Pojęcie listu
List wg W. Skrzypiec „jest to spójna wypowiedź wielozdaniowa zawierająca pewne konwencjonalne zwroty pisane wielką literą (Ciebie, Tobie itp.)”. Natomiast wg J. Kulpy i R. Więckowskiego listy „stanowią najprostszą formę porozumiewania się na odległość”. Z kolei K. Lenartowska i W. Świętek stwierdzają, iż list „jest pismem o charakterze informacyjnym, posiadającym określonego nadawcę i odbiorcę, między którymi zachodzi bezpośrednia relacja nadawczo-odbiorcza”.
Charakterystyczne cechy listu
Forma
podstawową formą listu jest monolog - wypowiedź skierowana do konkretnego odbiorcy;
łączy w sobie elementy kilku innych form wypowiedzi:
- opowiadania - przedstawienie zdarzeń przez nadawcę;
- opisu sytuacji towarzyszącego jednemu zdarzeniu;
- monologu lirycznego- przedstawienie własnych uczyć, nastroju itp.;
- opisu właściwego - przedstawienie np. wyglądu kogoś lub czegoś;
- streszczenia np. filmu, książki, sztuki;
- sprawozdania np. z przebiegu uroczystości, imprezy itp.
Kompozycja i układ graficzny
list ma trójdzielną kompozycję - wstęp: krótki tekst wprowadzający lub krótki ustęp o charakterze grzecznościowym (wg J. Malendowicz), rozwinięcie: czyli przedstawienie sprawy, która stanowi główny przedmiot informacji dla adresata oraz zakończenie: podobnie jak wstęp krótkie, również o charakterze grzecznościowym;
zawiera elementy uzupełniające:
- nazwa miejscowości i data napisania listu (w prawym górnym rogu lub na końcu listu, pod podpisem);
- list rozpoczynamy nagłówkiem - jest to bezpośredni zwrot do adresata, wydzielony z tekstu, zaopatrzony w wykrzyknik (umieszczony po środku strony lub po lewej stronie);
- podpis nadawcy (pod zakończeniem, z prawej strony);
- postscriptum (PS) - dopisek jeśli jest potrzebny (umieszcza się go pod listem).
Warstwa językowa
stosowanie wyrazów i zwrotów odnoszących się do adresata, pisane ze względów grzecznościowych (pisze się je wielką literą np. Mamo, Tato, Rodzino, Cię, Tobie, Twoich itp.);
stosowanie słownictwa potocznego podobnego do języka rozmowy, np. całą zgraja, dowlekliśmy się, było super;
używanie wyrazów i zwrotów ekspresywnych, o silnym zabarwieniu uczuciowym, np. wspaniała zabawa, bawiłam się znakomicie, było super;
wprowadzenie słownictwa kształtującego nastrój, np. kwiczeliśmy ze śmiechu, zabawa zaczęła się;
stosowanie trybu rozkazującego czasowników, jeśli list lub jego fragment ma charakter perswazyjny.
Styl i składnia
Wymiana korespondencji posiada wiele cech rozmowy. W toku wypowiedzi wplata się zdania i powiedzenia charakterystyczne dla stylu kolokwialnego czyli stylu rozmowy: skierowanych do odbiorcy, np. Wyobraź sobie…, Mówię Ci…, Przesyłam Tobie uściski; nawiązujących do faktów mu znanych, np. Jak wiesz…; mających formę ekspresywnych wtrąceń wyrażonych wypowiedzeniami pytającymi lub wykrzyknikowymi, np. Ale wymyśliła!, Myślałam, że rąbnę!
W celu uniknięcia monotonii składniowej należy różnicować wypowiedzenia także pod względem ich budowy.
Rodzaje listów
Listy oficjalne, urzędowe - kierowane do instytucji, firm. Pisane zwięźle, stylem urzędowym, unikając spoufalania się, zbędnych lub zbyt serdecznych sformułowań;
Listy osobiste, prywatne - kierowane do przyjaciół, rodziny, znajomych. Pisane mniej oficjalnie, swobodnie, ale ton też uzależniamy od stopnia poufałości - inaczej napiszemy do koleżanki, inaczej do mamy, cioci czy groźnego profesora.
Akapit - podczas kształtowania umiejętności redagowania listów u uczniów klas niższych nie można pominąć zagadnienia związanego ze stosowaniem akapitów. Z. Saloni uważa, iż podział tekstów na akapity jest potrzebny „ze względów estetycznych, technicznych i psychologicznych”. Uważa on, że czytający nie powinien otrzymywać „zbyt długiego tekstu jednolitego”, tylko podzielony na „szereg jednostek złożonych z kilku lub kilkunastu zdań”.
