1.MALARSTWO MŁODEJ POLSKIPrzełom XIX/XX w w Polsce okres wzmożonej aktywności intelektualnej, kulturalnej i duchowej, ożywienie sztuki we wszystkich jej dziedzinach( filozofia, architektura, muzyka). Styl przeciwstawiał się wszelkim prądom dotychczas powstałym stąd Nowa Polska ( w Austrii w tym czasie trwa secesja).Kolebką nowego stylu staje się Kraków 9 zabór austryjacki). Kraków jest wówczas stolicą, przeżywa swój złoty okres ( metropolia sztuki). Skupiali się tu artyści z innych zaborów przez panującą tam swobodę twórczą. Krakó oddziaływał silnie na inne ośrodki kulturalne np. na Lwów gdzie odbija się krakowska bohema. W Krakowie nie ma represji politycznych jest za to współpraca z rządami austriackimi. Panuje dekadentyzm- Konwencja stulecia, wyraża pesymizm, niepokój, wszechogarniającą pustkę, agonie nadziej i marzeń. Swoje korzenie filozoficzne dekadentyzm znalazł w dziełach Schopenhauera, Nietschego i Hartmanna. Jednym z jego źródeł było popularne w XIX wieku porównywanie społeczeństwa do organizmu - wierzono, że po okresie intensywnego rozwoju nastąpić musi obumieranie. Wyznawcy tego światopoglądu byli przeświadczeni o kryzysie współczesnej cywilizacji i nadchodzącym zmierzchu kultury europejskiej. Kwestionowali oni wszelkie wartości moralne i społeczne (sceptycyzm). Ich dzieła są pełne apatii i przekonania o bezsensowności ludzkiej egzystencji.Jednocześnie z dekadentyzmem łączy się poczucie wyższości wobec zwykłych ludzi (tj. nie będących artystami), przeradzające się nawet w nienawiść. Charakterystyczne dla dekadentów jest również dążenie do izolacji oraz fascynacja zjawiskami parapsychicznymi i spirytyzmem.Dekadentyzm stał się jednym z podstawowych nurtów światopoglądowych modernizmu. Jego stylistykę i ideologię można odnaleźć m.in. w utworach Paula Verlaine'a i Arthura Rimbauda. Dzieła zgodne z duchem dekadentyzmu można odnaleźć także w twórczości polskich literatów m.in.: Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Leopolda Staffa i Stanisława Przybyszewskiego( sztuka dla sztuki- hasło programowe Młodej Polski bo dotąd tradycjonalizm i akademizm Matejki).

Powołano szkołę krakowską (ASP), dyrektorem jej Fałat obok Uniwersytetu Jagiellońskiego druga uczelnia Krakowa. Reforma szkolnictwa: sprowadzenie nowych profesoró m.in. Wyczółkowskiego, Aksentowicza, panuje tu wolność i autonomia akademicka, bezpośrednie zainteresowanie naturą, prace w plenerze pod kierunkiem Jana Stanisławskiego ( Polska szkoła pejzażu). Z działalnością szkoły wiąże się artystyczne ugrupowanie „SZTUKA”- twoarzystwo artystów polskich, zawiązane z inicjatywy Chełmońskiego i Stanisławskiego, skupiało profesorów ASP - Wyspiański, Wyczółkowski i Malczewski. Cele krakowskiej ASP- sztuka ma być na wskroś Polska nie może utracić rodzimowości bo straci wtedy na sile i wartości, pwinna być młoda; pwrót do romantycznej apoteozy jednostki oraz romantycznego pojęcia narodu. Zabieganie o udział w wystawach krajowych i międzynarodowych, utrzymywanie kontaktów z zagranicą np. Wiedniem; członkowie brali intensywny udział w życiu artystycznym Krakowa ( wystawy, salony, kabarety); współpraca z czasopismem „ŻYCIE” przybyszewskiego poświęconym wyłącznie sztuce (w warszawie w tym czase czasopismo „Chimera”); łączono materiał literacki z ilustracjami.

Mecenasem artystów Młodej Polski był Feliks Jasieński - kolekcjoner i zbieracz drzeworytów i eksponatów z dalekiego wschodu, sztuki współczesnej, grafiki, malarstwa, rzeźby artystów Młodej Polski, które udostępniał poblczności.

Artyści młodopolscy uzupełniali studia artystyczne za granicą : Monachium ( Aksentowicz, Boznańska, krzyżanowski, Malczewski, Tetmajer, Wyczółkowski, Okuń), Paryż ( Mechoffer, Malczewski, Wyspiański, Stanisławski, Ślewiński, Podkowiński, Pankiewicz)

Moda na folklor- chłopomania ( barwność strojów, żywiołowość obyczajów)

Moda na orient- m.in. dzieki mecenasowi Jasińskiemu; fascynacja sztuką japońską oraz moda na orientalną sztukę wnętrz (np. Olga Boznańska- Japonka)

Integracja sztuk, wzajemne przenikanie się wszystkich dziedzin.

Młoda Polska- młoda- otwarta na nowe prądy artystyczne, polska- walka o zachowanie odrębności narodowej sztuki

Malarstwo - kilka tendencji-

impresjonistyczna- w 1890- przywieziony przez Pankiewicza i Podkowińskiego z Paryża, zwiedzali tam wystawy impresjonistów, po powrocie do Polski wyjeżdżają na plenery, podejmają gównie pejzaże o mocno podkreślonej fakture bliskiej Monetowi, fascynacja zmiennąścią światła i barw, obraz zdoominowany przez światło, drobne uderzenia pędzla, rozedrganą fakturę. Poźniej obaj zarzucili impresjonizm na rzecz malarstwa symboliczno- nastrojowego. Kontunuacja luministycznych poszukiwań Gierymskiego. Swoisty impresjonizm wprowadził Leon Wyczółkowski w czasie pobytu na Ukrainie maluje pejzarze wybierając odpowiednoią porę dnia- wschodu lub zachodu słońca, które narzucały odmienną kolorystykę ( luministyczne efekty, kolorystyka podporzadkowana barwą świetlnym) obrazy: różne wersje rybaków, kopanie buraków, orki na Ukrainie. Olga Boznańska- nie interesowała się rozczepieniem światła, przyęła jedynie impresjonistyczny sposób malowania, lekki jakby od niechcenia, bez konturu i wyraqżnego rusunku uzyskując mgliste kompozycje. Cecy twórczości; świetna portrecistka, ukazuje głębie psychologiczną, cała prawdę o ich osobowości ( np. Portret modej cyganki, malarza Pawła Nauena- uhonorowany złotym medalem z rąk arcyksięcia), także autoportrety. Nastroj melancholii, narastającego smutku; ulubiny kollr to szary zgłębia tajemnice tego kolory odkrywaając dotąd nieznane jego bogactwa, stosuje mnustwo jego odcieni, na pozór malarstwo monotonne, subtelność, wyrafinowanie, harmonia, spłaszcza obraz, perspektywe częściowo zastępuje grą barw, wrażenie obrazó jakby pokryte mgłą, brak konturów; maluje też: kwiaty, pejzaże, wnętrze swej pracowni.

