AUTORSKI PROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH ZDOLNOŚCI
ORTOGRAFICZNE
WSTĘP
Podstawowym zadaniem nauczania ortografii jest kształcenie umiejętności nawyków bezbłędnego zapisywania wyrazów. Dziecko w momencie rozpoczęcia nauki szkolnej potrafi
posługiwać się językiem w codziennych kontaktach z ludźmi. Jednocześnie rozpoczyna naukę języka pisanego. W czasie nauki w szkole podstawowej kształtuje umiejętność pisania, polegającą na poprawności ortograficznej, która polega na zgodności zapisów z aktualnie obowiązującymi zasadami pisowni.
Tak więc, gdy uczeń rozumie sens i budowę pisanych słów , zastanawia się nad wyborem właściwej litery i sprawnie posługuje się zasadami ortograficznymi, możemy mówić o umiejętności pisania. W wyniku systematycznych ćwiczeń czynności pisania automatyzują
się , przechodząc w nawyk ortograficzny, czyli pisanie bezbłędne , które wymaga już zastanawiania się nad każdym wyrazem.
Cykl zajęć ,,Koła ortograficznego'' ma za zadanie przyswojenie norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych, ale także rozwijanie zdolności ortograficznych dziecka.
CEL OGÓLNY :
Podstawowym celem nauczania ortografii jest wytworzenie pamięci wzrokowej i motorycznej wyrazów oraz nawyku samokontroli poprzez systematyczne i okazjonalne ćwiczenia,
które mają doprowadzić ucznia do automatyzacji poprawnego pisania.
CELE SZCZEGÓŁOWE :
• Poznawanie i utrwalanie podstawowych zasad ortograficznych dotyczących pisowni ó-u, ż-rz, ch-h, spółgłosek miękkich, nosowych przeczenia ,,nie'' z różnymi częściami mowy,
pisownia wielką literą.
• Dążenie do uzyskania umiejętności poprawnego zapisu homonimów.
• Ukształtowanie u uczniów poprawności wypowiadania się w piśmie uwzględniając podstawy interpunkcji, przede wszystkim w tekstach układanych samodzielnie przez dzieci.
• Sukcesywne stosowanie opracowanego materiału ortograficznego i interpunkcyjnego w różnych formach zapisu, przede wszystkim w pismach użytkowych(list, notatka z
obserwacji, opis, sprawozdanie, opowiadanie).
• Stosowanie szeroko pojętej profilaktyki zapobiegania powstawaniu błędów poprzez wyrabianie odpowiedzialności, czujności i spostrzegawczości ortograficznej.
• Wdrażanie nauczania okolicznościowego( okazjonalnego), związanego z wprowadzaniem niektórych zjawisk ortograficznych wynikających z czytanych tekstów z podręcznika, z codziennej prasy albo też w związku z wysłuchaną audycją radiową lub telewizyjną.
• Zastosowanie w nauce ortografii form zabawowych.
• Wdrażanie do samokontroli poprzez analizę ortograficzną
zapisanych tekstów .
METODY I FORMY PRACY :
• ćwiczeń praktycznych
• problemowa
• analityczno-percepcyjna
• pokaz
• gry i zabawy dydaktyczne
• metody aktywizujące:
- twórcze rozwiązywanie problemów
- sytuacyjne
Wprowadzenie różnorodnych ćwiczeń ortograficznych :
przepisywanie, pisanie z pamięci , ze słuchu , pisanie z
komentowaniem.
Posługiwanie się słownikiem obrazkowo-słownym.
Tworzenie map mentalnych.
Zastosowanie loteryjek, zagadek, łamigłówek,
krzyżówek, rebusów, rozsypanek, kolorowanek, tekstów
z lukami, diagramów obrazkowych, puzzli
ortograficznych.
Wykorzystanie różnorodnych tekstów literackich.
