SOCJOLOGICZNE POJMOWANIE KULTURY

Od niedawna datuje się zainteresowanie człowieka kulturą ale ona jako taka istniała od początków istnienia człowieka.

Początek to starożytna Grecja (zasady estetyczne demokracja architektura, pyt o czł.- dobro piękno prawda) Rozróżnienie natury i K bez def tych poj. - wypracowali to Sofiści (physei - przyroda ; thesei - to co zależy od człowieka )

Pojęcie K pojawia się u Rzymian i jest odnoszone do uprawy ziemi

Metaforyzacja tego słowa - zaczyna przenosić swe znaczenie na inne dziedziny życia CYCERO dokonał tego z K „cultura mentis” - K umysłu - ogłada - uszlachetnianie

W średniowieczu słowa K używa się inaczej - klasztory jako ośrodki tworzenia K .

w średniowieczu nie ma potrzeby używania pojęcia K wraca się do K w znaczeniu uprawy roli bo niewyobrażalne jest by człowiek był stworzycielem czegokolwiek - za wszystko był odpowiedzialny Bóg - czł to tylko narzędzie.

Czasy nowożytne 1510 słowo K pojawia się w jęz. Ang. K jako rozmyślny wysiłek nakierowany na rozwinięcie się jakości danego przedmiotu

1688 Niemiec Pufendorf K animi - K ducha jest to kształtowanie rozumu moralności - wynalazki i rozwój organizacji społecznej

Teoria Pufendorfa - reprezentuje nurt racjonalistycznych rozważań nad stanem i prawem natury, charakteryzuje się empiryczną orientacją i realizmem.

Włączał do kultury wszystkie wynalazki i urządzenia zastosowane w ludzkim życiu a więc ubranie, język, obyczaje, różnorodne sztuki a zwłaszcza całą organizację społeczeństw obywatelskich.

Kultura ducha stanowiąca moralne zobowiązanie człowieka, polega na tym, aby decyzje dotyczące jego obowiązków były podejmowane na właściwej drodze, aby sądy i opinie w sprawach budzących zwykle jego pożądanie były właściwie kształtowane i aby popędy jego ducha były regulowane

i rządzone zasadą sprawiedliwego rozumu.

Oświecenie

Joachim Herder K oznacza doskonalenie się jednostki techniki umiejętności , nabywanych

w aspekcie wykonawczym i intelektualnym.. świadomie używa tego pojęcia - analizował narody - jaka mają K , Duża rola języka i procesów komunikowania się - jest to pierwszorzędne w K

Herder posługuje się pojęciem kultury o wiele bardziej świadomie i refleksyjnie aniżeli Pufendorf. Pojawienie się kultury ujmuje jako etap ewolucyjnego procesu bytu związany

z powstaniem gatunku ludzkiego

Kant zajmował się różnicami między naturą i kulturą

19 wiek. Gustaw Klemm definiuje K jako wszystkie aspekty życia społ. W danej społeczeństwie. - obyczaje rzemiosła i umiejętności , życie domowe i publiczne w czasie pokoju i wojny , religia nauka i sztuka.

Kultura to wszystkie aspekty życia społecznego danej społeczności czyli jej obyczaje, rzemiosła i umiejętności. Życie domowe i publiczne w czasie pokoju i wojny, religia nauka i sztuka.

Taylor 1871 - książka „pierwotna cywilizacja” Kultura lub cywilizacja jest to złożona całość obejmująca wiedzę,wierzenia, sztukę, prawo, moralnoś, obyczaje i wszystkie inne zdolności

i nawyki nabyte przez człowieka jako członka społeczeństwa.

• złożona całość - nic przypadkowego - skomplikowana budowa - system

• wszystkie inne nawyki mi zdolności - K to nawyki zachowań , jest to proces wytwarzania nawyków

• zdolności - ? jest zależna od natury

• sprawy nabyte jako członka społ. - wszystko to co nabywamy od innych.

Rozwój przemieszczanie się powoduje dostrzeganie że są inne narody i ludy różniące się między sobą. Określenie K jest najlepsze do określenia tych cech.

