1. DAWNE IMPERIUM RZYMSKIE

Bizancjum (VI-VII wiek) Najistotniejsze zjawiska:

@próba odbudowy cesarstwa rzymskiego za panowa Justyniana Wielkiego w VI w. (odzyskano część Cesarstwa Zachodniego z Italią, Afryką Północną, przeprowadzono kodyfikacje, prawa rzymskiego);

@w VII-VIII wieku stopniowa utrata terytoriów na rzecz Arabów (Syria, Palestyna, Egipt) i Bułgarów (Bałkany);@reformy wewnętrzne: zwiększenie zakresu władzy cesarza, stabilizacja chłopstwa -podstawy armii bi­zantyjskiej

@Konstantynopol - wielki ośrodek polityczny, religijny, kulturalny i gospodarczy; @sztuka bizantyjska przeżywała rozkwit szczególnie w czasach Justyniana Wielkiego (charaktery­styczne freski, mozaiki, ikony, w architekturze do doskonałości doprowadzono formę bazyliki kopu­łowej - przykład: świątynia Hagia Sophia, budo­wana w latach 532-537). @cezaropapizm - system polityczny, w którym monarcha sprawuje władzę świecką i kościelną (np. cesarz bizantyjski); @grecki ogień specjalna mieszanina zapalająca uży­wana przez flotę bizantyjską w bitwach na Morzu Śródziemnym @ikona w Kościele Wschodnim święty obraz o cu­downej mocy.

Arabowie Najistotniejsze zjawiska:

@plemiona koczownicze sannickiej grupy językowej,
zamieszkujące w VII wieku Półwysep Arabski; @w VII wieku prorok Mahomet (twórca islamu)zjednoczył Arabów; po jego śmierci nastąpiła zor­ganizowana ekspansja arabska na Persję, Azję
Środkową, północne Indie, Hiszpanię; @od VIII do XIII wieku następował proces rozpadu imperium kalifów; @cywilizacja arabska odznaczała się wysokim po­ziomem nauki, przyswajaniem najbardziej wartościowych elementów podbitych cywilizacji( zwłaszcza kultury hellenistycznej), tolerancją religijną

Państwo Franków (V-IX wiek)

@utworzone przez Chlodwiga, władcą z dynastii Merowingów (chrzest w 496);@w bitwie pod Poitiers Frankowie, dowodzeni przez

majordoma Karola Młota, powstrzymali ekspansję Arabów (732);

@w 751 władzę przejęła dynastia Karolingów (Pepin
Mały); @państwo podzielone było na hrabstwa i marchie
(hrabstwa przygraniczne); @imperium Franków stworzył Karol Wielki: podbił
Longobardów, Awarów, Sasów, narzucił zwierzchnictwo

Słowianom połabskim, w 800 dokonał ko­ronacji cesarskiej; @renesans karoliński: program nauczania, autorstwa mnicha Alkuina (dwustopniowy - trivium i quadrivium), przywrócenie czystej formy języka łaciń­skiego (Frankowie posługiwali się jego zniekształ­coną wersja), wprowadzenie przejrzystego pisma- minuskuły karolińskiej (w miejsce prymitywnej
kursywy merwińskiej), rozwój historiografii (np. kronika Einharda), utworzenie skryptoriów, gdzie przepisywano cenne dzieła;

@traktat w Verdun 843 - ostateczny rozpad

monarchii karolińskiej Lotar I - Italia, Prowansja,

Burgundia; Ludwik Niemiecki - Germania - przyszłe
Niemcy i Karol II Łysy - Akwitania, część Burgundii - przyszła Francja).

CESARSTWO W NIEMCZECH (X-XI wiek)

Najistotniejsze zjawiska:

@dynastia saska Ludolfingów tworzy silną władzę na
terenie Niemiec - w latach 919-1024 panują: Heni
ryk I, Otton I, Otton H, Otton III i Henryk II; @znaczne sukcesy militarne i polityczne Ottona I:podporządkował ziemie Słowian połahskich, pań­stwo Mieszka I, Danię, podbił na Lechowym Polu
(955) Węgrów powstrzymując ich ciągłe najazdy, zdobył Lombardię, za pomoc udzieloną papieżowi został koronowany przez papieża Leona XII cesarza rzymskiego (962); @po niefortunnym, 10-letnim panowaniu Ottona II jego następca Otton III próbował bezskuteczna realizować koncepcję odbudowy cesarstwa rzymskiego; @Henryk II - ostatni z dynastii saskiej zrezygnował z realizacji idei uniwersalistycznego cesar­stwa- polegała na odbudowie cesarstwa rzymskiego, obejmującego chrześcijańską Europę (na równych prawach Ger­mania, Galia, Rzym, Słowiańszczyzna) pod władzą cesarza. i wdał się w długoletnie wojny ze Słowia­nami

NORMANOWIE (IX-XI wiek) - plemiona germańskie zamieszkujące Skandynawię, nazywane także Wikingami (Duńczycy, Szwedzi, Norwegowie).

Najazdy Normanów@do ekspansji zmuszały ich trudne warunki egzy­
stencji (klimat, nieurodzajne ziemie),

@rajdy łupieżcze odbywały się na charakterystycz­nych łodziach Wikingów (mogły pomieścić ok. 50
wojowników),

@dotarli na Islandię, do wschodnich wybrzeży Bał­
tyku, na ziemie ruskich - aż po Morze Czarne, do
pomocnej Francji,

@w X wieku utworzono Normandię, której władca
książę Wilhelm Zdobywca podbił Brytanię,
gromiąc Anglo-Sasów w bitwie pod Hastings 1066.