TREŚCI NAUCZANIA :
1. W ogrodzie.
2. Barwny sad.
3. Jesteśmy na polu i w lesie.
4. W świecie zwierząt.
5. Wędrówki po mapie.
6. Cztery pory roku.
7. Kolekcjonuję czasopisma.
8. Media w nauczaniu ortografii.
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW :
1. Posługuje się słownikiem ortograficznym.
2. Zna i stosuje różnorodne zasady ortograficzne.
3. Wykonuje słowniczki obrazkowe i mapy mentalne.
4. Układa wypowiedź w formie opowiadania , opisu , notatki, listu , sprawozdania , wzbogacając zasoby ortograficzne.
5. Wyrabia nawyk czujności ortograficznej.
6. W celu uzyskania zamierzonego efektu korzysta ze środków medialnych.
7. Potrafi dokonać samokontroli i samooceny.
TEMATYKA ZAJĘĆ - KLASA I (1 godzina tygodniowo)
Październik
1. Uzupełnianie luk w wyrazach z użyciem spółgłosek miękkich
na podstawie tekstu W ogrodzie .
2. Wielka litera na początku zdania - układanie zdań z rozsypanki
wyrazowej Barwny sad .
3. Pisownia wyrazów z utrata dźwięczności na końcu.
Uzupełnianie plątaninek - W oceanarium .
4. Pisownia wyrazów z „ą” i „ę”- rozwiązywanie krzyżówek
obrazkowo-wyrazowych W gospodarstwie wiejskim .
Listopad
1. Ćwiczenia w poprawnym stosowaniu form gramatycznych
z użyciem przyimków np. do, przy, od, z, na, w, koło ( bez
wprowadzenia pojęcia terminu ).
2. Pisownia często spotykanych wyrazów z „ ó „
wymiennym. Tworzenie mapy mentalnej na podstawie
opowiadania nauczyciela pt. W królestwie baśni .
3. Rozwiązywanie rebusów z użyciem różnych form
rzeczownika z uzasadnieniem pisowni wyrazów z „ó”
i „ rz ” wymiennym ( np. stół-stoły , zegar-zegarze ).
4. Uzupełnianie kolorowanki ortograficznej z
uwzględnieniem pisowni wyrazów z „rz” i „ó”
niewymiennym.
Grudzień
5. Wyszukiwanie w słowniku obrazkowo-słownym wyrazów z „h”. Układanie
zdań z tymi wyrazami.
6. Układanie puzzli ortograficznych- utrwalenie pisowni
wyrazów z „h-ch” - Mikołajkowe prezenty.
7. Zabawa z dominem ortograficznym utwalająca pisownię wyrazów z „h-ch”, „rz-ż”, „ó-u”- Zabawy na śniegu .
6
Styczeń
1. Kropka, pytajnik, wykrzyknik na końcu zdania . Układanie zdań o tematyce zimowej.
2. Wysłuchanie audycji radiowej pt. ”Przygoda na lodowisku”. Stosowanie w zdaniach
znaków interpunkcyjnych - przecinek przy wyliczaniu.
3. Dzielenie wyrazów przy przenoszeniu - rozsypanki sylabowe.
4. Tworzenie wyrazów z różnymi trudnościami ortograficznymi -
rozsypanki literowe, sylabowe.
Luty
1. Pisownia używanych przez dzieci skrótów: ulica-ul., numer-nr,
dnia-dn., strona-s., obywatel-ob. Pocztówka z ferii zimowych.
2. Pisownia skrótów wprowadzonych na lekcjach matematyki:
godzina-godz., centymetr-cm, kilogram-kg.
Marzec
1. Pisanie z pamięci. Przedwiośnie. Utrwalenie zasad
ortograficznych pisowni wyrazów z „ó” wymiennym.
2. Rozwiązywanie diagramów obrazkowych: W świecie zwierząt.
Utrwalenie pisowni wyrazów z „ó” niewymiennym.
3. Układanie puzzli ortograficznych: Cztery pory roku- Wiosna.
4. Uzupełnianie luk w zdaniach - praca z czasopismem
ortograficznym „Bunio”.
Kwiecień
1. Pisanie z pamięci- Przedświąteczna gorączka. Utrwalenie zasad
pisowni wyrazów z „rz” wymiennym i niewymiennym.