Akapit - to pierwszy wers fragmentu tekstu wyróżniony wcięciem. Nazywa się ono wcięciem akapitowym.
Akapit to również nazwa fragmentu tekstu wyrażającego jedną myśl, rozwijającego jeden temat.
Sposób zwracania się do adresata w tekście listu
J. Malendowicz uważa, iż należy wpajać uczniom, „że wszelkie rzeczowniki, przymiotniki oraz zaimki, np.: twój (a), tobie, ciebie, cię, ci, odnoszące się do osoby, do której piszemy, tj. adresata, zawsze pisze się w listach (i nie tylko w listach) wielką literą”.
Adresowanie listu
Adres odbiorcy. Prawidłowe zaadresowanie koperty ułatwi pracę poczty i przyśpiesza doręczenie przesyłki adresowej. J. Czyżewska i B. Sikorska podają następującą kolejność podawanych informacji:
- w pierwszej linijce od góry można napisać:
Kol. - Koleżanka, Kolega Sz. Pan - Szanowny Pan Sz. Pani - Szanowna Pani Sz. Państwo - Szanowni Państwo W. Pan - Wielmożny Pan W. Pani - Wielmożna Pani W. Państwo - Wielmożni Państwo Pan, Pani, Państwo |
- w drugiej linijce piszemy imię i nazwisko adresata
- w trzeciej linijce - numer domu i mieszkania lub nazwę wsi i numer domu
- w czwartej - kod pocztowy i nazwę miasta
Adres nadawcy - J. Czyżewska i B. Sikorska podają następujące informacje:
- Adres nadawcy piszemy na odwrocie koperty.
- Układ adresu nadawcy jest taki sam, jak adresu odbiorcy.
- Nie piszemy o sobie pan, pani, kolega.
Ćwiczenia doskonalące umiejętność redagowania listu
Klasa I
czytanie wybranych tekstów w formie listów;
rozwiązywanie rebusów, krzyżówek związanych z tematyką listu;
zapoznanie uczniów z ciekawszymi wzorami listów;
wyszukiwanie wyrazów grzecznościowych pisanych wielką literą;
uzupełnianie tekstów z lukami w formie listów;
dzielenie listu na części;
dopisywanie brakujących części listu - daty, nagłówka, podpisu;
zbiorowe pisanie treści za pomocą obrazków;
zbiorowe pisanie całego listu;
adresowanie koperty;
ustalanie brakujących elementów w adresach i uzupełnianie ich.
Klasa II
dzielenie treści listu na zadania, stosowanie interpunkcji;
stosowanie w treści formuł grzecznościowych i zapisywanie we właściwym miejscu;
wyodrębnianie z treści wyrazów pisanych wielką literą i wyjaśnianie ich pisowni;
samodzielne redagowanie nagłówków i formułek grzecznościowych, podpisywanie listu;
wspólne pisanie listu;
próby samodzielnego redagowania treści listu;
próby samodzielnego napisania całego listu.
Klasa III
analizowanie tekstów listów i określanie ich charakteru;
redagowanie zdań w związku z intencją;
zmiana w listach nagłówków i formuł grzecznościowych;
eliminowanie z treści listu zbędnych wyrazów;
rozszerzanie treści listu;
przekształcanie w tekstach listów zdań np. pojedynczych na złożone;
pisanie odpowiedzi na listy np. do postaci z lektur;
samodzielne pisanie listów wg podanego planu i planu wspólnie ustalonego;
samodzielne pisanie listów o wydarzeniach z życia klasy;
samodzielne pisanie listów do wybranych osób w rodzinie;
adresowanie koper.
TWORZENIE OPISÓW
Opis jako forma wypowiedzi na szczeblu nauczania początkowego wymaga wnikliwej
obserwacji opisywanych przedmiotów oraz uporządkowania poszczególnych cech według pewnej logicznej kolejności.
Opis cechuje statyczne ujęcie najistotniejszych elementów treści zgodnie z obiektywną rzeczywistością .
W opisie stosujemy przymiotniki opisujące i przymiotniki oceniające.
