Uprawa roli-całokształt czynności wykonywanych narzędziami i maszynami uprawowymi, mający na celu stworzenie optymalnych warunków do wzrostu i rozwoju roślin uprawnych. Jest droga pochłania 45%kosztow produkcji roślinnej. Często upraszczamy ją: spłycamy lub pomijamy pewne zabiegi rolne. Radykalne uproszczenie: siew roślin bezpośredni-specjalnym siewnikiem; uprawa zerowa-nieduże koszty, zapobieganie erozji wodnej ale namnażają się chwasty i patogeny (można stosować chemie) Rola-powierzchniowa warstwa gleby uprawiana przy pomocy przyrządom uprawnym. Zadania stawiane uprawie roli wynikają z: -potrzeb roślin wysiewanych aktualnie -charakteru przedplonu -charakteru roślin następczych Zadania te osiągane są dopiero po przeprowadzeniu szeregu zabiegów uprawowych. Właściwa uprawa roli: -przygotować optymalne zageszczenie i wyrównać powierzchnie pola -poprawić strukturę gleby i zwiększyc jej trwałość - zwiększać biologiczną aktywność gleby -sprzyjać gromadzeniu wody w glebie i ograniczać jej straty(po zimie szybko zabronować na głębokość3m) -oraniczyć zachwaszczenie i samosiewy rośliny uprawnej -dobrze mieszać resztki pożniwne, nawozy organiczne i mineralne, a szczególnie wapniowe -stwarzac warunki do wyrównanych i szybkich wschodów rośliny uprawnej.
Warunki wyjściowe decydujące o uprawie roli: -stan roli przed rozpoczęciem uprawy -wymagania rośliny -stan zachwaszczenia(wyraża się w liczbie nasion chwastu na jed.powierzchni i do uprawianej głębokości) - przebieg pogody -ukształtowanie terenu -sposób gospodarowania(system) Trzeba wiedzieć jak długo może nasionko leżeć w glebie(długowieczne od kilku do kilkudziesięciu lat np. dziewanna kiełkuje po 72latach lezenia) stan spoczynku występuje w określonych warunkach np. wilgotność, temp. Na jednym hektarze jest 200mln- 0,5mld nasion do głębokości 25cm Od stanu zachwaszczenia zależy to jakie zabiegi należy na niej stosować. My posiadamy system rolnictwa zrównoważonego, konwencjonalnego( klasycznego- dopuszczalne SA wszystkie zabiegi), ekologicznego. Właściwości roli regulowane uprawa mechaniczną : 1. fizyczne -nadawanie struktury gruzełkowatej(sztuczna struktura, zlepki o średnicy 0,5-10mm) -tworzenie właściwej porowatości roli i optymalnego układu porowatości kapilarnej i niekapilarnej -kształtowanie zwięzłości roli(na glebach zbitych spulchniamy glebę) -kształtowanie właściwości termicznych roli(bronowanie ociepla glebe wiosną a ochładza latem) Gleby zwięzłe po deszczy tworzą skorupę glebową którą należy niszczyć mechanicznie ponieważ rośliny obumierają z braku tlenu. Szczególnie wrażliwe są: koniczyna czerwona, lucerna, rzepak, burak, zboża, groch. Choroby gleby Podeszwa płużna- powstaje pod warstwą uprawna gdy uprawiamy role na jedną głębokość. N ie przepuszcza wody w żadną stronę, utrudnia wzrost korzeni, zniekształca korzenie spichrzowe (marchew, buraki) Znaczenie spulchniania gleby; wiosną przyśpiesza ogrzanie roli, w lecie chroni przed przegrzaniem, w jesieni chroni przed wyziębieniem. Wiosenne włócznie podwyższa temp. 2ْْC 2. regulowanie właściwości chem. i biol. Za pomocą uprawy roli czynimy to pośrednio tworząc najkorzystniejsze warunki dla rozwoju organizmów glebowych, pożytecznych, jak również |
