PROGRAM KÓŁKA ORTOGRAFICZNEGO DLA KLASY III

I ETAP EDUKACYJNY

CHOCHLIKOWE ZMAGANIA Z ORTOGRAFIĄ

,,Błąd w mowie to jak tłusta plama na fotografii matki, którą kochasz,

to jak niestarannie przyszyta łata na jej ubraniu, w której idziesz w goście.

Źle mówić lub pisać to znaczy krzywdzić swoją mową wszystkich, którzy ją zbudowali”.

Janusz Korczak

Wstęp

Podstawową umiejętnością nabywaną w wieku wczesnoszkolnym jest umiejętność pisania, rozumiana jako czynność polegająca na poprawnym kreśleniu znaków graficznych pisma, ale także na poprawności ortograficznej, gramatycznej i stylistycznej.

Proces kształcenia poprawności ortograficznej polega na opanowaniu umiejętności i nawyku bezbłędnego pisania. O umiejętności poprawnego pisania można mówić wówczas, gdy uczeń rozumie budowę i sens logiczny pisanych słów, dokonuje wyboru właściwych liter i sprawnie posługuje się zasadami ortograficznymi.

1. Charakterystyka programu

Program,, Chochlikowe zmagania z ortografią'' napisany został z myślą o uczniach klasy III. Nauczanie zintegrowane jako pierwszy etap edukacji odgrywa decydujące znaczenie. Na tym bowiem szczeblu szkolnym dziecko zdobywa podstawową wiedzę i umiejętności niezbędne w toku dalszego kształcenia.

Propozycje zawarte w niniejszym programie służą wyrabianiu czujności i poprawności ortograficznej.

Realizując hasła programowe należy pamiętać, aby u uczniów powstał nawyk poprawnego pisania, czujność i wrażliwość na problemy ortograficzne. Nauczanie w klasach I-III polega bowiem na praktycznym utrwalaniu w pamięci poprawnego jednostkowego zapisu. Jest to uwarunkowane typem myślenia konkretno- obrazowego, dominującego u dzieci młodszych( E. Polański, 1987, s.103).

W swojej pracy z dziećmi w klasach nauczania zintegrowanego zaobserwowałam, że poprawne pisanie sprawia wielu uczniom problemy. Dzieci pisząc nawet krótką wypowiedź skupiają się na jej treści i popełniają błędy, których podczas typowych ćwiczeń nie robią .Najprawdopodobniej wynika to z braku dojrzałości ortograficznej.

Postanowiłam zorganizować dla chętnych dodatkowe zajęcia, podczas których uczniowie będą mogli doskonalić nawyki ortograficzne. Uczniowie uczestniczący w tych zajęciach będą mogą sprawdzić swoje umiejętności podczas organizowanego w szkole konkursu ortograficznego. Laureaci będą brali udziałw Gminnym Konkursie Ortograficznym dla klas III. Zajęcia będą odbywały się raz w tygodniu( około jednej godziny).

W ramach kółka uczniowie będą wykonywali różnorodne ćwiczenia ortograficzne skorelowane z mówieniem, czytaniem, pisaniem oraz kolorowaniem.

Program będzie realizowany w Szkole Filialnej w Starym Ujeździe w roku szkolnym 2006/2007.

2. Cele programu

Cel główny

Nadrzędnym celem programu jest wyrabianie u uczniów czujności i dojrzałości ortograficznej, co w efekcie doprowadzi do automatyzacji poprawnego pisania.

Cele szczegółowe:

• rozbudzanie zainteresowań ortograficznych uczniów i motywacji do poprawnego pisania;

• kształtowanie pozytywnego nastawienia do podejmowania wysiłku intelektualnego;

• utrwalanie podstawowych zasad ortografii;

• kształtowanie umiejętności zastosowania posiadanej wiedzy;

• wzbogacanie słownictwa uczniów;

• doskonalenie umiejętności korzystania ze słownika ortograficznego;

• uatrakcyjnianie nauczania ortografii;

• przygotowanie uczniów do udziału w konkursach ortograficznych.

