuzyny.

Poczułem się głupio. Widziałem, że Zosia o mało nie pęknie ze śmiechu. Ukłoniłem się tęgiemu panu, przedstawiłem, pokazałem legitymację i wyjaśniłem, że robimy ekspertyzę dotyczącą stanu pałacu. Po czym z dumnie podniesioną głową pomaszerowałem do Rosynanta.

Czym prędzej wyjechaliśmy ze Sztynortu. Przez Kamionek, Radzieje i Pilwę dojechaliśmy do Doby. Po drodze, zresztą fatalnej, mijaliśmy znaki jakiegoś szlaku rowerowego.

- Kto poprowadził szlak po takim bruku? - Zosia nie mogła ukryć swojego zdziwienia.

Faktycznie, gdyby nie doskonałe resory Rosynanta, to jazda samochodem byłaby udręką. Ze współczuciem myślałem o nieświadomych niczego turystach, którzy uwierzyli w możliwość miłej przejażdżki tą trasą.

We wsi Doba zameldowaliśmy się późnym popołudniem. Podjechaliśmy w pobliże kościoła. Pięćdziesiąt metrów od brzegu widzieliśmy wyspę Gilmę i przycumowane do niej jachty harcerzy z drużyny Jacka.

Z daleka widzieliśmy typową obozową krzątaninę. W pewnym momencie zauważył nas Sarmata, pomachał ręką i zawołał Jacka. Chłopak napompował ponton i podpłynął do nas.

- Dobrze, że jesteście - powiedział od razu. - Opanowaliśmy całą wyspę i dziś robimy chrzest żeglarski. Wujek będzie mógł nam opowiedzieć o swoich przygodach, bo koledzy czasami mi nie wierzą.

- Poczekaj, weźmiemy z samochodu nasze rzeczy - powiedziałem.

Zamiast Zosi poszedł ze mną Jacek.

- I co się dzieje? - dopytywał się po drodze.

- Jeździmy tu i tam, po prostu nudy, żadnych pościgów i strzelanin - droczyłem się z nim.

- Jesteście na tropie?

- Jak tam twoja miłość? - odbiłem pałeczkę.

Chłopak od razu zmienił wyraz twarzy. Uszy stały się czerwone.

- Kobiety zmienne są - enigmatycznie odpowiedział.

O nic więcej nie pytałem. Przeczuwałem, że druhna Jacka zmieniła obiekt zainteresowań. Czułem, że dzisiejszy chrzest będzie szczególnie ciężkim przeżyciem dla tej harcerki i jej nowego amanta.

Po piętnastu minutach byliśmy na Gilmie. Wyspa była kiedyś połączona z lądem wąską groblą. Do 1634 roku stały tam ruiny zamku. Jedni badacze uważali, że krzyżackiego, inni, że pruskiego księcia Galindów Izegupsa. Przed wojną znajdowano tam różne elementy średniowiecznej broni.

Obecnie wyspa przypomina kwadrat. W jej zachodniej części w gorące dni jest jak w buszu. Rosną tam wysokie drzewa, które zatrzymują masy wilgoci parujące z ziemi. Idzie się więc przez wysokie paprocie wąską ścieżką wydeptaną przez turystów. We wschodniej części znajduje się niewielki pagórek. Stoją na nim jakieś ruiny, które przypominają swoim kształtem modne kiedyś świątynie dumania, gdzie damy ukryte w cieniu parasolek czytały książki lub listy od wielbicieli. Mury zostały już kompletnie rozkute przez różnych domorosłych poszukiwaczy skarbów.

Sarmata przywitał mnie serdecznie.

- Cieszę się, że pana widzę - powiedział zapraszając na swój jacht.

Siedliśmy i zapaliliśmy fajeczki.

- Pan zostanie z nami na dłużej? - zapytał gospodarz.

Spojrzałem na niego pytająco.

- Boję się trochę o Jacka. Przejął się tą panienką - mruknął instruktor wypuszczając wielki kłąb dymu.

- Nie zrobi chyba żadnego głupstwa - powiedziałem.

- Wiem, ale te romanse doprowadziły do tego, że musieliśmy mieszać załogi, które już się poustawiały na swoich łajbach.

- A która to panna sieje takie spustoszenie w męskich sercach? -zapytałem.

- Tamta blondynka - Sarmata wskazał ruchem głowy.

Po obozowisku kręciła się blondynka o prawie białych włosach. Krótkie szorty i bluzeczka opinały jak trzeba wszystko to, czym młoda kobieta chciała drażnić i kusić kolegów. Przypominała amerykańską gwiazdę Pamelę Anderson. Widać było, że pozostałe dziewczyny patrzą na towarzyszące blond piękności zainteresowanie z lekką zazdrością przemieszaną z ironicznymi spojrzeniami. Byłej miłości Jacka towarzyszyła trochę inna dziewczyna, która słała wszystkim chłopcom zalotne spojrzenia.

- A ta druga? - dopytywałem się.

- Nie zauważył pan, że dziewczyny zawsze chodzą parami? Tej pięknej towarzyszy taka, która ma mniej adoratorów - odpowiedział Sarmata przyjmując łobuzerski wyraz twarzy. - Ta ładna myśli, że wygląda przy koleżance jeszcze ładniej. Ta druga chce schwytać trochę blasku spadającego na tę pierwszą.

Parsknąłem rozbawiony i musiałem przyznać, że Sarmata miał w dużej mierze rację.

- Zapraszam na chrzest - powiedział Sarmata wstając i schodząc na brzeg.

- Przyjdę z pewnością zobaczyć zemstę Romea!

- Słyszał już wujek? - podbiegła do mnie Zosia. - No o tej panience i Jacku?

- Z detalami.

Poszedłem na jacht Jacka. Chłopak siedział pod masztem i obserwował przygotowania do chrztu.

- Co tak siedzisz i nic nie robisz? - zapytałem.

- Nie martw się - pocieszała go Zosia.

- Czepiacie się. Siedzę i patrzę. Na kursie na instruktorów mówili, że trzeba obserwować swoich podwładnych i patrzeć, czy nie przychodzą im do głowy różne głupoty - odpowiedział Jacek.

- Mówisz jak stary nauczyciel, a jedyną twoją przewagą jest to, że wcześniej niż oni zrobiłeś patent żeglarski - powiedziałem.

- E tam... - mruknął. - Co mam robić? Podrywać jakąś inną?

Zosia tylko się uśmiechnęła.

- Na mój gust, żadna nie będzie chciała znosić twoich amorów myśląc, że chcesz swojej byłej zrobić na złość - doradzałem bojąc się, czy za bardzo się nie ośmieszam. - Nic nie planuj, a wyjdzie najlepiej.

Nagle rozległ się przeciągły świst prawdziwego gwizdka bosmańskiego. Wszyscy poszliśmy na brzeg. Tam już na składanym krzesełku siedział Sarmata przebrany za Neptuna. Wokół kręciła się horda diabłów. Do nich dołączył Jacek, który dzierżył w dłoni wyjęty nie wiem skąd pęk pokrzyw.

Najpierw odczytano specjalny edykt i zapytano, czy są tacy, którzy rezygnują z wstąpienia w szeregi braci żeglarzy. Oczywiście tchórzy nie było. Pierwszym zadaniem było zebranie przez nich szyszek. Kto nie przyniósł do obozu pięciu, ten miał przejść specjalne tortury. Znalezienie szyszek na Gilmie jest trudne, bo rośnie tam zaledwie kilka drzew iglastych i to w dodatku marnych. Nikt nie miał nawet dwóch szyszek.

- Prawdziwe wilki morskie muszą poznać smak słonej wody - zagrzmiał w tym momencie Neptun.

Zaczęło się więc picie solidnie posolonej wody.

- Cook okrętowy nie zawsze ma humor i dobrze ugotuje, więc przygotujcie się na egzotyczne smaki - zapowiadał Krypka przebrany za diabła.

Poczęstowano nowicjuszy specjalną miksturą sporządzoną według tradycyjnego przepisu: pieprz, musztarda, ketchup, sok z cytryny, surowe jajka. Diabły wysmarowały wszystkich węglem drzewnym, goliły twarze pagajami. Kulminacją był “tunel śmierci”. Paliki wbite w ziemię w dwóch rzędach i sznurek tworzyły szkielet, na którym ułożono pokrzywy. Był tak niski, że można się nim było tylko czołgać. Jego dno wyłożone było warstwą świeżego błota. Chrzczeni mieli dwa wyjścia. Mogli czołgać się po błocie i trochę pokłuć o zmoczone pokrzywy na dnie i bokach, albo też iść na czworaka szorując plecami po kłujących roślinach rozłożonych na wierzchu tunelu. Nie dziwi więc, że ze środka dobiegały jęki i westchnienia.

Potem adepci sztuki żeglarskiej stawali przed obliczem Neptuna. Składali uroczystą przysięgę i otrzymywali żeglarskie imię. Na koniec wychodzili na rufę jachtu Sarmaty, gdzie musieli wystawić końcówkę pleców do porządnego uderzenia wiosłem. Drewniany pagaj trzymał Jacek. Blond piękność, która otrzymała ksywę “Binduga” wykonała po Jackowym uderzeniu piękne salto i wyjątkowo długi lot do wody. Widziałem, że przy tym uderzeniu diabeł - ratownik był szczególnie czujny. Podobny los spotkał konkurenta Jacka do serca blondynki. Tak oto wyglądała zemsta naszego Romea.

Na koniec odbyła się wspólna kąpiel w jeziorze i rozpalono maleńkie ognisko.

- Chyba teraz może pan opowiedzieć o swoich przygodach - poprosił Sarmata, gdy zapadło milczenie.

Opowiedziałem więc, a Jacek i Zosia uzupełniali trochę koloryzując. Powiedziałem też o tym, co mnie sprowadza w te okolice.

- Chciałem prosić was o pomoc w poszukiwaniach. Pływacie po jeziorach, rozmawiacie z mieszkającymi tutaj ludźmi. Może przypadkiem czegoś się dowiecie.

- Po prostu przypłyniemy do Mamerek, przeszukamy tę kwaterę i wtedy pomyślimy, co robić dalej - powiedział Sarmata. - Zgadzam się z tą teorią, że papiery, jeżeli jeszcze istnieją, są właśnie tam. Oficerowie nie mieli czasu, żeby je dobrze ukryć. Ten Below też nie miał czasu, działał przecież tam, gdzie niemile widziano by hitlerowskiego kapusia. Schował to tak przemyślnie, że nikt tego jeszcze nie znalazł. Chyba że kiedyś wygrzebał to jakiś chłop, papiery wyrzucił albo spalił, a w skrzyni miesza paszę dla świń.

Kiwnąłem głową. Jeszcze godzinę najwytrwalsi siedzieli przy ognisku śpiewając szanty.

- Co robimy jutro? - zapytała mnie Zosia zaszywając się w swoim śpiworze.

- Muszę dać dętkę i oponę do naprawy albo kupić nową. Dzisiaj w lesie straciliśmy zapas.

Rano Jacek przewiózł nas pontonem do Doby. Zbliżałem się do Rosynanta z pewnym niepokojem. Był on uzasadniony, gdyż ujrzałem, że mam cztery piękne kapcie. Ktoś pociął opony ostrym jak brzytwa nożem.

Prowizorycznie załatałem dziury, włączyłem pompowanie kół i powoli ruszyłem do Giżycka. Zosia z Jackiem postanowili pojechać ze mną. Dziewczyna chciała pokazać bratu Twierdzę Boyen i miejsce ukrycia wiadomości Belowa.

Gdy byłem zajęty klejeniem podszedł do mnie piegowaty przedstawiciel miejscowej inteligencji w wieku szkolnym.

- Fajny wózek - powiedział.

- Tyle że trochę kulawy - mruknąłem.

- To taki ryży na motorze to zrobił - dodał dzieciak. - Przyjechał chyba z Giżycka.

- Aha - tylko tyle powiedziałem.

Chłopak wsiadł na rower i pojechał gdzieś piaszczystą drogą. Mogłem się domyślać, kto to zrobił. Zastanawiało mnie tylko, czy to zemsta, czy pomysł Batury i skąd Ryży, którego poznałem w “Tequilli”, wiedział gdzie jestem.

ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY

SPRYTNY MECHANIK • JEDZIEMY NA RAJD KORMORAN • DEBATA O EKOLOGACH • SPOTKANIE Z OLBRZYMEM • NOWY ŚLAD • WYJAZD DO RADZIEJÓW • KOMPUTER ROSYNANTA “WARIUJE” • DUCH GILMY • LEŚNIK I JEGO PIES • BUNKRY GOERINGA

Do Giżycka jechaliśmy już normalną drogą, jednak w okolicach Pięknej Góry zauważyliśmy niezwykły ruch na drogach. Pojawiło się mnóstwo samochodów z numerami startowymi. Zosia włączyła radio i usłyszeliśmy, że rozpoczął się kolejny Rajd Kormoran.

- Ooo.. - mruknął Jacek.

- Jak naprawię dętki, to ruszymy na trasę zobaczyć rajdowców. Sam jestem ciekaw, jak wyglądają takie wyścigi - powiedziałem.

Wysadziłem dzieciaki przy Twierdzy Boyen i ruszyłem na poszukiwanie warsztatu. Popytałem się kilku osób i wreszcie znalazłem odpowiedni, na osiedlu przy drodze na Węgorzewo.

- Fiuu, panie! - mechanik machnął ręką na widok moich opon. - Alboś pan z mafii, albo z policji. Ładnie ktoś panu gumy wyżyletkował.

- Da się na dziś zrobić? - zapytałem.

Mechanik podrapał się po nodze, popatrzył w sufit i spojrzał na mnie z ukosa.

- Pan z Warszawy, co? - powiedział niechętnie. - Ja tu mam mnóstwo takich turystów, nawał roboty...

- Ja to zrobię - z kąta podniósł się krótko obcięty młodzieniec o posturze atlety.

- Cicho, Darek! - prawie krzyknął mechanik. - Masz swoją robotę przy komputerze tego forda? To rób!

- Szefie, zrobię to w przerwie obiadowej - zaoferował się młodziak.

- Dobra, panie - teraz mechanik zwrócił się w moją stronę. - To będzie kosztować ekstra, za ekspresową usługę.

- Wystawiacie rachunki? - zapytałem trochę wściekły. Ryzykowałem, że w tym warsztacie nie naprawią mi opon.

- Taaak - mechanik spojrzał na mnie przeciągle. - A na jaką firmę?

- Ministerstwo Kultury i Sztuki - odpowiedziałem.

- Szefie, dla biednego ministerstwa zrobię to bez dopłaty ekstra za ekspres, ale i bez rachunku - znowu odezwał się Darek.

Mechanik tylko wzruszył ramionami i poszedł do swoich zajęć.

- Zgłosi się pan po auto po obiedzie - powiedział młodzieniec i zanurzył nos pomiędzy kabelki pod maską forda.

Nie pozostało mi nic innego jak pójść na miasto. Po drodze w kiosku kupiłem tygodnik, w którym pracował Olbrzym. Jedna ze stron poświęcona była Rajdowi Kormoran. Widząc podpis naszego znajomego pod tekstem pomyślałem, że będzie w okolicach wyścigu przygotowując relację. Sięgnąłem po telefon komórkowy i wystukałem jego numer.

- Cześć, tu Paweł! Jesteś przy rajdzie? Gdzie cię można znaleźć? Dobra, będę tam - szybko dogadaliśmy się.

Jeszcze godzinę bezczynnie spędziłem na ławeczce nad brzegiem Kanału Łuczańskiego patrząc na przepływające jachty i statki. Paliłem fajkę i dumałem.

Na obiedzie spotkaliśmy się z Zosią i Jackiem w naszym ulubionym barze. Potem poszliśmy do mechanika. Darek już czekał. Stał oparty o Rosynanta, który miał już nowe opony, a obok leżało również nowe koło zapasowe.

- Ciekawa maszynka - przywitał mnie.

Kiwnąłem głową i sięgnąłem po portfel. Chłopak wymienił sumę, ani za dużą, ani za małą.

- Powinien pan w oponach trzymać gaz trujący, to może na drugi raz odstraszy tego, kto panu to zrobił - powiedział na pożegnanie.

Zapaliłem silnik i natychmiast rozbłysły wszystkie możliwe czerwone światełka alarmowe, ale natychmiast zgasły. Trwało to może dwie sekundy.

- Co to było? - zapytała Zosia.

- Nie wiem, pewnie komputer pokładowy przy wymianie kół lekko sfiksował - odpowiedziałem.

Około południa dojechaliśmy do Mikołajek. W namiocie dla prasy znaleźliśmy Olbrzyma. Właśnie szykował się do wyjazdu na trasę.

- Nie wiesz, czy ekolodzy dzisiaj protestują? - pytał jakiegoś kolegę.

- Już chyba wczoraj się wyszaleli - odpowiedział tamten.

Widzieliśmy reporterów z notebookami i telefonami komórkowymi łączących się ze swoimi redakcjami. W największym napięciu pracowali ci, którzy przygotowywali relacje dla rozgłośni radiowych i telewizyjnych. Biegali co rusz do pobliskiego parku serwisowego, gdy tylko ktoś wpadł i powiedział: “Hołek przyjechał” czy “Gryczyński stracił koło”.

Zaprosiłem Olbrzyma do naszego samochodu, który miał większe szansę dojechać po rozjeżdżonych szutrach na dobre miejsce widokowe. Tego dnia po południu miał być rozgrywany odcinek specjalny pomiędzy Ławkami a Woźnicami.

- Jedźmy na szósty kilometr, do przejazdu przez most na kanale - zaproponował dziennikarz.

- Działo się coś ciekawego? - zapytała Zosia.

- Aż za dużo - powiedział reporter kręcąc głową. - Miał być wspaniały prolog w Giżycku, ale nawierzchnia na giżyckim stadionie była kiepska i zrezygnowano. Kibicom zostało jedynie obejrzenie kierowców jeżdżących w kółko. Potem jeden z zawodników na trasie zmarł na atak serca. Z kolei Janusz Kulig dachował, gdy próbował ominąć kamień polny leżący na trasie. Wszystkie szyby w samochodzie wypadły. Również na tym odcinku gumę złapał Krzysztof Hołowczyc i przez to stracił minutę, a prowadzenie objął Robert Gryczyński. Na innym odcinku specjalnym zapalił się samochód Jarosława Pinelesa. Gdyby nie to, że swoją gaśnicę oddała mu załoga Dariusza Solarskiego, to straciłby wóz.

- Kupiłby nowy - skomentował Jacek.

- Dla tych ludzi rajdy to pasja - odpowiedział mu Olbrzym. - Nawet samochód lekko podrasowany do wyścigów to dla nich wszystko, a o takiej maszynie i serwisie jak “Hołek” mogą tylko marzyć. Jednak wydają na ściganie się swoje pieniądze, liczą na sukces i zainteresowanie sponsorów.

- A co z tymi ekologami? - dopytywałem się.

- Widzisz, zorganizowali pikietę. Zablokowali trasę. Odcinka specjalnego nie zaliczono. Policja nie śmiała interweniować, a wkoło byli kibice, którzy przyjechali czasami z bardzo daleko, właśnie w to miejsce, żeby zobaczyć na przykład Hołowczyca w samochodzie przez ułamki sekund. Ekolodzy mają prawo protestować, bo w zasadzie do tego ogranicza się ruch ekologiczny.

- Nieprawda, a selektywna zbiórka śmieci w miastach - zaprotestowała Zosia.

- Kwiatuszku - Olbrzym odwrócił się do niej - nie widziałem przed żadnym ratuszem pikiety ekologów chcących siłą zmusić władze miasta do tego. To czasami niezbyt zorientowani samorządowcy rzucają się na ten pomysł, żeby pokazać, że myślą ekologicznie. Mało gdzie oprócz różnokolorowych pojemników postawiono także sortownię śmieci, porządne składowisko odpadów, obniżono ceny wywozu śmieci z osiedli, gdzie taka zbiórka jest organizowana, i znaleziono kupca na posegregowane odpady.

- Tutaj walczą o czystość jezior mazurskich i całej okolicy - argumentowała Zosia.

- Ludzie żyjący tutaj z czystości jezior i lasów przez dwa, góra trzy miesiące sezonu turystycznego muszą zarobić na resztę roku. Dla nich takie wydarzenie, w które zaangażowane jest prawie sto załóg, a dodaj do tego serwis, dziennikarzy i osoby towarzyszące, nie mówiąc o kibicach to złota góra. W Mikołajkach i okolicach na długo przed wyścigiem nie było miejsc w hotelach. Nasze jeziora brudzone są także przez turystów wszelkiej maści, a najwięcej śmieci znajdziesz w lasach koło dróg asfaltowych. Trasę rajdu tak zaplanowano, że w dziewięćdziesięciu procentach przebiega przez tereny nie zalesione.

- To co ekolodzy mają robić? Nie protestować, jeśli uznają to za słuszne? - dopytywał się Jacek.

- Uważam, że jest słusznym, żebym był szczęśliwy, a do szczęścia brakuje mi tylko takiej bryki jak Rosynant - zaczął Olbrzym. - Zabieram go Pawłowi. Przecież jednak łamię prawo. W drodze do szczęścia nie powinniśmy przekraczać pewnych norm. Jeśli ktoś chce uszczęśliwić ludzi i przyrodę na siłę powinien dokonać przedtem rachunku zysku i strat. Rejon Mikołajek zarobił na rajdzie, został rozreklamowany. Ekolodzy zostali trochę poszturchani i jeden dzień pokazywano ich w telewizji. Nic nie wywalczyli.

- Nie przekonał mnie pan - gniewnie rzuciła Zosia.

W tym czasie zajechaliśmy w pobliże przejazdu na kanale. Stanęliśmy w dobrym punkcie widokowym. Olbrzym wsadził w ucho słuchawkę małego przenośnego radyjka, gdzie nadawano audycje radia rajdowego.

- Zaraz będą - mruknął i wyjął lornetkę.