-symbolizm- czerpali głównie z natury jako z najbardsziej nieprzewidywalnej poęgi. Dekadenckie tendencje spycha człowieka na dalszy plan, wrażenie pustki aby to wyrazić wykożystywali sam pejzaż- rozległe łąki czasem podkreslone przez samotnie rosnące drzewo. Pejzaż traktowano jako naturę symboliczną ( pejzaż wewnętrzyny) również nokturny tonące w półmroku ulice potęgowały wrażenie osamotnienia. Natura swobodnie interpretowana, nie traktowano jej jeko studium natury. Malowano też wodę- jako odbicie duszy ludzkiej. Konrad Krzyżanowski- liczne pejzaże, malował wodę, Tatry ale pejzaże afirmujące witalnosc natury i wiosnę. Stanisław Wyspiański- w pejzażach ukryta symbolika np. chochoły ( noturn krakowskich plantów, wokół kauży, symbol matrwoty i uśpienia, symboliczna wymowa narodu w niewoli). Brat Albert Chmielowski- twórca pierwszego dzieła symbolicznego pt: „Ogród miłości”; ważne są u niego pierwiastki duchowe + metaforyczna koncepcja ipękna. Witold Pruszkowski- prezentuje dodatkowo nutr pesymistyczny- cmentarny, także nurt ludyczny na podstawie legend, anhelliczny- związany z poematem Słowackiego pt;Anhelii”, pejzażowy, fantastyczno- mitologiczny, sceny martyrologiczne np. „zesłanie na sybier”; korowody postaci. Wątki fantastyczne z inspiracji literackich; tematyka baśniowa. Bardzo istatna jest u niego przyroda- typowy polsko- ukraiński krajobraz z wierzbami. Jacek Malczewski ( symbolizm dojrzały, wczesny ekspresjonizm)czerpie głównie z literackich źródeł od Słowackiego ( jego duchowy przywódca) łaczy fantazje z historią, mity z tradycją, symboliczne typy postaci z innego świata hybrydy, anioły, harpie, fałny, chimery, rodzime folklorystyczne wątki, istotna u niego jest przyroda, powrót do romantycznej wizji narodu polskiego, ukryte treści symbole, wątki antyczne z historycznym tłem. Maluje cyklami np.: Tanatos, Elenai, Zatruta studnia, Autoportrety. Wyczółkowski- prace fantastyczno- symboliczne, symboliczne postacie historyczne o gorzkiej wymowie np. Stańczyka, cykl obrazówo śpiących rycerzach. Antoni Kamieński- nurt himeralno- fantastyczno- symboliczny, silne inspiracje literackie od Sienkiewicza, znany z motywów sambójców, kostnic paryskich, żebraków znad Sekwany; interesował się spirytyzmem. Wojtkiewicz- symboliczne treści, maluje zabawki, dzieci, silna deformacja, groza istnienia; świat zrodzony z dziecięcych fantazji, strasznych wizji, esymizm łączy się z zadumą i liryzmem, wprowadza w świat wyobraźni, marzeń sennych, groteski, zdeformowanej rzeczywistości zaludnionej pierrotami, kolombinami, marionetkami,wynaturzonymi sylwetkami starców i dzieci, wprzągniętymi w tajemnicze ceremonie

-ekspresjonizm- ekspresjonistyczna forma wyrazu, protest przeciw naturalizmowi i impresjonizmowi (kopiowaniu rzeczywistości), także tendencjom konstruktywistycznym sztuki Cezanne'a w imię skrajnego subiektywizmu w odczuciach i sposobach ich artystycznego wyrazu, odzwierciedlanie głębokiej jaźni artysty, uwolnienie od wszystkiego, co narzuca zewnętrzna rzeczywistość i zrekonstruowanie jej, nawiązania do filozofii Nietzschego (indywidualizm), Schopenhauera (pesymizm), Bergsona (duża rola intuicji), tosowanie sugestywnego koloru, często w kontrastowych (dysonansowych) zestawieniach, użycie aktywnych faktur, eksponowanie graficznego szkieletu kompozycji, lapidarność formy, deformacja uwypuklająca brzydotę (antyestetyzm), niekiedy ważniejsza forma niż treść obrazu. Wojtkiewicz, Ludwik de Laveaux, Jabłczyński Feliks, Podkowiński, Wawrzyniecki, franciszek Siedlecki, Krzyżanowski, Przybyszewski, Wojciech Weiss- nurt cmentarny, satanizm, japonistyka, wpływy Przybyszewskiego i Muncha czasami stosuje te sam ujęcia;

*wczesny ekspresjonizm: (1884r.)

-Podkowiński- zaczął jako ilustrator realista obrazując życie Warszawy, typy ludzkie dorożkaża, latarnika, kurierów dla Tygodnika Ilustrowanego, potem scenki buduaryjne- Warszawa salonowa. Ekspresjonizm uprawiał równolegle z impresjonizmem i symbolizmem. W nurt ekspresjonizmu wpisuje się temtyka cmentarna ( korzeniami sięga twórczości Redona Odilona), propaguje tzw. Nurt czarny (np. „Na cmentarzu/Zaduszki”- ilustracja typowo okolicznościowa wykonana na zlecenie pod nia znajduje się wiersz dla którego była komentarzem, „Taniec szkieletów” z fantastyczną wizją korowodu szkieletów, nastrój niesamowitości, motyw śmierci i życia młodej kobiety spętanych w wirze, „Studium szkieletu”- w dynamicznej, skocznej pozycji, studiów powstała cała seria są to wariacje na temat, „marsz żałobny”-ukazuje kobiete na marach niesiona przez demony, jasna świetlista plama niesiona przez tłum, kobieta jest zmarłą narzeczoną artysty, zaś kondukt żałobny prowadzi sam artysta do grobu, praca niedokończona, „Bajka o zaklętej królewnie:- nokturn, królewna przykuta do skłąy strzezonej przez wilki, praca zaginiona, „Ironia”- portret kobiety trzymającej serce ponoć samego artysty + wymowa miłość jak siła destrukcyjna, praca zaginiona, „Miraże”- motyw wędrowców z wizją nieziemskiego pałacu, praca zaginiona)

-Ludwik de Laveaux

-Jabłczyński Feliks- tematyka związana z kręgiem śmierci i spirytualizmem, doskonały grafik, „Mefisto- wspomnienie z raju”, „psyche i śmierć”- śmierć w klasycznym ujęciu kobieta z kosą( litografia),

-Wawrzyniecki- archeolog, etnograf, inicjator prasłowiańszczyzny, nurt chłopomani. W nurt ekspresjonizm wpisuje się tematyka czarownic, inkwizycji, obsesyjnie powracający motyw tortury, smoka, życia i śmierci w ostrych kontrastach, nurt ponury. Szuka korzeni w pochodzeniu np. „Stara prawda w księgach leży”- naga kobieta z czaszką zamiast głowy, obok leżyciało rozkładającej się kobiety; „Wrażenie ponurych myśli”- działa emocjonalnie barwą; „Śmierć każdego uagodzi”- o zabarwieniu sadomasochistycznym

*dojrzały ekspresjonizm- powstały pod wpływem stanusława Przybyszewskiego i jego czasopisma „Życie”.