2. Kolorowanka ortograficzna- Wielkanocna pisanka.
Maj
1. Tworzenie mapy mentalnej- Ulubieni bohaterowie naszych
książek. Pisownia wielką literą.
7
2. Zabawy ortograficzne z wykorzystaniem loteryjek- W ogrodzie i
sadzie.
3. Pisanie ze słuchu- utrwalenie poznanych zasad ortograficznych.
Czerwiec
1. Dyktando utrwalająco-sprawdzające poznane zasady
ortograficzne.
TEMATYKA ZAJĘĆ - KLASA II (1 godzina tygodniowo)
Październik
1. Rozwiązywanie rebusów o tematyce jesiennej wokół pisowni
spółgłosek miękkich.
2. Wielka litera w nazwach geograficznych miast, rzek, gór na
przykładzie opowiadania pt. „Poznajemy swój kraj”.
3. Pisownia wyrazów z zanikiem dźwięczności na końcu wyrazu.
Wykorzystywanie zmienności dla uzasadnienia pisowni np. sadsadu.
4. Pisownia wyrazów z „ą”, „ę” w różnych pozycjach.
Uzupełnianie tekstu z lukami- Gospodarstwo wiejskie.
Listopad
1. Praktyczne ćwiczenia ortograficzne z zastosowaniem w
zdaniu tego samego przyimka z różnymi rzeczownikami( bez
wprowadzenia terminu przyimek)- Jesienne dary.
2. Ćwiczenia doskonalące zastosowanie w zdaniu różnych
przyimków z tym samym rzeczownikiem( bez wprowadzenia
terminu przyimek)- Jesienne porządki w ogrodzie.
3. Pisownia wyrazów z „ó” i „rz” wymiennym. Tworzenie mapy
mentalnej w oparciu o zgromadzone słownictwo - Nad rzeką.
8
4. Tworzenie rodziny wyrazów dla uzasadnienia pisowni z „żrz”,
„ó-u”. Układanie i rozwiązywanie zagadek.
Grudzień
1. Pisownia wyrazów z „ó” i „rz” niewymiennym - tworzenie
słowniczka obrazkowego - Uroki zimy.
2. Układanie zdań z rozsypanki wyrazowej - utrwalenie i
poszerzenie zasobu wyrazów z „h” i „ch”. Pisanie ze
słuchu z komentowaniem,.
3. Pisownia wyrazów z „rz” po spółgłoskach -Zimowe
zabawy na śniegu. Rozwiązywanie krzyżówek
ortograficznych.
Styczeń
1. Pisownia przeczenia „nie” z przymiotnikiem. Tworzenie
wyrazów przeciwstawnych.
2,3. Pisownia przeczenia „nie” z czasownikiem.
Układanie zdań na temat Bezpieczne zabawy na śniegu.
4. Utrwalenie zasad pisowni z partykułą „nie” z
przymiotnikiem i czasownikiem. Tworzenie okruszków
poetyckich.
Luty
1. Kropka, pytajnik, wykrzyknik na końcu zdania. Przecinek
przy wyliczaniu. Układanie haseł do wybranej ilustracji
historyjki obrazkowej. Rodzaje zdań.
2. Układanie opowiadania o tematyce zimowej z użyciem
dialogu.
Marzec
1. Pisanie ze słuchu z komentowaniem- Wiosenne porządki.
Utrwalenie zasad pisowni wyrazów z „ó” wymiennym.
9
2. Kolorowanka ortograficzna- utrwalenie pisowni wyrazów z
„ó” niewymiennym.
3. Gra ortograficzna - utrwalenie pisowni wyrazów z „rz”,
„ż”.
4. Układanie zagadek o tematyce wiosennej.
Kwiecień
1. Pisanie ze słuchu- Święta tuż, tuż...Utrwalenie zasad
pisowni wyrazów z „rz” wymiennym i niewymiennym.
2. Tworzenie mapy mentalnej- Jesteśmy na polu i w lesie.
Maj
1. Tworzenie słowniczków ortograficznych obrazkowowyrazowych
w oparciu o tekst literacki.