Rzeczywiście po chwili w oddali usłyszeliśmy ryk silników i zobaczyliśmy tumany kurzu. Nagle prawie jak spod ziemi wystrzelił w górę samochód z numerem jeden. Ludzie, którzy stali koło nas, na jego widok krzyczeli: “Hołek, Hołek!”. Przejazdowi reszty zawodników towarzyszyły już tylko fachowe uwagi lub okrzyki zachwytu.

Po przejeździe wszystkich zawodników odwieźliśmy Olbrzyma do Mikołajek.

- Spotkamy się w Mamerkach? - zapytałem go żegnając się.

- Oczywiście, będę tam pojutrze - odpowiedział. - Muszę tylko oddać tekst i wywołać zdjęcia. Przyjadę do was pojutrze.

Wróciliśmy do Doby. Zosia z Jackiem wrócili na jachty, a ja zostałem przy Rosynancie.

- Panowie szukają bunkrów? - usłyszałem nagle za sobą głos młodego tubylca. Był to ten sam chłopak, który poinformował mnie, kto przeciął opony.

- A tak, chcemy je zwiedzić - odpowiedziałem nie chcąc małego wtajemniczać w nasze sprawy.

- A wie pan o tych przy Kanale Mazurskim? Przy jeziorze Przystań? - dopytywał się.

- Tak, wiemy. Jutro tam chcemy pojechać.

- Aaa... - w głosie brzmiało rozczarowanie. Malec chciał sprawić mi niespodziankę. - A o tych w Radziejach pan wie?

- Nie - zdziwiłem się. - Możesz mi je pokazać na mapie?

- O tutaj są, przy tej esowatej drodze - palcem pokazał punkt.

- Wielkie dzięki, bardzo mi pomogłeś.

Widząc, że Zosia i Jacek zajęci są na Gilmie rozmowami postanowiłem tam sam pojechać. Niecałe trzy kilometry za Radziejami skręciłem w lewo w polną drogę. Nad mazurskimi polami powoli zmierzchało, ale światła było jeszcze dość, żeby zwiedzić bunkry. Jechałem po strasznie wyboistej drodze. Znowu na chwilę komputer Rosynanta “zwariował”. Gdy dojeżdżałem do torów i po lewej stronie miałem gospodarstwo, a po prawej niewielki lasek, to właśnie tam zobaczyłem resztki, a właściwie fundamenty baraków. Wszystko było zalane wodą. Przejechałem przez przejazd i minąłem znak zakazu wjazdu. Bałem się, że ktoś wlepi mi mandat, ale czułem, że mogłem być blisko rozwiązania tajemnicy. Jechałem więc dalej drogą wyłożoną betonowymi płytami. Nagle moje światła zgasły. Natychmiast włączyłem noktowizor, lecz ten działał trzy sekundy. Wcisnąłem hamulec, lecz Rosynant jechał dalej i rozpędzony gnał przed siebie. Wjechałem w las, a młode krzaki i olszyny wyhamowały pęd auta. Hamowanie było tak gwałtowne, że wypięty z pasów uderzyłem głową o kierownicę i straciłem przytomność.

Jacek i Zosia starannie przygotowywali się do nocnych łowów na białą damę podobno straszącą na Gilmie.

- Nie wiesz, gdzie jest wujek? - Zosia zapytała Jacka.

- Nie wiem, pewnie gdzieś pojechał albo skrył się i kurzy tę swoją fajeczkę - odpowiedział Jacek.

- Jednak powinien nam coś powiedzieć, gdzie i po co jedzie - Zosia nie dawała za wygraną.

- Ty od razu węszysz spisek. To dorosły, więc może ma jakieś swoje sprawy do załatwienia - odpowiedział Jacek. - Nie zdziwię się, gdy to właśnie on okaże się tą naszą białą damą.

Zosia tylko prychnęła.

W sumie na łowy wybrało się sześcioro harcerzy. Reszta wolała spać. Wszyscy łowczy byli ciepło ubrani i mieli latarki dające mocne światło.

Zosia usiadła pod krzakiem. Dwa metry od niej położył się Jacek. Umówili się, że będą czuwać na zmianę.

Najpierw Zosia poczuła na szyi jakieś delikatne dotknięcie. Przerażona obróciła się, jednak nic nie zobaczyła.

- Jacek - syknęła.

Chłopak podczołgał się do niej.

- Co jest? - zapytał szeptem.

- Coś mnie dotknęło.

- O tak, pewnie duch - mruczał chłopak i w świetle księżyca oglądał plecy dziewczyny. Tuż przy kapturze ciepłej bluzy znalazł ogromnego, włochatego pająka, lecz bez słowa strącił go finką w wysokie trawy.

- Zostań ze mną, trochę się boję - szepnęła Zosia.

Od tej pory rodzeństwo leżało razem w wysokich paprociach.

Dookoła panowała cisza przerywana hukaniem puszczyków, odległymi pokrzykiwaniami z Wyspy Kormoranów i pluskaniem ryb w jeziorze. Z ziemi parowało ciepłe powietrze namagazynowane tam przez cały dzień. Zosia i Jacek powoli przymykali oczy i w końcu zasnęli.

Gdy łowcy słodko spali po ścieżkach na wyspie zaczęła snuć się ubrana na biało postać.

Obudziłem się, gdy na dworze było już bardzo ciemno. Spojrzałem na zegarek. Była prawie północ. Po omacku szukałem latarki, lecz przypomniałem sobie, że pożyczyłem ją Jackowi i Zosi, którzy zaplanowali na tę noc polowanie na damę podobno straszącą na Gilmie. Sięgnąłem więc po telefon, ten jednak resztką energii sygnalizował wyczerpanie się baterii. Kilka razy próbowałem uruchomić Rosynanta, ale silnik milczał. Siedziałem w nim jak w puszce widząc za oknem jedynie ciemność. Miałem ochotę zapalić fajkę, lecz nie zrobiłem tego chcąc przyzwyczaić oczy do ciemności. Nawet słaby blask zapałki oślepiłby mnie na długie minuty.

Wysiadłem z samochodu. Pod nogami lekko chlupotała woda. Rozglądałem się na wszystkie strony. Wszędzie panowały egipskie ciemności. Burzowe chmury skutecznie zasłoniły wszystkie gwiazdy. Gdzieś w oddali słychać było pomruki burzy. “Idealna noc na polowanie na ducha” - pomyślałem.

Nagle kątem oka zauważyłem słaby blask, który pojawił się gdzieś w lesie. Przy podmuchach wiatru liście odsłaniały na ułamki sekund słaby blask maleńkiego ogniska. Powoli zacząłem przedzierać się w tamtym kierunku. Starałem się iść cicho, żeby najpierw sprawdzić, z kim mam się spotkać. Pięćdziesiąt metrów od ogniska zacząłem się czołgać.

Z odległości pięciu metrów zobaczyłem przed sobą namiot zrobiony z dwóch pałatek wojskowych. Jeden z boków szałasu, ten od strony ognia, był uniesiony. Pomiędzy nim a balami ściętych brzóz tlił się maleńki ogień. Nad nim wisiał garnek, w którym coś bulgotało. Przy ogniu siedział ogromny facet, a u jego stóp leżał zwinięty w kłębek rudy pies. Tak, to był ten gość, którego spotkaliśmy w Twierdzy Boyen. Widziałem, że pies strzyże uszami w moim kierunku.

- Czyżby ta panna, z którą pana widziałem, dała panu kosza? - mężczyzna nagle odezwał się. - Dlatego próbował pan staranować las?

Wstałem i głośno przedzierając się przez krzaki zbliżyłem się do obozowiska. Podałem gospodarzowi rękę.

- Michał - przedstawił mi się. - Siadaj. Podjedz sobie i wyżal się. Trochę już zatęskniłem za ludzkimi problemami. Od kilku dni jestem tylko z psem.

- Nie jestem głodny - skłamałem, ale grzecznie usiadłem.

Pies podniósł się, obwąchał moje buty i ręce. Potem usiadł koło mnie i położył jedną łapę na moim łokciu. Spojrzał mi w oczy.

- Z ciebie musi być dobry człowiek. Od razu cię polubił - mówił gospodarz. - Nazywa się Mopsik, ale reaguje też na Łysy.

Pies rzeczywiście miał krótką rudą sierść, ale jeżyka na głowie pozazdrościliby mu chyba najelegantsi marines. Krótkie, zaledwie trzymilimetrowe włoski szczelnie okrywały jego czaszkę. Zwierzę miało nieco ponad pół metra wysokości, spiczaste uszy, czarny podbródek i długi, zakręcony ogon, jak u świni. Podałem mu rękę, a on wybijając się na mojej dłoni błyskawicznie doskoczył do ucha, które szybko polizał.

- Po tych czułościach może jednak coś zjesz? - zaproponował Michał.

Teraz lepiej mu się przyjrzałem. Był równie wielki jak nasz znajomy dziennikarz, miał krótko przycięte czarne włosy. Miał wyraźne rysy twarzy, lecz gdybym miał sporządzić jego portret pamięciowy nie potrafiłbym. Mógłbym jedynie stwierdzić, że nie było na nim nawet grama tłuszczu. Był szczupły, a z pewnością silny i zwinny. Gdy mu się przyglądałem on nalał mi gęstej zupy do menażki i zaczął kroić wielką pajdę wiejskiego chleba. Patrząc na niego nadałem mu w myślach pseudonim Leśnik. Po chwili podał mi mały kawałek pieczywa.

- Umocz go w zupie i daj Łysemu.

Posłusznie zrobiłem to, a pies gdy zjadł zaczął kręcić się w kółko goniąc własny ogon. W końcu zębami złapał kilka włosków z samego końca. Zadowolony obrócił się w takiej pozie kilka razy, po czym przesadził przez ogon tylną łapę.

- Zapewniam, że on nie zwariował. Czasami lubi tak popisywać się. Nikt go tego nigdy nie uczył - tłumaczył mi Leśnik.

Zacząłem jeść. Nie da się opisać smaku tej zupy z dużymi kawałkami mięsa z kurczaka. Czuć było różne zioła, zwłaszcza bazylię.

- Pięknie dziękuję - powiedziałem, gdy pochłonąłem już cały talerz.

- Na zdrowie. Mój proboszcz zawsze mawiał, że należy głodnego nakarmić, a spragnionego napoić. Różnie to było, gdy zakradaliśmy się do jego sadu na czereśnie.

- Skąd wiesz, że miałem wypadek? - zapytałem.

- Akurat zbierałem chrust, kiedy zobaczyłem wariata, który zgasił światła i wjechał w las.

- Coś się popsuło w mojej maszynie.

- Zdarza się, w epoce komputerów staliśmy się bezradni wobec elektroniki. Jeden pypeć się rozpadnie i po nas - powiedział Leśnik przybierając na te okazję ton kaznodziei.

- Skąd ci przyszła do głowy myśl o tej panience?

- Tak rzuciłem, na rybkę.

Zapadło milczenie.

- Co cię więc sprowadziło o tej porze do tego lasu? - zapytał mnie.

- Bunkry - odpowiedziałem. - Jeżdżę po Mazurach i zwiedzam bunkry.

- To musisz sporo o nich wiedzieć, skoro trafiłeś i do samego Lammersa.

- A ty widzę też jesteś w temacie.

- Tak, zbieram materiały do pracy magisterskiej o kwaterach hitlerowskich na Mazurach. Sama Gierłoż to nie wszystko.

- Masz może telefon komórkowy? - zapytałem. - Chciałbym przedzwonić do moich znajomych i uspokoić ich.

- Nie jestem niewolnikiem tego typu urządzeń. Nie martw się. Coś jutro rano zrobimy z twoim wózkiem.

- To powiedz mi, co tutaj jest.

- Nic ciekawego. Dwa lżejsze schrony przeciwlotnicze o kształcie prawie idealnego czworoboku. Mają jedno pomieszczenie. Jeden jest wysadzony od wewnętrznego wybuchu. Drugi, cały, stoi kawałek dalej. Głębiej w lesie stoi jeden większy, identyczny jak te w kwaterze Goeringa w Puszczy Piskiej.

- To Goering miał tam kwaterę?

- Miał nawet trzy. Pierwszą tajemnicą kwatery jest data jej powstania. Niemcy budowali w połowie lat trzydziestych wiele linii umocnień wzdłuż granic Prus Wschodnich. Pod ich osłoną tworzono kwatery wodzów Trzeciej Rzeszy. Nie wiadomo jednak, czy Goering kazał wybudować swoją kwaterę jeszcze przed wojną czy w momencie, gdy Hitler przeniósł się do Gierłoży. Bunkry w Szerokim Borze mają słabą konstrukcję. W innych kwaterach powstałych na przełomie 1940 i 1941 roku widać o wiele mocniejsze budowle. W Manierkach, gdzie była kwatera Dowództwa Wojsk Lądowych, urządzenia techniczne znajdowały się w specjalnych obiektach żelbetowych. W Szerokim Borze agregaty prądotwórcze stały w zwykłej hali wybudowanej z cegły. Goering jako zapalony myśliwy mógł sobie już wcześniej uwić takie betonowe gniazdko w środku Puszczy Piskiej.

- Goering często tam bywał?

- Nie wiem. Wiadomo, że marszałek podróżował specjalnym pociągiem i kursował pomiędzy Szerokim Borem, Gołdapią, gdzie miał drugą kwaterę, i domkiem myśliwskim w Puszczy Rominckiej. Gdy począwszy od 1943 roku Hitler zaczął odsuwać od siebie marszałka, ten spędzał czas narkotyzując się, przebierając się w fantazyjne stroje, patrząc na zabytki w swojej samotni w Karinhall i popadając w coraz większą schizofrenię. Zanim zbłaźnił się zapewniając Hitlera, że stworzywszy most powietrzny utrzyma przy życiu wojska niemieckie w Staliningradzie, jeździł swoją sławną salonką pomiędzy Puszczą Romincką, gdzie miał dworek myśliwski, Gierłożą a Puszczą Piska. Goering uciekł z Prus Wschodnich w 1944 roku na wieść o tym, że w pobliżu jego domku myśliwskiego są partyzanci. W Szerokim Borze na skarpie nad jeziorem Jegocinek do dziś widać resztki fundamentów kawiarni lub małej willi. Prawie do tych resztek doprowadzone były tory kolejowe. Polscy żołnierze w czasie robót ziemnych odsłonili fragment kanału pod torami. Na drzewach widać resztki mocowań siatek maskujących.

- Czemu do niej nikt nie może wejść? Nie ma jej na szlakach turystycznych?

- Do 1952 roku teren kwatery penetrowały grupy szabrowników, które wywiozły wszystko, co się tylko dało. W 1952 roku w Szerokim Borze pojawiło się wojskowe przedsiębiorstwo budowlane. Otoczyło ono teren przyszłej jednostki wojskowej zasiekami i bunkry stały się niedostępne dla turystów. W 1985 roku wojsko postanowiło zagospodarować żelbetowe obiekty, żołnierze wysmołowali dachy, osuszyli i wymalowali wnętrza, nasmarowali zawiasy, uruchomili niemiecką klimatyzację. Przy okazji próbowano zbadać legendy krążące na temat bunkrów Goeringa. Wojskowi specjaliści od łączności wyposażeni w wykrywacze metali szukali kabla łączącego Szeroki Bór z Gierłożą. Poszukiwacze byli pewni, że takie połączenie musiało istnieć. Wśród mieszkańców okolic krążyły opowieści o srebrnym rdzeniu linii telefonicznej. Dokładnie przeszukano okolice dawnej centrali telefonicznej, ale nic nie znaleziono. Poszukiwano podziemi. W jednym z dawnych pomieszczeń gospodarczych jest głęboka studnia, z której usiłowano wypompować wodę. Okazało się, że wody nie ubywa i prawdopodobnie studnia jest połączona z jeziorem Jegocinek. Próbowano też podkopać bunkry. Okazało się, że mają one fundamenty grubości tylko 80 centymetrów.

- Mimo że to teren wojskowy, byłeś tam?

- Nie ja pierwszy z cywili. Uprzedził mnie jakiś dziennikarz z lokalnej gazety, który napisał do dowództwa okręgu wojskowego oficjalną prośbę. Twierdził w niej, że nie interesują go ukrywane tam przez wojsko zapasy na trzecią wojnę światową w postaci tuszonki i sucharów. Rozbawił tym oficerów i mógł wleźć. Był on jednak chyba jednym z niewielu. Zasnąłeś czy co? - Leśnik nagle zapytał.

Szybko ocknąłem się.

- Nie, zasłuchałem się - powiedziałem.

- To pokimaj trochę, a ja popilnuję ognia.

Z kieszeni wojskowej bluzy wyjął papierosa i zapalił.

Ułożyłem się na jego karimacie i przykryłem jego śpiworem, ale długo nie mogłem zasnąć. Jedna myśl nie dawała mi spokoju. Przecież kuzyn Franka Belowa był adiutantem Hitlera do spraw lotnictwa. Musiał więc bywać w kwaterach Goeringa.

Instruktor Krypka wrócił na jacht Sarmaty i zdjął białe odzienie.

- Nie wyszedł nam dowcip, wszyscy posnęli - powiedział do Sarmaty.

- Trzeba ich obudzić, jeszcze się zaziębią - rzekł Sarmata.

- Nie, burza ich obudzi - szybko rzucił Krypka. - A coś ty taki spięty? - dopytywał się Sarmata.

- Powiem ci, chociaż mi nie uwierzysz. Przebrałem się i łaziłem po wyspie. Szybko zobaczyłem, że wszyscy zamiast czuwać smacznie śpią. Chciałem kogoś solidnie nastraszyć. Właśnie pochylałem się nad Zosią, gdy na ramieniu poczułem chłodną dłoń. Obejrzałem się, a serce waliło mi straszliwie i nic nie zobaczyłem. Tyle wystarczyło mi, żeby więcej nie straszyć. Gdy szedłem tutaj to słyszałem, jak ktoś delikatnie stawiał stopy tuż za moimi.

Sarmata patrzył na swojego podwładnego zdziwiony, a potem ubrał się i poszedł obudzić harcerzy.

ROZDZIAŁ DZIESIĄTY

KIM JEST LEŚNIK? • KTO ZABIŁ BELOWA? • TAJEMNICE POLIGONU W ORZYSZU • BLOKADA W ROSYNANCIE • POSZUKIWANIA DUŻEJ ZGUBY • WALKA PRZED SKLEPEM

O czwartej rano Leśnik obudził mnie i kazał mi pilnować ognia. Nawet nie zdjął swojego munduru z amerykańskiego demobilu. Pies ułożył się w zagięciu jego kolan i obaj natychmiast zasnęli. Przyznam, że nie dałem rady cały czas nie spać i przekimałem kilkadziesiąt minut.

Leśnik obudził się o ósmej. Wstał, przeciągnął się i razem z psem poszedł po wodę. Wrócił po dwudziestu minutach.

- Twój wózek jeszcze stoi, zakopany po same osie w bagnie - powiedział przygotowując kawę.

- Wydaje mi się dziwne, że obaj spotkaliśmy się w tym miejscu - zagadałem siorbiąc gorącą kawę.

- Może to bardziej przypadek, ty nie wiedziałeś, gdzie i po co jedziesz przyjeżdżając tutaj - odpowiedział.

- Wiesz chyba więcej niż chciałbyś powiedzieć.

- Wszystko jest kwestią zaufania - odrzekł patrząc mi w oczy. - Mówimy sobie tyle, ile chcemy. Traf chce, że interesują nas te same rzeczy. Ja wiem, że tak naprawdę masz o tym pojęcie trochę więcej niż blade. Oznacza to, że sprowadza cię na Mazury jakaś tajemnicza historia. Pewnie jesteś jednym z tych poszukiwaczy skarbów.

Chwilę patrzyłem w kubek i zastanawiałem się. Opowiedzieć mu czy nie? Czy to człowiek Batury? Ktoś podstawiony, żeby wkraść się w moje otoczenie? Bzdura, Batura nie wiedział, że tu będę. Zresztą to Leśnik pomógł nam w pościgu w Twierdzy Boyen. Postanowiłem walnąć prosto z mostu.

- Gdzie jest wujek! - Zosia budziła Jacka szarpiąc go za ramię.

- Pewnie śpi w samochodzie - mówił Jacek ziewając.

- Już byłam we wsi - powiedziała Zosia. - Nie ma ani jego, ani samochodu. Ktoś zauważył, że wyjechał wieczorem.

- No to pewnie wróci rano.

- Już jest rano. Dzwoniłam do niego z telefonu komórkowego Sarmaty, ale telefon wujka milczy.

Jacek wstał, ubrał się i razem poszli do Sarmaty.

- Rzeczywiście milczy - mruknął Jacek po kolejnej nieudanej próbie dodzwonienia się.

- Cóż, może trzeba zacząć go szukać - zasugerował Sarmata.

- Tylko gdzie? - zapytała Zosia.

- Na razie nie panikujmy - rzekł Sarmata. - Mam pewien plan...

- Czemu pomogłeś nam wtedy, gdy goniliśmy Baturę? Skąd wiedziałeś, gdzie Frank Below ukrył swoją informację?

Michał spojrzał na mnie zdziwiony. Był fenomenalnym aktorem. Jego twarz nie wyrażała niczego oprócz zdziwienia.

- Gadasz jak James Bond, same szyfry - powiedział po chwili.

Patrzyłem mu w oczy i czekałem.

- Lepiej powiedz wszystko od początku - rzekł i rozsiadł się wygodnie.

Jeszcze nie skończyłem opowieści o zniszczonym samochodzie Belowa, gdy Leśnik przerwał mi.

- Masz fotkę tego złomu?

- Niestety nie.

- Narysuj.

Podał mi blok rysunkowy. Rysowałem jak mogłem najlepiej.

- Mówisz, że miał zgnieciony tył i to dosyć wysoko?

Wziął blok i za moim rysunkiem namalował swój. Jednocześnie mówił.