regulując w pewnym zakresie dostępność pokarmowych. Składniki pokarmowe umieszczamy w zasięgu systemu korzeniowego, dokładnie mieszamy z glebą trudno przemieszczające się potas i fosfor. Umieszczamy płytko łatwo migrujący azot. Przemieszczamy wypłukane koloidy. Próchnica- powstaje w wyniku przemiany materii organicznej, twór bezpostaciowy, koloidalny, możemy regulować jej ilość przez zabiegi uprawne. Zwalczanie roślinności konkurencyjnej: -pobudzanie jej do kiełkowania i niszczenie siewek(zabiegi pożniwne i pielęgnacyjne) -niszczenie ich w różnych fazach w łanie rośliny uprawnej (bronowanie, pielenie) -niszczenie wegetatywnych części rozmnożenia(rozłogi,korzenie, cebule) chwastów wieloletnich. Charakter zabiegów i ich liczba w walce z chwastami musi być dokładnie przemyślany. Zawsze uprawa roli miała za zadanie zwalczanie roślinności konkurencyjnej. AGRONOMICZNE WŁAŚCIWOŚCI ROLI Sprawnośc roli- stan w którym warunki życia są optymalne (dobre właściwości fiz., dostępność wszystkich czynników potrzebnych do życia roślin, odpowiednia ilośc powietrza) Wydobrzenie roli- naturalne procesy które zachodzą po wykonaniu spulchnienia pługiem. Mechaniczne osiadanie, zagęszczenie tekstury, tworzenie kapilarów. Jest to ważne przed siewem na glebach lekkich trwa 1-3tyg na ciężkich 3-6tyg. Kultura gleby- taki stan gleby który pozwala szybko i niezbyt dużym kosztem doprowadzić ją do stanu sprawności, przy czym stan ten utrzymuje się dość długo. Nie jest to cecha naturalna, lecz nadana przez długotrwałą, przemyślna działalność człowieka. Glebę kulturalna charakteryzuje struktura małe zachwaszczenie, odpowiedni zasób składników, niezachwiane stosunki powietrzno-wodne. Gleba traci kulture gdy jest nieprawidłowo użytkowana(pod monokulturą) TECHNOLOGIA UPRAWY ROLI Uprawa roli składa się z szeregu czynności wykonywanych różnymi narzędziami lub maszynami uprawowymi rozmaicie działającymi na glebę. Całokształt uprawy pod roślinę-uprawa pod konkretną roślinę. Rodzaje zabiegów uprawowych: -odwracające rolę- orka(pługiem lemieszowym, talerzowym, bronami talerzowymi, pługofrezarką) -spulchniające i usprawniające rolę- kultywatorowanie (drapaczowanie) bronowanie, brony wahadłowe, rotacyjne, glebogryzarka. -Ugniatające rolę- wałowanie wałami ugniatającymi i kruszącymi glebę. -uprawki specjalne, melioracyjne-wprowadzenie do głębszych warstw obornika, orki melioracyjne gleb lekkich, głęboszowanie prowadzone raz na kilka lat. Orka- zabieg zasadniczy, wykonywany jest pługiem, spulchnia glebę, uniemożliwia dalszy rozwój darni, rozluźnia, kruszy, zwalcza chwasty (przeorując rosnące i nasiona), wydobywa koloidy z głębszej warstwy, zwieksza ilość porów i objętość roli. Narzędzia zespolone z pługiem: przedpłużek, pogłębiacz. Orki płytkie 15cm,głębokie 25cm. Orke można wykonywać różnymi sposobami zależy to od rzeźby terenu i rodzaju uprawy. Rodzaje orek za względu na funkcje: Uzupełniająca: odwrotka- po podorywce a przed orką przedzimową, przykrywajaca obornik. Orka wiosenna- wykonywana wiosna w sytuacji gdy nie przeprowadzono orki przedzimowej(niepożądana) Specjalne: razówka- zastepuje podorywkę i orkę siewną. Orki po wieloletnich roślinach motylkowych. Orki melioracyjne Zasadnicze: podorywka, orka siewna, orka przedzimowa(ziebła). Podorywka: po żniwach na głębokość 6-12m, odwraca glebę o 180°, ścierń odwrócona do gleby, szkodniki i patogeny przykryte gleba, nie ma zbędnego porowania, gleba jest zruszona. Potem |