Do opanowania formy opisu stosujemy propozycje następujących ćwiczeń:
układanie zdań na temat obrazków ( zdania te mają często charakter opisowy np. zabawka, pokój, zwierzątko, krajobraz, itp.);
wzbogacanie słownictwa poprzez gromadzenie wyrazów określających cechy, czynności, stany, stosunki przestrzenne, uczucia, nastrój, oceny itp.
uzupełnianie zdań zawierających opisy obrazków i przedmiotów podanymi wyrazami;
porządkowanie zdań według ustalonej kolejności;
wyszukiwanie fragmentów opisów w tekstach;
gromadzenie słownictwa potrzebnego do opisu na podstawie tekstu lub ze słowniczków ortograficznych;
opis np. przedmiotów przy wykorzystaniu podanych lub zgromadzonych wyrazów;
układanie pytań i udzielanie odpowiedzi do opisywanego przedmiotu, sytuacji;
sporządzanie planu do opisu wybranego przedmiotu, postaci, zjawiska, sytuacji;
opis różnych przedmiotów lub sytuacji w formie zabawy;
poznawanie i czytanie wzorów ( przykładów ) pięknych opisów w literaturze dziecięcej;
próby wspólnego redagowania opisów wybranych przedmiotów, postaci, zjawisk, sytuacji;
samodzielne tworzenie opisów
ŻYCZENIA I ZAPROSZENIA
Zaproszenia związane są z organizowaniem jakieś uroczystości i służą do powiadomienia, zaproszenia gości. Podczas redagowania zaproszenia ważne są następujące zasady (zasada pięciu palców):
Kto zaprasza?
Kogo zaprasza? Do kogo kierowane jest zaproszenie.
Na co? Co się odbędzie?
Kiedy? Potrzebna jest data.
Gdzie? Dokąd ma przyjść zaproszona osoba.
Niezwykle istotny jest układ graficzny: zaproszenie musi ładnie i estetycznie wyglądać i być dobrze rozplanowane. Tworzone jest zazwyczaj na osobnym kartoniku - specjalnym blankiecie. Żadnych skreśleń, poprawek, kleksów. Brudne niechlujne zaproszenie źle świadczy o zapraszającym.
Życzenia układamy na jakąś okoliczność, z okazji jakiegoś ważnego wydarzenia, np. z okazji świąt, urodzin, imienin.
Możemy układać:
życzenia okolicznościowe (tradycyjne, typowe ), np. z okazji świąt, urodzin;
życzenia oryginalne (nietypowe, odmienne, bardzo osobiste ), np.
Kochany Braciszku!
Uczymy redagować życzenia i zaproszenia wykorzystując różne sytuacje w ciągu roku szkolnego np. z okazji imienin dzieci, świąt rodzinnych, religijnych, rocznic uroczystości szkolnych itp.
Ćwiczenia językowe polegają na gromadzeniu odpowiedniego słownictwa w sposób twórczy, często w formie gier i zabaw dydaktycznych i dramatycznych.
Nauka redagowania życzeń i zaproszeń powinna odbywać się na oryginalnych kartkach pocztowych lub zaprojektowanych samodzielnie przez uczniów połączona z nauką adresowania kart pocztowych.
Struktura życzeń
Najserdeczniejsze życzenia z okazji .........................
przesyła ........................
Życzenia wszelkiej pomyślności z okazji ...........................
przesyła.....................
Struktura zaproszenia
Zaproszenie
Klasa III b Szkoły Podstawowej w Gorzowie Wlkp. ma zaszczyt zaprosić Kochane Mamy na uroczystość z okazji Dnia Matki.
Oczekujemy naszych miłych gości 26 maja w naszej klasie o godz. 17.00.
Uczniowie i Wychowawczyni kl. III b
OGŁOSZENIE - To krótki tekst, którego celem jest zwrócenie uwagi odbiorcy i przekazanie określonych informacji, często połączone z próbą przekonania (element reklamy) do publicznej wiadomości. Treścią ogłoszenia może być:
informacja o kupnie lub sprzedaży,
prośba o pomoc w odnalezieniu zguby,
informacja o jakimś zebraniu,
informacja o konkursach.
Ogłoszenie drobne:
zwięzłe, krótkie, rzeczowe;
zawiera informacje o ofercie i kontakcie z ogłoszeniodawcą;
skierowane zazwyczaj do bliżej nieokreślonego odbiorcy;
najczęściej drukowane w prasie lub umieszczane na tablicach i słupach ogłoszeniowych.
Rodzaje ogłoszeń:
drobne, zwane anonsami, dotyczą- kupna, sprzedaży, zguby, wynajmu;
oficjalne- zamieszczone przez firmy , instytucje, urzędy, charakteryzujące się stylem urzędowym;
forma plakatu- skierowane do wszystkich zainteresowanych o różnej formie.
Aldona C. - List
1 | Strona