- W mazurskim miasteczku Arys, czyli Orzysz, już długo przed drugą wojną światową istniały koszary z dużym poligonem. Obiekt ten zyskał duże znaczenie w czasie wojny. Było to idealne miejsce do doświadczeń i szkolenia jednostek. Do Orzysza nie dolatywały alianckie samoloty szpiegowskie, w okolicy nie działały żadne komórki podziemia, a w gęstym lesie można było ukryć wszystko. W 1940 roku do Orzysza przybyły jednostki 5. Regimentu Pancernego 3. Dywizji Pancernej. Dołączono do nich 5. Lekką Dywizję Zmotoryzowaną. W ten sposób powstała 5. Lekka Dywizja Pancerna. Po walkach w Afryce Północnej dywizję lekką przemianowano na 21. Dywizję Pancerną. Dywizja, która powstała wśród mazurskich lasów przeszła cały szlak bojowy, Afrika Korps”, aż do ewakuacji z Tunezji w 1943 roku. W lipcu tego roku dywizję ponownie sformowano i w czerwcu 1944 roku jej czołgi walczyły z aliantami lądującymi w Normandii. Po niemieckiej ucieczce z Francji jednostka biła się w dolinie Saary, a w styczniu 1945 roku została przerzucona na front wschodni, gdzie walczyła do końca kwietnia.

- Miałeś mówić o poligonie w Orzyszu - popędzałem Michała.

- Hitler odwiedził poligon w Orzyszu 20 października 1943 roku. Przybył na pokaz nowego niszczyciela czołgów firmy Vomag uzbrojonego w działo 75 mm. Fuhrer zaakceptował ten pomysł niemieckich inżynierów i działo samobieżne Jagdpanzer IV weszło do służby na początku 1944 roku. Kolejnym ciekawym epizodem na poligonie w Orzyszu był wyścig dwóch konstrukcji czołgów “Tygrys” według projektów doktora Porscha oraz Henschla. W dniu 20 kwietnia 1942 roku (rocznica urodzin Hitlera) o godzinie 11 oba pojazdy stanęły do zawodów. W próbie szybkościowej wygrał “Tygrys” Porscha, ale w próbie manewrowej czołg Henschla. Po pokazie Hitler postanowił dać czołgom jeszcze jedną szansę. Dopiero po rywalizacji przeprowadzonej w maju na poligonie Berka lepsza okazała się konstrukcja Henschla. W Orzyszu pokazano Hitlerowi także samochód pancerny wzór 234, który w czterech wersjach wszedł do użytku pod wspólnym określeniem “Puma”. Miał on silnik dieslowski marki Tatra 103, który pozwalał ponad jedenastotonowemu kolosowi osiągać prędkość prawie dziewięćdziesięciu kilometrów na godzinę. A teraz popatrz.

Pokazał mi mój rysunek auta Belowa. Tuż za sylwetką samochodu wyrysował kształt “Pumy”. Jej kadłub przypominał trumnę utrzymywaną przez cztery pary kół.

- Nad dwiema tylnymi parami kół znajdował się przedział silnikowy - pokazywał ołówkiem. - Z przodu znajdowała się otwarta lub zamknięta obrotowa wieża. Oba pojazdy namalowałem w tej samej skali. Jak widzisz, wgniecenia odpowiadają wysokości, na jakiej znajdowały się zderzaki “Pumy”.

- Skąd to wszystko wiesz?

- Kiedyś zajmowałem się klejeniem modeli. Moją specjalnością była niemiecka broń pancerna.

- A może wiesz, co to jest? - pokazałem łuskę znalezioną w Martianach.

Leśnik oglądał ją dłuższą chwilę.

- Mówisz, że znalazłeś ją w miejscu zasadzki? To by wszystko tłumaczyło - powiedział tonem omnibusa i zapalił papierosa. Zza zasłony dymnej uśmiechał się.

- To proste jak słońce - powiedział. - Łuska jest identyczna z tymi, jakich używano w karabinach Wehrmachtu. Jednak z twojego opisu zniszczeń pojazdu Belowa wynika, że ktoś strzelał bardzo celnie. Użył tylko trzech pocisków. Mówiłeś, że dziury były solidne. Myślę, że użyto tu broni niemieckich spadochroniarzy oznaczonej skrótem FG-42. Była to broń specjalnie wymyślona dla spadochroniarzy. Miała niecały metr długości, masę w późniejszych wersjach około czterech kilogramów. Można z niej było strzelać ogniem pojedynczym albo seriami; istniała możliwość wystrzelenia też granatu nasadkowego. Ten karabin w czasie badań porównawczych wszystkich broni niemieckich wypadł najlepiej. Ręki nie dam sobie obciąć, ale na mój gust jacyś spadochroniarze najpierw “Pumą” zepchnęli pojazd Belowa, a potem dobili kierowcę i pasażera. Do zatarcia wszelkich śladów posłużyli się granatem nasadkowym.

- Mówisz tak, jakbyś tam był. Powiedz mi, skąd mieliby się wziąć tutaj niemieccy spadochroniarze?

- Otóż to. W lipcu 1939 roku niemiecki wywiad wojskowy, Abwehra, utworzył bojówki “Ebbinghaus”, które tuż przed wybuchem wojny przemianowano na “Brandenburg”. We wrześniu, w czasie inwazji na Polskę, “Brandenburczycy” przenikali przez całą polsko-niemiecką granicę. Nie udała się przedwczesna próba opanowania górskich przełęczy zorganizowana 25 sierpnia. Równie nieudane były ataki na śląskie kopalnie i fabryki. W sumie po kampanii wrześniowej z kompanii dywersantów została tylko połowa ludzi. “Brandenburg” zakamuflowano jako “800 szkolną kompanię budowlaną do zadań specjalnych”. Jednostka brała udział w niemieckiej inwazji na Danię, Belgię i Holandię prowadząc drobne akcje dywersyjne.

Dywersanci “Brandenburga” musieli wykazać się wysoką sprawnością fizyczną i umysłową, lubić ryzyko, przygody oraz znać języki nieprzyjaciół. Ochotników szkolono w różnych specjalnościach: snajperzy, spadochroniarze, płetwonurkowie. W czasie szkolenia kładziono nacisk na ciche poruszanie się, zabijanie, orientację, strzelanie z różnej broni, elementy survivalu. W koszarach nie było klasycznej dyscypliny. Żołnierzy szykowano do ataków w mundurach przeciwnika. Prawie cały “Brandenburg” przygotowano z myślą o inwazji na ZSRR. W nocy z 21 na 22 czerwca 1941 roku przez całą granicę przenikały grupy dywersantów. Z Prus Wschodnich komandosi przechodzili do okupowanej Litwy i na północ Białorusi.

- A jaki to ma związek z Prusami Wschodnimi? - dopytywałem się nieco zniecierpliwiony długą opowieścią.

- Jedna z kompanii przez jakiś czas stacjonowała w Wystruci i w koszarach niedaleko kwatery “Robinson” dowództwa Luftwaffe koło Gołdapi. Mieli tam spokojną służbę. Ich zadaniem miała być obrona kwatery Hitlera.

- Myślisz, że ktoś mógł im wydać rozkaz wykonania takiej dziwnej misji?

- Ta cała historia jest tajemnicza. Zamieszany w to był ktoś postawiony naprawdę wysoko, skoro udało mu się wypożyczyć “Pumę” z poligonu. “Brandenburczycy” byli używani tylko do ważnych i tajemniczych zadań. Taką operacją “Brandenburga” był desant na śródziemnomorską wyspę Leros. Zadaniem komandosów było opanowanie brytyjskiego stanowiska dowodzenia. Do ataku skierowano 15. kompanię spadochronową, a potem kolejne pododdziały pułku. Skierowanie do walki elitarnych jednostek świadczy o tym, jak dużą wagę Niemcy przykładali do tej akcji. Zajęcie Leros nastąpiło w połowie listopada 1943 roku. Zdobyto całą dokumentację brytyjskiego garnizonu. Tajemnicą “Brandenburga” pozostanie co tam znaleziono. Czy mogły tam znajdować się informacje dotyczące lądowania w Europie? Czy Niemcy chcieli mieć pewność, że alianci nie wylądują na Bałkanach? Po tej akcji do północnej Francji przybyły odtworzone doborowe niemieckie jednostki pancerne.

- Nie wierzę w to, że “Brandeburczycy” mogli być zamieszani w akcję zabicia niemieckiego oficera - powiedziałem.

- Komu podlegała ta jednostka? - zapytał z przekąsem Leśnik. - Wywiadowi wojskowemu, który też był zamieszany w spisek przeciw Hitlerowi.

- Czy masz pewność, że wiosną 1944 roku, kiedy zabito Belowa, “Brandenburczycy” byli koło Gołdapi? - powątpiewałem.

- Nie ma takiej pewności. Mogli to być jacykolwiek spadochroniarze. Zresztą nie musiano nawet strzelać z FG-42 i taranować “Pumą”. Po prostu z poszlak, jakie mi przedstawiłeś, ułożyłem pewną całość.

W czasie naszej dyskusji Leśnik pakował swoje rzeczy i ruszyliśmy w stronę Rosynanta. Dzień zapowiadał się pogodny, a komary zaczęły już wychodzić ze swych kryjówek.

Otworzyliśmy maskę samochodu i Leśnik zanurzył się w trzewiach samochodu prawie po pas. Potem spróbował uruchomić silnik i znowu zniknął.

- Ktoś ciebie bardzo nie lubi - powiedział wynurzając się cały umorusany. Na jego dłoni leżała maleńka kostka, z której odchodziło pięć kabli.

- “Pluskwa”? - zapytałem.

- Nie, twój wróg podłączył ci do komputera maleńki pypeć - Leśnik patrzył na mnie z uśmiechem. - To coś uaktywnia się po zmroku blokując wszystkie żywotne mechanizmy pojazdu. Znalazłem to, ale jeśli będą problemy powinieneś pojechać do autoryzowanej stacji napraw.

- Wielkie dzięki, ale skąd znasz się na tych rzeczach?

- Wszyscy stajemy się niewolnikami cywilizacji komputerów - odpowiedział.

Podał mi rękę, zarzucił na ramię ogromny worek i poszedł wzdłuż torów w stronę Mamerek.

Czym prędzej pojechałem do Doby. Zosia czekała na mnie na brzegu.

- Gdzie wujek się włóczył? - od razu na mnie napadła. - Wszyscy wujka szukają, tylko ja jedna tutaj sterczę od dwóch godzin i czekam nie wiem na co.

- Później ci wszystko wyjaśnię. O jakich poszukiwaniach mówisz? Trzeba je odwołać.

- Niech wujek dzwoni do Sarmaty.

Zadzwoniłem, wytłumaczyłem nieobecność awarią samochodu i dowiedziałem się, że Jacek poszedł szukać mnie po całym Fuledzkim Rogu. Razem z Zosią pojechaliśmy więc najpierw do Kamionki, a potem chcieliśmy ruszyć do Fuledy.

Gnałem po wertepach jak szalony. Skupiony nad kierowaniem milczałem, a Zosia siedziała obrażona.

Już z daleka przed sklepem w Kamionce zobaczyłem Jacka. Widziałem, że trzech miejscowych chłopaków otacza go kręgiem. Wyhamowałem. Błyskawicznie wysiadłem i podbiegłem.

- W czym problem? - zapytałem, by zwrócić na siebie uwagę przeciwników. Dwaj mieli krótkie wersje kijów baseballowych, a jeden “tulipana”, czyli rozbity kawałek butelki po piwie. Byli typowymi reprezentantami grupy znudzonych wiejskim życiem młodzieńców, którzy gotowi są zglanować każdego obcego, oczywiście pod warunkiem, że jest on sam.

Ten z “tulipanem” i jeden z kijem obrócili się w moją stronę i bez słowa zaatakowali. Najpierw koło mojej głowy przeszedł cios tego z butelką. Uchyliłem się, lecz jednocześnie dostałem kijem po nerkach. Piekielnie bolało. Przypomniały mi się wtedy słowa instruktora z “czerwonych beretów”. Zwykł mówić: “Uzbrojony przeciwnik jest niewolnikiem swojej broni, jeśli chcesz, żeby była bezużyteczna podejdź do niego jak najbliżej”.

Znowu atakował ten z butelką. Tym razem “tulipan” wędrował od dołu. Znowu się odchyliłem, złapałem chłopaka za uzbrojone przedramię. Prawą ręką chwyciłem za łokieć, a lewą za jego dłoń i energicznie pociągnąłem w przeciwnych kierunkach. Przyznam, że poniosło mnie i nawet gdy “tulipan” wypadł na asfalt, tak wykręciłem dłoń napastnika, żeby ją złamać w nadgarstku. Ten od kija nabrał do mnie respektu. Ruszyłem do przodu. Ciosem w krocze sprowadziłem chłopaka do parteru i dołożyłem w splot słoneczny.

Kątem oka widziałem, że Jacek dzielnie walczył. Kij jego przeciwnika leżał na ziemi, a obaj zajęci byli okładaniem się pięściami. Gdy Jacek przyłożył się do pięknego prostego prosto w nos, ja podciąłem napastnika.

Szybko wsiedliśmy do Rosynanta i ruszyliśmy w stronę bindugi naprzeciw Wyspy Heleny na Jeziorze Dobskim. Właśnie na tej wyspie żeglarze Jacka zatrzymali się na postój.

Usiedliśmy na brzegu. Najpierw opowiedziałem swoje nocne przygody.

- Mów, Jacek, o co poszło - powiedziałem na zakończenie.

- W poszukiwaniu wujka i czegoś do picia zaszedłem do sklepu - niechętnie zaczął swoją opowieść. - Przeszedłem już cały półwysep i nikt nie widział Rosynanta. Postanowiłem zrobić jeszcze zakupy. Gdy zapytałem o jajka sprzedawczyni stwierdziła, że ich nie ma. Wtedy za moimi plecami odezwała się dziewczyna, która powiedziała, że może mi je sprzedać. Odwróciłem się i zobaczyłem blondynkę o cudownej urodzie.

- Mógłbyś za nią pójść na koniec świata - złośliwie dodała Zosia.

- Miejscowym nie spodobały się twoje zaloty? - domyślałem się.

Jacek tylko kiwnął głową. Patrzyliśmy, jak do bindugi zbliżają się jachty z drużyny Jacka. Zaczęła się wieczorna krzątanina. Poszedłem do Sarmaty.

- Kiedy możecie dopłynąć do Mamerek? - zapytałem. Spojrzał na mnie i podkręcił wąsa. Potem sięgnął do skrytki po mapę.

- Zależy od wiatru, ale na jutro wieczór powinniśmy tam być - odpowiedział.

ROZDZIAŁ JEDENASTY

GORĄCY PRYSZNIC • SPACER DO MAMEREK • ZWIEDZAMY BUNKRY • PRZEWRÓCONY JACHT • PŁYNIEMY NA RATUNEK • PIJANI ŻEGLARZE • DZIEWCZYNA ZAMKNIĘTA W KABINIE • NIEOCZEKIWANA POMOC • KOMISARZ DREZYNA • PRZYBYWA OLBRZYM

Następnego dnia obudziłem się później niż zwykle. Byłem zmęczony nie przespaną nocą i całym dniem. Z bindugi nad Jeziorem Dobskim wyjechaliśmy około południa i ruszyliśmy przez Dobę i Radzieje do Mamerek.

- Gdzie zanocujemy? - zapytała Zosia.

- Może coś znajdziemy albo zrobimy mały biwak razem z żeglarzami - odpowiedziałem.

- Spróbujemy odwiedzić kwatery Goeringa?

- Myślę, że najpierw trzeba przyjrzeć się Mamerkom. Jak ci wczoraj mówiłem, do Szerokiego Boru się nie dostaniemy, a schrony koło Gołdapi z pewnością zostały już spenetrowane przez turystów z pobliskiego ośrodka wypoczynkowego.

- A te w Manierkach niby nie? - powątpiewała Zosia.

- Zobaczysz na miejscu, dlaczego nie.

Właśnie mijaliśmy reklamę pensjonatu w Kietlicach. Skręciłem na drogę wskazaną strzałką. Miałem ochotę na normalny nocleg i gorącą kąpiel.

Wjechaliśmy na podwórze odrestaurowanego gospodarstwa. Każdy budynek został zaadaptowany na pokoje do wynajęcia. Od właścicielki dowiedzieliśmy się, że jest jeden pokój dwuosobowy do wynajęcia na jedną noc. Cena nie była wysoka.

Po drewnianych schodach weszliśmy na górę. Nasz pokój był od razu po prawej stronie. W środku były dwa szerokie łóżka, mały segment, szafa, stolik i drzwi prowadzące do łazienki z prysznicem i nie limitowaną ilością gorącej wody. Nie bacząc na protesty Zosi wszedłem do kabiny i tak rozkręciłem kurek z ciepłą wodą, że łazienka przypominała saunę. Stałem tak blisko dziesięć minut, a resztki zmęczenia spływały ze mnie razem z wodą. Wychodząc czułem się jak młody bóg. Poczekałem, aż Zosia dokona swoich zabiegów pielęgnacyjnych i zeszliśmy na obiad.

Gdy zjedliśmy wziąłem szklankę z mocną herbatą i wyszliśmy na dwór na małą sjestę. Widziałem, że Zosia stawała się niecierpliwa.

- Kiedy tam pojedziemy? - nie wytrzymała wreszcie.

- Nie pojedziemy, a pójdziemy. Zrobimy tylko mały rekonesans.

Poszliśmy po piętnastu minutach. Prawie całą drogę szliśmy po bruku.

- Czemu tej drogi nikt nie naprawi? - dopytywała się Zosia zwracając twarz w stronę niebios.

- Bo to stary, niemiecki bruk. Konserwator zabytków uznał tę drogę za zabytek. Tak jest lepiej. Turyści jadąc do Mamerek wczuwają się w klimat tamtych czasów. Tędy jeździły limuzyny generałów Trzeciej Rzeszy.

Wreszcie po półgodzinnym marszu ukazał nam się las - “Maurewald” skrywający kwaterę naczelnego dowództwa niemieckich wojsk lądowych. Po prawej stronie drogi rósł las liściasty, a po lewej mieszany. W końcu wyszliśmy na parking zrobiony przez pracowników Lasów Państwowych. Widać było pierwsze szare betonowe budowle.

- I co, to wszystko? - zapytała Zosia.

- Nie, to zaledwie jedna trzecia kwatery - odpowiedziałem.

Stałem i patrzyłem na ogromne bunkry, które mogłyby wiele opowiedzieć.

- Zosiu, znajdujemy się osiemnaście kilometrów od kwatery Hitlera w Gierłoży - zacząłem opowiadanie. - We wrześniu 1940 roku przybyła tu grupa oficerów Oberkommando des Heeres, czyli dowództwa wojsk lądowych. Sprawdzili teren i stwierdzili, że nadaje się na przyszłą kwaterę. Ich decyzję zatwierdził ówczesny szef sztabu generalnego generał Franz Halder. Tradycyjnie już prace budowlane powierzono Organizacji Todta, która rozpoczęła prace pod przykrywką budowy fabryki chemicznej. Do 1 maja 1941 roku miała być gotowa cała kwatera. W sumie na terenie około dwustu pięćdziesięciu hektarów postawiono trzydzieści cztery schrony i około stu pięćdziesięciu baraków. W dniu 15 maja 1941 roku zaczęły się przygotowania do przeprowadzki z Zossen koło Berlina do Mamerek. Pierwsze grupy oficerów zjawiły się tutaj 21 maja 1941 roku. Tuż po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej przyjechali tutaj Franz Halder oraz feldmarszałek Walther von Brauchitsch, dowódca wojsk lądowych.

- W tym dużym bunkrze po prawej stronie pewnie mieszkał ktoś ważny - stwierdziła Zosia.

- I tak, i nie. Schrony służyły ważnym osobom jako miejsce pracy, ale przede wszystkim na wypadek bombardowania. Ten ma dwadzieścia pięć metrów długości, ponad siedemnaście szerokości i dziewięć wysokości. Tutaj pracował szef oddziału trzeciego wywiadu wojskowego, zajmujący się badaniem sił i planów aliantów na zachodnioeuropejskim teatrze wojennym. Podwójne żelbetowe ściany mają grubość sześciu metrów, więc - jak widzisz - w środku nie było zbyt wiele miejsca. Tuż obok powinny być fundamenty baraków pracowników wywiadu.

Podeszliśmy do bunkra i weszliśmy w korytarz. Prowadził on przez całą długość budowli. Po pięciu metrach doszliśmy do wejścia, które znajdowało się z naszej prawej strony. To był kolejny, krótki korytarzyk, który mógł być broniony przez ludzi strzelających przez dwie strzelnice. Skręciliśmy w lewo i znowu w prawo. Przed nami był kolejny korytarz zalany dziesięciocentymetrową warstwą wody. Zaświeciłem w obie strony. Przed nami były trzy wejścia, a na końcach widzieliśmy kolejne dwa pomieszczenia. Wyszliśmy drugim wejściem.

Na bokach bunkra znajdowały się drabinki.

- Wejdziemy? - zapytała Zosia.

Sprawdziłem, czy szczeble mocno się trzymają i zaczęliśmy wspinaczkę. Dach schronu był lekko przechylony w stronę widocznych rynien. Z góry widzieliśmy pozostałe budowle znajdujące się w tej strefie. Spojrzałem na zegarek.

- Wracamy, jutro zwiedzimy całość razem z żeglarzami - powiedziałem.

Żal mi było tak szybko wracać, ale w oddali słyszałem odgłosy zbliżającej się burzy. Wracając widzieliśmy przed sobą horyzont zasnuty czarnymi chmurami.

- Mam nadzieję, że Jacek zdąży przed burzą - powiedziała Zosia.

- Myślę, że teraz są już na Mamrach i na pełnych żaglach zbliżają się do Mamerek.

Wróciliśmy do pensjonatu, a że było jeszcze za wcześnie na kolację, poszliśmy nad brzeg jeziora Mamry. Przyznam, że lubię przyglądać się burzy, więc liczyłem, że nad wodą zobaczę piękne widowisko. Zosia zabrała ze sobą lornetkę. Usiedliśmy nad wodą i zapaliłem fajkę, a dziewczyna obserwowała żeglarzy kręcących się jeszcze po wodzie.

- Tam leży jakiś jacht! - nagle krzyknęła.

Wziąłem od niej lornetkę. Rzeczywiście koło maleńkiej wyspy zobaczyłem przewrócone na bok Tango. Kadłuba trzymało się pięć osób. Natychmiast sięgnąłem po telefon i wcisnąłem guzik łączący z najbliższym telefonem alarmowym. Połączyło mnie z policją z Węgorzewa.