-Franciszek Siedlecki-

-Konrad Krzyżanowski-

-Wojciech Weiss- (studiował grafikę)tematyka: obsesyjnie motyw śmierci, ukazanie kostnic tzw. morg, opentanych tańców, orgiastycznych kompozycji;mocne inspiracje Munchem(stosuje czasami te same ujęcia), nurt cmentarny, inspiracje satanizmem, inspiracja muzyką + jej kolorystycznymi odpowiednikami, ekwiwalentami stanów duszy; ekspresjonistyczne środki wyrazu: groteska, spłaszczanie przestrzeni, ponura kolorystyka, ładunek emocjonalny tzw. nurt czarny; „Akt leżący”- odpowiednik obrazu Muncha pt. „Na zewnątrz”, „Melancholik”- praca studencka, „muzyka”- w lewym rogu obrazu znajdują się próbki kolorystyczne- odpowiedniki stanów duszy wypływające spod klawiszy fortepianu- rozrysowane na pięciolinii, „Kochankowie w falach”-układ przeniesiony od Muncha, „kompozycja satanistyczna”- ciemny rysunek + teoria nagiej duszy wywodząca się z satanistycznego nurtu, „pocałunek na trawie”, „Huć”, „Suchotnik”, „Opętanie”, „Strachy”. Równolegle do nurtu ekspresjonistycznego powstają prace afirmujące życie, pełne witalności jak np. „Wiosna”

-dekoracyjno- secesyjny- falista himeryczna, elegancka linia, wyraźny kontur okalający plamy barwne, fascynacja światem organicznym, asymetria. S.Wyspiański- projekty monumentalnych witraży, tworzy polichromie, inspiracja jest dal niego przyroda, ma zielnik, w którym rysuje gatunki roślin, pozniej je przeobraza w typy ornamentalne. Nurt chłopomani, nurt florystyczn- rozpoczyna, syntetyzm- od nabistów francuskich

2.CZAPKA FRYGIJSKA (PROBLEM SZTUKI SPOŁECZNEJ)- właściwie Warszawska Grupa Plastyków "Czapka Frygijska" - stowarzyszenie sympatyzujące z ideami komunistycznymi, piętnujące w swoich dziełach wyzysk burżuazji, realistycznie ukazując niedolę klasy robotniczej; działające w latach 1934 - 1938. Współzałożycielem i jednym z członków był Franciszek Bartoszek. Malował motywy miejskie, pejzaże i kompozycje figuralne, w których zajmowała go szczególnie tematyka pracy. Strona formalna jego dzieł była podporządkowana przekazywanym treściom i reprezentowała szeroko pojęty realizm.Nieawangardowe założenia programowe przyjęło trzecie ugrupowanie o lewicowej orientacji - CZAPKA FRYGIJSKA (1934-37). Postulatowi sztuki zaangażowanej i agitacyjnej artyści w nim zrzeszeni przyporządkowali malarską konwencję ekspresyjnego realizmu. Bliski tej postawie był Bronisław Linke, którego obrazy wyróżnia poetyka groteski i napięcie obsesyjnej wyobraźni. W atmosferze narastających w latach 1930. napięć społecznych zdeterminowanych ekonomicznym kryzysem w szeregach awangardy nastąpiła dezintegracja i reorientacja; artyści młodego pokolenia odczuwali potrzebę politycznego samookreślenia się. Lewicowy radykalizm społeczny uwarunkował programy, dyskusje i realizacje środowisk tzw. drugiej awangardy, reprezentowanej przez ZRZESZENIE ARTYSTÓW PLASTYKÓW "ARTES" i GRUPĘ KRAKOWSKĄ oraz 3 - czapke frygijska. Nie wysuwając jednolitych tez programowych artyści manifestowali bunt przeciw tradycyjnej estetyce, postulowali „sztukę rewolucyjną”, którą pojmowali jako całkowitą autonomię twórczości artystycznej.Cechy założeń programowych: -sztuka agitacyjna (jednanie zwolenników dla jakiejś sprawy, idei, poglądów; propagowanie ideologii)

-lewicowe poglądy, sympatycy ideii komunistycznych

-postulowali sztukę zaangazowaną- sztuka społeczna

-silnie potępiają wyzysk burżuazji

-opowiadają się za niedolą klasy robotniczej

-realistyczna forma wypowiedzi

-teamtyka aktualna- praca

-strona formalna podporzadkowana treściom

-bunt przeciw tradycyjnej estetyce w sztuce

-sztuka rewolucyjna dążąca do swobodnej wypowidzi artystycznej na sprawy bieżące

-charakteryzowali rzeczywistość z punktu widzenia pracy Grupa założona w Warszawie w 1934 r. Nazwa istnieje od 1936 r. Grupa powstała z inicjatywy KPP. Artyści lewicowi. Impulsem stała się radziecka wystawa malarska prezentująca socrealizm w wydaniu Żdanova. Postulat sztuki tematycznej, technika podporządkowana tematowi. Charakteryzowali rzeczywistość z punktu widzenia pracy. Mieczysław Berman, Zygmunt Bobowski, Kazimierz Gede, J. Tynowicki, Parecki, Krajewski.

3. GRUPA PREASENS/FORMIŚCI/BUNT

-Preasens- Warszawa 1926-30 r. Czasopismo i grupa. Grupa powstała na skutek zmiany programu grupy Blok, która przestała istnieć, na jej mkiejsce powstała preasens. Akcent na zagadnienia architektoniczne. Problem barwy i formy podporządkowany funkcjonalnemu charakterowi budynku. Postulat pracy kolektywnej i upowszechniania nowoczesnych rozwiazań konstrukcyjnych oraz metod przemysłowych w architekturze przy jednoczesnym postępowym programie społecznym.

Cechy:

-prymat architektury . Zgodnie z ich programem awangardowa architektura miała być w pełni zintegrowana z otaczającą przestrzenią i jednocześnie harmonijnie scalona z dekorującym ją malarstwem i rzeźbą.

-celem stworzenie sztuki nowoczesnej

-bez opowiadania się za konkretnym kierunkiem

-chcieli scalić różne rodzaje sztuk pastycznych

-chcieli ingerować w życie społeczne na wzór bauhausu

-stawiali na funkcjonalizm

-stosują prefabrykanty

-wydawali swoje pismo „preasens. Kwartalnik modernistów” który propagował sztukę użytkową z architekturą na czele

-architektura skrajnie funkcjonalna wykożystująca frefabrykanty ( typizm )

Artyści: większość artystów z Bloku:

-KATARZYNA KOBRO

-KAROL KRYŃSKI

-MARIA NICZ- BOROWIAKOWA

-ALEKSANDER RAFAŁOWSKI

-HENRYK STARZEWSKI

-JAN GOLUS

-WŁADYSŁAW STRZEMIŃSKI

-SZYMON SYRKUS (ARCHITEKT)

-BOGDAN LECHERT (ARCHITEKT)

-BARBARA I STANISŁAW BRUKALSCY (ARCHITEKCI)

-JÓZEF SZANAJCA (ARCHITEKT)

-BRACIA PRONASZKOWIE ( RZEŹBIARZE)

-Jednakże dominacja problematyki architektonicznej nad doświadczeniami z "plastyczną konstrukcją" doprowadziła do kolejnego rozłamu. W 1929 Strzemiński, Kobro i Stażewski wspólnie z poetami Janem Brzękowskim i Julianem Przybosiem założyli grupę "A.R.

