Życie ilustrowany tygodnik literacko-artystyczno-społeczny, od 1897, Kraków Lwów. Artur Górski cykl artykułów pt. "Młoda Polska". Następnie redaktorem S. Przybyszewski, ogłosił artykuł "Confiteor", manifest z głównym hasłem "sztuka dla sztuki".
Chimera warszawska czasopismo-literacko-artystyczne w latach 1901-1907. Redaktorem Zenon Przesmycki, publikowali: B Leśmian, Z Nałkowska, F Jasieński, S Żeromski, S Przybyszewski, L Staff, SWyspiański, M Konornicka. Ilustratorzy: E Okuń i F Siedlecki, F Ruszczyc był autorem okładek.
dekadentyzm- pesymizm, pustka,. Schopenhauer, Nietsche i Hartmanna. Po rozwoju nastąpić musi obumieranie. Myśl o kryzysie współczesnej cywilizacji. Kwestionowali wartości moralne i społeczne Poczucie wyższości wobec nie artystów. Fascynacja zjawiskami parapsychicznymi i spirytyzmem. Literaci: Kazimierza Przerwy-Tetmajera, L Staffa i S Przybyszewski
Szkoła Sztuk Pięknych w Krakowie od 1900 ASP w Krakowie dyrektorem jej Fałat. Panuje tu wolność akademicka, , prace w plenerze. Z działalnością szkoły wiąże się artystyczne ugrupowanie „SZTUKA”. sztuka ma być na wskroś Polska i młoda.
Szkołę Sztuk Pięknych w Warszawie, utworzona w 1904, za czasów rektora T. Pruszkowskiego przekształcona 1932 w ASP.
Feliks Jasieński kolekcjoner i zbieracz drzeworytów, eksponatów z dalekiego wschodu, sztuki współczesnej, grafiki, malarstwa, rzeźby artystów Młodej Polski, które udostępniał publiczności.
Młoda Polska- młoda- otwarta na nowe prądy artystyczne, polska- walka o zachowanie odrębności narodowej sztuki
Symbolizm czerpali głównie z natury, człowieka na dalszy plan, wrażenie pustki - sam pejzaż- samotnie rosnące drzewo. Pejzaż symboliczny - pejzaż wewnętrzny, nokturny. Natury, nie traktowano jako studium natury. Woda- odbicie duszy ludzkiej.
Wczesny ekspresjonizm od 1918 grupa BUNT, malarze i graficy: Jerzy Hulewicz, Małgorzata Kubicka, Stanisław Kubicki, Stefan Najgrakowski, Jan Panieński, Władysław Skotarek, Stefan Szmaj, Jan Jerzy Wroniecki, rzeźbiarz August Zamoyski; teoretycy grupy: Adam Boderski i Jan Stur. na styku kultur: polskiej i niemieckiej; berlińską galerią "Die Aktion", grupami "Die Brücke" i "Der Blaue Reiter".Manifest grupy - protest przeciwko sztuce naturalistycznej i impresjonistycznej. Drzeworyt i linoryt.
Sztuka, Towarzystwo Artystów Polskich „Sztuka”, w Krakowie w 1897. Prof krakowskiej ASP, najwybitniejsi artyści: T. Axentowicz, J. Chełmoński, J. Fałat, J. Malczewski, J. Mehoffer, J. Stanisławski L. Wyczółkowski, S. Wyspiański.
Grupa Pięciu założyli Witold Wojtkiewicz, Leopold Gottlieb, Vlastimil Hoffman, Mieczysław Jakimowicz i Jan Rembowski. Przeciwstawienie się hegemonii "Sztuki", zaprzeczenie niektórym założeniom młodopolskim, np. unikania tzw. literatury w obrazie. Nazywała się czasem "Grupą Norwid", od patrona.
Grupa Zero od 1908, rok wystawiająca swoje prace w Krakowie. Różne postawy i estetyki W. Kossak, J. Malczewski, Brandt, Wojtkiewicz, V. Hofman. Niechęć do „Sztuki” (głosiła, że poza nią "nie ma malarzy, lecz są tylko same zera"). Nazwa ironiczną polemiką z tym poglądem.
