FINANSE 16.10.2010

WYKŁAD 2

System finansów przedsiębiorstw

SYSTEMATYKA FINANSÓW:

UKŁAD PRZEDMIOTOWY - będzie grupował zjawiska finansowe z punktu widzenia charakteru (rodzaju) czynności; W ramach tego układu mamy zjawiska:

• Przychody i wydatki ekwiwalentne (zdarzenia, transakcje, strumienie ekwiwalentne)

• Przychody i wydatki (zjawiska) mające cechy redystrybucyjne

• Przychody i wydatki pieniężne kredytowe

UKŁAD PODMIOTOWY - będzie patrzył i analizował zjawiska finansowe przez pryzmat podmiotów uczestniczących w tych zjawiskach; wyróżniamy:

• Finanse przedsiębiorstw

• Finanse publiczne

• Finanse ludności

• Finanse banków

• Finanse instytucji ubezpieczeniowych

UKŁAD PRZEDMIOTOWY

• PRZYCHODY I WYDATKI EKWIWALENTNE - określane są jako strumienie rynkowe. Cechą charakterystyczną tych zjawisk jest ekwiwalentność tzn. wzajemność świadczenia (dwie osoby świadczą sobie nawzajem świadczenia). Jednej transakcji będzie automatycznie towarzyszyło (odpowiadało) jedno (inne) zdarzenie, najczęściej w tym samym czasie i w tym samym miejscu

• transakcje kupna - sprzedaży (występuje jedność czasu i miejsca; codzienne zakupy - towar za pieniądz; ma charakter finansowy, pieniężny)

• pracodawca - pracownik (30 dni - określona praca świadczona na rzecz pracodawcy, po 30 dniach wypłata wynagrodzenia; rozciągnięte w czasie uregulowanie świadczenia)

• operator sieci - odbiorca usługi telekomunikacyjnej (udostępnienie usługi telekomunikacyjnej, płacenie faktury za usługę; transakcja rozciągnięta w czasie)

Wszystkie transakcje o charakterze rynkowym regulowane są mechanizmem rynkowym, tzn. cena za świadczenie wyznaczona jest w wyniku odpowiedniego kształtowania się określonego poziomu popytu i podaży na daną usługę (zjawisko) - gra popytu i podaży.

• PRZYCHODY I WYDATKI O CHARAKTERZE REDYSTRYBUCYJNYM - określane są jako transfery, przesunięcie pieniędzy. Mamy do czynienia z jednostronnym przesunięciem środków pieniężnych, nie ma zjawiska wzajemności świadczeń. Podmiot (gospodarczy, prywatny) który otrzymuje środki pieniężne, nie jest zobligowany do przesunięcia środków pieniężnych (do wykonania jakiegokolwiek świadczenia)

• stypendium za wysoką średnią - uczelnia (uczelnia nie oczekuje, że za te środki będziemy zobligowani do świadczeń fizycznych na rzecz uczelni; uczelnia to jednostka sektora finansów publicznych)

• emeryta - ZUS; rencista - ZUS

• Państwo - podatnicy (płacenie podatków)

Przy strumieniach transferowych mamy do czynienia z transakcjami adresowanymi - odbiorcą środków pieniężnych jest konkretny podmiot; transfery nie są regulowane żadnymi mechanizmami rynkowymi, kwoty transferów regulowane są odpowiednimi zapisami prawnymi (przez regulacje prawne, rozporządzenia, ustawy, akty prawne).

• PRZYCHODY I WYDATKI (strumienie) O CHARAKTERZE KREDYTOWYM - zawsze będziemy mieć doczynienia z instytucjami finansowymi (zwłaszcza banki). Transakcje związane są z udzieleniem kredytu w systemie bankowym. Odnoszą się one do udzielenia kredytu przez banki, instytucje finansowe lub innego rodzaju świadczeń udzielanych przez instytucje ubezpieczeniowe. Podmioty te świadczą usługi kredytowe na rzecz zarówno osób fizycznych jak i na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, nastawione są na uzyskanie zysku - środki pieniężne o charakterze zwrotnym. Tylko banki mają możliwość KREACJI PIENIĄDZA BAKOWEGO (transakcje dokonywanie w systemie bankowym sa transakcjami kredytowymi czystymi). Banki to instytucje pośredniczące pomiędzy podmiotami które posiadają nadwyżkę środków pieniężnych (oszczędności) a podmiotami które zgłaszają zapotrzebowanie na środki pieniężne.