*członkowie Preasensu uczestniczyli w międzynarodowym ruchu architektów, w Polsce wzięli udział w Powszechnej Wystawie Krajowej w 1929 w Poznaniu jako projektanci pawilonów i wnętrz

-Formiści- ( poczatkowa nazwa grupy to Ekspresjoniści Polscy) pierwsza awangardowa grupa młodych artystów powstała 1917 w Krakowie ( obieło także inne miasta), opozycyjna wobec realizmu, impresjonizmu i postimpresjonizmu. Zorganizowali ekspozycje swych porac pod nazwą Wystawa Ekspresjonistów Polskich. Swoje prace wystawiali we Lwowie, zaś w 1919 w Warszawie gdzied wystąpili już pod oficjalną nazwsą formistów. Schyłek twórczości 1922.Cechy:

-główny cel to propagowanie nowych kierunków w sztuce kożystając ze zdobyczy współczesnej sztuki europejskiej przetważając na indywidualny styl wypowiedzi

-jak nazwa wskazuje nacisk na formę

-kubizacja, uproszczenie, geometryczne jej kształty

-bryła umieszczona w spłaszczonej, pozornej głębi

-zainteresowanie czystą formą pozbawioną treści i anegdoty ( dlatego sztuka Witkacego jest najbliższa ich programowi)

-inspiracje ekspresjonizmem, kubizmem i futuryzmem ale także polską sztuką ludową, drzeworytem

Artyści:

-ANDRZEJ (ucieczka do egiptu) i ZBIGNIEW PRONASZKO ( założyciel grupy) (ołtarz dla kościoła misjonarzy w Krakowie, Akt- obraz, popiersie Tytusa Czyżewskiego- rzeźba, projekt pomnika Adama Mickiewicza dla Wilna )

-LEON CHWISTEK (Salamandry, Miasto Fabryczne, Motyle, Szermierka)

-JAN HRYNKOWSKI

-KONRAD WINKLER

-TYTUS CZYŻEWSKI ( Salome, Zbójnik, Akt z kotem, Madonna)

-TYMON NIESIOŁOWSKI (Sielanka, Toaleta, Wkąpieli)

-WŁADYSŁAW SKOCZYLAS

-EUGENIUSZ ŻAK

-WITKACY

-ROMUALD WITKOWSKI

-JACEK MIERZEJEWSKI ( Portret żony, Umarlak, Pogrzeb)

-AUGUST ZAMOYSKI (rzeźby: Głowa Pana Lovy, Ich dwoje)

*Przegląd twórczości powyższych artystów nasówa wniosek o niejednolitości ich programu artystycznego i założeń formalnych. Ale pomimo krótkotrwałego istnienia grupy utorowała ona drogę nowym pradą poprzez zmianę artystycznych zainteresowań.

-Bunt- Poznańska grupa awangardowa reprezentująca czysty ekspresjonizm, czerpiąca bezpośrednio z ekspresjonizmu niemieckiego (DIE BRÜCKE i DER BLAUE REITER), powiązana z formistami ( razem wystawiali). Zarysć Buntu skupiali się wokół czasopisma „ Zdrój” redagowanego przez Józefa Hulewicza (literet, malarz) + pomoc Przybyszewskiego.

Cechy;

-silne zaangażowanie społeczno-polityczne

-romantyczny rodowód nurtu ekspresjonistycznego odnaleziony w polskim mesjaniźmie wg Przybyszewskiego

-Duchowe posłannictwo sztuki stało się zasadniczym przesłaniem twórczości członków Buntu

-religijna symbolika podkreśła wagę moralnego odrodzenia ludzkości;

-środki formalne podporządkowane tematyce (dramat ludzkiego życia w jego wymiarze egzystencjonalnym i społecznym, motywy ikonografii chrześcijańskiej, wątki biblijne

-zrewolucjonizowanie środków wyrazu artystycznego: ujednolicona forma, śmiałe eksperymenty formalne głównie w zakresie technik graficznych (drzeworyt, linoryt)

-synteza kształtów doprowadzona została do granic rozpoznawalności przedmiotu

-Całkowite spłaszczenie form

-operowanie ostrym kontrastem plam czerni i bieli, dodatkowo wzmocnionym poszarpanym zarysem tzw. "grzebienia"

-brutalna geometryzacja konturów i dynamicznie zderzające się kompozycyjne diagonale stanowiły o awangardowym charakterze tych rycin, w których pobrzmiewa jedynie aluzja figuratywności.

-poszukiwał symbolu ludzkiej egzystencji w rzeźbach o zwartych układach przenikających się form geometrycznych abstrahujących od form natury.

Artyści:

-STANISŁAW I MAŁGORZATA KUBICCY

-STEFAN SZMAJ

-JAN JERZY WORONIECKI

-AUGUST ZAMOYSKI

4. A.R. - ARTYŚCI REWOLUCYJNI- „ 1929 r., "Artyści Rewolucyjni" - wg Przybosia, "Awangarda Rzeczywista" - wg Strzemińskiego. Grupa powstała z byłych członków "Praesens'u" Strzemiński, Kobro, Starzewski, którzy wraz z poetami Julianem Przybosiem i Janem Brzekowskim stworzyli łódzką grupę a.r.*Założenia grupy zawierały się w czasopismie „Forma” oraz w znakomicie opracowanych typograficznie „Komunikatach a.r. ( projekty nowego alfabetu Przybosia, który ujednolicił formę liter), które miały za zadanie prezentacje historii teori nowoczesnej sztuki*Z inicjatywy Strzemińskiego powstała w 1931 r. W Łodzi pierwsza w Polsce, a druga na świecie ( po hanowerskiej) Galeria Sztuki Nowoczesnej. Do galerii napłyneło bardzo dużo prac z za granicy m.in. Picassa, Ernsta, Arpa, Legera.*dodatkowo w Łodzi w tamtejszym muzeum powstał oddział sztuki współczesnej ( za sprawą Strzemińskiego)

cechy;

-sztuka zaangarzowana w życie społeczne

-propagowanie nowoczesnej sztuki i poezji opierającej się na zasadzie maksymalnej syntezy formy

-wyraźne rozgraniczenie funcji sztuki pomiędzy czystą a użytkową

-podejmowanie pionierskich eksperymentów w zakresie typografii

-Prekursorski charakter miała także wynaleziona przez Karola Hillera technika heliograficzna, polegająca na malowaniu abstrakcyjnych kompozycji temperą i gwaszem na szklanych kliszach lub błonach celuloidowych i robieniu z nich odbitek fotograficznych.

5. TENDENCJE EKSPRESJONISTYCZNE W RZEŹBIE

Schyłek XIX wieku w rzeźbie polskiej, podobnie jak w architekturze, przyniósł nowe formy wyrazu. Zaznaczyły się w niej duże wpływy twórczości francuskiego rzeźbiarza Augusta Rodina (1840-1917). Akademicką statykę zastąpiono formą ekspresyjną, a dotychczas używana alegoria odchodziła na rzecz nie do końca jasnego symbolu. Miękki finezyjny modelunek, kontrastowanie szorstkich i nie obrobionych płaszczyzn z gładkimi i wykończonymi - to powszechny wówczas język rzeźby.

Tym torem szły poszukiwania Konstantego Laszczki (1865-1956), Wacława Szymanowskiego (1859-1930), Xawerego Dunikowskiego (1875-1964) czy Bolesława Biegasa (1877-1954).