Intensywizm Kazimierz Sichulski, W Jarocki, intensywne kolory
Luminizm światło jako czynnik wyzwalający wibracje kolorystyczną, Turner, Pissarro
Intymizm ukazywanie wnętrz z umieszczonymi w nich postaciami, scenki kameralne jak gdyby podejrzane. Bonnard nabista, L Wyczółkowski nurt buduarowy, Axentowicz panny z wyższych sfer w buduarach, chwilowo Podkowiński
synteza sztuk w Młodej Polsce, w Weselu Wyspiańs połączenie różnych sztuk w jednym dziele: wizji malarskiej, wizji muzycznej, języka utworu.
korespondencja sztuk rozpoznawanie podobieństw między różnymi dziedzinami sztuki typowymi dla danej epoki. np. występowanie elementów różnych sztuk w jednym utworze (ilustracja w powieści).
japonizmy przełom XIX/XXw., elementy dekoracyjne zaczerpnięte ze szt. jap., rzem. artyst. tkanina, tapety, ceramika. Drzeworyt jap. wpłynął na secesyjne malarstwo, grafikę i typografię. Elementy japonizujace: rajskie ptaki, kwiaty wiśni, jap. kaligrafia, a w mal. wydłużony format, obniżony horyzont, asymetria kompozycji, delikatny rysunek, subtelna gama barwna, konturowość, wycinkowość. W polsc propagatorem F. Jasieński, Pankiewicz- Portret żony w japońskim kimonie
Towarzystwo Polska Sztuka Stosowana 1901-1914, malarze, rzeźbiarze, architekci oraz etnografowie, hist sztuki. W. Tetmajer, S. Goliński, J. Czajkowski, E. Trojanowski, J. Warchałowski. Rozwój twórczości rodzimej opartej na tradycji i sztuce ludowej, poprzez organizowanie wystaw, konkursów. Wydawało czasopismo Polska Sztuka Stosowana.
Warsztaty Krakowskie stowarzyszenie spółdzielcze 1913-1926, chęć stworzenia podstaw rozwoju sztuki użytkowej i rzemiosła artystycznego, związane z Muzeum Techniczno-Przemysłowym. Osoby związane z nim: J. Warchałowski, K. Homolacs, W.S. Jastrzębowski, A. Buszek, J. Czajkowski, F. Mączyński, Z. Lorec, T i T. Stryjeńscy. Odrzucali naśladowanie stylów historycznych, dekoracyjność secesyjną. Produkty starannie zaprojektowane i wykonane, o walorach artystycznych i użytkowych. drukowanie tkanin, tkactwo, meblarstwo, ceramika, grafika, rzeźba, wyroby z metalu, introligatorstwo, dekoracja ścienna.
Grupa :Rytm” (1922-32 ) Warszawska grupa o jednolitym programie artystycznym, choć bez manifestu. kontynuacja modernizmu Młodej Polski, wzbogacona elementami klasycyzmu a nawet kubizmu, a pozbawiona - przynajmniej w założeniach - pierwiastka impresjonistycznego. Dążenie do rytmicznej budowy obrazu, do wyraźnych konturów, umiarkowanego modelunku przedmiotów w płytkiej przestrzeni oraz barwnej kolorystyce. Od 1925 dołączyło do nich "Bractwo św. Łukasza". E Żak, MBerezowska, Z Stryjeńska, W Wąsowicz, R Malczewski, T Pruszkowski, W Skoczylas
Polska sztuka dekoracyjna na Wystawie paryskiej w 1925 r Artyści stowarzyszeni w Warsztatach .Krakowskich. uczestniczyli w zagr. targach i wystawach, m.in. 1925 w międzynar. Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu. Było coś takiego jak Plac Warszawski, między stoiskiem ZSRR a Niemcami
Art. Deco Polską odmianę (zw. polską sztuką stosowaną) tworzyły ugrupowania propagujące rzemiosło artystyczne, np. Warsztaty Krakowskie, Rytm, Ryt czy Ład. Odwoływały się do sztuki ludowej i dążyły do stworzenia stylu narodowego. J. Czajkowski, W. Jastrzębowski, H. Kuna, Z. Stryjeńska, K. Stryjeński, J. Szczepkowski i E. Wittig,
Sztuka funkcjonalna konstruktywiści- sztuka funkcjonalna, na usługach przeciętnego człowieka. Awangarda artystów radzieckich lat 20. XX wieku. Propagowana w szkołach sztuk projektowych WChUTEMAS w Związku Radzieckim, Bauhaus w Niemczech oraz w Holandii, Francji, Węgrzech i Czechach. Do Polski z Rosji przez W Strzemińskiego, K Kobro, M Szczukę i TŻarnowerównę. Koncepcje niemieckiego Bauhausu, przez H Berlewiego, Ideę grup Cercle et Carré, Abstraction-Création przeniósł ich współzałożyciel, H Stażewski. Ośrodkiem myśli konstruktywistycznej do dziś pozostaje Łódź.