2. SŁOWIANIE MIĘDZY VII A IX WIEKIEM Słowianie - lud pochodzenia indoeuropejskiego (brak pewnych danych o pierwotnych siedzibach Słowian). Prasłowianie mogli zamieszkiwać tereny nad Odrą i Bugiem.

Podział Słowian:

#w toku licznych wędrówek, około V-VI wieku doszło do podziału Słowian na trzy grupy:@zachodnią - dorzecza Łaby, Odry, Wisły oraz Czechy-Morawy, Słowacja, @wschodnią - na wschód od Bugu, nad Dźwiną, Wołga i Dnieprem, @południową) - Bałkany,austriacka Karyntia.

Struktura polityczna państw słowiańskich:

@grupy rodzin tworzyły wspólnoty terytorialne
zwane Opolami,

@opola łączyły się w organizacje plemienne;

@związki międzyplemienne doprowadziły do tworzenia się wielkich plemion (Np. Polanie, Wiślanie

Wierzenia:

@Perun - pan świata i władca błyskawic;

@Swarożyc - bóg słońca;

@Światowid - kompilacja bóstw opiekuńczych (stąd
mnogość twarzy).

Formy kultu- początkowo miejsca kultu to święte gaje, wzgórza; w X wieku pojawiły się posągi i świątynie Państwa słowiańskie:

@państwo Samona (VII wiek),utworzone podczas walk Słowian z Awarami naerenie Czech, Moraw, Karyntii;

@państwo bułgarskie (VII wiek)ziemie słowiańskie nad Dunajem podbite przez koczowniczy lud Protobułgarów, w roku 865 przyjęli chrzest j całkowicie zasymi­lowali się w środowisku słowiańskim;

@państwo wielkomorawskie (IX wiek),była to organizacja państwowa związku plemiennego Morawian, w IX wieku odejmowała:Górny Śląsk, Panonię, kraj Wiślan, tereny nad rzeką Cisą, chrystianizacja przeprowadzona przez sprowa­
dzonych 2 Bizancjum mnichów Cyryla i Metodego w obrządku słowiańskim (liturgia, Pismo Święte w języku słowiańskim);

@państwo czeskie (X wiek),powstało po upadku państwa wielkomorawskiego (zniszczone przez najazdy węgierskie),
objęło Kotlinę Czeską, Morawy i Słowację od 929 pod panowaniem dynastii Przemyślidów, uzależnionej od władców Niemi

@państwo ruskie (1X-X wiek), ośrodek kijowski jednoczył plemiona ruskie (dynastia Rurykowiczów), Włodzimierz Wielki przyjął chrzest 988 od Bizancjum.

3. KSZTŁTOWANIE SIĘ SYSTEMU FEUDALNEGO

Początki systemu feudalnego:

@podział pracy: chłopi (uprawiający ziemię) i rycerze (opiekunowie);

@w monarchii karolińskiej wyodrębniła siej grupa ludzi uprawiających ziemię należącą do innych.

feudalizm - ustrój społeczno-polityczny oparty na cha­rakterystycznym podziale własności ziemi na własność zwierze li nią i użytkową.

Terminologia i zwyczaje lenne:

@lenna (feudum) ziemia nadana przez seniora wasalowi, przy zachowaniu zasady pozostawie­nia zwierzchności przy osobie nadającej zie­mie

@senior - feudal zobowiązany do opieki naci wasa­l
lem, który złożył mu hokl. Najstarszym senior były władca (suweren);

@wasal - feudał składający hołd seniorowi, zobowią­zany do służby wojskowej na rzecz seniora (w wy­padku duchowieństwa pomoc o innym charakte­rze);

@hołd - ceremoniał symbolizujący oddanie się wa­sala w opiekę seniorowi (składali go lennicy i ry­cerze będący na służbie seniora);

@inwestytura -symboliczne nadanie lenna (po­przez wręczenie np. pastorału, włóczni) wasalowiprzez seniora, także nadawanie stanowisk kościel­nych;

@immunitet - przywilej zwalniający feudała od po­wszechnie obowiązujących podarków oraz wyłą­czający ludność zamieszkałą, w tych dobrach spod sądownictwa państwowego (immunitet miał więc charakter ekonomiczny i sądowy);

@prekaria- staranie się uniknąć służby wojskowej- najczęściej oddając się pod opiekę silniejszego sąsiada lub kościoła

@komendacja - akt oddania się chłopa pod opiekę możnego. Chłop uprawiał ziemię należącą dopana, otrzymując w zamian ochroni; przed in­nymi możnymi i zwolnienie ze służby wojsko­wej;

@renta feudalna - swiadczenia chłopów na rzecz pa­nów feudalnych:

• renta odrohkowa (pańszczyzna),

• renta naturalna (w produktach),

• renta pieniężna (czynsz).

Feudał -prekaria chłop poddany zależność feudalna danina (rentna naturalna); pańszczyzna (renta odrobkowa); czynsz(renta pieniężna)

Senior _(komendacja; lenno) wasal stosunek lenny; inwestytura

Suzerenseniorwasale….<-- chłopi poddani

---