3. Treści programowe

Treści programowe realizowane będą w następujących grupach tematycznych:

• Wielka litera w tytułach książek i czasopism dla dzieci;

• Pisownia wyrazów z ą, ę;

• Pisownia wyrazów z ó, rz wymiennym;

• Pisownia wyrazów z ó, rz niewymiennym;

• Pisownia wyrazów z ż, h, ch;

• Pisownia wyrazów z zakończeniami: -ów, -ówka, -ówna, -unka,

• Pisownia wyrazów ze spółgłoskami miękkimi w różnych pozycjach;

• Pisownia liczebników

• Pisownia poznanych skrótów;

• Pisownia przeczenia nie z czasownikami i przymiotnikami ;

• Stosowanie znaków interpunkcyjnych w zapisie zdań pojedynczych i złożonych;

• Pisanie z pamięci i ze słuchu krótkich tekstów obejmujących poznany materiał ortograficzny.

4. Procedury osiągania celów

Wymienione cele zostaną zrealizowane przez:

1. Systematyczne stosowanie ćwiczeń ortograficznych:

• przepisywanie;

• pisanie z pamięci;

• pisanie ze słuchu

• wyjaśnianie pisowni wyrazów;

• uzupełnianie zdań z lukami, wyrazami z trudnościami ortograficznymi;

• uzupełnianie brakujących liter w wyrazie;

• łączenie wyrazów w pary- wyjaśnianie pisowni;

• praca ze słownikiem ortograficznym;

• układanie zdań z wyrazami z trudnościami ortograficznymi;

• układanie i zapisywanie rymowanek, rebusów i wierszyków;

• uzupełnianie krzyżówek;

• dobieranie wyrazów przeciwstawnych;

• zestawienie wyrazów parami, gdzie są różnice w wymowie
  zapisie;

• uzupełnianie kolorowanek ortograficznych.

Zastosowanie atrakcyjnych środków dydaktycznych: słowniki ortograficzne, plansze ortograficzne, teksty wierszyków ortograficznych, krzyżówki, rebusy, uzupełnianki, programy komputerowe.

Zastosowanie metod aktywizujących.

Stosowanie techniki mnemotechnicznej.

Stosowanie samokontroli pisanych tekstów, fiszki autokorektywne.

Aktualizacja słowniczków ortograficznych.

Udział w konkursach ortograficznych.

5.Przewidywane osiągnięcia uczniów:

Uczeń:

• Zna podstawowe zasady ortograficzne i stosuje je w praktyce;

• Stosuje podstawy interpunkcji w różnych formach wypowiedzi ustnych i pisemnych;

• wyjaśnia pisownię wyrazów;

• poprawnie zapisuje poznane wyrazy z trudnościami ortograficznymi

• pisze poprawnie pod względem ortograficznym redagowane zdania
  i tekst;

• ma nawyk korzystania ze słownika ortograficznego;

• dokonuje samokontroli i samooceny;

• wykazuje spostrzegawczość i czujność ortograficzną;

• chętnie uczestniczy w zajęciach przejawiając różne formy

aktywności;

• chętnie bierze udział w konkursach ortograficznych.

5. Wartościowanie osiągnięć uczniów

Sposób kontroli i oceniania uczniów jest ważnym i nieodzowny elementów w całym procesie edukacyjnym. Efektywność nauczania-
w tym również podnoszenie poziomu kompetencji ortograficznych , zależy w znacznej mierze od stosowania określonego systemu wartościowania, a więc od kontroli i oceniania.

Praca nad poprawianiem błędów nie może być jednostronną, wyłączną pracą nauczyciela. Pewną pracę musi także wykonać uczeń. Otrzymując tekst z poprawionymi przez nauczyciela błędami, powinien przećwiczyć pisownię tych wyrazów, w których znalazły się błędy.