Grupa Blok 1924-1926 sztuka abstrakcyjna. H. Berlewi, J. Golus, W. Kajriúksztis, K. Kobro, M. Nicz-Borowiakowa, A. Rafałowski, W. Strzemiński, H. Stażewski, M. Szczuka, T. Żarnowerówna. nawiązywali do kubizmu, suprematyzmu i konstruktywizmu. odrzucali dekoracyjność w sztuce, kwestionowali rolę natchnienia i indywidualności artysty. Utylitaryzm. Artystę - robotnik, proces twórczy - produkcja, dzieło sztuki - z produkt. Po rozpad Bloku, część jego członków trafiła do grupy Praesens.
Grupa-Preasens- Warszawa 1926-30 r. Czasopismo i grupa. Powstała po rozpadzie grupy Blok Prym architektury.. Problem barwy i formy podporządkowany funkcjonalnemu charakterowi budynku. Nowoczesne rozwiązania konstrukcyjne, integracja architektury z otaczającą przestrzenią i harmonijnie scalona z dekorującym ją malarstwem i rzeźbą. chcieli scalić różne rodzaje sztuk pastycznych, stosują prefabrykanty, swoje pismo „preasens. Kwartalnik modernistów”. Kobro, Kryński, Nicz- Borowiakowa, Starzewski, Jan Golus, Strzemiński, Syrkus (architekt), Lechert (architekt), Barbara i Stanisław Brukalscy (architekci), J Szanajca (architekt), bracia Pronaszkowie ( rzeźbiarze)
A.R. artyści rewolucyjni Łódź 1929 r.Artyści Rewolucyjni wg Przybosia, Awangarda Rzeczywista wg Strzemińskiego. Byli członkowie "Praesens'u" Strzemiński, Kobro, Starzewski, z poetą Przybosiem W„Formie” i „Komunikatach a.r.” (projekty nowego alfabetu Przybosia), prezentacja historii teorii nowoczesnej sztuki. Z inicjatywy Strzemińskiego powstała w 1931 r. w Łodzi pierwsza w Polsce, a druga na świecie Galeria Sztuki Nowoczesnej (prace: Picassa Picassa, Ernsta, Arpa, Legera). W muzeum łódzkim powstał oddział sztuki współczesnej. Sztuka zaangażowana w życie społeczne, synteza formy, eksperymenty w zakresie typografii, wynaleziona przez Karola Hillera technika heliograficzna,
Unizm od łac. unus= jeden, wyzbycie się wszystkiego, całkowity minimalizm, ociera się o antysztukę. Strzemińskiego publikacja „Unizm w malarstwie”. Obrazy nieprzedstawiające, pozbawione tematu, elementy nie kojarzące się z żadnymi znanymi kształtami natury. Operuje wyłącznie kolorem, podziałami płaszczyzny, powierzchnie pokrywa minimalnie zróżnicowany kolorystycznie i walorowo jeden ton barwy. Całość pozbawiona konturów. Źródła swe ma w suprematyzmie i neoplastycyzmu. namalował około 10 obrazów unistycznych, zarzucił unizm na rzecz malarstwa przedstawieniowego
ekspresjonizm protest przeciw naturalizmowi i impresjonizmowi, skrajny subiektywizm,), sugestywny kolor, często w kontrastowych zestawieniach, użycie aktywnych faktur, eksponowanie graficznego szkieletu kompozycji, deformacja uwypuklająca brzydotę (antyestetyzm), niekiedy ważniejsza forma niż treść obrazu. Wojtkiewicz, Ludwik de Laveaux, Jabłczyński Feliks, Podkowiński, Wawrzyniecki, Siedlecki, Krzyżanowski, Przybyszewski, Weiss wczesny ekspresjonizm: (1884r.) -Podkowiński życie Warszawy, typy