Xawery Dunikowski- we wczesnym okrsie był symbolistą, później czołowy reorezentant ekspresjonizmu, będący, we wczesnej fazie twórczości, pod dużym wpływem Przybyszewskiego, obrał wyraźnie ekspresjonistyczny program. Jego rzeźby jak Macierzyństwo, Fatum, Tchnienie czy Kobiety Brzemienne śmiało deformowały i syntetyzowały rzeczywistość. Charakteryzowała je też geometryzacja i pewna surowość bryły. Xawery Dunikowski (1875-1964) Jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy polskich pierwszej połowy XX wieku rozpoczął swoją działalność artystyczną na przełomie wieków. Jego poszukiwania wykraczały poza powierzchowny, a modny wówczas teatralny symbolizm. Drążenie podstaw bytu człowieka, jego losu i przeznaczenia znalazło rzeźbiarskie uzewnętrznienie w poszukiwaniu formy zarazem ekspresyjnej i syntetycznej. Już pierwsze prace (Portret matki, Portret Henryka Szczyglińskiego) wskazują na przełamywanie tradycyjnej formy. Następne dzieła jak Prometeusz, Jarzmo, Fatum, Tchnienie czy Macierzyństwo już w samych tytułach odwołują się do filozoficznych przemyśleń i ogólnoludzkich uniwersalnych problemów. Są to najczęściej postacie ludzkie ukazane w sposób niezwykle uproszczony, oddziałujące na widza gestem, ale także bryłą. Dramatyczny wydźwięk kompozycji Fatum czy Macierzyństwo uzyskuje Dunikowski dzięki deformacji ciał, ekstatycznym pozom i gestom, ale także dzięki bryle o niespokojnych, ekspresyjnych formach. Charakterystyczne jest również wiązanie ludzkich ciał w jednolitą całość, jakby dwa różne ciała wychodziły z jednego. Inne prace: Grobowiec Bolesława Śmiałego- forma monumetalna, dramatyczna, prawdziwie pomnikowa w charakterze, surowa bryła, ciężka, geometryczne uproszczenie jak w I fazie kubizmu, posąg Dietla w Krakowie, Pomnik Czynu Powstańczego na Górze Św. Anny, pomnik wyzwolenia ziemi warmińsko- mazurskiej

August Zamoyski - obok Dunikowskiego najwybitniejszy przedstawiciel rzeźby XXw, tworzy prace ekspresjonistyczne, kubizujące, wypracował indywidualny dojrzały styl, operuje syntezą właściwą ekspresjonizmowi, kubizmowi i fowizmowi, rezygancja z opisowości zewnętrznego wygl.ądu kształtów, wydobycie istotnych cech wewnętrznych studiowanych form, lekkie deformacje uogulnienie, wrażednie monumentalizmu, synteza. Prace:” łza”, „Ich dwoje”, „wWniebowstąpienie”, „Zmartwychwstanie”, „Pieta”, „Portret Wierki”, „Rhea”

Jan Szczepokowski- artysta młodopolski o ekspresjonistycznej formie wyrazu (pod silnym wpływem Rodina- pobyt w Paryżu). Stworzył m.in. szereg rzeźb portretowych (Edwarda Leszczyńskiego, Rudolfa Starzewskiego), figurkę aktorki Sulimy (inaczej zwaną "Na schodach"), dziewięć gipsowych głów-karykatur wykonanych dla kabaretu Zielony Balonik oraz rzeźby tematyczne: "Macierzyństwo", "Nad przepaścią" i "Dziewki.

Okres ekspresjonistyczny- Około 1915 roku w twórczości Szczepkowskiego zaznacza się tendencja do geometryzacji formy i operowania kanciastym konturem. Przykładem zmian zachodzących w twórczości artysty jest wykonane przez niego epitafium matki, postacie aniołów adoracyjnych z powstałego około 1918 roku ołtarza dla kościoła w Krzeszowicach oraz projekt sarkofagu Andrzeja Potockiego (opracowywany dwukrotnie - w 1913 i 1922 roku). Indywidualny styl Szczepkowskiego ukształtował się w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Cechował się on dekoratywną, uproszczoną, zgeometryzowaną formą, nawiązującą do sztuki ludowej, zwłaszcza snycerki góralskiej.

Jan Szczepkowski należał do ugrupowania "Rytm". Domeną jego twórczości stała się wówczas monumentalna rzeźba architektoniczna. Do najwybitniejszych dzieł z tego okresu należą: płaskorzeźby na fasadzie Banku Gospodarki Krajowej (1927-1928) oraz na elewacji gmachu Sejmu RP w Warszawie (1927-1928) i zniszczony w 1939 roku fryz dla Teatru Ateneum (1929). W roku 1936 zrealizował pomniki Stanisława Moniuszki i Wojciecha Bogusławskiego na placu Teatralnym. Artysta zdejmował też maskę pośmiertną Józefa Piłsudskiego. Po II wojnie światowej brał udział w rekonstrukcji zabytków warszawskich (m.in. pomnika Adama Mickiewicza przy Krakowskim Przedmieściu). W latach pięćdziesiątych wykonał projekty zespołu płaskorzeźb dla Huty "Warszawa" oraz gmachu Ministerstwa Energetyki (płaskorzeźby przedstawiające cztery żywioły: Wodę, Ogień, Powietrze i Ziemię).

Wacław Szymanowski- artysta młodopolski o ekspresjonistycznej formie wyrazu; jednym z najciekawszych rzeźbiarzy młodopolskich był, twórca pomnika Chopina w Warszawie. Artysta ten poszedł w stronę ekspresjonizmu, dynamizując formę i temat przedstawienia, ukazując ruch, walkę z żywiołem. Jego postaci ludzkie wyłaniające się z nieforemnych brył są częścią dynamicznie rozwijającej się kompozycji jak w Improwizacji Mickiewicza, pomniku Chopina czy niezwykle spektakularnym pomyśle Pochodu na Wawel. Miał to być gigantyczny korowód królów, królewien, biskupów, chłopów i rycerzy zawierający 52 figury, nigdy jednak nie zrealizowany. W. Szymanowski nurt ekspresyjno - secesyjny, Pomnik Chopina Stojący w Parku Łazienkowskim w Warszawie pomnik słynnego kompozytora jest dziełem jednego z najciekawszych rzeźbiarzy okresu Młodej Polski, Wacława Szymanowskiego (1859-1930). Mimo, że należał do starszego pokolenia, stał się on jednym z protagonistów nowego secesyjno-ekspresjonistycznego nurtu. Projekt pomnika Chopina powstał w 1904 roku, jednak realizacji doczekał się on dopiero po 22 latach i to tylko dzięki uporowi artysty oraz grupy popierających go osób. Płynna, ale równocześnie ekspresyjna forma charakteryzuje zarówno postać wielkiego kompozytora jak i stylizowanej, targanej wiatrem wierzby. Jest ona symbolicznym odniesieniem do muzyki Chopina, czerpiącej natchnienie z polskiego krajobrazu i nastroju. Wierzba tworzy dynamiczną i zarazem dekoracyjną ramę dla postaci Chopina, której odchylenie tworzy z drzewem kompozycyjny trójkąt. W pomniku pobrzmiewa nuta romantyzmu, tak charakterystyczna dla muzyki Chopina, ale także dla postawy młodopolskich artystów. Podczas realizacji odzywały się głosy przeciwne pomnikowi, bowiem w latach 20. secesja nie cieszyła już zbytnią popularnością i szacunkiem. Dzisiaj jednak pomnik stał się jedną z wizytówek stolicy.