- Na południe od wyspy Upałty na wodzie leży jacht - szybko meldowałem. - W wodzie widać pięć osób. Zbliża się burza.

- Skąd pan dzwoni? - padło pytanie.

- Z Kietlic.

- Powiadomię WOPR, a do was wyślę karetkę.

Zosia pobiegła powiadomić właścicieli pensjonatu. Okazało się, że jeden z turystów, pan Darek, ma tutaj łódź z doczepianym silnikiem. Natychmiast przybiegł, żeby śpieszyć z pomocą. Dziewczyna przyniosła mi deszczak.

Darek zapalił silnik i ruszyliśmy w stronę rozbitków. Widzieliśmy, że jakiś jacht także płynie na pomoc. Jego kapitan wystrzelił nad wodę czerwoną racę alarmową.

Gdy podpłynęliśmy do Tanga, jacht był już odwrócony do góry dnem. Zdziwiłem się, że nie widać było miecza, który powinien wystawać. W wodzie byli prawie rozebrani niefortunni żeglarze, dwóch mężczyzn i trzy dziewczyny. Wszyscy byli w samych strojach kąpielowych. Szybko wciągaliśmy do łodzi zmarzniętych ludzi. W tym czasie fale zaczęły się robić większe, a grzmoty bliższe. Gdy załadowaliśmy trzy dziewczyny podpłynął jacht klasy Venus o nazwie “Rokita”.

- Weźmiemy tych facetów! - krzyknął znajomy głos.

Z kokpitu wychylała się kudłata głowa Czesia, a Piotrek ubrany w wygodny sztormiak właśnie wychodził z kabiny.

- Tam została jeszcze Mariola - powiedziała rozdygotana jedna z dziewczyn. - W kabinie!

Niewiele myśląc zdjąłem deszczak, bluzę, koszulę i buty. Skoczyłem do wody. Czesio i Piotrek już wyjęli dwóch mężczyzn i patrzyli na mnie ze zdziwieniem. Przedzierałem się przez półmetrowe fale do Tanga, które dryfowało na północ. Po minucie, która wydawała mi się wiecznością, dopłynąłem do jachtu. Widziałem, że Darek płynął w stronę brzegu, a w moim kierunku płynął “Rokita”. Mokre jeansy przylegały do ciała, przez co ciężko było mi płynąć. Wziąłem kilka szybkich oddechów, żeby w pęcherzykach płucnych zostało jak najwięcej powietrza, potem jeden głęboki wdech i zanurkowałem.

Za pierwszym razem zaplątałem się w zerwane relingi i szoty. Bałem się, że się nie wyplączę, ostatkiem sił udało mi się wyjąć z kieszeni scyzoryk i szybko przeciąć liny. Za drugim razem uderzyłem w bom i żagiel. Do trzeciego zanurzenia nabrałem ile mogłem powietrza.

W wodzie słyszałem przytłumione grzmoty i nic nie widziałem. Po omacku, desperacko przedzierałem się do drzwi kabiny. Chwilę się z nimi mocowałem i wpłynąłem do środka, gdzie panował wielki zamęt. Moje ręce co chwila natrafiały na jakieś ubrania, ręczniki. W końcu dotknąłem czyjejś nogi. Po niej dotarłem do twarzy i wynurzyłem się. Okazało się, że przy wywrotce w kabinie wytworzyła się przestrzeń, gdzie było powietrze. Owa Mariola skorzystała z niej i wystawiając z wody tylko nos i usta nerwowo oddychała. Jej oczy były zaciśnięte. Widząc, że żyje sam nałapałem powietrza. Zacząłem nią szarpać, a ona wyrywała mi się.

- Uspokój się, zaraz cię wyciągnę - charczałem.

Słyszałem, że topielcy wciągają ratowników pod wodę i tego bałem się teraz najbardziej. Przycisnąłem dziewczynę do siebie. Jej ręce błyskawicznie zacisnęły mi się na szyi. Nabrałem powietrza i trzymając ją jedną ręką, a drugą odpychając się od różnych sprzętów, próbowałem przedzierać się do wyjścia.

Nagle moja ręka natrafiła na czyjąś mocną dłoń. Ktoś chwycił mnie i wyciągnął ze środka, a potem wyciągał nas na powierzchnię. Na górze szalała burza na całego. Wśród wysokich fal zobaczyłem głowy Piotrka i Czesia starających się utrzymać “Rokitę” w dryfie. Piotrek był przewiązany liną.

- Bierz ją! - krzyknąłem i podałem mu dziewczynę

On dał mi koło ratunkowe. Czesio ciągnął Piotrka i zabrał dziewczynę do kabiny. Potem Piotrek przypłynął po mnie. Razem trzymaliśmy się koła i machaliśmy nogami, żeby Czesiowi łatwiej było ciągnąć. Po kilku sekundach byłem już na pokładzie “Rokity”.

- Właź do środka i zagrzej się - powiedział Czesio.

Obaj wepchnęli mnie do kabiny. Sami zostali w kokpicie, żeby prowadzić jacht. Od dwóch rozbitków zalatywało alkoholem. Siedzieli w kącie zawinięci we wszystkie koce i śpiwory. Obojętnie patrzyli na Mariolę. Dziewczyna była prawie nieprzytomna. Mimo przechyłu starałem się wypompować z jej płuc resztki wody. Po krótkiej reanimacji w końcu wypluła wodę. Dałem jej ubrania z szafki Piotrka, obłożyłem materacami z koi i odziałem się w ciuchy Czesia. W tym czasie dopłynęliśmy już do brzegu. Byli tam już WOPR-owcy, którym nie pozostało nic innego, jak spisać protokół. Karetka zabrała Mariolę i pozostałe dziewczyny do szpitala na obserwację. Mężczyzn zabraliśmy do pensjonatu, gdzie gościnny gospodarz natychmiast poczęstował ich czymś mocniejszym “na rozgrzanie”.

Gdy pośpiesznie jadłem swoją kolację wszyscy inni turyści przyglądali mi się. Ich spojrzenia mówiły jedno: “To jest bohater”. Wtedy do jadalni wkroczył Piotrek i natychmiast wszystkie spojrzenia skierowały się na drugiego herosa, o wiele przystojniejszego i w lepszej kondycji niż ja. Razem z Zosią szybko uciekłem do pokoju. Wziąłem gorący prysznic, łyknąłem końską dawkę aspiryny i posłałem dziewczynę po mocną herbatę.

Za ścianą rozlokowano dwóch rozbitków. Kłócili się między sobą przekrzykując się bełkotliwymi głosami. Usłyszałem, że jakiś samochód zajechał na podwórze.

- Przyjechała policja - prawie krzyknęła Zosia wchodząc z tacą.

- Czemu nie było cię tak długo? - pytałem.

- Musiałam pogadać z drugim bohaterem wieczoru.

- Już sobie wyobrażam, co się tam dzieje.

- No, wszystkie baby dostały świra. Piotrek siedzi w tym swoim sztormiaku i z kamienną twarzą wysłuchuje peanów Czesia. Ten stara się być duszą towarzystwa, ale większość pań nie ukrywa swego zainteresowania tym młodszym. Wujku, jakie miny mają mężowie tych kobiet! - na koniec opowieści Zosia aż zaniosła się śmiechem.

W tym czasie usłyszałem odgłos kilku osób wspinających po schodach i wchodzących do pokoju rozbitków.

- Ktoś na łodzi był trzeźwy? - padło pierwsze pytanie policjanta.

Żeglarze, jeden przez drugiego tłumaczyli, że byli trzeźwi.

- Dobra, wszyscy wiemy, że chrzanicie, ale tutaj dostaliście po kieliszku, więc nic wam nie udowodnię - rzekł stróż prawa. - Czy sternik był trzeźwy?

- Tak - padła odpowiedź.

- A ta dziewczyna miała uprawnienia?

- Nie.

- Wszystko jasne. Jacht zatonął i jego odkupienie może was nauczy, że z wodą nie ma żartów.

Potem ktoś zapukał do drzwi naszego pokoju. Przykryłem się kocem po same uszy. Do środka wszedł niewysoki, łysiejący człowiek ubrany w szarozielony deszczak. To odzienie było dla niego za duże. Poły sięgały kolan, a rękawy miał zawinięte. Reszta ubrania była także utrzymana w ponurej tonacji bez jakiegoś konkretnego koloru. Jednak jego twarz była przedstawieniem pantomimy. Oczy latały we wszystkich kierunkach, chyba miał zeza. Głębokie zmarszczki przy ustach i kącikach oczu świadczyły jednak, że ten policjant lubi żartować.

- Jestem komisarz Drezyna - przedstawił się machając w powietrzu legitymacją. - To pan jesteś ten bohater?

- Nie wiem, czy bohater - wyraziłem wątpliwość.

- Uratował pan życie tamtej panience. Tamci kolesie - ruchem głowy wskazał drugi pokój - to ... - policjant powstrzymał się od epitetów, których w obecności Zosi nie wypadało użyć.

- Dobra, daj pan dowód osobisty - powiedział na koniec. - Muszę pana spisać, jakby ci z ubezpieczalni czegoś się czepiali.

W moim dowodzie była legitymacja służbowa. Drezyna przejrzał ją i popatrzył na mnie uważnie.

- Jakby pan potrzebował dobrej rady, był bez winy, to niech pan dzwoni do komisarza Drezyny - podał mi wizytówkę z numerem telefonu komórkowego i zniknął.

- On rymował - rzekła Zosia wyglądając za komisarzem przez okno.

Nie miałem sił dłużej zastanawiać się nad talentem Drezyny, więc przewróciłem się na drugi bok i zasnąłem. Zosia w tym czasie na palcach wymknęła się z pokoju i zbiegła na dół.

Moich nocnych koszmarów nie da się opisać. Rano koc był mokry od potu, ale czułem się doskonale. Wziąłem prysznic i obudziłem Zosię. Razem zeszliśmy na śniadanie. Potem poszliśmy do Czesia i Piotrka. Po drodze Zosia opowiedziała mi o zabawie, jaka odbyła się w jadalni z okazji akcji ratunkowej. Rzecz jasna ośrodkiem zainteresowania byli Czesio, Piotrek i pan Darek. Było picie piwa na czas i wielkie grillowanie resztek kuchennych zapasów.

Jak można się było spodziewać chłopaki jeszcze spali.

- No i co, Casanovy? - zapytałem na dzień dobry.

- Ooo, witamy śpiącego królewicza - odpowiedzieli.

- Skąd macie tę łajbę?

- Mamy ją odprowadzić na Seksty i jest na to tydzień czasu.

- Dobra, w południe widzimy się w Mamerkach.

Z Zosią spakowaliśmy rzeczy i ruszyliśmy Rosynantem. Skorzystałem z bajeru zamiany koloru wozu: nasz pojazd nabrał leśnego kamuflażu.

- To na wszelki wypadek, żeby nie było go za łatwo zobaczyć w lesie - wytłumaczyłem Zosi.

Nagle za naszymi plecami usłyszeliśmy straszliwy ryk silnika i muzyki. Ktoś słuchał rozkręconych na cały regulator rock’n’rollowych przebojów z lat pięćdziesiątych. We wstecznym lusterku widziałem tylko wielki obłok kurzu. Tak jechaliśmy słuchając starych przebojów, które wspaniale brzmiały w taki słoneczny dzień. Nie czułem, że jadę, żeby przeżyć kolejne przygody.

Jeszcze przed parkingiem skręciłem w leśną drogę, a “meloman” podążył za nami. Trzeba przyznać, że w lesie ściszył muzykę. Jechaliśmy przez teren kwatery wzdłuż jeziora Mamry. W końcu zobaczyliśmy jachty żeglarzy drużyny Jacka. Gdy zatrzymaliśmy się, tajemniczy samochód także stanął.

- Jak tak można słuchać muzyki! - Zosia krzycząc podbiegła do obłoku kurzu.

Usłyszeliśmy, że trzasnęły drzwiczki. Kurz jeszcze nie opadł i z mieszanymi uczuciami czekaliśmy, kto ukaże się naszym oczom. Otóż kołysząc się w rytm twista wyszedł ubrany w bermudy, sandały i kwiecistą koszulę nasz znajomy dziennikarz.

- Cicho, śliczności - rzekł Olbrzym. - Widzisz człowieka, który ma pierwszy dzień blisko miesięcznego urlopu. Zaraz się przeodzieję w strój bardziej pasujący do waszych proekologicznych przekonań i wyłączę te ryki.

Zobaczyłem, że zza półwyspu wypływa “Rokita”. Gdy przybił do brzegu dokonałem ogólnej prezentacji.

- No to jesteśmy prawie w komplecie - powiedziałem.

- A kogo jeszcze brakuje? - zapytał Sarmata.

- Jednego człowieka, który - jak sądzę - jest tu już od dawna i zadomowił się. Spotkamy go tylko wtedy, gdy sam będzie tego chciał.

ROZDZIAŁ DWUNASTY

PODZIEMIA KWATERY • TAJEMNICZY STARUSZEK • WOJENNY ROMANS • STRAŻNIK WEHRWOLFU • BUNKIER ZE SŁUPAMI • OPOWIEŚĆ O ZAMACHU • PORWANIE ZOSI

Ruszyliśmy naszą sporą gromadą na zwiedzanie kwatery. Siłą rzeczy musiałem być przewodnikiem. Przystanąłem niedaleko brzegu jeziora pod ogromnymi sosnami. Przed nami był głęboki dół i resztki ceglanych ścian.

- Tutaj musiały być jakieś pomieszczenia gospodarcze albo willa - ocenił Sarmata.

- Właśnie w tym miejscu stał dom Eduarda Wagnera, głównego kwatermistrza sztabu generalnego - rzekłem. - W piwnicy była sauna, w której spiskowcy wykorzystując szum wody i syk pary, nie obawiając się podsłuchu, mogli swobodnie rozmawiać. Tu zapadły ważne decyzje dotyczące zamachu na Hitlera.

Harcerze patrzyli na dół z niedowierzaniem.

- Tak, historia czyha na nas na każdym kroku - powiedział Olbrzym jakby czytając w myślach młodzieży. - Od nas zależy, czy potrafimy takie miejsca uszanować i przekazać następnym pokoleniom ich wartość.

Poszliśmy dalej tunelem wśród leszczynowych zarośli. Doszliśmy do drogi biegnącej równolegle do brzegu jeziora.

- Najdalej na prawo znajduje się schron obronny oraz pompownia straży pożarnej - powiedziałem. - Przed nami ogromna budowla, identyczna z tą tam dalej, którą wczoraj zwiedzaliśmy z Zosią. Obok stoi schron obronny i resztki fundamentów baraku kwatermistrzostwa.

Harcerze natychmiast pobiegli oglądać bunkry. Schron obronny był jakby miniaturą tego większego. Miał taki sam rozkład pomieszczeń, lecz jego mury miały grubość “zaledwie” dwóch metrów. Pozbawiony był dodatkowego czterometrowego płaszcza ochronnego, nie miał też korytarza biegnącego przez całą długość obiektu.

Sarmata z uwagą przyglądał się jego maskowaniu.

- Co to jest? - w końcu zapytał.

- To mieszanka zaprawy murarskiej i trawy morskiej - odpowiedziałem. - Latem świetnie zlewa się z tłem soczystej zieleni, a zimą szarzeje i nie odbija się tak mocno na tle białego śniegu.

Gdy harcerze spenetrowali wszystkie zakątki, łącznie z piwnicami baraku kwatermistrzostwa, poszliśmy dalej.

- Obok schronu wywiadu stoi transformatorownia i schron obronny - kontynuowałem opowieść. - Jak widzicie, na ścianie znajdują się jeszcze resztki napisów “trafo”. Z tyłu są pomieszczenia dla obsługi.

I znowu wycieczka rozpierzchła się na wszystkie strony.

- Uważajcie, tutaj jest pełno dziur po studzienkach, którymi biegły kable i rury - ostrzegałem. - Łatwo złamać nogę.

Teraz skierowaliśmy się na północ, do resztek elektrowni i kotłowni centralnego ogrzewania, które znajdują się tuż przy drodze Kętrzyn - Węgorzewo. Oba bunkry połączone są ze sobą dwupiętrową rampą, tak dużą, że mogły na nią wjeżdżać ciężarówki. Oba schrony kryją w sobie ogromne sale. W elektrowni widać resztki leży, na których spoczywały agregaty prądotwórcze.

- Słyszałem, że teren kwatery wydzierżawił jakiś przedsiębiorca z Warszawy, który chce tutaj zrobić muzeum i małą knajpkę - odezwał się Olbrzym.

- No to ma szansę zarobić kokosy - mruknął Jacek. Skierowaliśmy się w głąb lasu brukowaną drogą. Od razu po lewej stronie natknęliśmy się na blisko sześciometrowej wysokości schron, który krył kiedyś pompownię wody i wartownię.

Dalej, wzdłuż drogi widać było znajdujące się po prawej stronie schrony obronne i resztki fundamentów baraków. W jednym z bunkrów harcerze odkryli całe jeszcze dwudzielne stalowe drzwi.

- W tym rejonie znajdowały się pomieszczenia robocze sztabowców różnych rodzajów wojsk - powiedziałem.

Idąc dalej po lewej stronie natknęliśmy się na kolejną transformatorownię oraz kotłownię. Przed kotłownią było wejście do jakiegoś pomieszczenia pod ziemią. Jacek zgłosił się na ochotnika, że tam wejdzie. Dołączył do niego Piotrek. Zeszli po drabince i wyszli po minucie.

- Nic tam nie ma, tylko jakieś szmaty i błoto - orzekli wychodząc.

- A państwo tak dokładnie zwiedzają bunkry, nie lepiej poopalać się? - aż podskoczyliśmy na dźwięk tego głosu.

Za nami stał staruszek ubrany mimo upału w skórzany płaszcz i spodnie koloru szarej zieleni. Na nogach miał wysokie, sznurowane buty za kostki. Miał czerstwą, opaloną twarz i gęste siwe włosy. Mimo podeszłego wieku trzymał się prosto.

- To wasze jachty i samochody są tam nad jeziorem? - znowu zapytał. Mówił z dziwnym akcentem. - Chcecie tu nocować?

Kiwnęliśmy głowami.

- A nie boicie się ducha kwatery?

- Co to za duch? - dopytywał się Olbrzym przygotowując notatnik i aparat fotograficzny.

- I po co pan chce mi robić zdjęcie? - rzucił dziadek, jednak nie protestował, gdy trzasnęła migawka. - Nie słyszeliście historii o oficerze, który tu popełnił samobójstwo? Młody kapitan przyjechał tutaj do pracy prosto z frontu wschodniego. Miał przedstawić wyniki wstępnych prób z nowym karabinem szturmowym. Tam, w “Mieście Brygidy”, mieszkały kobiety. Jak to żołnierz frontowy, który całe dnie spędzał w okopach, z dala od wielkomiejskich rozrywek, zakochał się w jednej z nich. Ona w nim też. On już pierwszego dnia naraził się pewnemu generałowi stwierdzając, że nie ma pojęcia o tym, co dzieje się na froncie. Ten generał postanowił się zemścić. Obiecał Niemce, że jeżeli zostanie jego kochanką, to załatwi jej jedynemu bratu przeniesienie do spokojnej służby na Wale Atlantyckim. Cała jej rodzina zginęła w nalotach i miała tylko brata. Zgodziła się na propozycję generała. Kapitan załamał się i strzelił sobie w łeb. Przeniesiony żołnierz zginął w pierwszym dniu inwazji aliantów w Normandii.

Widziałem, że nie było dziewczyny, która by dyskretnie nie ocierała łez. Staruszek patrzył na nie dobrotliwie.

- I ten kapitan tutaj straszy? - zapytał Olbrzym zawzięcie notując.

- Aaa, jedni mówią, że to duch, inni, że strażnik kwatery.

- Jaki strażnik? - odezwał się Jacek.

- Nie słyszeliście, że Niemcy przy ważnych obiektach, kryjących ich tajemnice, zostawiali strażników. Tutaj kiedyś zginął taki jeden, co odnalazł wejście do tunelu technicznego. Wrócił tylko do domu po latarkę i łom. Powiedział rodzinie, że będą bogaci. Słuch po nim zaginął. Szukała go milicja z psami, ale zwierzęta zgubiły trop gdzieś w lesie. Podobno ci, którzy za bardzo chodzili po tych bunkrach, mieli różne wypadki, potłukli się, więcej nie chcieli tutaj wracać.

Słuchaliśmy tych historii, a dreszcze nam chodziły po plecach. Staruszek pożegnał się z nami i zniknął między drzewami.

- Dziwne, naprawdę niesamowite - mruczał Olbrzym.

- Może ten strażnik to jakiś były członek Wehrwolfu - orzekł Sarmata.

- A oni tutaj działali? - zapytała Zosia.

- Tak - odezwał się Olbrzym. - Ta historia zaczęła się naprawdę niezwykle. Hans Prutzmann, SS-Obergruppenfuhrer, szef Wehrwolfu, przybył do Królewca na początku 1945 roku. Wszyscy niemieccy dowódcy wiedzieli już, że zbliża się czas ofensywy radzieckiej. Chociaż Prusy Wschodnie w propagandzie nosiły miano “Twierdzy Fuhrera”, doskonale wiedziano, że będzie ona musiała paść. Dla Niemców ważniejszy był Śląsk. Obrona tego rejonu przez miesiąc pozwalała na prowadzenie produkcji przez następne dwa miesiące. Mimo to na terenie Prus powstały pierwsze oddziały Wehrwolfu. Miała to być podziemna armia, atakująca okupanta, zadająca mu cios w plecy i oczekująca nadejścia odsieczy. Prutzmann przyjeżdżając do Królewca miał już prawie gotową listę pierwszych wilkołaków. Wybrano szóstkę ochotników, znających teren, języki rosyjski, polski oraz gwarę mazurską. Dodatkowo doskonale znali się na sztuce wojennej. Ich zadaniem było organizowanie sieci współpracowników w terenie. Podobne techniki stosowali polscy spadochroniarze przerzucani do okupowanej Polski zarówno z Zachodu, jak i ZSRR. Identycznie działają obecnie elitarne jednostki amerykańskich zielonych beretów.

