Kierunki w psychologii

KIERUNEK BIOLOGICZNY

- Psychologowie szukają przyczyn zachowania w działaniu genów, mózgu, układu nerwowego i układu wydzielania wewnętrznego np.: jak funkcjonuje mózg osoby z padaczką, gdy jego dwie półkule zostały oddzielone (Roger Sperry)

- Wszelkie czynności i działania uważa się za wynik działania impulsów nerwowych

- Czynnikiem wyzwalającym te działania są procesy chemiczne i elektryczne zachodzące wewnątrz komórek nerwowych

- 4 założenia:

a. zjawiska psychologiczne i społeczne można wyjaśnić w kategoriach procesów biochemicznych

b. złożone zjawiska można zrozumieć rozkładając je na znacznie mniejsze jednostki

c. wszelkie zachowania zdeterminowane są przez struktury anatomiczne i procesy przekazywane głównie drogą dziedziczenia

d. doświadczenie może modyfikować zachowanie zmieniając owe, stanowiące jego podłoże, struktury i procesy; zadaniem badaczy jest zrozumienie zachowania na najbardziej szczegółowych poziomach

ORIENTACJA EWOLUCYJNA

- adaptacyjność zachowania i umysłu

- zdolności człowieka są wynikiem przystosowywania się jednostki, do konkretnych warunków życiowych- to warunkowało im przeżycie

- Mózgi gatunków, które generowały zachowanie przystosowawcze są w stanie przedłużyć swój gatunek

- Problemy ewolucyjne: unikanie drapieżników, pasożytów, zbieranie i wymiana pokarmu, znajdowanie i utrzymanie partnerów oraz wychowanie zdrowego potomstwa.

ORIENTACJA PSYCHODYNAMICZNA

- Według przedstawicieli podejścia psychodynamicznego, zachowanie człowieka jest motywowane przez potężne siły wewnętrzne wrodzone instynkty biologiczne oraz podstawowe popędy

- W życiu człowieka bardzo ważną rolę odgrywają również konflikty powstające między dążeniami jednostki, a dążeniami społeczeństwa

- Zygmunt Freud (1856-1939), prekursor, twórca psychoanalizy

- Psychoanaliza- metoda wykrywania i wyjaśniania nieświadomych zjawisk psychicznych i głęboko utajonych przeżyć, których pacjent nie kontroluje i nie uzmysławia sobie

- Freud nieświadomym zjawiskom i dążeniom przypisywał ważną rolę w życiu człowieka. Upatrywał się w nich źródła zaburzeń psychicznych np.: nerwic

- Psychoanaliza stała się zarówno metodą terapii, polegającą na interpretowaniu oraz nadawaniu znaczenia luźnym skojarzeniom, marzeniom sennym, czynnościom omyłkowym, jak i teorią psychologii stworzoną przez Zygmunta Freuda

- Osobowość wg Freuda:

ID- pierwotne popędy biologiczne, których człowiek sobie nie uświadamia. Najważniejszym popędem jest popęd seksualny -libido.

EGO- czynności świadome, działania rzeczywiste

SUPEREGO- „sumienie”, kształtuje się nieświadomie, jest to podstawa samooceny, są to wszelkie restrykcyjne zasady religijne, etyczne, moralne, społeczne , które są mocną barierą dla wszelkich popędów ID

ORIENTACJA BEHAWIORYSTYCZNA

- John Watson (1878-1958), USA, inspirowany psychologią Pawłowa

- B.F. Skinner

- Behawioryzm - mówi, że najważniejsze jest zachowanie człowieka. Przedmiotem badań behawiorystów jest zachowanie człowieka, a nie jego wnętrze, do którego badacz nie ma możliwości bezpośredniego dostępu za pomocą obiektywnych metod naukowych. Ludzie, nie są ani dobrzy, ani źli- reagują po prostu na swoje środowisko. To czym ludzie się stają jest wynikiem ich wychowania, a nie genów, popędów itd.

- Model człowieka wg behawiorystów:

S R

Bodziec Reakcja

Taki model pozwala przewidzieć jaka będzie reakcja dla określonego bodźca- sytuacji.

- Nasze zachowanie jest zdeterminowanie środowiskiem. Nasze zachowanie można zmodyfikować poprzez kary i nagrody.

ORIENTACJA HUMANISTYCZNA

- Jest to reakcja krytyczna na behawioryzm i psychoanalizę. Prekursorem tej koncepcji jest A. Maslow i Carl Rogers.

- Główne tezy psychologii humanistycznej:

1. człowiek jest wolny

2. człowiek jest dobry „z natury”

3. najważniejsza jest świadomość

4. człowiek jest gotowy do samorealizacji

-Cechy osób samorealizujących:

1. akceptuje siebie i innych

2. koncentracja na rozwiązaniu problemów a nie na emocjach

3. tolerancyjność wobec innych

4. doświadczenia mistyczne (przeżywamy dobre emocje bez powodu)

5. żywość reakcji emocjonalnych do tego co znane

-Zdolność do samorealizacji - jest to zdolność do zrealizowania wszelkich swoich potencjalności, wszystkich dobrych cech. Zdolność do samorealizacji wspomagana jest przez środowisko społeczne. Jest ona spontaniczna, wtedy gdy człowiek nie musi aktywować swoich mechanizmów obronnych.