Konstanty Laszczka - artysta młodopolski oekspresjonistycznej formie wyrazu.Rzeźbę wyróżnia silny ładunek ekspresji, choć nie jest ona pozbawiona teatralizacji, tak charakterystycznej dla pomników tego czasu. Zrozpaczona Rzeźba Konstantego Laszczki zainspirowana została bezpośrednio Danaidą Augusta Rodina. Uległ on wpływom wybitnego francuskiego rzeźbiarza przebywając w Paryżu w latach 1891-96. Zrozpaczona z 1901 roku, znajdująca się dziś w Muzeum Narodowym w Krakowie, jest próbą naśladowania wielkiego mistrza. Przedstawia nagą kobietę, w dramatycznym geście padającą na ziemię. Laszczka, podobnie jak Rodin, wykorzystuje kontrast surowego, nie do końca obrobionego materiału, z gładką, mistrzowsko uformowaną powierzchnią ciała kobiety. Pośrednikami między tymi powierzchniami są ręce i włosy, które zdają się stapiać z ziemią tworząc jedną całość. Efektowna jest gra światła, które odbija się od gładkich powierzchni, a pochłaniane jest w miejscach nie opracowanych. Symboliczny wydźwięk rzeźby był też udziałem innych prac Laszczki, w których już same tytuły epatowały niejednoznacznością i ekspresją: Potępiona, Błędny ognik, Demon, W nieskończoność. Był on także twórcą portretów, słynących z doskonałego wykonawstwa i subtelności przedstawienia.

6.UNIZM ( od łacińskiego słowa unus= jeden) skrajny wraz czystej formy, wyzbycie się wszystkiego, ujednoliczenie środkoów plastycznych, jedność, całkowity minimalizm, brak zróżncowania w zakresie obrau, ociera się o antysztukę

Nowy kierunek proponowany przez Strzemińskiego dotyczy malarstwa, którego koncepcje zawarte w publikacji „Unizm w malarstwie”. Są to obrazy nieprzedstawiające pozbawione temetu, operujące elementami niekojarzacymi się z żadnymi znanymi kształtami natury, nie wywołujące żadnych skojażeń ze świata nazw, przeżyć znanych człowiekowi. Nie jest to jednak abstrakcja geometryczna, operuje się wyłącznie elementami plastycznymi tkimi jak kolor, podział płaszczyzny, powierzchnie płótna pokrywa minimalnie zróżnicowany kolorystycznie i walorowo jeden ton barwy. Całość pozbawiona konturów, odniesień, napięć, przeciwstawieństw. Dążenie do ukazania czystej plastyki. Tak rozumiany obraz niemający odniesień do niczego co uprzednio zostało prze człowieka zróżnicowane i nazwane. Jest manifestacją czystej formy pozbawionej choćby najmniejszych podtekstów. Obrazy unistyczne nie są wyrazeniem rzeczywistości lecz wyrazem duszy artysty. Źródła swe ma w suprematyźmie Kazimierza Malewicza i neoplastycyzmu Pieta Mondriana oraz Theo van Doesburga. Za istotną właściwość obrazu uznał płaskość powierzchni, któremu to oczywistemu faktowi zaprzeczano, dając iluzję perspektywy lub iluzję wypukłości kształtów (światłocień). Drugim elementarnym faktem są granice obrazu. W uniźmie chodziło o obraz, który by był jednolity, w którym by jego składniki plastyczne (kolor i kształt) były w zgodzie z istotnymi właściwościami obrazu jako płaszczyzny ograniczonej ramą. Kolory i kształty powinny być tak zestrojone ze sobą, żeby nie tworzyły kontrastów i żeby zamykały się doskonale w ramach.

Strzemiński namalował około 10 obrazów unistycznych. Po czy zarzucił unizm na rzecz malarstwa przedstawieniowego- pejzażu.

Prace: projekty typograficzne, projekty kroju czcionek.

7.CZYSTA FORMA EKSPRESJONIZMU

- jedno z kluczowych pojęć estetyki S.I. Witkiewicza: konstrukcja elementów (barw, dźwięków, słów, działań scenicznych) oderwanych całkowicie od motywacji praktyczno-życiowych i treściowych, zapewniająca dziełu jedność i integralność. C.F. w koncepcji Witkiewicza stanowi czynnik decydujący o autonomii utworu i o jego pięknie; czyni ona z dzieła "jedność w wielości" zdolną wywołać satysfakcję estetyczną odbiorcy. Dotyczy takich dziedzin sztuki jak: muzyka malarstwo abstrakcyjne, poezja, teatr.

W okresie formistycznym Witkacy sformułował teorię sztuki, której kluczowym pojęciem była "forma absolutna", istniejąca w sposób jedyny i niepowtarzalny; wprowadził kategorię estetyczną Czystej Formy, która stanowi istotę dzieła sztuki jako jedność składających się na nią wielu rozmaitych elementów jakościowych. Dla Witkacego, w przeciwieństwie do pozostałych formistów, miała ona znaczenie symboliczne. Odzwierciedlała się w niej na zasadzie analogii struktura uniwersum - Tajemnica Istnienia. W myśl teorii Czystej Formy w twórczości artystycznej wyraża się metafizyczny niepokój "istnień poszczególnych", broniących się przed poczuciem osamotnienia poprzez kreację dzieł sztuki.

Niepokój metafizyczny wywołany przez tajemnicę istnienia z punktu widzenia religii i filozofii nie daje pełnych odpowiedzi na nurtujące człowieka pytania. Sztuka ma temu służyć. Prawdziwe dzieło sztuki jest jednością złożoną z wielości elementów, zatem symbolicznie odzwierciedla istotę bytu, zdolne jest wzbudzić poczucie tajemnicy i wywołać niepokój metafizyczny. Dzieło sztuki nie ma żadnych celów informacyjnych, dydaktycznych ani ludycznych. Istnieje tylko jako Czysta Forma i jako taka pełni swoją właściwą funkcję.

Poglądy Witkacego na sztukę znajdują się przede wszystkim w pracach: "Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia", "Szkice estetyczne", "Teatr. Wstęp do do teorii Czystej Formy w teatrze" (1923).

Zdaniem Witkacego sztuka dawna była harmonijna: Czysta Forma odzwierciedlała przeżywaną przez twórcę harmonię bytu. Obecnie artysta doświadcza świata jako pełnego sprzeczności i zagrożeń, toteż dzieło sztuki zawiera elementy wynaturzone i perwersyjne, dysharmonijne i brzydkie. Ludzkośc zmieża do zatracenia uczuć metafizycznych. Sprzeczność między indywidualizmem twórczym a tendencjami życia społecznego zmierzającymi do wygody, gdzie wszyscy są równi i zadowoleni. Witkacy doprowadził ten konflikt do tragicznej skrajności. W dwudziestoleciu międzywojennym wyraźnie zaznaczył się nurt katastroficzny, króry w rodzącej się kulturze masowej dostrzegał zagrożenie dla kultury wysokiej.

Witkacy - wykonał serię rysunków, w których postać ludzką poddał groteskowej deformacji, kreując demoniczne istoty uczestniczące w irrealnych epizodach (KOMPOZYCJA FIGURALNA, 1914). Rodowód swych na poły imaginacyjnych kompozycji wywiódł z fantasmagorii Goi, Ropsa i Beardsleya - czołowych, jego zdaniem, "demonologów" XIX wieku. Głównymi bohaterami tych pozbawionych klarownej narracji scen są kobieta demoniczna i jej ofiara - bezwolny, zrozpaczony i skazany na zagładę mężczyzna. Kompozycje te nosiły enigmatyczne, niekiedy ironiczne tytuły, które miały pobudzać wielorakie skojarzenia i kreować złożoną metaforykę. W swych rysunkach Witkacy dokonał trawestacji motywów zaczerpniętych z ekspresjonistycznego malarstwa Edvarda Muncha odzwierciedlającego główne tezy "metafizyki płci" głoszonej przez Stanisława Przybyszewskiego.