- Widziałem to na filmach - wtrącił Jacek.

- Na czele pierwszej jednostki stanął Hauptsturmfuhrer SS Bruno Altenwald. Walterowi Wiese, jednemu z “wilkołaków” dostarczono dokumenty Waltera Lenckego, niemieckiego komunisty. Grupa przedarła się do Puszczy Boreckiej, jej zadaniem było wysadzenie radzieckiego sztabu, który zajął giżycką Twierdzę Boyen. W Giżycku fałszywy Lencke zgłosił się do wyzwolicieli i zaoferował gotowość współpracy z okupantem. Został skierowany do pracy w kontrwywiadzie III Frontu Białoruskiego. W dniu 1 maja 1945 roku, gdy Rosjanie fetowali robotnicze święto, Lencke z drugim komandosem próbowali podłożyć ładunek wybuchowy. Coś jednak nie zadziałało i obu mężczyzn szybko ujęto. Niemcy wpadli w ręce oficerów śledczych, którzy wypracowanymi już metodami zmusili ich do wskazania miejsca kryjówki całej grupy. Był to jeden z bunkrów w Puszczy Boreckiej. Do ataku wyznaczono kompanię piechoty uzbrojonej w broń maszynową, granaty, gazy łzawiące. Szybki szturm zakończył się sukcesem. Dwóch wilkołaków zabito, jednego ujęto, a dowódca popełnił samobójstwo. Więcej grup Wehrwolfu powstało jednak na Śląsku. Może rzeczywiście ich potomkowie strzegą hitlerowskim tajemnic. O strażnikach wspominają również ludzie penetrujący Góry Sowie i podziemia zamku w Książu.

- Potraficie dobrze nastraszyć - stwierdziła jedna z harcerek.

Już trochę mniej weseli kontynuowaliśmy zwiedzanie kwatery. Do kotłowni schodziło się po kilku schodach. Skręciliśmy w lewo i weszliśmy do niskiego pomieszczenia, gdzie znajdował się jakiś zsyp. Dalej była hala wysoka na siedem metrów, szeroka na dziesięć i długa na dwadzieścia. Pod sufitem widać było resztki prowadnic i bloczków. Idąc dalej doszliśmy do fundamentów baraków generała Adolfa Heusingera, szefa Wydziału Operacyjnego, a następnie kolejnych szefów sztabu. Obok stały kwatery generała Ericha Fellgiebela, szefa łączności kwatery. Za nimi natknęliśmy się na zwykły z pozoru schron obronny. Stał na fundamencie grubości pięciu metrów i był otoczony fosą. Tuż do betonowego fundamentu przylegały ściany baraków. Na jego dachu stało dwanaście słupów.

- Po co te słupy? - zapytała Zosia.

- Pewnie do rozwieszenia siatek maskujących - orzekł Sarmata.

- Może chcieli go obudować dodatkowym płaszczem ochronnym - domyślał się Jacek.

- Myślę, ze wszyscy po trosze macie rację - odezwał się Olbrzym. - Popatrzcie na te resztki cegieł przy jego ścianach. Sądzę, że był obudowany cegłami, żeby z góry wyglądał jak zwykły barak.

Wtem z wnętrza bunkra wypadła blada jak ściana blond piękność, w której kochał się Jacek.

- Boże, tam ktoś jest! - krzyknęła.

Zmroziło nas.

Piotrek i Czesio pierwsi weszli i wyszli po chwili śmiejąc się do rozpuku.

- Tam jest ogromna sowa - powiedział Piotrek. - Jest trochę zdziwiona gośćmi, więc jej nie przeszkadzajmy.

Głębiej w lesie, blisko torów znaleźliśmy dwupiętrowy budynek, który mógł być garażem albo magazynem.

Poszliśmy dalej do torów, które kiedyś łączyły Kętrzyn z Węgorzewem, a przy okazji wszystkie hitlerowskie kwatery na Mazurach. Tuż przy nich znaleźliśmy piwnice stacji kolejowej.

- Proponuję resztę zwiedzić jutro, a teraz chodźmy na kolację - odezwał się Sarmata. - Rzecz jasna zapraszam wszystkich na ognisko.

Nieco już zmęczeni chodzeniem przystaliśmy na tę propozycję tym bardziej, że na niebie pojawiły się deszczowe chmury. Wkrótce zaczął padać deszcz.

Harcerze z Sarmatą na czele poszli do leśniczego po drewno na ognisko. Gdy wrócili Sarmata poprosił mnie na bok.

- Zapytałem leśniczego o tego dziadka - powiedział. - Nikogo takiego w okolicy nie znają. Dziwne, prawda?

- Dziwne, musimy mieć się na baczności - odpowiedziałem.

Gdy nad ogniskiem wisiał już las patyczków z kiełbasami Sarmata poprosił, żebym opowiedział harcerzom o zamachu na Hitlera.

- Pozwólcie, że najpierw puszczę wam pewne nagranie - zaproponował Olbrzym. - Czy ktoś ma magnetofon na baterie?

Jeden z harcerzy miał i szybko przyniósł z jachtu. Olbrzym włożył kasetę i usłyszeliśmy głos starszego mężczyzny.

- “Od 1940 roku pracowałem przy budowie szosy z Olecka do Suwałk. Miała ona służyć wojskom niemieckim do szybkiego przemieszczania dywizji pancernych w stronę granicy z ZSRR. Jako czternastoletni chłopak zostałem wyrwany z rodzinnej wsi położonej między Raczkami a Suwałkami do ciężkiej pracy. Pod koniec maja 1943 roku skierowano mnie do powiatowego zarządu dróg w Suwałkach. Tam spotkałem trzydziestu innych mężczyzn. W Suwałkach zostaliśmy otoczeni przez grupę uzbrojonych pracowników Organizacji Todta i przewiezieni pociągiem do Kętrzyna z przesiadką w Ełku. Wszyscy robotnicy z mojej grupy zostali zakwaterowani w barakach w Srokowie. Gdy przyszły jesienne chłody pracowników przeniesiono do Windy, gdzie nocowali w pomieszczeniach dawnej gospody.

Na stacji w Kętrzynie grupa robotników, w której pracowałem zajmowała się rozładunkiem wagonów z cementem i wapnem. Dziennie każdy z nas musiał rozładować jeden dwudziestoczterotonowy wagon z cementem i pół wagonu z wapnem. Jako ubrania robocze otrzymaliśmy stare mundury francuskie i polskie, przefarbowane na czarno, żeby nie było widać załatanych dziur. Ciężka praca zajmowała nam cały dzień, zdarzało się, że spaliśmy po trzy-cztery godziny na dobę.

W tym czasie Kętrzyn przypominał metropolię. Wszędzie dookoła miasta stały baraki, w których zakwaterowano przymusowych robotników. Przy budowie kwatery pracowali ludzie z kilku koncernów wcielonych do Organizacji Todta. Wyładowane worki z wapnem i cementem były przewożone ciężarówkami do Gierłoży, a potem do magazynów, które znajdowały się także w kętrzyńskich koszarach artylerii. Zapasy były tak duże, że w garażach mieściło się tylko kilka czołgów.

Wiosną 1944 roku moją grupę przeniesiono do Karolewa, gdzie mieliśmy zająć się rozładunkiem wagonów z prętami zbrojeniowymi i deskami na szalunki. Obok rampy stali niemieccy fachowcy, którzy giętarkami przygotowywali pręty. Przy tej pracy kilka razy widzieliśmy pociągi specjalne. Przed każdym ich przejazdem na torach ustawiały się posterunki policji kolejowej. Wartownicy stali co pięćdziesiąt metrów. Każdy specjalny skład kolejowy składał się z trzech wagonów uzbrojonych w przeciwlotnicze zenitówki umieszczone z przodu i z tyłu. W normalnych wagonach osobowych siedzieli goście Hitlera w białych rękawiczkach. W takich chwilach robotnicy mówili: “Jedzie droższa skórka niż z lisa”. Takie pociągi przyjeżdżały do Gierłoży średnio raz, dwa razy w tygodniu.

Jedynym moim dowodem na to, że pracowałem w Kętrzynie jest zdjęcie, które mi zrobił tajemniczy kapitan Luftwaffe. Pewnego dnia poszedłem z kolegą na spacer. W Karolewie zatrzymał nas kapitan. W tamtych czasach każdy robotnik musiał już z daleka zdejmować czapkę przed Niemcem w mundurze. Byliśmy zszokowani tym, że oficer chce nam zrobić fotografię. Niemiec ustawił nas przy kościelnym płocie, trzasnęła migawka, a oficer zapisał sobie nasz adres i obiecał przysłać nam swoje dzieło. Po kilkunastu dniach zdjęcie rzeczywiście przysłał. Najdziwniejsze, iż w obiektywie nie zmieściło się tło, a widać było, że Niemiec celuje obiektywem w kościół, stojący za nim szpital SS i las, gdzie znajdowała się kwatera Hitlera. Przypuszczam, że tego dnia spotkałem alianckiego szpiega. Później skierowano nas do wyładunku kamieni. Byliśmy świadkami historycznej chwili, czyli zamachu na Hitlera. W południe z terenu pobliskiej kwatery doszedł do nas huk głośnego wybuchu. Po chwili z lotniska wystartował czterosilnikowy samolot.

Po niecałej godzinie koło nas przejechała kawalkada mercedesów, które zajechały pod szpital w Karolewie. Wysiadło z nich kilkunastu SS-manów, którzy eskortowali Hitlera. Po jakimś czasie Hitler wyszedł od lekarza z obandażowaną ręką.”

- To opowieść mieszkańca Olsztyna - powiedział Olbrzym wyłączając kasetę. - Cieszę, że udało mi się do niego dotrzeć i zachować jego wspomnienia. To ta historia, którą napotykamy na każdym kroku. Takie rzeczy trzeba chować dla następnych pokoleń.

Zosia poszła spać na jacht z harcerkami, a ja ułożyłem się w Rosynancie.

Około godziny pierwszej w nocy Zosia przebudziła się. W kabinie było duszno, więc postanowiła ubrać ciepły sweter i wyjść do kokpitu poodychać świeżym powietrzem. Nagle na pokładzie usłyszała ciche kroki. Otworzyła drzwiczki i wyjrzała na zewnątrz. Nagle ktoś szorstką i śmierdzącą dłonią zakrył jej usta.

ROZDZIAŁ TRZYNASTY

ZNIKNIĘCIE JACHTU • GDZIE JEST ZOSIA? • KTO UŚPIŁ HARCERZY? • KŁUSOWNICY Z MAMEREK • DUCH KWATERY • JACEK SCHODZI DO PODZIEMI • UWIĘZIONY W TUNELU • MOPSIK SZUKA JACKA • KTO CHCIAŁ ZABIĆ CHŁOPCA? • ZASADZKA NA KŁUSOWNIKÓW • STRZELANINA

Świtało, gdy ktoś zapukał w moje szyby. Na tle białej waty mgły zobaczyłem twarz Leśnika. Otworzyłem okno i natychmiast do wnętrza wdarł się chłód poranka.

- Ktoś odciął jeden wasz jacht - powiedział i zniknął.

Szybko ubierałem się i widziałem, że Leśnik poszedł w stronę łajby Sarmaty. Zbiegłem na brzeg. Sarmata wyszedł z kabiny i zagwizdał w swój gwizdek. Z reszty jachtów powychylały się zaspane twarze harcerzy.

- Odbijamy od brzegu! - Sarmata wydawał rozkazy. - Jacek! Popłyniesz na północ, sprawdzisz jezioro Przystań. Krypka! Ty płyń do Kanału Mazurskiego. Marek! Bierz swoją łódź i idź na wschód, w stronę Węgorzewa, ja sprawdzę okolice wyspy Upałty.

- Gdzie jest Zosia? - zapytałem Jacka.

- Na tej łajbie, która zniknęła - odpowiedział.

Podszedłem do Leśnika, który oglądał przeciętą cumę. Obok stał Mopsik i wąchał miejsce przecięcia liny.

- Skąd o tym wiedziałeś? - zagadnąłem go.

- W nocy była solidna burza - odpowiedział. - Łysy był trochę nerwowy i obaj nie spaliśmy. Mam biwak bardziej na południe, koło dawnych baraków mieszkalnych kwatery i widziałem w nocy kilku facetów, którzy szli w stronę bunkrów. Wracali nad ranem i dyskutowali, czy ich szef nie przesadził, bo jakimś dzieciakom może coś się stać. Pomyślałem, że zmajstrowali wam numer i przyszedłem sprawdzić.

Żeglarze odbijali od brzegu. Wsiadłem na “Rokitę”. Olbrzym i Leśnik zostali na brzegu. Widziałem, że usiedli i zapalili papierosy.

Czesio tak sterował, żebyśmy płynęli wzdłuż brzegu, na południe.

- Myślisz, że tam go zdryfowało? - zapytałem.

- On myśli, że ci dowcipnisie zaholowali łajbę gdzieś w trzciny - odpowiedział Piotrek.

Minęliśmy już wyspę Upałty, na której przed wojną rosły lasy bukowe i dębowe. Przed prawie trzystu laty był tam park francuski w stylu Ludwika XIV założony przez trzecią żonę hrabiego Ahaswera Lehndorffa. Była tam też gospoda Karola Sensfussa, gdzie można było nocować. W XVIII wieku stał tam pałacyk, po którym zostały jedynie nędzne resztki fundamentów. Na wschód od wyspy jest spora mielizna. Kiedyś miała to być druga wyspa. Na niej, na cześć hrabiego Donnersmarkta, jeden z hrabiów Lehndorffów postawił trzynastometrową piramidę.

Po prawej minęliśmy wąski przesmyk na Jezioro Pniewskie. Spojrzałem pytająco na Czesia. On tylko uniósł brwi i zrobiliśmy zwrot, żeby wpłynąć na to maleńkie jeziorko. Jego brzegi porastają wielkie trzcinowiska. Prawie tuż za przesmykiem po prawej stronie zobaczyliśmy zaginiony jacht harcerzy. Łagodnie kołysał się na fali trzymany w miejscu przez trzciny.

Przeskoczyłem na jego pokład. Otworzyłem drzwi kajuty. Ze środka buchnął mdławy zapach środka usypiającego. Cała szóstka żeglarzy spała jak zabita. Razem z Piotrkiem wynosiliśmy ich na pokład i po kolei cuciliśmy. Część od razu po przebudzeniu wychyliła się za burty, żeby wypróżnić zawartość żołądków.

- O moja głowa! - prawie krzyczała Zosia.

Czesio wystrzelił w powietrze białą racę. Po półgodzinie w przesmyku pokazała się łajba Sarmaty. Gdy zobaczył, że harcerze powoli budzą się, zawrócił, żeby zwinąć poszukiwania. Piotrek przesiadł się na jacht, aby go bezpiecznie odprowadzić do Mamerek.

Na miejscu zrobiliśmy wielką naradę. Wszyscy usiedliśmy przy śniadaniu i zaczęliśmy radzić. Najpierw przedstawiłem wszystkim Leśnika i psa Mopsika, który natychmiast stał się ulubieńcem harcerzy. On podawał im łapę, a oni mu co lepsze kąski.

- Będziemy musieli wystawiać warty - orzekł Sarmata.

- Może to ten dziadek narozrabiał. Tak nas wczoraj straszył - zasugerowała Zosia.

- Masz rację, trzeba go sprawdzić - powiedział Olbrzym. - Zaraz pojadę wywołać zdjęcia.

- Myślę, że warto powiadomić straż rybacką - zabrał głos Leśnik.

Harcerze popatrzyli na niego zdziwieni.

- To zrobili ludzie, których Michał widział w nocy - odezwałem się. - To nie mogli być jacyś turyści. Co można robić w nocy w lesie? To chyba byli kłusownicy. W tym lesie nie ma chyba za dużo zwierzyny, za to w jeziorze jest mnóstwo ryb, na które latem jest ogromny zbyt. Każda smażalnia kupi je bardzo chętnie. Oni gdzieś tutaj pewnie trzymają swój sprzęt, a nasza obecność wybitnie im przeszkadza. Wspólnie ze strażą rybacką moglibyśmy zrobić zasadzkę.

- Oni mogą być niebezpieczni - powiedział Sarmata.

- Nie wtedy, kiedy będziemy w grupie - odpowiedziałem. - Zresztą my będziemy tylko nagonką, a myśliwymi będą strażnicy i policjanci.

Po śniadaniu Leśnik z Łysym poszli w sobie tylko znanym kierunku. Jednak Michał zostawił u nas swój worek. Olbrzym pojechał do miasta wywołać zdjęcia. Załoga nieszczęsnego jachtu została z Sarmatą na straży obozowiska. Razem z resztą udaliśmy się na dalsze zwiedzanie. Poszliśmy na parking i z niego w lewo, szosą, a potem w prawo na bruk.

Po lewej stronie w zaroślach znaleźliśmy dwie ogromne platformy. Po ich bokach znajdowały się słupy. Odważni harcerze weszli pod platformę, gdzie nie znaleźli nic prócz gruzów.

- Dziwna rzecz - orzekł Jacek.

- Pewnie Niemcy nie zdążyli tego dokończyć - oceniła Zosia.

- O wiele dziwniejszy jest ten gruz - odezwałem się. - Patrzcie, kwatera jest cała oprócz tego jednego czegoś. Ktoś specjalnie to wysadził. W środku były pewnie jakieś ścianki działowe albo wejście do podziemi, o których mówił tamten staruszek.

Przeszliśmy na drugą stronę ulicy, gdzie równolegle do siebie stały dwa ogromne schrony łączności. Były głęboko wkopane w ziemię, a nad powierzchnię wystawały tylko niecałe dwa metry. Na ich dachach wyrosły całe zagajniki. Ten z lewej strony miał tylko jedno wejście, po przeciwnej stronie do drogi. Weszliśmy przez wąskie drzwi do małego pokoju, w którym z lewej strony było przejście do następnego. Z niego można było wejść po stromych, wąskich, zakręconych schodach na dach albo w prawo do ogromnej hali. Z sufitu skapywały wielkie krople wody. Światła części latarek nie docierały do końca pomieszczenia. Po obu stronach były po trzy przejścia.

Pierwsze z lewej prowadziło do małego pomieszczenia, które kiedyś miało drewnianą podłogę i małą piwniczkę. Teraz w dole widzieliśmy tylko wodę. Dalej z tej samej strony przeszliśmy do następnej, krótszej hali. Z prawej była tylko hala. Wszędzie było widać specjalne kanały na kable.

- Tutaj i w drugim identycznym bunkrze było centrum łączności - powiedziałem. - Widzicie w podłodze ten kanał, który łączy ten schron z drugim?

W drodze do tego drugiego natknęliśmy się na wysoki komin.

- To pewnie komin wentylacyjny - orzekł Jacek wybitnie nim zaciekawiony.

Drugi bunkier miał identyczny układ pomieszczeń, tyle że dodatkowe wejście do niego było szerokie i niskie.

Wróciliśmy do drogi i poszliśmy dalej. Na zakręcie w lesie widać było resztki murowanej wartowni. Skręciliśmy w prawo i po przejściu pół kilometra dotarliśmy do skrzyżowania.

- Po lewej stronie macie teren, gdzie znajdowały się kwatery niemieckich oficerów, a także generała Helmutha Stieffa, szefa wydziału organizacyjnego sztabu generalnego - oświadczyłem. - To on załatwił materiały wybuchowe potrzebne do zamachu i to gdzieś tutaj ukryto dokumenty “Walkirii”.

Patrzyliśmy na gęsty las. Miejsce wcale nie wyglądało nadzwyczajnie. Zaczęliśmy krążyć po gęstwinie. Poszukiwania zamieniły się w pogoń za jagodami i poziomkami.

Wędrowałem po grząskim terenie i patrzyłem na mapę kwatery. Rozglądałem się na wszystkie strony. Tak zamyślony minąłem zachodnią wartownię i dotarłem do torów. Okrzyki młodzieży powoli cichły, gdy wszyscy małymi grupkami szli do brzegu jeziora. Myślałem, co mam teraz zrobić. Widziałem, że bez zorganizowania porządnych poszukiwań nie ma szans na znalezienie skrytki. Usiadłem na jakimś pniu, zapaliłem fajkę i zacząłem dumać.

Nie wiem, jak długo tak siedziałem, gdy nagle poczułem namiętne lizanie po uchu. Przy mnie był Mopsik, a zaraz podeszli Olbrzym i Leśnik. Mimo gęstego poszycia poruszali się bezgłośnie.

- Gdyby nie Łysy, w życiu nie znaleźlibyśmy ciebie - powiedział Olbrzym. - Mam interesującą wiadomość - dodał.

Podał mi zdjęcie. Przedstawiało fragment lasu i zarys jakiejś postaci. Zarys, bo widać było jedynie jasną plamę. Spojrzałem zdziwiony.

- To dowód, że duchy istnieją - zażartował Leśnik.

- To zdjęcie naszego dziadka - stwierdził Olbrzym. - Dziwne, co? Popatrz teraz na to. To zdjęcie tamtego ogromnego bunkra. Co widzisz w tamtych zaroślach? Zarys postaci, równie jasnej. Teraz obejrzyj kliszę. Miałem dobry film, dobry aparat, wywoływałem zdjęcia w firmowym serwisie. Wszystko powinno grać i tak jest. Oprócz tych dwóch zdjęć.

Patrzyłem zdumiony.

- Znowu będzie można nastraszyć harcerki - odezwał się Leśnik. Bez słowa wskazał nam na psa. Mopsik stał się nagle czujny. Uszy rozstawił na boki, sierść na karku mu się zjeżyła. Co rusz łypał oczami na Leśnika. Nosem wskazywał maleńką polankę. Nic na niej nie widzieliśmy. Widziałem, że Leśnik zebrał się w sobie i przybrał typową dla komandosów pozycję wyjściową. Zdziwiło mnie nie tylko zachowanie psa, ale i Michała. Być może był kimś więcej niż powiedział. Po chwili na polance zadrgało powietrze, a pies przestał się jeżyć i patrzył w to miejsce lekko zdziwiony przekrzywiając łeb.