Inwestycje są narzędziem rozpędzającym rozwój gospodarczy kraju, Kredyt wykorzystany na inwestycję przyczynia się do wzrostu PKB, bez względu na to czy są to inwestycje gospodarstw domowych czy przedsiębiorstw. Kredyt na konsumpcje natomiast nie przyczynia się do rozwoju gospodarki. Kredyt jest instrumentem finansowym zwrotnym - odpłatnym, za korzystanie z niego będzie trzeba za niego zapłacić: odsetkami które wyznaczone są przez stopę procentową oraz prowizją pobraną przez bank. Przy kredycie hipotecznym dochodzą koszty ubezpieczenia kredytu.

Wielkość pieniądza w obiegu określają AGREGATY PIENIĘŻNE:

A1 (M1) = najbardziej płynne instrumenty finansowe, które powodują natychmiastowe zwolnienie nas z zobowiązań (gotówka, środki na rachunku bankowym);

A2 (M2) = obejmuje wszystko to, co mieści się w agregacie A1 + instrumenty które wymagają chwili czasu aby móc je uzyskać, czyli lokaty krótkoterminowe i czeki;

A3 (M3) = obejmuje wszystkie instrumenty agregatu A2 + lokaty długoterminowe i papiery wartościowe (dłużne papiery wartościowe, obligacje wszystkich podmiotów uprawnionych do emisji obligacji oraz papiery własnościowe - akcje) - potrzeba określonego czasu aby odzyskać gotówkę;

A4 (M4) = baza monetarna - odnosi się do wielkości całego pieniądza, wszystkich Śródków finansowych (danego państwa) które znajdują się w obiegu (w gospodarce danego państwa)

UKŁAD PODMIOTOWY - będzie dotyczył podmiotów (uczestników) zjawisk finansowych

• FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW - sektor „zarabiający, zarobkowy”, prowadzi działalność gospodarcza, ten sektor w największym stopniu wpływa na kształtowanie PKB i przyczynia się do rozwoju gospodarki. Działalność przedsiębiorstw przede wszystkim skupia się na działalności wytwórczej. Jeżeli mamy do czynienia z przedsiębiorstwem przemysłowym - produktem końcowym jest wyrób gotowy. W przedsiębiorstwach handlowych produktem końcowym jest produkt, natomiast w przedsiębiorstwie usługowym produktem końcowym jest usługa. Celem działalności tych podmiotów jest osiąganie zysku (dochodu) - zysk jako nadwyżka finansowa miedzy przychodami a kosztami. Przedsiębiorstwa uczestniczą we wszystkich strumieniach finansowych.

Do produkcji wyrobów musza zakupić materiały, prace, surowce, energie, usługi (czynniki produkcyjne niezbędne do produkcji wyrobów gotowych) - zjawiska ekwiwalentne (K-S), później sprzedajemy nasze wyroby (na początku jesteśmy odbiorcą, w końcowym etapie produkcji stajemy się dostawca).

Działalność prowadzi do płacenia podatków (transfery): pdoop 18%, pdoof bądź jego rodzaje 18,32% (ryczałtowy zależy od zarejestrowanej działalności), podatek VAT 23%, podatek od czynności cywilno prawnych (reguluje ustawa), podatek od nieruchomości w dziale przeznaczonym na działalność gospodarczą (zależy od m²), podatek od środków transportowych (kwota zależy od pojemności), obciążenia parapodatkowe - ZUSowskie. Przedsiębiorstwa państwowe albo komunalne otrzymują dotacje i subwencje (transfery do środka) z budżetu Państwa, przedsiębiorstwa prywatnie nigdy. Przy przedsiębiorstwach komunalnych mamy do czynienia z pomocą publiczną (zwolnienia podatkowe, ulgi w specjalnych strefach ekonomicznych w początku prowadzenia działalności).