ludzkie scenki buduaryjne. Ekspresjonizm uprawiał równolegle z impresjonizmem i symbolizmem. T. cmentarna, -Ludwik de Laveaux -Jabłczyński Feliks- t. śmierci i spirytualizmem, doskonały grafik, , -Wawrzyniecki- archeolog, etnograf, inicjator prasłowiańszczyzny, nurt chłopomani dojrzały ekspresjonizm pod wpływem S Przybyszewskiego i czasopisma „Życie”. F Siedlecki--K Krzyżanowski--Wojciech Weiss- motyw śmierci, inspiracje Munchem nurt cmentarny, inspiracje satanizmem, inspiracja muzyką: groteska, spłaszczanie przestrzeni, ponura kolorystyka dekoracyjno- secesyjny- falista himeryczna, elegancka linia, wyraźny kontur okalający plamy barwne, , asymetria. S.Wyspiański- projekty monumentalnych witraży, tworzy polichromie, inspiracja przyroda. nurt chłopomani
Formiści 1917-1922 w Krakowie, opozycyjna wobec realizmu, impresjonizmu i postimpresjonizmu. W 1919 w Warszawie wystąpili pod oficjalną nazwą formistów. Propagowanie nowych kierunków w sztuce, nacisk na formę, kubizacja, uproszczenie, bryła umieszczona w spłaszczonej, pozornej głębi, zainteresowanie czystą formą pozbawioną treści i anegdoty -inspiracje polską sztuką ludową, drzeworytem -Andrzej i Zbigniew Pronaszko ( założyciel grupy) -L Chwistek, Jan Hrynkowski, Konrad Winkler, T Czyżewski, T Niesiołowski W Skoczylas, E Żak, Witkacy, RWitkowski, J Mierzejewski, A Zamoyski
Bunt Poznań czysty ekspresjonizm,czerpiąca z Niemiec(die Brucke i Der Blaue Reiter), wystawiali z formistami. skupiali się wokół czasopisma Zdrój redaktor Józef Hulewicz (literet, malarz) zaangażowanie społeczno-polityczne, polski mesjanizm. Duchowe posłannictwo sztuki, religijna symbolika -środki formalne podporządkowane tematyce, ujednolicona forma, drzeworyt, linoryt, -synteza kształtów do granic rozpoznawalności przedmiotu - ostry kontrast plam czerni i bieli, Artyści:-Stanisław i Małgorzata Kubiccy-Stefan Szmaj-Jan Jerzy Woroniecki-August Zamoyski
Rzeźba ekspresjonistyczna wpływy Rodina Statykę zastąpiono ekspresyją, symbol. Kontrastowanie szorstkich i nie obrobionych płaszczyzn z gładkimi i wykończonymi Xawery Dunikowski symbolista, później ekspresjonista, deformował i syntetyzował. geometryzacja i surowość bryły, oddziałujące gestem,: Macierzyństwo, Fatum, Tchnienie August Zamoyski kubizujące, lekkie deformacje, wrażenie monumentalizmu: Ich dwoje, Wniebowstąpienie, Pieta Jan Szczepokowski szereg rzeźb portretowych, geometryzacja formy, kanciasty kontur figurkę aktorki Sulimy inaczej zwaną "Na schodach", monumentalna rzeźba architektoniczna. płaskorzeźby na elewacji gmachu Sejmu RP w Warszawie .Wacław Szymanowski nurt ekspresyjno - secesyjny, dynamizuje formę i temat przedstawienia, ukazuje ruch, walkę z żywiołem, postacie wyłaniające się z nieforemnych brył Pochodu na Wawel., Pomnik Chopina Stojący w Parku Łazienkowskim w Warszawie Konstanty Laszczka silny ładunek ekspresji, Zrozpaczona zainspirowana Danaidą Rodina.