Wstałem i poszliśmy do miejsca biwaku żeglarzy.

Naprzeciw nam wyszedł Sarmata.

- Mam dwie wiadomości, złą i jeszcze gorszą - powiedział. - Jeden z harcerzy zauważył, że w Kanale Mazurskim zacumował jakiś tajemniczy jacht. Stoi i nikogo nie widać. Tropik rozwieszony na bomie skutecznie zasłania kokpit, w którym ktoś siedzi. Druga wiadomość to, że zniknął Jacek. Ktoś widział, że zabrał długi kawał liny, latarkę i zapasowe baterie.

Ręce mi opadły.

Jacek podciągnął się do pierwszego szczebla na kominie pomiędzy schronami łączności. Powoli zaczął wspinać się do szczytu ceglanej budowli. Usiadł na jej szczycie i zaświecił latarką do środka. Na dnie widać było ogromną kupę zeschniętych liści i czarny zarys jakiegoś niskiego wejścia. Przywiązał linę do najwyżej przymocowanego szczebla i zaczął się opuszczać w dół. Gdy stanął na dnie komina czuł, że cała murowana konstrukcja zaraz może zawalić się na niego. Przez maleńki otwór u góry widział błękitne niebo i żałował, że tutaj wszedł. “Nie można się tak łatwo poddawać” - pomyślał. Skulił się i wczołgał w tunel. Najpierw wokół pasa zawiązał sobie drugi koniec sznura. “Poczołgam się tylko do końca sznurka” - pomyślał.

Wnętrze tunelu było całe zakurzone i wypełnione szlamem. Chłopak jednak czołgał się przyświecając sobie latarką. Na ścianach widział resztki mocowań kabli. Po chwili usłyszał za sobą rumor. “Ktoś wszedł za mną” - pomyślał i przestraszył się. Próbował obejrzeć się do tyłu, ale tunel był za ciasny.

Ktoś zaczął walić metalowym narzędziem po ścianach. Do Jacka dobiegał odgłos spadających cegieł.

- Co pan robi? - krzyknął Jacek. - Ja chce wyjść!

Zaczął czołgać się tyłem do wyjścia. Nagle jego stopy trafiły na stos cegieł. Zaczął kopać nogami, żeby wypchnąć je na zewnątrz. Jednak stos był za duży.

- No to mnie ktoś załatwił - mruknął zrozpaczony.

Zaczął czołgać się do przodu, jednak po kilkunastu metrach poczuł szarpnięcie liny. “Po tej linie mogą dotrzeć do mnie” - myślał. “A może nie wpadną na to, gdzie ja jestem? Mam tutaj zostać na wieki?”

- Miałem nadzieję, że nie przyjdzie mu nic głupiego do głowy - powiedziałem.

- No to mamy noc z głowy - odezwał się Olbrzym. - Pewnie znalazł wejście do jakichś podziemi i poszedł szukać skarbu. Trzeba wezwać policjantów z psami. A właśnie, byłem w gmachu komendy i dzisiaj w nocy przyjedzie twój znajomy, komisarz Drezyna. Będzie zasadzka na kłusowników.

Leśnik w tym czasie zaczął wypytywać harcerzy, co Jacka w czasie zwiedzania najbardziej interesowało.

- Ten komin przy węźle łączności - powiedział ktoś.

Leśnik poprosił o jakąś rzecz Jacka. Dostał bluzę.

- Łysy, chodź tu! - krzyknął na psa.

Zwierzak momentalnie podbiegł do niego.

- Masz tu małą fuchę do zrobienia - Leśnik przemawiał do Mopsika i głaskał go po głowie. - Znajdź go, braciszku.

Pies pobiegł w gęstwinę leszczyn, a Leśnik pochwycił tylko zwój liny ze swojego worka oraz latarkę i pobiegł za nim.

Wszyscy staliśmy jak zamurowani błyskawiczną reakcją psa. Pierwszy pobiegł Olbrzym, potem ja i reszta.

- Taki kundel nie znajdzie chłopaka - orzekł Sarmata.

Gdy byliśmy przy betonowym kolosie Wagnera Leśnik z psem byli już dwieście metrów przed nami. Mopsik pewnie prowadził w stronę węzła łączności, tylko co dwadzieścia metrów pochylał się do ziemi i wąchał trop. Leśnik dotrzymywał psu tempa i razem szybko zniknęli nam z oczu.

Dobiegliśmy do komina po dobrych pięciu minutach. Zobaczyliśmy psa warującego i bloczek z liną zaczepiony o najwyższy szczebel drabinki. Wspiąłem się po niej. W środku do góry nogami na linie przyczepionej do szelek wisiał Michał. Zobaczył mnie i zaczął się podciągać do góry. Zszedłem na ziemię. Gdy wyszedł z wnętrza usiadł na krawędzi i zapalił papierosa.

- Mamy problem, tutaj jest świeże zawalisko - powiedział. - Nie mam wątpliwości, że Jacek tutaj wszedł.

Pokazał nam zakurzony od tynku kawałek liny.

- To z waszych jachtów, prawda? - zapytał Sarmatę.

Ten skinął głową. Dotarła do nas groza sytuacji.

- Ktoś odciął jego linę i zawalił go tu - orzekł Leśnik. - Jeśli chłopak to przeżył i nie spanikował, to trzeba rozwalić ten komin i zacząć go odkopywać. Mógł jednak przestraszyć się i w poszukiwaniu tlenu pójść głębiej tunelami. Są one wąskie i nie można zawrócić. Część z pewnością zawalona.

- Dzwonimy po pomoc - zadecydował Sarmata.

- Nie ma co czekać - przerwał mu Michał. - Robimy tak. Harcerze lecą po saperki i toporki. Jedna osoba zostaje przy jachtach i jakby chłopak wrócił, daje znać rakietnicą. Dziewczyny sprawdzą wszystkie okoliczne studzienki, czy nie dobiega z nich wołanie Jacka.

Wszyscy rozbiegli się. Przy kominie zostałem ja, Zosia, Leśnik i Olbrzym. Michał schylił się do psa i coś mu mruczał do ucha. Głaskał go po głowie i dał kawałek specjalnego psiego batonu.

- No to idziemy - powiedział.

Jak roboty ruszyliśmy za nim. On szedł od studzienki do studzienki i zaglądał do nich. Co rusz patrzył w stronę komina.

- Ta powinna być dobra - powiedział przy jednej z nich. Położył się na ziemi, jego tułów zniknął w otworze. Po chwili wynurzył się.

- Macie coś do pisania? - zapytał.

Olbrzym podał mu maleńki notatnik i kawałek ołówka. Michał coś tam napisał. Schował to wszystko do jednej ze swoich ładownic i przypiął do psiej obroży. Znowu głaskał psa, dał mu do powąchania Jackową bluzę. W końcu ucałował psa w czoło i spuścił do studzienki.

- Szukaj! - powiedział.

Jacek włączał latarkę tylko po to, żeby sprawdzać godzinę. Światło było już słabe, a czas mijał bardzo powoli. Najpierw usłyszał dziwne piski. “To szczury! Mogą mnie pogryźć” - pomyślał. Szczury zbliżały się do Jacka. Chłopak poświecił w ich stronę. W ciemnościach było widać tylko fosforyzujące oczy zwierzaków. “Przyczaiły się i czekają” - myślał. Po chwili z góry dobiegły do niego stłumione odgłosy tupania.

- Ratunku! Jestem tutaj! - krzyczał.

Nałykał się jedynie kurzu. Leżał bezsilny. Po kilku minutach szczury zaczęły popiskiwać i biec w jego stronę. Nie pomogło światło latarki. Jacek zasłonił twarz i skulił się. Czuł na sobie tysiące maleńkich stóp i mokrą sierść ocierająca się o jego uszy.

- Aaaa... - krzyczał.

Nagle z głębi tunelu dobiegło do niego pojedyncze szczeknięcie.

- Tutaj, piesku! - Jacek krzyczał ze łzami w oczach.

W jego stronę czołgał się Mopsik. Poruszał się bardzo powoli, bo przeszkadzała mu ładownica wisząca u jego szyi.

Leśnik zanurzony do połowy w ziemi leżał około dwudziestu minut. W tym czasie przybiegła jedna z harcerek.

- Dzwoniliśmy na policję - meldowała. - Powiedzieli, żebyśmy dalej szukali. Jak przyjedzie komisarz Drezyna, to oceni sytuację i wezwie fachowców, których trzeba sprowadzić aż z Olsztyna.

Nagle Leśnik poderwał się do góry. W rękach trzymał Mopsika, całego umorusanego. Odpiął ładownicę i wyjął ze środka kartkę. Uśmiechnął się.

- Chłopak jest około piętnastu metrów od komina - powiedział. - O, gdzieś tam. Dawać tych ludzi z saperkami!

Natychmiast zaczął dyrygować akcją ratunkową. Robił to jak prawdziwy wojskowy. Dwóch ludzi przekopywało długi wąski pas ziemi w poszukiwaniu cięgieł skrywających podziemne korytarze. Gdy już odnaleziono jeden z nich Leśnik wyznaczał kwadrat metr na metr do odkopania, aż do poziomu połowy wysokości ścian tunelu. Harcerze byli zajęci kopaniem, a właściciel drapał psa za uchem i bluzą Jacka wycierał zwierzaka z kurzu.

- Skąd wiesz, że go tu znajdziemy? - zapytałem Michała.

- Trzeba mieć nadzieję i zaufanie do swojego przyjaciela - ruchem głowy wskazał psa.

Sięgnął do kieszeni i podał mi kartkę wyjętą z ładownicy. Widziałem na niej pytania napisane przez Michała i odpowiedzi Jacka. Chłopak napisał, że czołgał się niecałe pięć minut, przed sobą nie widzi zawaliska.

W tym czasie harcerze zaczęli odwalać cegły okrywające tunel. Gdy tylko zdjęli pierwszą, ze środka dobiegł daleki, zduszony głos Jacka. Chłopak powoli czołgał się do dziury, jaką zrobiliśmy, dopingowany przez nas okrzykami.

Gdy wyjęliśmy Jacka ze środka, ten najpierw uściskał psa, a Mopsik lizał go za uchem. Potem Sarmata zagnał młodzież do przygotowania solidnej kolacji i ogniska. Dodał, że posiłek dla psa przyrządzi osobiście. Gdy zostaliśmy sami, to znaczy dorośli i Jacek, zaczęliśmy go równo ochrzaniać. Był cały czerwony ze wstydu.

- Byłem pewien, że tam coś jest - tłumaczył się.

- I myślisz, że szabrownicy, którzy zabrali stąd kable, nic nie znaleźli? - złośliwie zapytał Sarmata.

Jacek spuścił głowę i powlókł się do naszego obozowiska.

Dołączył do niego Leśnik. Coś mu tłumaczył, poklepał go po ramieniu, ale chłopak strząsnął jego rękę.

- Ma charakter - orzekł Michał gdy do nas dołączył. - W końcu nie spanikował. Dowiedziałem się też, jak to było z tym zawaleniem. Gdy zszedł kominem i czołgał się poczuł nagle, że lina, którą się obwiązał jest luźna. Zaczął się cofać. Słyszał, jak ktoś wali czymś metalowym w ściany tunelu, a potem usłyszał rumor. Zatrzymał się, zgasił latarkę i czekał.

- Ktoś chciał go zabić - stwierdził Sarmata. - Albo solidnie nastraszyć - dodał Olbrzym.

Nie mogłem doczekać się przyjazdu komisarza Drezyny. Jak na zawołanie zatrzymał się koło nas polonez i wysiadł z niego komisarz z dwoma mężczyznami. Auto odjechało.

- Znalazła się zguba? - zapytał od razu.

Kiwnęliśmy głowami. Było widać, że policjant poczuł ulgę.

- No mówcie, jak było z zaginięciem, bo mi mózg z ciekawości pęknie - znowu rymował.

Opowiedzieliśmy mu wszystko ze szczegółami. On z zainteresowaniem patrzył na Leśnika i psa. Wziął Michała na stronę i chwile o czymś rozmawiali. Potem Drezyna podszedł do mnie.

- Teraz sobie usiądziemy, koteczku, i opowiesz mi wszystko od począteczku - rzekł i wskazał miejsce na trawie.

Opowiedziałem mu wszystko, z detalami, lepiej niż na spowiedzi. On słuchał i kiwał głową. Potem wstał, jeszcze raz skinął głową i poszedł do ogniska.

Do kolacji przy ogniu zasiedli wszyscy oprócz Jacka, który spał albo tylko udawał, że śpi przeżywając w samotności swoją klęskę.

Na honorowym miejscu spoczywał Mopsik, co rusz częstowany kawałkami kiełbasy lub szynki. Najbardziej hołubił go Sarmata, który uroczyście poczęstował go sporym pętkiem własnoręcznie robionej suszonej kiełbasy. Łysy z godnością znosił tę adorację i odwdzięczał się lizaniem częstującego za uchem. W końcu psina zwinęła się w kłębek u stóp Leśnika i zasnęła. Michał delikatnie drapał swego czworonoga za uchem.

Ustaliliśmy plan zasadzki. Dwaj policjanci, którzy przyjechali z Drezyną od razu zaszyli się w miejscu, gdzie biwakował kiedyś Leśnik. Podzieliliśmy dyżury pomiędzy poszczególne drużyny i Jacek ze swoimi druhami miał pierwszy pełnić wartę na terenie kwatery. Razem z nim poszedłem ja, Drezyna i Leśnik.

Jacek sprawnie rozmieścił swoich ludzi w terenie. Sprawdził, czy wszyscy mają latarki i razem z Drezyną ułożyli się w zaroślach. Ja i Michał z Mopsikiem ukryliśmy się w odległości dwudziestu metrów od nich.

- Słuchaj - powiedział Leśnik do psa i sam ułożył się na plecach.

Pies także leżał, ale widziałem, że jego uszy jak radary obracają się we wszystkich kierunkach czujnie nasłuchując. Położyłem się obok nich i patrzyłem w rozgwieżdżone niebo. Myślałem, że nadal jestem daleki od odnalezienia skrytki Belowa. Przypomniałem sobie także, że już prawie zapomniałem o Baturze i tajemniczym jachcie przycumowanym w kanale.

- Idą - syknął Leśnik.

Zobaczyłem, że pies nie podniósł się, ale jego uszy i oczy były skierowane w jednym kierunku, a ogon lekko kołysał się na boki. Michał pogłaskał psa po głowie i bezgłośnie przewrócił się na brzuch. Zrobiłem to samo. Lekko unieśliśmy głowy. Z południa szło ścieżką czterech mężczyzn. Nieśli jakieś dziwne przedmioty.

- Stać! Policja! Jesteście zatrzymani - rozległ się nagle głos jednego z dwóch policjantów.

Kłusownicy zaczęli uciekać. Biegli w naszą stronę. Policjanci strzelili w powietrze. Wtedy ostatni z mężczyzn także do nich strzelił i oddzielił się od grupy. Drezyna podniósł się ze swego miejsca i oddał strzał ostrzegawczy. Kłusownik nie celując strzelił w jego stronę. Wówczas koło nas rozległa się seria oddana z automatu. Nie wiem, kto to strzelał, ale nieźle nastraszył kłusowników.

Nie wierzyłem w umiejętności strzeleckie komisarza, który sprawiał wrażenie jakby miał zeza rozbieżnego. Jednak Drezyna złożył się i wystrzelił ze swojego pistoletu Glock 17. Uciekinier dostał w kolano i momentalnie upadł.

- Mam cię, bandyto, będziesz siedział za kratą - usłyszałem okolicznościową rymowankę.

W tym czasie pozostała trójka uciekała w stronę ogromnego bunkra wywiadu. Razem z Leśnikiem zaświeciliśmy latarki kierując światło w ich stronę. Z ziemi podnieśli się harcerze i także zaczęli świecić. Od obozowiska biegła rozświetlona tyraliera. Jeden z trójki kłusowników strzelił w naszą stronę. Po krzakach zafurkotał śrut. Pies błyskawicznie pobiegł w stronę uzbrojonego mężczyzny. Padł drugi strzał. Mopsik zaskowyczał przeraźliwie, ale biegł dalej.

- Łysy, noga! Wracaj! - Leśnik biegł za nim i krzyczał.

Pies dopadł kłusownika i szarpnął go za uzbrojoną rękę. Mężczyzna szpetnie zaklął, gdy broń wypadła mu z dłoni. Potem pobiegł za kolegami do bunkra.

Michał dopadł do psa. Przyklękł i zaczął go oglądać. Zwierzę miało zakrwawiony łeb i szyję. Widać było wiszące strzępy ucha. Pies kładł głowę na kolanach Leśnika i cicho jęczał. Jego brązowe ślepia były wpatrzone w twarz pana.

- Zabiję ich - mruknął Leśnik i wstał. - Opatrz go - powiedział do mnie.

- Opatrz psa - powtórzyłem polecenie Jackowi, który w tym czasie podbiegł do nas. Sam ruszyłem za Leśnikiem.

Michał w biegu przypominał tornado. Naprawdę współczułem kłusownikom. Leśnik wpadł do bunkra, skręcił w prawo, a potem w zalany wodą korytarz. Gdy stanąłem w wodzie po lewej stronie, z ostatniego pomieszczenia usłyszałem jęki i dźwięki gruchotanych kości. Wpadłem do tej sali, a za mną dwaj policjanci. Trójka kłusowników była zmasakrowana. Najbardziej obity był ten, który strzelał. Ręce i nogi miał dziwnie powykręcane. Pozostali dwaj leżeli w kątach ściskając sobie na przemian brzuchy i głowy. Pod sufitem widziałem zawieszoną kolekcję sprzętu kłusowniczego.

- Przyślijcie raczej karetki - powiedział przez radio do centrali jeden z policjantów widząc straszliwe pobojowisko.

- Zawieziemy psa do weterynarza? - zapytał mnie Michał.

- No pewnie.

- Nie tak szybko, panowie - powiedział policjant i wykonał ruch, jakby chciał nas zatrzymać.

Zobaczyłem groźny wyraz twarzy Michała i szybko wszedłem pomiędzy niego a policjanta.

- Ja się tym zajmę - powiedział Drezyna wchodząc do bunkra.

Z uznaniem pokiwał na widok obitych kłusowników.

Szybko wróciliśmy do Jacka. Ten już zdążył obandażować psa. Pobiegłem po samochód. Potem we trójkę, bo Jacek cały czas trzymał Mopsika na rękach, pojechaliśmy do Węgorzewa.

W mieście jakiś spacerujący z jamnikiem pan wskazał nam adres weterynarza. Mimo późnej pory lekarz otworzył przed nami drzwi swojego gabinetu. Miał rudawe blond włosy, poskręcane we wszystkich możliwych kierunkach. Łysy na widok białego kitla i stołu operacyjnego wyraźnie się ożywił i gotów był chyba nawet uciekać do Mamerek na piechotę. Jednak Leśnik przytrzymał go. Razem z Jackiem wyszliśmy. Zaraz dołączył do nas Michał.

- Wyprosił mnie, stwierdzając, że da sobie z nim radę - powiedział i padł na krzesło.

Czekaliśmy dwie godziny. Wreszcie weterynarz zaprosił nas do środka. Mopsik jeszcze lekko ogłupiały po narkozie leżał na stole. Na pysku miał zawiązaną kokardę z bandaża. Jego prawe ucho stanowiło jedną wielką zabandażowaną kulę. Na prawej przedniej łapie także był opatrunek.

- Pies miał ranę prawego ucha - zaczął opowieść weterynarz. - Zerwanych nerwów i ścięgien nie udało mi się wszystkich odratować. Pies będzie słyszał normalnie, ale jego ucho trochę przyklapnie i może mieć większą podatność na torbiele. Na łapie nic groźnego. Kawałek śrutu zatrzymał się na kości, nie uszkadzając jej. A ta kokardka, żeby psinka mnie nie ugryzła - w tym momencie lekarz odwiązał bandaż na pysku.

Łysy mimo oszołomienia zerwał się i zębami schwycił rękę lekarza. Zrobił to delikatnie, bez agresji.

- Mądra psina, dajesz mi znak, że zawsze możesz mnie ugryźć - powiedział do psa weterynarz.

W drzwiach stanął komisarz Drezyna.

- Tak myślałem, że trafiliście do najlepszego felczera w mieście - powiedział na wstępie. - Jak tam bohater? - pogłaskał psa po pysku.

- To jakiś policyjny chojrak? - zapytał lekarz.

- Nie, przyjezdny - odpowiedział Drezyna. - Uratował dzisiaj komuś życie.

- To takiego pacjenta leczę za darmo - powiedział doktor. - Zrobi mi niezłą reklamę.

- Chciałem wziąć kłusowników na dołek, czyli do aresztu, ale na dłuższy czas trafią do więziennego szpitala - zameldował nam komisarz. - Rzecz jasna ich urazy są wynikiem biegu po niebezpiecznym terenie, pełnym dziur. Nie będą specjalnie opowiadać, że strzelali do psa. Większość naszych sędziów ma jakieś zwierzaki i miękkie serce dla tych, jak mawiał święty Franciszek, braci mniejszych.

ROZDZIAŁ CZTERNASTY

PIĘKNA DZIENNIKARKA • OPOWIEŚĆ O SPISKOWCACH • DLACZEGO ZAMACH NA HITLERA NIE UDAŁ SIĘ? • KTO STRZELAŁ Z AUTOMATU? • GRA W CHOWANIE SKRZYNI • MIĘDZY KAMIENIEM A ŻELAZEM

Rano najpierw zrobiłem przysługę Sarmacie, który chciał kupić prowiant w Węgorzewie. Potem powtórzyłem seans telefoniczny. Od kilku dni bezskutecznie dzwoniłem do pana Tomasza. Jego sekretarka stwierdzała, że właśnie wyszedł, a komórka milczała jak zaklęta.

Czułem się beznadziejnie. Leśnik siedział na brzegu i przez lornetkę obserwował żeglujące jachty. Harcerze robili porządki. Czesio z Piotrkiem opalali się. Mopsik kulejąc kręcił się po obozowisku. Olbrzym szedł w moim kierunku z jakąś piękną kobietą o złotych blond włosach. Cały jej strój ciasno przylegał do ciała. Na głowie miała kok, z którego wystawało kilka niesfornych loków. Na ramieniu miała torebkę, a na nosie ciemne okulary. Zdjęła je podchodząc do mnie.