Przedsiębiorstwa mają otwartą drogę do zwrotnych źródeł zasilania (strumienie kredytowe) - dotyczy to kredytów, pożyczek, prawa emitowania dłużnych papierów wartościowych (obligacje przedsiębiorstw - przemysłowe; muszą być zrealizowane w czasie ZAPADALNOŚCI PAPIERÓW; np. wyemitowanie akcji w przypadku spółek akcyjnych). Kredyt na działalność bieżącą - kredyt na rachunku bieżącym (podstawowym) - rozliczane ze wszystkimi kosztami przedsiębiorstwa. Kredyty inwestycyjne - wpływają na otwarte dodatkowe subkonto do rachunku podstawowego (konto kredytowe). Kredyt taki może być podzielony na transze. W przypadku uzyskania kredytu mamy przychód kredytowy, przy spłacaniu mamy wydatek kredytowy (kredyt plus odsetki).

• FINANSE PUBLICZNE - są to środki którymi dysponują podmioty które zaliczamy do sektora finansów publicznych - obejmują one organy władzy i administracji państwowej, organy władzy i administracji samorządowej.

Strumienie finansowe mają głównie charakter transferowy (transfery budżetowe). Wszystkie środki, które są gromadzone w budżecie centralnym to wpływy z podatków (ok. 90% dochodów budżetowych to podatki dochodowe - PIT, CIT), podatki przychodowe obrotowe (VAT, akcyza), podatek od gier. Pozostałe przychody to dochody z tytułu opłat, dywidendy, udział w zysku NBP, cło (wpływy budżetowe marginalne).

Wpływy transferowe do jednostek samorządu terytorialnego:

- wyjątkowo do budżetów gminnych podatki (od nieruchomości, od środków transportowych - reguluje to ustawa o podatkach i opłatach lokalnych; rolny, leśny, od spadku i darowizn, od czynności cywilno - prawnych - regulowane są odrębnymi aktami prawnymi;

- udział w podatkach państwowych CIT i PIT (określone procenty dla określonych jednostek)

- subwencja ogólna jest transferem z budżetu centralnego do budżetów samorządowych

- dotacje celowe.

Wydatki transferowe to dotacje celowe dla podmiotów samorządowych (płacą VAT)

Strumienie ekwiwalentne. Wydatek ekwiwalentny dla budżetu państwa - wynagrodzenia dla pracowników administracji, opłaty np. za energie. Przychód ekwiwalentny dla jednostek samorządowych to opłaty za wydanie dowodu rejestracyjnego, prawa jazdy. Budżet państwa nie ma przychodów ekwiwalentnych!!

Strumienie kredytowe: kredyt zaciągnięty przez budżet państwa od NBP - przychód kredytowy dla budżetu państwa; kredy zaciągnięty przez jednostki terytorialne od banków komercyjnych - przychód kredytowy dla budżetów terytorialnych; emisja obligacji Skarbu Państwa- przychód kredytowy; emisja obligacji municypalnych (gminnych, powiatowych, wojewódzkich) - przychód kredytowy - ustawa o obligacjach z 06.2000r; spłata zaciągniętego wcześniej kredytu - wydatek kredytowy; wykupienie wyemitowanych wcześniej papierów wartościowych - wydatek kredytowy; pożyczka w rządzie innego państwa - przychód kredytowy; pożyczka od Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska (tylko jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągnąć) - przychód kredytowy.

• FINANSE LUDNOŚCI - są to finanse gospodarstw domowych.

• FINANSE BANKÓW - jest to specyficzne przedsiębiorstwo, więc uczestniczy we wszystkich strumieniach finansowych.

• FINANSE INSTYTUCJI UBEZPIECZENIOWYCH - specyficzne przedsiębiorstwo usług finansowych

3

---