podorywkę bronujemy(czasemx2) jak chwasty i samosiewy wyrosną, przed zimą kultywatorujemy. Orka siewna: na głębokośc20cm, na glebach cięższych 20-22cm.Skiby muszą być równo do siebie dołożone. Potem wykonujemy bronowanie.Gleba musi się odleżeć1-3,3-6 tyg. Wykonuje się pod oziminy. Orka przedzimowa: pod zboże jare, ale przed zimą . Do pewnego stopnia wyskibiona- nie bardzo wyrównana, wykonuje się ją w październiku, sprzyja gromadzeniu śniegu na nierównościach i zamarzaniu skib, woda zwiększa objętość i rozrywa skiby tworząc strukturę gruzełkowatą. Wydobywa z gleby korzenie i rozłogi chwastów, które przemarzają. Rozówka; kiedy nie mamy czasu na wykonanie podorywki. Gdy mamy bobik-przedplon-pod pszenicę ozimą a on schodzi z pola we wrześniu a 25 września musimy siać. Uprawki zastępujące orkę: -talerzowanie(pługi i brony talerzowe) -gryzowanie(glebogryzarki) -frezowanie(pługofrezarki) W konwencjonalnej i uproszczonej uprawie roli stosuje się agregaty uprawowe, kultywatory, pługi talerzówki. Stosowanie agregatów uprawowo- siewnych niszczy kulturę gleby. Rodzaje zabiegów uprawowych: -zabiegi spulchniające, wyrównujące rolę -zabiegi ugniatające rolę - zespoły uprawek(zabiegów uprawowych) - całokształt uprawy roli Głębokość działania narzędzi: Kultywatory6-15cm, brony10cm, włoki-powierzchniowo Bronowanie- najbardziej uniwersalny zabieg(pokrycie nasion i wyrównanie roli po siewie, ograniczenie parowania wody z gleby, niszczenie skorupy glebowej i chwastów. Bronowanie stosowane jest na roli dosianej i nieobsianej (pielęgnowanie, zwalczanie chwastów, po wałowaniu). Wyróżniamy brony zębowe(lekkie, średnie i ciężkie) oraz aktywne. Uprawki ugniatające rolę i kruszące ją Wgłębne zagęszczanie- przyspiesza osiadanie roli głębiej, tam gdzie trafiają nasiona; stosowane gdy orka siewna została wykonana zbyt późno(wał Campbella) Powierzchniowe zagęszczenie- poprawia stosunki wodne, dociska glebę do świeżo wysianych nasion, ugniata rolę po to aby precyzyjnie wykonywac płytki siew bardzo drobnych nasion(koniczyna, lucerna, trawy) stosuje się wały gładkie Zespoły uprawek- fragmenty całokształtu uprawy roli pod roślinę powiązane za sobą celem jaki mamy osiągnąć. Wyróżniamy zespoły uprawek: pożniwnych, przedsiewnych(jesiennych, letnich), przedzimowych, wiosennych, pielęgnowania. Polska312,6tys km² 10tys m²=ha Polowa pow Polski to produkcja roślinna z tego 70%grunty orne a 30% użytki zielone W Polsce dominują małe gospodarstwa 1-9ha w których jest duża różnorodność. Gospodarstwa o pow 50ha zajmuja1% tu różnorodność jest mała.
Użytkowe grupy roślin: -zbożowe -okopowe -strączkowe -motylkowe i drobnonasienne -przemysłowe -specjalne
|
|