- Dzień dobry - powiedziała i podała mi rękę.

Pochyliłem się, żeby pocałować jej dłoń i wtedy zostałem oszołomiony cudownym zapachem.

- Jestem korespondentką największego angielskiego dziennika na Europę Wschodnią. Nazywam się Margaret Forest - przedstawiła się.

Nieśmiało bąknąłem swoje imię i nazwisko.

- Ten pan powiedział - wskazała ręką Olbrzyma - że pan najwięcej wie na temat tej kwatery. Czy zechciałby pan opowiedzieć mi o niej i naświetlić obecny stan poszukiwań dokumentów “Walkirii”?

- Przepraszam, a skąd pani wie o naszej akcji? - dopytywał się Olbrzym.

- Proszę pana, nie jesteśmy lokalnym tygodnikiem, my wiemy wszystko, co się dzieje na całym świecie - odpowiedziała mu. - Nie traćmy czasu, niech pan prowadzi - zwróciła się do mnie i oparła na moim ramieniu.

Rad nie rad poszedłem z nią na zwiedzanie kwatery. Dziennikarka wykazała mierne zainteresowanie bunkrami. Za to często patrzyła mi w oczy, za często jak na gwiazdę zachodniego czasopisma.

- Sądzi pan, że skrytka Belowa jest gdzieś tutaj? - zapytała zataczając ręką szeroki krąg.

- Myślę, że tak. Nie wiem, czy dokumenty są tu do dziś.

Kobieta spojrzała na mnie badawczo.

- Co pan ma na myśli?

- Ot choćby to, że skrzynię ze szpargałami znalazł jakiś chłop. Kartki zapisane po niemiecku wyrzucił, a w skrzynce, póki nie zgniła, podawał koniom paszę.

- To byłoby straszne - rzekła dziennikarka.

Potem zadawała mi pytania dotyczące dotychczasowych poszukiwań. Starałem się nie opowiadać ze szczegółami, ale ona była świetną aktorką. Gdy widziała, że kręcę udawała znudzoną, rozglądała się na boki. Gdy mówiłem rzeczy interesujące jej oczy były wpatrzone we mnie, a usta lekko rozchylone nie dawały spokojnie zebrać myśli.

- Muszę pojechać do hotelu rozpakować rzeczy, a potem wrócę do ciebie - nagle powiedziała i odeszła lekko kołysząc biodrami.

- Bunkrowy Romeo zakochał się w fałszywej dziennikarce - usłyszałem za sobą śmiech Olbrzyma.

- Brunetki, blondynki, ja wszystkie was dziewczynki... - Zosia zanuciła znaną piosenkę.

- Wujek tutaj flirtuje z ładną kobietą, a poszukiwania stoją - skrytykował mnie Jacek.

Teraz ja miałem czerwone uszy.

- Dlaczego uważasz, że jest fałszywą dziennikarką? - zapytałem Olbrzyma.

- Widziałeś u niej notes, dyktafon, aparat fotograficzny? - odpowiedział pytaniami.

W myślach przyznałem mu rację. Jednak jednocześnie przed oczami stanął mi jej obraz i wątpliwości rozwiały się.

- Sarmata ma pomysł, jak zorganizować poszukiwania - powiedziała Zosia.

Poszliśmy więc w kierunku naszego biwaku.

- Najpierw Paweł opowie, jak przebiegł zamach na Hitlera, a potem rozpoczniemy szukanie skrzyni - zadecydował Sarmata. Wszyscy usiedli wygodnie, a ja zacząłem opowieść.

- Po przyłączeniu się von Stauffenberga do spisku przygotowania do zamachu stanu ruszyły pełną parą. Coraz więcej wojskowych, od feldmarszałków do oficerów niższych rang, angażowało się w przygotowanie operacji “Walkiria”. Pod pozorem awaryjnych działań na wypadek wybuchu w Niemczech powstania przymusowych robotników powstał plan wojskowego puczu. Żołnierze, którzy wprost nie przyłączyli się do przygotowań, przymykali oczy. Milczenie i niedostrzeganie tego, co się działo wtedy w Niemczech, było sposobem na życie. Gdyby spisek powiódł się, zawsze można było powiedzieć, że się go popierało, bo nie doniosło do gestapo. Gdyby akcja przyniosła porażkę, oficer mógł odciąć się od wszystkiego stwierdzając, że nic nie wiedział. Ciekawe, na czyją pomoc po udanym zamachu liczyli spiskowcy.

- No pewnie, że aliantów - powiedział Jacek. - Przecież po wylądowaniu aliantów w Normandii Niemcy chcieli pokoju z Zachodem, żeby walczyć z Rosjanami.

- To naturalne - dodał Sarmata. - W Rosji były złoża minerałów i żyzne ziemie Ukrainy.

- Anglicy z rezerwą odnosili się do poczynań spiskowców - kontynuowałem - chociaż o wszystkich przygotowaniach doskonale wiedzieli. Niemiecki ruch oporu rzeczywiście chciał wygrać swoją szansę wykorzystując strach przed naporem Rosjan, którzy niekoniecznie musieli zatrzymać się w Berlinie. Von Stauffenberg chciał dogadać się ze Stalinem, który w jednym z przemówień powiedział: “Byłoby rzeczą absurdalną utożsamiać klikę Hitlera z narodem niemieckim”. Von Stauffenberg był idealistą i mógł uwierzyć w takie propagandowe powiedzonka Stalina.

- A dlaczego alianci nie poparli spiskowców? - zapytała Zosia. - Przecież wojna skończyłaby się wcześniej.

- Tak naprawdę nie było wiadomo, kto przejąłby władzę po zamachu - odpowiedziałem. - Może doszli do wniosku, że spiskowcy nie mają wielkich szans, nawet gdyby udało się im zgładzić Hitlera. Może chciano Niemców ukarać. Bano się też pewnie reakcji Stalina, który mógł nie chcieć podpisać przedwczesnego pokoju. Mógł zająć całe Niemcy, żeby w ten sposób zrekompensować swoje straty. Armia Czerwona poiłaby konie w Renie, za blisko granic Francji i brzegów Anglii.

Spiskowcy starali się pozyskać dla swoich planów Erwina Rommla, geniusza wojny błyskawicznej. To on w czasie pierwszej wojny światowej dowodząc jedną kompanią piechoty górskiej wziął do niewoli trzykrotnie liczniejszą jednostkę włoską. On odnosił ogromne sukcesy w wojnie we Francji w 1940 roku oraz w północnej Afryce, gdzie otrzymał przydomek “Lisa pustyni”. Próbowano go wysondować przez jego przyjaciół. Jeden z nich powiedział o Rommlu, że feldmarszałek nie jest intelektualistą, nie zna się na polityce. “To człowiek honoru, który nigdy nie złamie danego raz słowa” - tak się o nim wyraził. W końcu udało się zdobyć dwuznaczną przychylność Rommla dla idei odsunięcia Hitlera od władzy.

Od 1943 roku problemem spiskowców było znalezienie odpowiedniego momentu do zabicia Hitlera. Obracał się on bowiem tylko w ściśle przez siebie określonym kręgu osób. Hitler stosował się do zasady: “Jedynym środkiem zapobiegającym zamachowi jest prowadzenie nieregularnego trybu życia” i dlatego stał się nieobliczalny. Jednak udało się ustalić tryb jego pracy w kwaterze w Gierłoży. Hitler wstawał o godzinie 10. Do 11 jadł śniadanie i czytał wybrane przez Ribbentropa wycinki z gazet zagranicznych. Potem przyjmował swoich współpracowników i odbywał południową naradę z dowódcami poszczególnych wojsk. O 14 jadł obiad, a od 16 do 18 drzemał. Potem zapraszał do siebie wybrane osobistości, z którymi rozmawiał do 20, do kolacji. Po dwugodzinnym posiłku zasiadał w salonie i wygłaszał niekończące się tyrady. Zasypiał o 4 nad ranem. Jedynym sposobem było więc dotarcie zamachowca z bombą na naradę wojenną albo towarzyskie spotkanie.

Von Stauffenberga jako oficera sztabu armii rezerwowej zapraszano na narady. Mógł tam wnieść bombę wykorzystując fakt, że kaleki, bo rękę stracił w Afryce Północnej, nikt nie będzie sprawdzał. Początkowo zamachu miał dokonać 15 lipca 1944 roku. Istnieje nawet zdjęcie z tego dnia. Hitler idzie ścieżką wśród bunkrów, a obok stoi von Stauffenberg. Za nim widać jego adiutanta z teczką, w której była bomba.

- Dlaczego wtedy nie zabito Hitlera? - zapytał Jacek.

- Von Stauffenberg chciał jedną bombą zabić i Hitlera, i Himmlera, i Goeringa. Tych dwóch ostatnich nie było. Zadzwonił więc do Berlina po instrukcje. Tam rozkręcono już plan “Walkiria”; nie było wyjścia, trzeba było wysadzić w powietrze tylko Hitlera. Jednak gdy von Stauffenberg wrócił do baraku narad wszyscy już się rozchodzili.

- Może już o samym zamachu... - Jacek niecierpliwił się

- Clausa von Stauffenberga ponownie wezwano do Gierłoży na czwartek 20 lipca. Jego współpracownicy pamiętają, że przygotowując dla Hitlera raport o stanie części dywizji armii rezerwowej był spokojny i opanowany. W drodze do domu wstąpił do katolickiego kościoła, żeby się pomodlić.

Na moim widnokręgu ponownie pojawiła się dziennikarka. Tym razem była ubrana w obcisłe dżinsy i białą koszulkę z potężnym dekoltem. Jak zwykle pachniało od niej odurzająco. Usiadła obok mnie i słuchała.

- Dzień dwudziesty lipca miał się na upalny. Von Stauffenberg wstał o 6 rano. Wsiadł do samochodu służbowego i zajechał po swojego adiutanta Wernera von Haeftena, tego samego, który zakopywał dokumenty. Pojechali na lotnisko Rangsdorf, na południe od Berlina. Tam czekał na nich Stieff, który zdobywał bomby dla zamachowców. O godzinie 7 wystartowali samolotem wysłanym po nich przez Wagnera. Bomba była ukryta w teczce, zawinięta w koszulę. Był to ładunek produkcji angielskiej. Po skruszeniu szklanej kapsułki wypływał z niej kwas, który przeżerał drut zwalniający iglicę. Moment wybuchu zależał od grubości drutu, a Stieff założył najcieńszy. Zapasową bombę wiózł Haeften. Samolot wylądował koło Gierłoży o godzinie 10. Naradę wyznaczono na trzynastą. Von Stauffenberg poszedł do Fełlgiebla, który w decydującym momencie miał odciąć węzeł łączności kwatery od reszty kraju. Spiskowcy jak na szpilkach czekali na wieści z Gierłoży.

Tuż przed naradą von Stauffenberg poszedł do biura Keitla, gdzie w przedpokoju specjalnie zostawił swoją czapkę i pas. Gdy obaj wychodzili zamachowiec wrócił po czapkę, a przy okazji zgniótł kapsułkę. Wchodząc do baraku krzyknął do telefonisty, że czeka na ważny telefon z Berlina. W pokoju narad o wymiarach sześć na czternaście metrów środek zajmował ciężki stół. Von Stauffenberg postawił teczkę jak najbliżej Hitlera i wyszedł pod pozorem, że musi zadzwonić do Berlina. Natychmiast poszedł do biura Fellgiebla. Heinz Brandt, zastępca szefa działu operacyjnego, chciał bliżej przyjrzeć się jakiejś mapie i przestawił pękatą teczkę von Stauffenberga na drugą stronę ogromnego wspornika podpierającego blat. Odgrodził w ten sposób ładunek od Hitlera.

Von Stauffenberg zapalił papierosa i czekał na wybuch. Eksplozja nastąpiła o godzinie 12.42. Zamachowiec przekonany, że Hitler zginął wskoczył do samochodu i kazał się wieźć na lotnisko. Mijał posterunki SS stwierdzając, że ma pozwolenie na wyjazd wydane przez szefa ochrony kwatery.

Barak narad rozpadł się prawie całkowicie. Hitler jednak przeżył i miał jedynie ranną rękę, popalone spodnie i był lekko ogłuszony.

- Gdzie w chwili zamachu był Below, ten adiutant Hitlera? - nagle zapytała Zosia.

- Oj, masz nosa. Below stał przy oknie, w najdalszym kącie pomieszczenia, jak najdalej od bomby. Razem z nim stali dwaj oficerowie SS. Mogłoby to świadczyć o tym, że wiedzieli, gdzie von Stauffenberg podłoży bombę. Może to być tylko nasz domysł i to bardzo fantazyjny.

- A co z puczem? - pytał Jacek.

- Wojsko wkroczyło na ulice stolicy, a także francuskich miast, gdzie rozpoczęto nawet aresztowania członków NSDAP. Spiskowcy mieli szansę przejąć władzę. Jednak wieść o tym, że Hitler żyje spowodowała niezdecydowanie. Takiej okoliczności nie przewidzieli i nie byli na nią przygotowani. O wieczorze i popołudniu 20 lipca można by nakręcić wspaniały film, z doskonałymi rolami dla dobrych aktorów. Oficerowie przyzywali tego dnia rozterki i zadawali sobie pytanie, czy brnąć dalej. Właśnie te dyskusje wykorzystali naziści, żeby odzyskać władzę. W nocy Hitler wygłosił radiowe przemówienie do narodu, w którym swoje ocalenie uznał za zrządzenie opatrzności. Tej samej nocy von Stauffenberg, Haeften, Olbricht i jeszcze jeden spiskowiec zostali rozstrzelani na mocy wyroku sądu doraźnego. To co potem się działo w Niemczech można nazwać polowaniem na czarownice. Znanym generałom pozwolono popełnić samobójstwo. W takiej sytuacji znalazł się Rommel, którego żonie, na uroczystym pogrzebie, Hitler składał kondolencje.

- No dobra. Mówi się jednak, że ten zamach Niemcy chcą wykorzystać do wybielenia siebie - powiedział Sarmata. - Chcą w ten sposób pokazać, że nie wszyscy byli nazistami.

- Myślę, że niezależnie od pobudek, jakie kierowały spiskowcami, należy im się podziw - stwierdził Olbrzym. - Nie wiem, czy każdy miałby w sobie dość odwagi, żeby zorganizować taki zamach.

Na koniec mojej opowieści przyjechał do nas komisarz Drezyna.

- Przepraszam, że przeszkadzam, ale chciałbym wam serdecznie podziękować za pomoc - odezwał się. - A z panami Pawłem i Michałem chciałbym oddzielnie porozmawiać.

Odeszliśmy na bok nieco zaintrygowani.

- Który z panów jest właścicielem pistoletu maszynowego produkcji niemieckiej określanego symbolem MP-40, a bliżej schmeisserem? - zapytał wprost.

Popatrzyliśmy na siebie zdziwieni.

- Aha, bo widzicie wtedy w nocy ktoś wywalił serie w powietrze. Moi chłopcy przeszukali teren i kilkanaście metrów od waszej kryjówki znaleźli łuski od tej broni. Ciekaw jestem, kto w naszej okolicy ma taki ciekawy zabytek.

- Pewnie dziadek, duch i strażnik w jednej osobie - powiedziałem i opowiedziałem komisarzowi historię naszego spotkania z tajemniczym dziadkiem.

- Ja mam wierzyć w takie bajki? - rzekł Drezyna z niedowierzaniem.

Wzruszyliśmy ramionami. Komisarz odszedł jakby trochę obrażony.

Wróciliśmy do reszty i powiedzieliśmy o znalezisku policji. Wszyscy byli równie zdumieni jak my.

- Bierzmy się do roboty - Sarmata przerwał ogólne milczenie. - Otóż mój plan jest taki. Trzeba pójść w tamto miejsce, gdzie wskazywał Paweł i odegrać scenę. Dwie osoby będą udawać tych ukrywających skrzynię, reszta wartowników. Potem jedna osoba w tajemnicy spróbuje zabrać dokumenty i ukryć je trochę dalej.

Nie sądziłem, że ta gra może przynieść jakiś skutek, ale sam nie miałem lepszego pomysłu.

Natychmiast harcerze drogą losowania podzielili role. Poszliśmy w pobliże kwater oficerskich. Wszystkie rogi baraków zostały oznaczone palikami z chorągiewkami z bibuły. Zosia i Jacek, szczęśliwi, bo to oni mieli odegrać role oficerów ukrywających dokumenty, zaczęli krążyć po lesie. Co rusz jakiś harcerz, który był wartownikiem albo innym oficerem, krzyczał: “Widzę was”.

Dziennikarka przyglądała się naszej zabawie z rozbawieniem. Leśnik wzruszył ramionami i wrócił do obozu. Olbrzym siedział na pieńku, a potem zaczął wszystko fotografować.

W końcu Zosia i Jacek znaleźli odpowiednie miejsce. Wszyscy tam pobiegli. Widać, że rosło tam kiedyś olbrzymie drzewo, a teraz został tylko ogromny lej po jego korzeniach. Harcerze zaczęli nożami sprawdzać ściany dołu. Po dwóch minutach grzebania druh Plucha wykopał małe metalowe pudełko. To była papierośnica. W środku leżała jakaś kartka papieru złożona we czworo.

Serca nam szybciej zabiły. Delikatnie rozkładaliśmy papier. Niestety prawie wszystko było rozmyte. Dziennikarka pierwsza zaczęła się śmiać.

- To list miłosny podpisany przez jakąś Helgę - śmiała się.

Patrzyłem na lej i myślałem, że być może to tutaj było to, czego szukaliśmy.

Druh Plucha, który został Belowem, długo zastanawiał się, w którą pójść stronę. Potem spojrzał na trzymaną przeze mnie mapę kwatery i poszedł w stronę torów. Szedł w odległości około stu metrów od drogi przecinającej szyny. Nie rozglądał się ani nie zatrzymywał.

W końcu dotarliśmy do torów. Przed nami były resztki kamiennego wiaduktu. Jakieś sto metrów na prawo od nas był normalny przejazd kolejowy.

- Po co był ten wiadukt? - ktoś zapytał.

- Jeżeli tam jest dworzec - Zosia wskazała w prawą stronę - to kiedy zatrzymał się tam długi pociąg, nie można było normalnie przejechać przez tory. Wtedy samochód mógł przejechać tędy.

- Może tamtędy wjeżdżano, a tędy tylko wyjeżdżano - gdybał któryś z harcerzy.

- Dlaczego przyprowadziłeś nas tutaj? - zapytałem Pluchę.

- To proste - odpowiedział. - Mówiliście, że mnie nie lubią w kwaterze, więc jak mam jakiś skarb, to go z niej wynoszę. Tędy było najbliżej na zewnątrz. Myślę, że pod mostem nikt by tego nie szukał.

Mnie nagle oświeciło.

- “Spójrz, bracie, na nasze jeziora i wodzów naszych, prowadzą naród ku chwale tworząc krzyż. Jego podstawę dają pruskie fundamenty Bismarcka. Pierś w środku niesie godło w świat. Lewe ramię daje najwierniejszą osłonę, a prawe najmocniejsze uderzenia. Głowa pcha mężczyzn ku zwycięstwu. Gdzieś wdziera się zwątpienie. Trzeba zdrajców zniszczyć i dam ci siłę. Jest ona skryta w paszczy lwa, pomiędzy żelazem i kamieniem, gdzie często bywaliśmy” - zacytowałem.

- O, kurczę - mruknął Olbrzym.

- To jasne, jesteśmy pomiędzy żelaznymi torami a kamiennym mostem, pod którym jeździły pociągi do wszystkich kwater nazistów na Mazurach - powiedziała Zosia.

ROZDZIAŁ PIĘTNASTY

POSZUKIWANIA POD MOSTEM • PRZYBYWA PAN SAMOCHODZIK • SKARB PRZY KAMIENIU • GDZIE SĄ DOKUMENTY? • TAJEMNICZA MAPA • POŻAR LASU • ATAK LUDZI BATURY • KTO OKRADŁ ZŁODZIEJA? • POGOŃ ZA MARGARET FOREST • NOWY SZYFR • POMOC LEŚNIKA • ODZYSKANY SKARB

Wszyscy byliśmy podekscytowani. Czułem ściskanie w dołku. Czym prędzej chciałem rozkopać cały teren.

- Dwóch harcerzy niech idzie po saperki, a ja skoczę po mój wykrywacz metali - powiedziałem.

Na warcie biwaku zostali była miłość Jacka i jej nowy amant. Oboje nie byli specjalnie zadowoleni z naszego nagłego przybycia. Widziałem, że Leśnik zwinął swój szałas i zniknął.

Powrót do resztek mostu zabrał mi piętnaście minut. Cały czas biegłem. Na miejscu zdziwiłem się, że zniknęła dziennikarka.

- Stwierdziła, że musi coś załatwić - powiedział mi Olbrzym. - Dziwne, prawda?

Bez słowa założyłem słuchawki na uszy, wyregulowałem sprzęt i zacząłem wodzić talerzem mojego wykrywacza nad ziemią.

Przez pięć minut wszyscy stali. Po dziesięciu już siedzieli. Gdy minęło pół godziny część leżała, reszta leniwie rozglądała się na boki.

- Może to nie o to miejsce chodzi? - zastanawiali się Zosia z Jackiem.

Żartowano z druha Pluchy, który nas tu przywiódł.

- Cicho być - odgryzał się. - Macie lepsze pomysły?

Zjawiła się Margaret, a jej obecność dodała mi skrzydeł. Jednak po dalszych dziesięciu minutach zwątpiłem.

- Nic? - pytał Sarmata.

- Nic - odpowiedziałem i usiadłem na trawie.

- Dlaczego pan szuka wykrywaczem metali? - zapytał nagle Plucha. - Przecież to były papiery.

- Below musiał je w coś włożyć, żeby zabezpieczyć przed zamoczeniem - odpowiedział mu Jacek.