TYPY DEFINICJI KULTURY I ZAGADNIENIA W NICH AKCENTOWANE

1. Def. Wyliczające - wymiana składników - są czytelna ale nie są domknięte logicznie (bez kryteriów)

2. def historyczne -kładą nacisk na fakt dziedziczenia i rola tradycji

3. def normatywne - K jest czymś co zobowiązuje i przymusza do zachowań

4. def psychologiczne akcent na proces uczenia się - kult przez jednostki.- współtworzenie osobowości przez K

5. def strukturalistyczne -kładące nacisk na całościowy charakter każdej kultury. K nie jest przypadkowym zlepkiem działań - - podkreślenie jej budowy

6. def genetyczne akcentują społeczne źródła kultury jest efektem społecznego współdziałania ludzi.

XX wiek

Ralph Linton - Kultura jest konfiguracją wyuczonych zachowań i rezultatów zachowań których elementy składowe są wspólne członkom danego społeczeństwa i przekazywane w jego obrębie.

Philip Bagby 1958 - K to sposób myślenia i odczuwania i zachowania a więc główne rodzaje aktywności i jej wytwory których geneza nie jest dziedziczna a które powstają w społeczeństwie

Zachowanie a działanie - zachowanie to też powstrzymanie się od działania.

Stefan Czarnowski - 1938 - K jest to całokształt zobiektywizowanych elementem dorobku społecznego wspólnych szeregowi grup z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się w przestrzeni.

Szerokie i wąskie ujmowanie K

• szerokie - do K wchodzi wszystko np polityka gospodarka komunikacja transport rolnictwo, jest to ujęcie antropologiczne bo antropologowie mogli to ujęcie z powodu możliwości objęcia całej społeczności tym pojęciem

Antonina Kłoskowska -1963 K jest to względnie zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi przebiegająca wg wspólnych dla zbiorowości wzorów wykształconych i przyswojonych w toku interakcji i zawierająca wytwory takich zachowań

- wąskie - to tylko aspekty symboliczne K. - symboliczne komunikowanie się ludzi. (sztuka język wierzenia obyczaje)

• znak - jest to takie coś co zawiera sieć cech (symbolicznych , umowność , intencjonalność jest znakiem czegoś od kogoś - nadawanie znaku dla kogoś)

• oznaka - to co jest reakcją naturalną , nie posiada nadbudowy

• funkcjoznaki - ubranie meble są to rzeczy funkcjonalne i znaczeniowe

wąska K to względnie zintegrowany system czynności i wytworów kt podstawowym aspektem jest obecność intersubiektywnie rozumianych znaków mających społeczną wartość i akceptację

Kultura atrybutywna i dystrybutywna

K atrybutywne - kultura jest cechą stałą, czyli właśnie atrybutem ludzości jako gatunku,

K ta jest w całości - to co wspólne

K dystrybutywna - zbiór cech kultury określonej zbiorowości, jest to K konkretnych grup np polska , łowicka - ujmuje to co szczególne.

KULTURA A CYWILIZACJA

I W niektórych krajach używano zamiennie terminy K i C

Potoczne rozróżnienie K jako coś duchowego, wzniosłego. C jako coś materialnego, technicznego, użytkowego

II Za C uważa się ten etap K, który cechuje się większym postępem L.H. MORGAN

III C uważa się za kres K O. SPENGLER

IV C to taka K, która spełnia następujące warunki:

• długi okres trwania

• funkcjonowanie na bardzo dużym obszarze geograficznym

• musi wytworzyć jakieś nośniki, główny nośnik to pismo

• istnienie miast

• silna władza państwowa

• religia - w coś się w określony sposób wierzy

K były wcześniejsze od C, jest ona zawsze bliższa człowiekowi niż C. K powstaje w sposób spontaniczny, żywiołowy. C można narzucić, lub świadomie przejąć.

PODSUMOWANIE:

1. K to jednocześnie wzory zachowań, idee i wartości.

2. K nie jest naturą, lecz jest zbudowana na naturze, K cechuje się oderwaniem od bezpośredniego wynalazcy i przejęciem przez inne społeczności.