2. Układanie puzzli ortograficznych- W świecie zwierząt.
3. Rozwiązywanie krzyżówek i rebusów. Wielka litera w
nazwach własnych- Wędrówki po mapie.
Czerwiec
1. Konkurs ortograficzny o tytuł MISTRZA ORTOGRAFII.
TEMATYKA ZAJĘĆ - KLASA III (1 godzina tygodniowo)
Październik
1. Ćwiczenia utrwalające pisownię wyrazów ze spółgłoskami
miękkimi w oparciu o tekst Jesienne porządki w ogrodzie.
2. Wielka litera w korespondencji. Samodzielne redagowanie
listu do kolegi z innej miejscowości.
3. Utrwalenie pisowni wyrazów z zanikiem dźwięczności,
dyktando z lukami na temat Jesienne prace w sadzie.
4. Pisownia wyrazów z głoskami nosowymi w różnych
pozycjach, ze szczególnym uwzględnieniem form
10
czasownika w czasie przeszłym. Samodzielne redagowanie
zdań o lesie w oparciu o zgromadzone słownictwo.
Listopad
1. Praktyczne ćwiczenia ortograficzne z zastosowaniem w
zdaniu pisowni przyimka z rzeczownikiem - Z wizytą
na polu.
2. Pisownia wyrazów z „ż” wymiennym z zastosowaniem
diagramów obrazkowych- Przygotowuję się do podróży.
3. Tworzenie wyrazów pokrewnych dla uzasadnienia
pisowni z „ó-u”, „rz-ż”. Łamigłówki ortograficzne.
4. Pisownia często spotykanych wyrazów z „ó”, „ż”, „rz”
niewymiennym. Tworzenie wyrazów pokrewnych.
Układanie i rozwiązywanie zagadek.
Grudzień
1. Pisownia zakończeń -ówka, -ówna, -unek w
nazwiskach. Tworzenie wizytówek.
2,3. Utrwalenie pisowni wyrazów z „ó-u”, „rz-ż”, „chh”
- kolorowanki ortograficzne.
Styczeń
2. 1,2.Łączna pisownia partykuły „nie” z przysłówkiem
odprzymiotnikowym. Samodzielne redagowanie zdań
w oparciu o zgromadzone słownictwo. Pisanie z
pamięci.
3. Pisownia przymiotnika w stopniu wyższym i
najwyższym. Tworzenie rymowanek o tematyce
zimowej.
4. Uzupełnianie tekstu z lukami z wykorzystaniem
pisowni wyrazów z przeczeniem „nie”.
11
Luty
1. Pisownia liczebników: dziewiętnaście, sześćdziesiąt, sześćset.
Wędrówki po mapie.
2. Rozwiązywanie krzyżówek z użyciem liczebników.
Marzec
1. Pisanie ze słuchu- Cztery pory roku. Na przedwiośniu.
2. Rozwiązywanie łamigłówek ortograficznych. Utrwalenie zasad
pisowni wyrazów z „ó-u”, „rz-ż”, „h-ch”.
3. Tworzenie okruszków poetyckich w oparciu o zgromadzone
słownictwo- Zapachy wiosny.
4. Uzupełnianie luk w zdaniach na podstawie wierszy D. Gellner o
tematyce wiosennej.
Kwiecień
1. Pisanie ze słuchu- Wielkanoc. Utrwalenie zasad pisowni
wyrazów z „rz-ż”, „h-ch”, pisownia z partykułą „nie”.
2. Uzupełnianie luk w zdaniach wyrazami ze zmiękczeniami.
Maj
1. Układanie krzyżówki ortograficznej - W świecie baśni.
2. Tworzenie mapy mentalnej- Urządzenia techniczne.
3. Pisanie ze słuchu- Przygoda w lesie. Utrwalenie poznanych
zasad pisowni.
Czerwiec
1. Konkurs ortograficzny MISTRZ ORTOGRAFII.
BIBLIOGRAFIA
• W. Gawdzik, Ortografia i gramatyka na wesoło. Instytut Wydawniczy PAX ,
Warszawa 1990
• J. Malendowicz, Nauczanie ortografii w klasach I-IV szkoły
podstawowej. WSiP, Warszawa 1976