- Wujku, a może Below schował to wszystko gdzie indziej? - odezwała się Zosia. - Może żelazo i kamień to metafora. Na przykład “Wilczy Szaniec” to kamień, a Pozezdrze to żelazo. W środku jest Sztynort.

- Jakbyś nie patrzyła na ten krzyż Belowa, to Sztynort jest pośrodku - odpowiedział Jacek.

- Więc sprawdźmy tę kwaterę Luftwaffe koło Gołdapi - zaproponowała Zosia.

- Tam nie ma nic ciekawego oprócz dziwnej konstrukcji, która może służyła do wystrzeliwania V-l - powiedział Olbrzym.

- V-l na Mazurach? - zdziwił się Sarmata.

- O, ta broń jest ściśle związana z Mazurami - odpowiedział mu Olbrzym. - To tutaj zapadały decyzje jej dotyczące. Na początku 1944 roku Niemcy byli gotowi do wdrożenia do produkcji samolotu rakietowego, rakiety klasy powietrze - powietrze kierującej się promieniowaniem cieplnym, torpedy akustycznej, a nawet samolotu odrzutowego - latającego skrzydła. Pomysłów było tak wiele, że postanowiono skoncentrować się na tych w danej chwili najpotrzebniejszych i najskuteczniejszych. Uwaga Hitlera skupiła się jednak na rakietach V-l i V-2. Od zimy 1939 roku powstawał ośrodek badawczy w Peenemunde na wyspie Uznam. Pracowały tam dwie grupy badawcze. Projekt Vergeltungswaffe-1, czyli broni odwetowej, popierało lotnictwo, a V-2 wojska lądowe. W dniu 7 lipca 1943 roku w sali kinowej kwatery w Gierłoży zaprezentowano kolorowy film ukazujący możliwości V-2.

- A jak to było z polskim udziałem w walce z broniami V? - zapytał Plucha.

- Pierwszy meldunek o pracach nad V-l i V-2 wywiad AK przesłał Brytyjczykom już latem 1942 roku. Jednak dopiero następne informacje zmusiły aliantów do zbombardowania ośrodka na wyspie Uznam 18 sierpnia 1943 roku. Na wieść o bombardowaniu Hitler zadzwonił do Hansa Jeschonka przebywającego w dowództwie Luftwaffe, w kwaterze o kryptonimie “Robinson” niedaleko Gołdapi. To Luftwaffe była odpowiedzialna za ochronę z powietrza tak ważnego obiektu. Jeschonek z sobie tylko znanych przyczyn popełnił samobójstwo.

Z lasu wyłonił się Pan Samochodzik.

- Jak tam poszukiwania? - zapytał mnie, gdy już przywitał się ze wszystkimi.

- Marnie - odpowiedziałem. - Zdawało się, że jesteśmy blisko, ale niestety...

Znowu założyłem słuchawki na uszy i zacząłem przeczesywać okolice torów. Nagle kątem oka zobaczyłem, że pięcioro harcerzy siedzi na czymś po przeciwnej stronie. W moim mózgu zaiskrzyło. Podbiegłem do nich. Siedzieli na ogromnym kamieniu polnym.

- Zejdźcie - poprosiłem ich.

Zacząłem omiatać wykrywaczem otoczenie kamienia. Już po minucie usłyszałem silny sygnał. Zaznaczyłem to miejsce patyczkiem, zdjąłem słuchawki i odłożyłem na bok wykrywacz.

- Masz coś? - nerwowo dopytywał się Olbrzym.

Kiwnąłem głową. Wziąłem od jednego z harcerzy saperkę i zacząłem kopać. Już po wyjęciu pierwszej grudy ziemi zobaczyłem, że coś tam leży. Ostrze łopatki zazgrzytało o jakiś metal.

Teraz ziemię rozgarniałem rękami. Moje dłonie trafiły na coś miękkiego. Pomiędzy palcami miałem kawałki skóry. Z kolei dotknąłem czegoś metalowego. Ostrożnie to wyjąłem. To było zamknięcie torby. Zacząłem wyjmować skarby. Było tam kilkadziesiąt złotych pierścionków misternej roboty, ozdobionych drogimi kamieniami. Potem wyjmowałem monety, przeważnie średniowieczne, ale także późniejsze.

- No, no - mruczał pan Tomasz oglądając monety.

Następnie wygrzebałem szerokie, złote bransolety ozdobione zawiłymi ornamentami i jakimiś herbami.

- Po tych herbach odnajdziemy chyba ich właścicieli - powiedział Jacek.

- O ile nie były zabrane jakiemuś jubilerowi czy właścicielowi lombardu - dodał Pan Samochodzik. - W czasie wojny nawet najbogatsi sprzedawali swe klejnoty, żeby mieć pieniądze na jedzenie.

Na koniec wyjąłem sześć złotych kielichów mszalnych rzeźbionych i zdobionych kamieniami szlachetnymi oraz dwie monstrancje.

Wszyscy patrzyli zdziwieni na to znalezisko. W końcu moje ręce trafiły na małe metalowe pudełko. Pod warstwą śniedzi kryła się kolejna już dziś srebrna papierośnica. Gdy ją otworzyłem zobaczyłem kawałek kartki, na której był jakiś plan. Wszystko niestety było rozmyte. Szybko zamknąłem papierośnicę. Harcerze jeszcze jakiś czas rozgarniali ziemię, lecz nic już nie znaleźli oprócz resztek torby.

- To mamy skarb Belowa, ale gdzie są dokumenty? - zapytała Zosia.

Nikt jej nie słuchał; wszyscy starali się zdrapać śniedź, żeby zobaczyć, jakie cuda ukrył tutaj hitlerowiec.

- Skąd on to wszystko miał? - dopytywał się Plucha.

- Z rabunku - odpowiedział mu Sarmata. - Widzisz te kościelne precjoza? Biżuteria była pewnie zrabowana ludności cywilnej.

- Domyślam się - rzekł Plucha. - Ciekawe, czy uda się ustalić byłych właścicieli tego wszystkiego.

- Właścicieli monet, kielichów i monstrancji pewne tak - powiedziałem. - Istnieją do dziś informacje o przedwojennych zbiorach numizmatycznych, a te monety są naprawdę stare, a więc i cenne. Podobnie będzie z kielichami i monstrancjami.

- A co było w tej papierośnicy, którą schowałeś do kieszeni? - zapytała Margaret.

- Tam był plan, pewnie miejsca ukrycia dokumentów - rzekłem. - Niestety jest on bardzo zamazany, ale nasi policyjni specjaliści dadzą sobie z nim radę.

Zabraliśmy znalezisko do obozu. Na miejscu wszystko schowałem do kufra Rosynanta.

- Czemu pan się nie odzywał, szefie? - zapytałem pana Tomasza gdy na moment zostaliśmy sami.

- Chciałem dać ci wolną rękę w poszukiwaniach - odpowiedział. - Przed tobą jeszcze odnalezienie dokumentów. Masz plan, więc nie będzie to chyba zbyt trudne.

- Najpierw trzeba kartkę, na której go Below zrobił, poddać konserwacji i odczytać - powiedziałem.

Zbliżyła się do nas Margaret. Pan Tomasz dyskretnie oddalił się i zajął się oglądaniem skarbów.

- Gratuluję - powiedziała Margaret podając mi swoją pachnącą dłoń. - Musimy się spotkać, żebym mogła zrobić z tobą wywiad.

- A nie można już teraz? - pozwoliłem sobie na odrobinę zalotności.

- Oczywiście, chodźmy na spacer - odpowiedziała i uśmiechnęła się do mnie.

Nie pamiętam już, o czym rozmawialiśmy, ale pamiętam, że Margaret była bardzo blisko mnie. Patrzyłem na nią i wyobrażałem sobie, że moglibyśmy się kiedyś jeszcze spotkać. Było już późne popołudnie i wracaliśmy do obozowiska trzymając się za ręce. Tuż przed obozem puściła moją dłoń.

Harcerze dyskutowali nad znaleziskiem. Prawie każdy mówił, co by zrobił z takim skarbem. Nagle za naszymi plecami, gdzieś na terenie kwatery usłyszeliśmy straszliwy huk. Nad drzewami zobaczyliśmy wysoki słup dymu. Po chwili usłyszeliśmy czyjś głos.

- Ludzie, pomóżcie! - ktoś przeraźliwie wołał.

Każdy rzucił wszystko, chwyciłem z samochodu apteczkę. To samo zrobił Sarmata.

- Czyżby znowu nasz dziadek? - sapał biegnąc za mną. Tuż na przybrzeżnej drodze natknęliśmy się na zalanego krwią młodego człowieka. Właściwie to miał całą twarz czerwoną, a z rękawów koszuli kapały wielkie czerwone krople.

Blond piękność, zwana Bindugą, i jej Romeo zajęli się rannym i poprowadzili go do pobliskiego obozowiska, a my ruszyliśmy dalej.

Na środku kwatery zobaczyliśmy jedynie gęsty dym. Miejscami widać było wysokie języki ognia. Natychmiast zaczęliśmy gasić ogień. Dusiliśmy się i nic dziwnego, że delikatna Margaret zemdlała. Wyniosłem ją w bezpieczne miejsce. Ona mocno mnie przytuliła.

- Dziękuję - szepnęła.

To przytulenie dodało mi sił. Szybko uporaliśmy się z ogniem. Nie znaleźliśmy więcej rannych. Wtedy zacząłem szukać wzrokiem Margaret, ale ona zniknęła. “Pewnie poszła do obozu” - pomyślałem.

- Alarm! - usłyszeliśmy od strony brzegu, gdzie stały jachty. Spoceni pobiegliśmy w tamtą stronę.

Naszym oczom ukazał się zaskakujący widok. Binduga i jej amant stali przywiązani do drzew. Mieli zakneblowane usta. Jachty miały poodcinane cumy i były zepchnięte na wodę. Co dziwne, żagle leżały na brzegu. Łodzie już porządnie oddryfowało. Z mojego samochodu zniknęły skarby, a ułatwiłem prace złodziejom, bo go nie zamknąłem usłyszawszy huk.

Dwieście metrów od brzegu widziałem jacht płynący na silniku. Sięgnąłem po lornetkę. W kokpicie stał trzymając ster Batura. Obok niego wodą zaczerpniętą z jeziora zmywał krew, a właściwie specjalną farbę używaną przez filmowców, młody chłopak. Teraz rozpoznałem w nim jednego z koleżków Ryżego. Chciałem popłynąć za nim Rosynantem, ale coś mnie tknęło i sprawdziłem wlew baku. Oczywiście były tam drobiny cukru. Bezsilnie patrzyłem na Baturę. Ten, widząc, że go obserwuję, podniósł do góry w geście toastu puszkę z pepsi.

Żeglarze w tym czasie płynęli wpław do jachtów. Dwa z nich miały silniki i były szansę, że płynąc na motorach uratują resztę łajb. Piotrek też płynął w stronę “Rokity”.

Wtem od strony półwyspu znajdującego się po prawej stronie usłyszałem kilka szybkich, cichych strzałów. Ich odgłosy nie były wiele głośniejsze od tego, jaki wydaje karabinek sportowy. Spojrzałem w stronę krzaków, ale nic tam nie zobaczyłem. Za to na jachcie Batury zapanował konsternacja. Strzelec rozbił mu silnik i zrobił równy rząd dziur w burcie, przez które powoli wdzierała się woda. Dodatkowo przestrzelił wszystkie liny podtrzymujące maszt, który zaczął się przewracać.

Był cień szansy. Czym prędzej przedzwoniłem do Drezyny.

- Potrzebna mi policyjna motorówka - powiedziałem.

- Zobaczę, co się da zrobić - sucho odpowiedział komisarz.

Batura i jego kompan w tym czasie chwycili za pagaje i zaczęli płynąć w stronę przeciwnego brzegu. Mieli spory kawałek do przewiosłowania, więc motorówka mogła przybyć na czas.

Zadzwonił telefon.

- Tu Drezyna, motorówka będzie u was za godzinę - powiedział. - Mamy tylko jedną, która musi teraz być koło Giżycka.

Pan Tomasz stał na brzegu i zdenerwowany groził pięścią Baturze.

Zacząłem biec wzdłuż brzegu. Widziałem, jak Batura po półgodzinie dobija do brzegu i wyładowuje skrzynkę ze skarbem, a potem znika w przybrzeżnych zaroślach.

Znowu zadzwoniłem do Drezyny.

- Niech pan wyśle patrol na wschodni brzeg jeziora Przystań i zatrzyma Jerzego Baturę - prosiłem.

- Już wysyłam - odpowiedział.

Teraz już tylko stałem i czekałem. Słyszałem odległy dźwięk syreny radiowozu. Siedziałem zrezygnowany i patrzyłem, jak żeglarze po kolei przyprowadzają swoje jachty. Chciałem nawet na jednym popłynąć za Batura, ale właśnie nadszedł Drezyna.

- Mamy tego Baturę w dołku, ale on twierdzi, że został napadnięty i nawet przez was ostrzelany - powiedział na wstępie. - Złota przy nim nie ma.

- Binduga, opowiedz, jak było z tym napadem - zawołałem do blondynki.

- Ten niby pokrwawiony, gdy zostaliśmy sami, wyjął pistolet i groził nam - zaczęła opowiadać. - Potem przypłynął tamten jacht i wysiadło z niego czterech zamaskowanych facetów. Związali nas, odcięli cumy i zepchnęli jachty na wodę. Na koniec zabrali skarb. Ten ranny i jeszcze jeden zostali na jachcie, a pozostali wsiedli do jakiegoś samochodu i odjechali.

- No dobra, a kto strzelał? - zapytał Drezyna.

- Nie wiem - odpowiedziałem. - Ktoś musiał strzelać z doskonałej broni snajperskiej z tłumikiem. Nikt tutaj takiej nie ma. A, niech pan wytłumaczy, jak to nie ma złota? - przypominałem sobie o najważniejszym.

- Pan Batura stwierdził, że jakieś skarby rzeczywiście znalazł na brzegu. Widział, że dzieją się tutaj jakieś dziwne rzeczy, więc postanowił skarb zabezpieczyć i zawieźć na policję do Węgorzewa. Po drodze został ostrzelany, przez co jego jacht niemal zatonął. Gdy dobił do brzegu podjechał ford mondeo i jakaś kobieta zażądała oddania złota grożąc bronią. Podał nam jej dokładny rysopis, który - jeśli się nie mylę - odpowiada wizerunkowi pani Margaret Forest. Oczywiście podjęliśmy już poszukiwania jej auta.

- Złodziej okradł złodzieja - skomentowałem.

- Być może - rzekł komisarz. - Nam pozostaje jedynie czekać. - Czy mógłbym porozmawiać z Baturą? - zapytałem komisarza.

- Da się zrobić - powiedział.

Pojechaliśmy na komisariat policji w Węgorzewie. Oprócz mnie i Drezyny do radiowozu zmieścili się Pan Samochodzik, Zosia i Jacek. Drezyna w swoim pokoju przedzwonił do kogoś.

- Przyprowadź tego dzwońca z jachtu - powiedział.

Po chwili policjant przyprowadził Baturę.

- Czy moglibyśmy zostać sami? - poprosiłem.

Komisarz zgodził się niechętnie.

- To Margaret cię okradła? - zapytałem.

On tylko skinął głową.

- Kim ona jest?

- Nie wiem, od mojego kontrahenta z Niemiec dostałem polecenie, żeby się nią zająć - powiedział Batura.

- Dałeś się jej podejść jak dziecko - powiedziałem.

- Ty też, ona ma złoto i mapę. Pokazywała mi srebrną papierośnicę.

Odruchowo sięgnąłem do kieszeni. Była pusta.

- Może powiesz, dokąd mogła pojechać. Pomoc policji może wpłynąć na zmniejszenie twojej kary - zasugerowałem.

Batura tylko wzruszył ramionami. Dalsza dyskusja nie miała sensu.

Czekaliśmy pijąc kawę. Drezyna co rusz patrzył na zegarek. Pan Samochodzik nerwowo palił papierosa za papierosem.

Do pokoju Drezyny wszedł umundurowany policjant.

- Mają ją - powiedział krótko.

Pobiegliśmy do radiowozu. Ten sam policjant w mundurze włączył syrenę i popędziliśmy policyjnym volkswagenem. Najpierw jechaliśmy przez Mamerki, Radzieje, potem Mazany, Parcz, Gierłoż. Tam skręciliśmy na Kwiedzinę i w końcu na Martiany. Tuż za wsią od strony Kętrzyna stał radiowóz i ford mondeo.

- Melduję zatrzymanie poszukiwanego pojazdu - zameldował Drezynie młody policjant. - Nie znaleźliśmy przy zatrzymanej broni ani poszukiwanego złota.

Drezyna spojrzał na mnie pytająco.

- Musiałam wyjechać tak szybko, bo wezwali mnie do redakcji - powiedziała Margaret słodko patrząc mi w oczy.

Milczałem i patrzyłem na pusty bagażnik i wnętrze samochodu. Zobaczyłem jej telefon komórkowy. Na jego ekranie migał sygnał wiadomości tekstowej. Sięgnąłem po niego. Margaret doskoczyła do mnie.

- Tak nie wolno - krzyknęła.

Zanim wszystko skasowała zobaczyłem przelatujący tekst: “Schowaj w B1/13”.

Odwróciłem się do Drezyny.

- Policja otoczy tę panią dyskretną opieką - powiedział komisarz.

- To Polska jest państwem policyjnym? - zapytała Margaret.

Wszyscy rozeszliśmy się w milczeniu. Wsiadłem do radiowozu.

- Niech się wujek nie martwi - pocieszała mnie Zosia. - Wujek Tomasz załatwi tak, że przez granicę mysz się nie prześliźnie.

- TIR-y z alkoholem się prześlizgują, to trochę błyskotek nie? - odezwał się Olbrzym.

Daleko na drodze do Giżycka zobaczyłem wysoką postać ubraną po wojskowemu i człapiącego koło niej psa.

- Niech się pan zatrzyma - poprosiłem kierowcę.

Gdy stanęliśmy i otworzyłem suwane drzwi spojrzałem prosto w spokojne oczy Leśnika. Wsiadł i poprosił, żeby zatrzymać się przy dworcu w Sterławkach.

- Wracam do domu - obwieścił.

Opowiedziałem mu o ostatnich wydarzeniach.

- Szyfr B1/13 przypomina mi oznaczenie niemieckiego bunkra - powiedział nam.

- Jesteś pewien? - zapytałem.

- Prawie pewien. Najbliższy stoi w Martianach, za torami, niedaleko jeziora Wersminia.

- To zawracamy - zadecydował Drezyna.

Za torami kolejowymi minęliśmy ogromny dąb i skręciliśmy w prawo.

- O, w tamtym zarośniętym pagórku jest bunkier - powiedział Leśnik.

Ruszyliśmy przez wysokie chaszcze we wskazaną stronę. Wejście do bunkra było zawalone gałęziami. Po ich odgarnięciu ukazał się nam ukryty głęboko w ziemi niski otwór drzwiowy. Zeszliśmy po trzech schodkach i skręciliśmy w lewo. Dwa pomieszczenia po prawej stronie były wysadzone w powietrze. W jedynym ocalałym była wielka pryzma piachu.

- Tam był otwór wentylacyjny i zapasowe wyjście - powiedział Leśnik.

Zacząłem nerwowo odgarniać piach. Szybko dokopałem się do otworu. Wystarczyło, że wsunąłem tam dłoń, a moje palce natrafiły na kielich.

ZAKOŃCZENIE

Mechanik skończył czyszczenie baku Rosynanta. Przy mnie stał pan Tomasz.

- Nie spodziewałem się, że coś jednak znajdziesz - powiedział patrząc na jezioro.

- Co z Baturą? - zapytałem.

- Puścili go z braku dowodów, za to jego giżyccy pomagierzy posiedzą.

- A Margaret?

- Wyjechała. Wściekła się na wieść o odkryciu jej skrytki.

- Skąd wiedziała o tym bunkrze?

- Jej szef, ten niemiecki antykwariusz, był w czasie wojny saperem. O niej samej dowiedziałem się wiele od Interpolu. Podejrzewają ją o morderstwa i kradzieże na zlecenie. W młodości związała się z jakąś lewicującą bojówką i przeszła fachowe szkolenie w KGB.

- A Michał?

- To moja tajna broń - szef przeciągnął się. - To powinno zostać między nami. To komandos z elitarnej jednostki GROM. Doskonały saper i snajper. Mistrz walki wręcz. Ostatnio w jakiejś akcji na Bałkanach prawie stracił przyjaciela. Trochę się załamał, więc jego szefowie uznali, że powinien się zrelaksować. Poznałeś Łysego? To też taka mała legenda. Jako pies nierasowy nie został przyjęty do pracy w policji, chociaż miał doskonały węch i był niezwykle inteligentny. Michał z tym kolegą wyszkolili Mopsika, a pies stał się maskotką plutonu. Wysłałem tego chłopaka za tobą tak na wszelki wypadek.

- Wszyscy mają wolne. Zosia popłynęła z harcerzami. Olbrzym napisał o nas reportaż i jedzie w góry, a ja?

Szef spojrzał na mnie przeciągle.

- Poprowadzi pan Rosynanta do Warszawy, szefie? - potulnie zapytałem.

Pan Tomasz wziął kluczyki.

- A ten plan? - zapytał.

- Margaret musi zadowolić się jedynie listem miłosnym podpisanym przez Helgę - powiedziałem uśmiechając się. - Plan Belowa jest niestety zbyt rozmazany, żeby go odczytać. To jedna wielka plama atramentu. Kartka jest w połowie zniszczona.

- Trudno, ale nie poddawaj się - powiedział Pan Samochodzik wsiadając do Rosynanta.

W końcu biwak w Manierkach opustoszał. Na brzegu zostałem tylko ja. Długo patrzyłem na las myśląc o tajemnicach, jakie skrywał.

- Płyniesz z nami czy tu mchem porośniesz? - zapytał Czesio.

Wsiadłem na pokład “Rokity”. Czesio i Piotrek zrobili mi miejsce w kokpicie. Gdy odpłynęliśmy spojrzałem za siebie. Na brzegu stał starszy mężczyzna w długim płaszczu i patrzył na nas.