3. K cechuje się zdolnością trwania choć niejednoznaczne są kryteria uznania tego co trwałe.

4. K cechuje się zdolnością przekazywania w czasie.

5. K jest sferą otaczającą człowieka ze wszystkich stron, z czego zazwyczaj nie daje sobie sprawy.

6. K jest wyuczona, ludzie nabywają ją od innych począwszy od wczesnych etapów wychowania.

7. K ma z istoty charakter społeczny. Jest wspólna pewnej dziedzinie ludzi tworzących pewne zbiorowości.

8. K ulega zmianom przystosowawczym, zmienia się tak jak zmienia się sytuacja, tak jak zmieniają się indywidualne i grupowe potrzeby.

NABYWANIE KULTURY

1. w aspekcie filogenetycznym - przez gatunek ludzki

• wyprostowanie ciała , uwolnienie rąk szersze widzenie

• człowiek neandertalski(nie mówił)

• homo sapiens - rozwinięta krtań , rozwinięta strefa broki w mózgu (mowa i koordynacja ruchów)

• podział pracy - wzajemne uzupełnianie baby i chłopa

• stałość popędu sex - zatrzymanie baby przy chłopie

K jest środkiem przetrwania człowieka - jest walką o byt i pochodną inteligencji

Koncepcja Johana Huizinga „homo ludens” - zabawa jako źródło kultury. Koncepcja wg której kultura była zabawą. Wg niego zabawa jest to aktywność posiadająca dwie istotne cechy:

• powód do życia

• zachowania oparte o normy

Homo ludens - koncepcja J. Huizinga, którego zdaniem u źródeł wszelkich działań ludzkich oraz powstania i rozwoju całokształtu kultury ( w tym wojen, nauki, sztuki, filozofii) leży zabawa, gra, współzawodnictwo. Człowiek jest zatem homo ludens - człowiekiem bawiącym się.

Zygmunt Freud - dwa popędy

• miłości

• zniszczenia ;

nieopanowanie tych popędów prowadziło do chaosu ; Kult to kaganiec na popędy , ma ona doprowadzić do wysublimowania tych popędów;; człowiek zamienił możliwość szczęścia na poczucie bezpieczeństwa , uleganie popędom to poczucie zadowolenia i szczęście przy rezygnacji z tego człowiek dostaje poczucie bezpieczeństwa. ; K od kilkudziesięciu lat daje upust wyzwolenie tych popędów (kultura masowa)

JJ Russeau K. Powstała w skutek wad człowieka , ułomności (popisywanie się , próżność ukrywanie ułomności , maskowanie swoich niedostatków) ; J powstała dzięki 2 potrzebom

- poznawania

- ekspresji - tworzenia

2. w aspekcie ontogenetycznym - nabywana przez jednostkę

Pier Bourdieu - K to gwałt symboliczny (brak możliwości protestu przeciw wpływowi K). ;proces przekazu K nie jest jednak bez oporu , opór ten wynika z tego że wszystkie wzory K są ambiwalentne , dlatego taki a nie inny wzór jest mu wpajany(bo tak się robi.); nabywanie K wymaga wyparcia popędów i to boli (wymaga wysiłku)

typowe kręgi wychowawcze

1. rodzina : zależność biologiczna ; dominuje do 7-8 roku życia

2. rówieśnicy ; rywalizują z rodzicami ; selekcja wartości

3. sąsiedzi - kontrola społeczna

4. instytucje wychowawcze - dziś szkoła nie wychowuje

5. kultura (powieści piosenki obrazy) - przekazują normy wzory pragnienia ; środki przekazu ; to my jesteśmy wychowankami samych siebie (oglądalność decyduje o tym co jest pokazywane)

Koncepcja habitusu sformułowana przez P. Bourdieu

HABITUS - „społecznie ustanowiona natura” tj system wzajemnie ze sobą powiązanych psychicznych oraz biologicznych nastawień (dyspozycji) wraz n nieświadomymi schematami działania.