W wykonanych przed 1914 wizerunkach zwanych "psychologicznymi" tytuł pełnił funkcję ironicznego komentarza określającego osobowość modela. W czasie pobytu artysty w Rosji powstał cykl rysowanych pastelami kompozycji astronomicznych

Płynny kontur i zgrzytliwe zestawienia płaskich plam koloru budowały obsesyjne, eschatologiczne wizje o onirycznym nastroju (RĄBANIE LASU. WALKA, 1921-22).

Bohaterami fantasmagorycznych scen w malarstwie Witkacego były na poły ludzkie, na poły zwierzęce istoty kłębiące się w przestrzeni artystycznej wizji

W 1924 Witkacy zadeklarował rezygnację z twórczości artystycznej na rzecz wykonywania na zamówienie portretów - Koncepcja Firmy Portretowej.Robi portrety w typie A, B,( realistyczne odwzorowanie fizjonomii) C, D lub E. Z umowy kupna-sprzedaży został wykluczony typ C traktowany jako obszar dalszego eksperymentowania z Czystą Formą. W ramach regulaminowej klasyfikacji został on określony jako: "Charakterystyka modela subiektywna - spotęgowania karykaturalne tak formalne jak psychologiczne nie wykluczone. W granicy kompozycja abstrakcyjna, czyli tzw. 'Czysta Forma'." (AUTOPORTRET, 1930).

Postacie modeli upozowane były też niekiedy na tle fantastycznych pejzaży zaskakujących bogactwem wybujałej roślinności bądź spiętrzeniem skał i ruin; dekoracyjny linearyzm teł sprawiał, iż przypominały one teatralną kurtynę (JADWIGA WITKIEWICZOWA NA TLE EGZOTYCZNEGO PEJZAŻU, 1925). Te obfitujące w szczegóły kompozycje niosły symboliczne treści, przekazywały metaforyczne sensy

FaKTURA

Rodzaj abstrakcyjnej kompozycji na płaszczyźnie uzyskanej przez zestawienei elementów geometrycznych, rytmizacja układów, przypomina uproszczone forym typograficzne w zakresie kolorów: czerni, bilei i czerwonego ( kolor jego znak rozpoznawczy). Mechanofaktura to koncepcja Henryka Berlewiego (członek Blok) prekursora malarstwa abstrakcyjnego w Polsce- konstruktywistycznego, stworzył koncepcje malarstwa bezprzedmiotowego opartego na zasadzie abstrakcji geometrycznej, którą ogłosił w broszurze „mechano- faktura”

Zafascynowany pięknem i magią maszyny wprowadził do malarstwa technikę inspirowaną jej precyzją. Była to mechanofaktura, której teorię opracował jeszcze w Berlinie, a która polegała na mechanicznym odtwarzaniu uporządkowanych, schematycznych form (linii prostych i form geometrycznych) za pomocą perforowanych szablonów. Kolorystyka ograniczała się do czerni i bieli, ożywionych niekiedy czerwienią. Mechanofakturowe elementy pozwalają go uważać za prekursora późniejszego popartu i optycznego kinetyzmu.

9.SUPREMATYZM -jest to kierunek w sztuce abstrakcyjnej, zainicjowany przez Kazimierza Malewicza (manifest suprematystów został opublikowany w 1915) ok. 1913 roku. Wysunął on pogląd o wyższości ( supremacji) czystego odczucia ( formy nad treścią) w sztukach plastycznych, całkowicie niezależnego od otoczenia. Aby to uzyskać należało wyeliminować tradycyjne środki wyrazu oraz wszelkie objawy przedmiotowości, graniczał stosowane formy do kwadratu, prostokąta, prostej linii, koła i krzyża. Ilustracją tego były bezprzedmiotowe układy podstawowych geometrycznych form, początkowo o charakterze statycznym („Czarny kwadrat na białym tle”- 1915), później sugerujący ruch- dzięki diagonalnym osiom. W 1924- 1926 Malewicz zastosował koncepcje suprematyzmu w pracach trójwymiarowych (architekony, planity). Sumę przemyśleń dotyczących suprematyzmu Malewicz zawarł w pracy pt. „Die Gegendstandlose Welt” (1928). Suprematyzm oddziałał znacząco na rozwój abstrakcji geometrycznej, a także na kierunek konstruktywizmu w architekturze.

Malwicz dążył do uwolnienia sztuki od warstwy iluzjonistyczno- przedstawieniowej. Od 1913 pracował nad zasadami tego nowego kierunku- suprenatyzmu, który sprowadził sztukę abstrakcyjną do najprostszych form geometrycznych. Namalował w 1913 „Czarny kwadrat na białym tle”- stał się on pierwszym dziełem suprematyzmu, a później punktem kulminacyjnym- „Biały kwadrat na białym tle”(1918), w którym biały kwadrat różni się od białego tła jedynie faktura.

Suprematyzm odegrał znaczną rolę w dziejach architektury nowoczesnej. Zwłszcza "architektony" Malewicza - trójwymiarowe, eksperymentalne układy brył w przestrzeni, miały wpływ na wyzwalanie się architektury od obciążeń dekoracyjnych i osiągnięcie prostych, funkcjonalnych form przestrzennych.

-TWÓRCA SUPREMATYZMU- Kazimierz Malewicz (1878-1935) rosyjski malarz polskiego pochodzenia, teoretyk sztuki, twórca suprematyzmu. Studiował w Kijowie i Moskwie. Początkowo malował w duchu postimpresjonistycznym, później zainteresował się sztuka fowistów, P. Cezanne'a i F.Legera; od 1912r. ukazywał motywy wiejskie łączące kubistyczne rozbicie form z powielaniem obrazów- typowym dla futuryzmu ( „Ostrzyciel noży”). Malwicz dążył do uwolnienia sztuki od warstwy iluzjonistyczno- przedstawieniowej. Od 1913 pracował nad zasadami tego nowego kierunku- suprenatyzmu, który sprowadził sztukę abstrakcyjną do najprostszych form geometrycznych. Namalował w 1913 „Czarny kwadrat na białym tle”- stał się on pierwszym dziełem suprematyzmu, a później punktem kulminacyjnym- „Biały kwadrat na białym tle”(1918), w którym biały kwadrat różni się od białego tła jedynie faktura. W tym czasie właściwie porzucił malarstwo i zajął się nauczaniem, pisaniem i tworzeniem trójwymiarowych, abstrakcyjnych kompozycji , zwłaszcza planitami lub architektonami, które przyczyniły się do rozwoju konstruktywizmu. W 1919 zaczął uczyć w wolnych pracowniach w Witeburgu, gdzie z jego inicjatywy powstała grupa Unowis, do której należał m.in. E. Lissitky, N.Sujetin, I Czasznik. W 1922 przeniósł się do Piotrogrodu- gdzie mieszkał do końca życia. W 1927 tworząc wystawę swoich prac, odwiedził Warszawę i Berlin oraz Bauhaus. W późnych latach 20 powrócił do malarstwa przedstawieniowego, nie uzyskał jednak uznania w dobie socrealizmu- umarł w zapomnieniu. W dziejach sztuki abstrakcyjnej Malewicz jest artystą o zasadniczym znaczeniu. Jako prekursor, teoretyk i artysta wywarł wpływ nie tylko na awangardę rosyjska, ale także na rozwój sztuki abstrakcyjnej w Europie Środkowej. Stał na czele ruchu, który po I wojnie światowej promieniował z Rosji na Zachód i łącząc się z tendencjami holenderskiej grupy De Stijl zamienił architekturą, meblartwo, typografię i sztuki użytkowe w znacznej części Europy.