W celu utrwalenia poprawnej pisowni można zadać do domu krótkie ćwiczenia, np. : Użyj w zdaniu następujących wyrazów( tu podane są wyrazy, w których uczeń popełnił błędy), lub: Dopisz do tych wyrazów - wyrazy pokrewne. Błędy ortograficzne można zwalczać tzw. ćwiczeniami poprawkowymi. Ćwiczenia te układa nauczyciel, zależnie od potrzeb( na podstawie błędów występujących w pracach większości uczniów. Mogą przybierać różnorodną postać, istotę ich zawsze stanowi przepisywanie.

W kształceniu umiejętności ortograficznych ogromną rolę spełniają fiszki autokorektywne, zwane inaczej ćwiczeniami samokontrolnymi. Fiszki składają się z dwóch kartoników o wymiarach około 14 x 18 cm. Pierwszy kartonik zawiera polecenie, a drugi- wykonanie. Kartoniki te mogą być zróżnicowane kolorystycznie, ułatwia to rozpoznanie. Innym znakiem rozpoznawczym jest litera P lub W. Na fiszce umieszcza się również numer, który pozwala zidentyfikować ten sam zestaw, np. wykonanie z nr 5 jest rozwiązaniem polecenia o tym samym numerze. Cały zbiór fiszek, nazywany kartoteką fiszek autokorektywnych, powinien być przechowywany w pudełku lub skrzynce. Kartoteka ma być ciągle dostępna dla dzieci.

Błędy uczniowskie, występujące w różnych formach wypowiedzi pisemnych powinny być punktem wyjścia do obserwacji, diagnoz i ćwiczeń praktycznych.

Ocenianie kompetencji ortograficznej powinno być nacechowane szczególną rozwagą. Ocena powinna określać nie tylko poziom umiejętności ucznia, ale i jego postępy w tej dziedzinie.

Ponieważ udział dzieci w zajęciach jest dobrowolny zaleca się stosowanie takich form oceniania, jak pochwała, polecenie wykonania dodatkowego, zadania nagrodzenie umownymi plakietkami, dyplomy. W styczniu będzie zorganizowany mini - konkurs ortograficzny, który wyłoni kandydatów do konkursu szkolnego( kwiecień). Kolejnym etapem będzie gminny konkurs ortograficzny(maj).

6. Ewaluacja programu

Aby przekonać się, czy zaproponowany program był potrzebny, czy pomógł uczniom usystematyzować i utrwalić wiedzę ortograficzną konieczne jest przeprowadzenie ewaluacji, t.j.działań zmierzających do stwierdzenia w jakim stopniu zamierzone cele zostały osiągnięte.

W wyniku ewaluacji powinniśmy otrzymać informację zwrotną niezbędną do oceny wartości merytorycznej programu oraz konieczności jego zmodyfikowania, czy ulepszenia.

Do ewaluacji programu zostaną wykorzystane:

• scenariusze wybranych zajęć;

• dyktanda sprawdzające;

• diagnoza;

• uczniowskie słowniczki ortograficzne;

• wyniki konkursu ortograficznego;

• ankieta przeprowadzona wśród uczniów oraz ich rodziców

• praca badawcza,, Mnemotechnika twórcza w elementarnym uczeniu

się treści arbitralnych”.

Bibliografia

1. Łukasiewicz M.: Sukces w szkole, Poznań 1999.

2. Polański E.: Ortografia i interpunkcja w nauczaniu początkowym, Łódź 1996.

3. Jedut A, Pleskot A,: Nauczanie ortografii w klasach I-III, Warszawa 1991.

4. Kapica G,: Rozgrywki umysłowe w nauczaniu początkowym, Warszawa 1990.

5. Kitlińska - Pięta H,: Z Ekoludkiem w szkole, Program zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej w kl. I-III,Warszawa 1999.

---