Dlaczego dzieci stają się agresywne i stosują przemoc?

Agresją nazywamy zachowanie zwrócone przeciw innym osobom (również przeciw sobie samemu) i przedmiotom oraz działanie na ich szkodę. Agresja może przyjmować formy fizyczne i psychiczne.

Agresja fizyczna to fizyczny atak na drugą osobę lub jej własność. Najczęściej dochodzi do kontaktu fizycznego agresora z ofiarą, np. w postaci uderzeń, popchnięć, kopnięć lub zadawania ran. Agresja fizyczna może mieć również charakter instrumentalny. Z agresją instrumentalną mamy do czynienia wtedy, gdy agresor chce swoim zachowaniem osiągnąć jakiś cel. Dzieje się tak na przykład, gdy przed sklepikiem szkolnym starsi uczniowie zabierają młodszym pieniądze, żeby sobie coś kupić.

Agresją psychiczną jest izolowanie (odejdź stąd, nie mam dla ciebie czasu), wyśmiewanie, przezywanie, zastraszanie, ośmieszanie, obrzucanie wyzwiskami. Jej konsekwencje to poczucie zagrożenia, odrzucenie i izolowanie drugiej osoby z grupy.

Studia nad agresją i przemocą wśród dzieci wskazują na to, jak ważny jest wpływ otoczenia na powstawanie zachowań agresywnych. Dzieje się tak wówczas, gdy:

a. dzieci szczególnie często mają do czynienia z przemocą i agresją w rodzinie

b. w rodzinie panuje chaos, a role matki i ojca nie są w pełni realizowane. Może to się wyrażać między innymi przez:

- negatywny lub chłodny stosunek emocjonalny rodziców do dziecka (dzieci niechciane, traktowane gorzej lub inaczej niż rodzeństwo).

- brak wyznaczonych granic, których dziecku nie wolno przekraczać w zachowaniu wobec rodziców, rodzeństwa, innych dorosłych i rówieśników (brak jednolitych wymagań w stosunku do dziecka)

Dzieci powinni nauczyć się, że zachowania skierowane do innych ludzi oraz do nich samych nie powinny przekraczać pewnych określonych granic.Jeżeli nauczą się stosowania zachowań agresywnych i przemocy jako metody na rozwiązywanie problemów, a ze strony dorosłych spotka się to z pobłażliwością lub akceptacją, poziom agresji wobec rówieśników, rodzeństwa i dorosłych będzie prawdopodobnie wzrastał.

Należy jeszcze wspomnieć o innych powodach zachowań agresywnych u dzieci i młodzieży, i tak:

- używanie alkoholu i narkotyków powoduje wzrost zachowań agresywnych, obniża kontrolę i ogranicza właściwą ocenę sytuacji

- pokazywana w telewizji przemoc w poważnym stopniu wpływa na uczenie się jej przez dzieci. Badania wykazują, że przemoc w telewizji może wpływać na agresywne zachowania, tłumić wrażliwość w odbiorze realnego życia oraz uczyć nierealistycznych zachowań.

Dzieci, które czują się bezpieczne w swoich relacjach z rodzicami, są mniej agresywne i lepiej radzą sobie z emocjami. Gdy otacza się je miłością i zainteresowaniem, mają mało powodów do agresji i wrogości. Uciekają się do niej wtedy, gdy się boją, są osamotnione, pełne rozterek lub gdy mają silną potrzebę akceptacji bądź zwrócenia na siebie uwagi.

Literatura:

1. "Spójrz inaczej na agresję" - program zajęć wychowawczo-profilaktycznych dla szkół podstawowych, A. Kołodziejczyk, E. Czermierowska

ATE s.c. Starachowice 1998

2. "Reedukacja dzieci agresywnych" I. Grochulska

WSiP Warszawa 1982