AMBIWALENCJA KULTUROWA - stan konfliktu emocjonalnego polegający na odczuwaniu przez jednostkę zarówno pozytywnych jak i negatywnych uczuć w stosunku do tych samych wartości czy wzorów wychowania mogący występować w obliczu konfliktu kulturowego lub konfliktu ról społecznych

PODSUMOWANIE:

Proces nabywania K jest:

1. wyłącznie przejawem życia społecznego gatunku ludzkiego

2. przebiega i towarzyszy biologicznemu rozwojowi jednostki

3. jest warunkiem przystosowania się człowieka. do życia w społeczeństwie

4. jest mechanizmem przekazywania K i jej utrwalenia

5. jest to proces selektywny, przekazuje się treści K wybiórczo w zależności od kategorii

społecznych ludzi i ich ról społ.

6. jest to proces po części uświadamiany i nie uświadamiany

7. Dzięki niemu jednostka wrasta w K danego społ. i nabywa odpowiednią kompetencję kulturową.

8. Dzięki niemu współtworzy się osobowość jednostki.

UKŁADY KULTURY

Kłoskowska - UK - powstałe z badań empirycznych

1. pierwotny układ K - jest to układ najstarszy , od zawsze

• mała wspólnota ludzi którzy dobrze się znają

• swoistość - swojskość

• bezpośredni kontakt poszczególnych osób

• przechodniość ról nadawcy i odbiorcy

• role te są mało uregulowane

• jest to podstawowy typ kontaktów międzyludzkich

• istnieje on w reliktach kultury ludowej (darcie pierza)

2. zinstytucjonalizowany UK

• początek to tworzenie się instytucji państwa

• rola kościoła - wpływy cywilizacyjne

• pełny rozwój to renesans - muzea teatry

• szczyt to wiek 19

2 zakresy instytucji

• instytucja w szerokim znaczeniu to przystosowywanie człowieka do funkcjonowania

• w danym społ. Np wychowanie

• instyt w wąskim znaczeniu to zespól ludzi z określonymi środkami (lokal kasa ) mający realizować określone zadania w oparciu o określone normy

Cechy tego UK :

• charakter formalny

• nadawca i odbiorca występują w rolach sformalizowanych

• rola nadawcy nie jest przypadkowa (incydentalna) lecz jest to rola trwała sprofesjonalizowana.

• Odbiorca jest przejściowo w tej roli (nigdy nie bywa nadawcą)

• Role są regulowane przez normy społ.

Instytucje kultury tworzy się przez:

• Instytucje kultury bywają: przekształcane z pierwotnego UK (z prywatnych galerii powstają publiczne);

• tworzenie instytucji przez inne instytucje np ministerstwa;

Proces instytucjonalizacji polega na :

1. uznaniu pewnych działań za działania mające doniosłość publiczną. ;

2. wyodrębnienie pewnych działań od innych działań publicznych;

3. powierzenie tych działań osobom mającym odpowiednie kwalifikacje;

4. uregulowanie i usankcjonowanie tych działań.

Pozytywne aspekty Instytucji kulturalnych:

-ciągłość działania ;

- demokratyzacja dostępu

Negatywne cechy -

-ociężałość działania

-prymat środków działania nad celami ;

- biurokratyzacja

3. Układ środków masowego przekazu

Nowoczesny system masowego komunikowania zapoczątkowany wraz z rozwojem druku a radykalnie rozbudowany dzięki elektronicznym środkom.

4. Układ nie ma nazwy to wycieczkowanie do ośrodków K poza miejsce zamieszkania

KULTURA MASOWA

Pierwszy raz użył tego pojęcia Max Horkheimer 1941 (szkoła frankfurcka) określenie to nie przyjęło się potem używa go Mc Donald

W latach 40 pojawia się nowa sytuacja w kulturze (radio tv )

Pierwsze przejawy KM to pojawienie się prasy masowej

Cechy masy : wg Blumera

• Duża liczba członków

• Heterogeniczność składu (różnorodność)

• Anonimowość członków

• Brak wewnętrznych powiązań (amorfizm)

• Brak wewnętrznych zdolności do działania - to odróżnia masę od tłumu

Definicje:

1. Friedmann - KM to ogół kulturowych dóbr konsumpcyjnych oddanych do dyspozycji publiczności w najszerszym rozumieniu tego słowa. Za pomocą masowego komunikowania w ramach cywilizacji technicznej.