Czysta Forma ekspresjonizmu pojęcie estetyki S.I. Witkiewicza: miała ona znaczenie symboliczne. jednością złożoną z wielości elementów,. Dzieło sztuki nie ma żadnych celów informacyjnych, dydaktycznych ani ludycznych. Istnieje tylko jako Czysta Forma, odzwierciedlała przeżywaną przez twórcę harmonię bytu. Witkacy - kobieta demoniczna i jej ofiara - bezwolny, zrozpaczony mężczyzna. Koncepcja Firmy Portretowej.
strefizm - teoria malarska Leona Chwistka; odmiana malarstwa antynaturalistycznego. Kompozycja podzielona na strefy, charakteryzujące się dominantą jednej barwy i jednego zwielokrotnionego kształtu. Poszczególnych stref nie wydzielały linie; były one skontrastowane poprzez układy form i dobór barw.
obraz wielopłaszczyznowy - Tytus Czyżewski w 1915 zmodyfikował tradycyjną koncepcję obrazu jako dwuwymiarowego płótna, tworząc z drewna i dykty obrazy wielopłaszczyznowe. Wywodzą się z estetyki kubizmu. (Akt z kotem). Częstym tematem fragmentarycznie przedstawione instrumenty muzyczne i pięciolinie z nutami; motyw tańca. Obrazy wielopłaszczyznowe zyskały też kształt płytkich skrzynek wypełnionych reliefowymi formami, tekturowymi spiralami i skręconymi kawałkami blachy.
Kapiści Koloryści K.P. nurt malarstwa postimpresjonistycznego. Nazwa od K. P. (Komitet Paryski). Zawiązany w 1924 r. w ASP w Krakowie celem wyjazdu na studia do Paryża (trwał 7 lat) pod egidą Pankiewicza. Inspiracje impresjonizmem, postimpresjonizmem, protokubizmem. Malują z natury, proste tematy, brak symboliki i literatury. Budowali płaszczyzny czystymi barwami unikając czerni, mieszania barw dopełniających. J Cybis, A
Nacht-Samborski, T. Piotr Potworowski, H. Rudzka Cybisowa, S Szczepański, Z Waliszewski, J Czapski, J Jarema
Cech Artystów Plastyków "Jednoróg", 1925-1935 w Krakowie. kolor jako główny problem malarstwa, a doskonałość warsztatu ("rzetelną formę") za jego podstawę. 30 wystaw. Wyprzedzali kolorystów. J. Hrynkowski i F. Kowarski (założyciele), M. Krzyżanowski, E. Eibisch, J. Fedkowicz, M. Paszkiewicz, l. Pękalski, J. Rubczak, J. Rychter, S. Żurawski.
Pryzmat 1930-1939 w Warszawie, głównie z uczniów F.Sz. Kowarskiego, skupionych wokół jego osoby; brak określonego programu artystycznego. Inspiracji szukano w naturze, uwagę kierując ku zagadnieniom koloru. uczestnictwo w realiacjach malarstwa ściennego mistrza, (L. Adwentowicz, J. Dutkiewicz, M. Jaeschke, Z. Kononowicz, K. Larisch, K. Łada, L. Pękalski, J.S. Sokołowski, J. Stadnicki, M. Szulczewski, W. Taranczewski, K. Tomorowicz, J. Wodyński).