10.KAPIŚCI- KP (koloryści)

Dominująca tendencja w sztuce Polski od 1931 r.

Ugrupowanie złożone z młodych polskich artystów, które celem podjecia kontunuacji studió wyjechało na nauki do Paryża. Jeszcze jako studenci w wiekszości wywodzący się z ASP w Krakowie zawiązali w 1923r tzn Kompitet Paryski- KP w celu zdobycia funduszy na wyjazd. Członkowe: Jan Cybis, Zygmund Waliszewski, Piotr Potworowski, Józef Czapski, Artur Nacht- Samborski, Hanna Rudzka- Cybisowa, Jan Szczepański założyli paryską filę Akademi sztuk pięknych prowadzoną przez Józefa Pankiewicza; z czasme nazwano ich kapistami- kolorystami- termin obejmuje dążenia artystów do tworzenia dzieł opartych na tradycji kolorystycznych doświadczeń romantyków, impresjonistów,postimpresjoonistów ( w tym także Polaków: Podkowińskiego, Wyczółkowskiego, Pnakiewicza) neoimpresjonistów lecz przede wszystkim Pierra Bonarda- nabista. Budowali płaszczyzny czystaymi barwami unikając czerni, mieszania barw dopełniających przekładano relacje walorowe nad kolorystyczne, rozbijano plamę barwną. Tematami prac były: portrety przeważnie najbliższych osów, martwe natury, wnętrza i pejzaże. Nastrój prac lekki radosny i pogodny. Silnie oddziaływał na formistów.

Prekursorem koloryzmu w Polsce- Józef Pankiewicz (Wizyta)

Prace wszystkich kolorystów odznaczają się pewnym podobieństwem pod względem wyboru tematów i rozwiązywania zagadnień formalnych oraz priorytetowej barwy w obrazie.

Przykłądy prac: J. Cybis ( Martw natura czerwona, Bukiet i waza, Kobieta przy stole z kwiatami), Piotr Potworowski ( Owalna konstrukcja plastyczna, Zdarzenie- kornwalia), Artur Nacht- Samborski ( Martwa natura ze storczykiem), Wacław Taranczewski (Mała malarka, Pracownia, Koncert w atelier), Zygmunt Waliszewski (Matwa natura z melonem, Malarz i modelka, Uczta, Wyspa miłości, Wenus z lustrem)

• Szkoła PONT - AVEN

malarski "syntetyzmu" szkoły Pont-Aven w Bretanii, szkoła z Pont-Aven nazwa nadana grupie malarzy (m.in. C. Amiet, E. Bernard, Ch. Laval, M. de Haan, A. Séguin, P. Sérusier), skupionych 1888-1900 wokół P. Gauguina, w czasie jego pobytu w Bretanii — w Pont-Aven i Le Pouldu; twórczość ich, inspirowana przez grafikę jap., sztukę archaiczną i lud., była jednym z przejawów symbolizmu; charakteryzowała ją syntet. forma, nadawanie linii i barwie znaczeń symbol., posługiwanie się płaską plamą barwną obwiedzioną dekor. konturem; pierwszym wystąpieniem grupy była wystawa 1889 w kawiarni Volpini w Paryżu; ścisły związek ze szkołą z Pont-Aven łączył grupę nabistów; szkoła z Pont-Aven rozpadła się po wyjeździe Gauguina na Tahiti, ale jej tradycje kontynuował E. Bernard - wykształcił teorię syntetyzmu; ze szkołą z Pont-Aven wiązała się twórczość W. Ślewińskiego.

Intymizm- tendencja stylistyczna w malarstwie ukazująca wnętrza z umieszczonymi w nich postaciami, scenki bardzo kameralne jak gdyby podejżane. Przedstawiciel to m.in. Bonnard- nabista, Leon Wyczółkowski- nurt buduarowy, konwencjonalne układy, często ukazuje te same wnętrza a w nich zastaną intymna rzeczywistość (W buduarze, Ujrzałem raz wejrzeie skromne), też Axentowicz - panny z wyższych sfer w buduarach, chwilowo Podkowiński - malując sceny buduarowe z salonów warszawskich

• "Melancholik (Totenmesse)" - Wojciech Weiss

• Autoportret z modelką -Waliszewki

• Widok na kopiec Kościuszki - St. Wyspiański

• Wędrowcy - F. Szczęsny Kowarski

• Kompozycja unistyczna - Strzemiński

• Mona Lisa w sleepingu - J. Janisch

• Diana - W. Borowski

• Dyngus - Z. Stryjeńska

• Portret Marii Strońskiej - R. Kramsztyk

• Błne Koło - Malczewski Jacek

• Europa Jubilans - Mehoffer

• Ucieczka do Egiptu - chwistek

• Szał Uniesień - Wł. Podkowiński

• Promienisty zachód słońca - W. Weiss

• Mechanofaktura - Berlewi

• W kapieli - T. Niesiołowski

• Wyspa miłości - Waliszewski Zygmuś

• Klucz wiolinowy - T. Czyżewski

• Portret żony z kotem - K. Krzyżanowski

Berlewi(malarstwo),Szczuka(Fotomontaż), Flaum (rzeźba), Kubicki(Grafika), Kobro(rzeźba), reszta co była to malarze...ale nie pamiętam kto

Gdzie działali?

-Józef Machoffer- ASP kraków/ polskieśrodowisko w Paryżu/ malarstwo/

-Adolf Szyszko-Bohusz- ASP Kraków/architekt i konserwator

-Adolf Hiller- środowisko łódzkie/malarstwo, rysunek, litografia, linoryt, plakat, wynaleziona przez siebie technika heliograficzna- polegała na malowaniu na szklanej lub celuloidowej płycie przeważnie gwaszem i odbijaniu powstałego malowidła techniką fotograficzną, faktury, miękkośc plamy, przetarcia uzyskiwał nakłądając farbę pędzlem odbijając ją za pomocą tkniny o wyraźnym splocie, zdrapując, rozcierjąc palcami

-August Zamoyski- poznańska grupa Bunt/ wielokrotnie powracał do Paryża/rzeźba

-Zdzisław Mączeński- czołowy architekt warszawski

-Maria Jarema- grupa krakowska/ kontynuacja pierwszej grupy krakowskiej z okresu międzywojennego/reliefy, malarstwo, grafika- monotypia

-Mela Muter- Z warszawy, osiadłą w Paryżu/malarka

-Franciszek Mączyński- Kraków/ architekt/ przedstawiciel secesji

-Henryk Stażewski- Warszawa/prekursor abstrakcji geometrycznej, tworzy reliefy

-Alina Szapocznikow- studia zagraniczne Praga, Paryż- została tam do końca życia rzeźbiarka

Przyporządkuj nazwiska do grupy artystycznej

1.Jan Jerzy Wroniecki

2.Jan Cybis- KAPIŚCI

3.Szymon Syrkus

4.Teresa Żarnower

5.Jan Gotard

6.Kazimierz Mikulski

7.Ludwik Wojtyczko

8.Tytus Czyżewski- FORMIZM

9.Henryk Kuna

10.Jan Stanisławski

11. Nacht- Samborski- KAPIŚCI

12.Zofia Stryjeńska- RYTM

13.Mieczysław Szczuka- KONSTRUKTYWIZM

5

---