ORIENTACJA POZNAWCZA

- najważniejsza jest ludzka myśl i wszelkie procesy związane z gromadzeniem wiedzy- uwaga, myślenie, zapamiętywanie, oczekiwanie oraz rozwiązywanie problemów

- ludzie działają ponieważ myślą, a myślą ponieważ są istotami ludzkimi, mające jedyne w swoim rodzaju wyposażenie umożliwiające mu tę czynność- mózg

- ludzie reagują nie na obiektywną rzeczywistość tylko na subiektywny świat (wewnętrzny świat myśli i wyobraźni)

- to jak ludzie działają i jak reagują na teraźniejszość, jakich wyborów dokonują, jest wynikiem doświadczenia

- to jak człowiek się zachowuje zależy od przebiegów jego procesów poznawczych

Podstawowe tezy:

• człowiek jest traktowany jak komputer

• człowiek myśli w sposób logiczny i racjonalny

• człowiek spostrzega świat subiektywnie za pomocą struktur poznawczych

Struktury poznawcze - jest to zbiór dotychczasowych doświadczeń. Struktury poznawcze ciągle się zmieniają rozszerzają.

Działy psychologii

1. Psychologia teoretyczna
a) Psychologia ogólna
- Psychologia procesów poznawczych
b) Psychologia rozwojowa
c) Psychologia społeczna

2. Psychologia stosowana
a) Psychologia wychowania i nauczania
b) Psychologia kliniczna
c) Psychologia pracy

d) Psychologia sądowa

1. PSYCHOLOGIA TEORETYCZNA stawia sobie za cel poznanie, zbadanie i wyjaśnienie ogólnych prawidłowości związanych z przebiegiem procesów psychicznych, występujących u człowieka i znajdujących swój wyraz w jego zachowaniu (procesy psychiczne - myślenie, wrażenie, wyobrażenie, pamięć, kochanie, smutek, radość, wesołość, gniew, złość, szczęście, zadowolenie, miłość itp.); są to wytwory czynności.

a. PSYCHOLOGIA OGÓLNA jest podstawą do pozostałych innych dyscyplin; jest nastawiona na eksperymentalne badania podstawowych problemów i zjawisk życia psychicznego, naukowe uogólnianie wyników w postaci praw; jest nastawiona na badanie koncepcji i teorii tłumaczących zachowania ludzi w różnych sytuacjach (teoria - twierdzenie zweryfikowane, koncepcja - coś zaczyna powstawać).

b. PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA - badanie rozwoju psychicznego człowieka, ujawnianie istniejących w rozwoju prawidłowości i rządzących nim praw.
Psycholodzy badają rozwój człowieka od poczęcia do śmierci (rozwój nawet w starości), dążą do ustalenia typowych poszczególnych okresów życia właściwości psychicznych jednostki oraz dążą do ustalenia prawidłowości powstawania i rozwoju poszczególnych procesów psychicznych, zainteresowani są czynnikami determinującymi zmiany rozwojowe.

c. PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA czyni obiektem zainteresowania zachowania ludzi w rozmaitych sytuacjach społecznych.
Psychologia społeczna stara się wytłumaczyć jak obecność innych ludzi, rzutuje na przebieg procesów psychicznych jednostki oraz jak rzutuje na jej działanie.

2. PSYCHOLOGIA STOSOWANA - celem jest praktyczna aplikacja (przykładanie) prawidłowości wykrytych przez psychologię teoretyczną do rozumienia zagadnień należących w zasadzie do wszystkich dziedzin ludzkiego życia.

a. PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA obejmuje ogół zagadnień związanych z wychowaniem i nauczaniem człowieka w różnych okresach życia.
Przedmiotem zainteresowania są:
1. ogół zagadnień związanych z nauczaniem osób w różnych okresach ich życia (nauczanie - kierowanie uczeniem się innych ludzi)
2. problemy kształtowania osobowości zgodnie z uznawanym przez wychowawcę ideałem (problemy wychowania)

b. PSYCHOLOGIA KLINICZNA udziela praktycznej pomocy ludziom, którzy przeżywają trudności adaptacyjne, przystosowawcze; koryguje zaburzenia funkcjonowania społeczno-emocjonalnego.
Psychologia kliniczna sprowadza się do leczenia zaburzeń zachowania.
W obrębie psychologii klinicznej wyodrębnia się następujące szczegółowe dziedziny:

1. psychologia kliniczna dziecka (zaburzenia rozwoju związane z ogromnym uszkodzenie mózgu, ale także zaburzenia rozwojowe wynikające z chorób somatycznych, wpływy uszkodzonych narządów zmysłów, aparatu słuchowego na rozwój dziecka, zaburzenia rozwoju związane z niekorzystnymi wpływami środowiska),

2. psychologia kliniczna człowieka dorosłego (całokształt zaburzeń zachowania człowieka w wieku dorosłym),

3. psychologia kliniczna defektologiczna (osoby głuche, niedosłyszące, niewidome, niedowidzące, z zaburzeniami mowy i logopedii, zaburzenia fizyczne i wpływy funkcjonowania człowieka w środowisku, osoby przewlekle chore),

4. psychologia kliniczna penitencjarna (trudności wychowawcze, przestępczość nieletnich, psychologiczne wyznaczniki przestępczości, np. po meczu piłkarskim, proces uspołecznienia i socjalizacji nieletnich przestępców),

5. psychoterapia (leczenie zaburzeń zachowania np. sugestia, autosugestia, hipnoza, trening autogenny).

c. PSYCHOLOGIA PRACY

Jest to psychologiczna analiza stanowisk pracy; badanie zdrowia psychicznego pracowników
Interesuje się dwiema relacjami:
1. człowiek - praca
2. człowiek - środowisko pracy

d. PSYCHOLOGIA SĄDOWA

1

---