Zwornik (Zrzeszenie Artystów Plastyków Zwornik), 1929-1939 w Krakowie. z inicjatywy E. Krchy, K. i S. Pochwalskich i K. Rutkowskiego. Nie posiadali ściśle określonego programu, wspólne zainteresowanie formą, głównie kolorem. Zorganizowali wiele wystaw w kraju i Belgradzie (1935). H. Gotlib, H. Krzetuska, J. Wolff, J. Fedkowicz, Cz. Rzepiński, Z. Pronaszko, T. Cybulski
Bractwo św. Łukasza 1925 -1939. prof. Tadeusz Pruszkowski i jego studenci z warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych - J Gotard, A Jędrzejewski, E Kokoszko, A Michalak, J Podoski, M Schulz, J Wydra i J Zamoyski; B Cybis, E Kanarek i C Wdowiszewski, J Kubicki i S Płużański. Wzorowali się na malarstwie z XVI i XVII w. historyczne, pejzaże, portrety, sceny rodzajowe i biblijne. Zamówienia państwowe na dekoracje wnętrz, statków MS Piłsudski i MS Batory, Na Światową Wystawę w Nowym Jorku w 1939 namalowali siedem obrazów.
Loża Wolnomalarska 1932 przez absolwentów ASP w Warszawie (z pracowni T. Pruszkowskiego); twórczość zindywidualizowana, akcentowała kolorystykę; obejmowała pejzaż, portret, akt, sceny figuralne, fantastyczne, w ilustratorstwie też tematykę współcz.; B. Linke, L. Nadelmanówna, J. Simon-Pietkiewiczowa, M. Szymański, F. Topolski, F. Weinles-Themerson, K. Zielenkiewicz
Ryt, Stowarzyszenie Polskich Artystów Grafików, 1929-1939, o niejednolitym programie artystycznym, z inicjatywy prof warszawskiej ASP - L. Gardowskiego i W. Skoczylasa. Coroczne wystawy na bardzo wysokim poziomie, którego osiągnięcie było głównym celem stowarzyszenia.
Czapka Frygijska Warszawska 1934 - 1938Z inicjatywy KPP. Sympatyzujące z ideami komunistycznymi, piętnujące wyzysk burżuazji, realistycznie ukazując niedolę klasy robotniczej; motywy miejskie, pejzaże i kompozycje figuralne, tematyka pracy. Strona formalna podporządkowana przekazywanym treściom i szeroko pojęty realizm. sztuki zaangażowanej i agitacyjnej M Berman, Franciszek Bartoszek. Z Bobowski, K Gede, J. Tynowicki, Parecki, Krajewski.
"Artes", Zrzeszenie Artystów Plastyków “Artes”, 1929-1936 we Lwowie malarze i graficy, ideowo nawiązująca do lewicy. Nazwa symbolizuje integrację wszystkich dziedzin sztuki. Postawy estetyczne: od klasycyzującego realizmu i dekoracyjnej stylizacji, przez postimpresjonizm i metaforyczny surrealizm, po świadome antyestetyczne prymityzowanie, kubizm i awangardowy konstruktywizm. O. Hahn, J. Janisch, A. Krzywobłocki, L. Lille, R. Sielski, M. Włodarski, L. Tyrowicz.
Grupa Krakowska o charakterze koleżeńskim, studenci ASP (1933). Wahali się między przedstawieniem a abstrakcją. Nawiązywali do kubizmu syntetycznego, futuryzmu i ekspresjonizmu. Antyfaszystowska, antyimperialistyczna, antyburżuazyjna. Graniczyli z prymitywem. S Blonder, Lewicki, M Jarema, Wiciński, J Stern, S. Osostowicz
Mechanofaktura koncepcja Henryka Berlewiego (członek Blok) malarstwa bezprzedmiotowego, abstrakcji geometrycznej, ogłosił w broszurze „mechano- faktura”. Zestawienie elementów geometrycznych, rytmizacja układów, mechaniczne odtwarzanie uporządkowanych, schematycznych form za pomocą perforowanych szablonów. Kolorystyka ograniczała się do czerni i bieli, ożywionych niekiedy czerwienią. Można powiedzieć, że był prekursorem popartu i optycznego kinetyzmu
Suprematyzm w sztuce abstrakcyjnej, inicjatorem Kazimierz Malewicz (manifest 1915). wyższość (supremacja) czystego odczucia (formy nad treścią). Wyeliminowanie tradycyjnych środków wyrazu oraz objawów przedmiotowości, ograniczał stosowane formy do kwadratu, prostokąta, prostej linii, koła i krzyża. Prace trójwymiarowe (architekony, planity).