2. Morin - KM to K wytwarzana zgodnie z uwzględniającymi masą towarową normami produkcji przemysłowej rozprzestrzeniana przy pomocy technik przekazu masowego , zwracająca się do mas społecznych tzn do wielkiego zbiorowiska jednostek ludzkich.

3. Kłoskowska - KM to zjawisko współczesnego przekazywania wielkim masom odbiorców identycznych lub analogicznych treści płynących z nielicznych źródeł.

4. Toeplitz - istotą KM jest to że powiela ona pozornie banalne wręcz identyczne wzory przekazywane za pomocą prasy radia TV a najczęściej przy użyciu wszystkich na raz

i w sposób nie postrzeżony ale nie mniej skuteczny kształtuje postawy i opinie społeczne

zestaw cech KM

• urzeczowienie przekazu

• standaryzacja treści (te same treści dla różnych ludzi)

• homogenizacja - to wymieszanie treści kulturowych różnego charakteru i przekazanie w postaci papki jest to zniesienie dystansu między tym co ważne i nieważne wyższe i niższe, święte

i świeckie; KM się tym nie przejmuje.

Typy homogenizacji

• H upraszczająca - występuje niekiedy w formie plagiatu albo trawestycji. Częsty motyw oskarżania homogenizacji upraszczającej stanowi zarzut fałszerstwa

• H immanentna - rozumiemy przez to włączenie do dzieła kultury wyższego poziomu elementów zdolnych przyciągnąć szeroką i popularną publiczność dokonane przez samego autora. Chodzi tu o dzieła tego rodzaju, które zgodnie z instytucjonalnym kryterium należą bez wątpienia do wyższego poziomu, ale z uwagi na pewne właściwości treści lub formy są predystynowane niejako do masowej recepcji.

• H mechaniczna - od h upraszczającej różni się tym, że nie polega na wprowadzeniu jakichkolwiek zmian, w zawartości wewnętrznej dzieła wyższego poziomu lecz na przeniesieniu w nienaruszonej postaci do masowych środków komunikowania

to zestawienie obok siebie różnych treści o różnym poziomie (czasopisma ilustrowane)

Homogenizacja sprawia że KM nie można przeciwstawić kulturze wyższej

• Rozrywkowość - (syndrom Heisel - stadion) nawet przemoc jest rozrywką.

• Ilość odbiorców - KM rządzi się zasadą największej oglądalności

• Kosmopolityzm - nieuwzględnianie różnic narodowych

• Km nakłada się na K etniczne religijne i zaczyna je wykorzystywać.

• Proces twórczy KM

• Nie tworzą jej intelektualiści i artyści ale oni są zatrudniani przez nadawcę

• W KM trudno stwierdzić kto jest właściwym twórcą - jest to proces zbiorowy

• Gra pomiędzy konwencją a inwencją , wykorzystywana jest tylko ta część talentu która godzi się z istniejącym trendem inwencja to uatrakcyjnienie konwencji.

• jest źródłem mitów : wolności szczęśliwości sukcesu znalezienie sensu życia w KM zawsze jest Happy End (brak dramatów tragedii)

• gra pomiędzy konwencją a inwencją (wykorzystywana jest tylko ta część talentu, która daje się pogodzić z istniejącą konwencją, to co może zostać zaakceptowane. Inwencja jest po to aby konwencje istniejące w kulturze stały się bardziej atrakcyjne)

• KM jest to kompensacyjny świat marzeń (kreowanie i wykorzystywanie gwiazd - są to niedoścignione ideały do naśladowania (mityczni półbogowie)

• Obecność supermena (nadludzka siła odwaga intelekt) - leczenie słabości widzów ; - zaspokojenie potrzeby sprawiedliwości.

• Rewolwer i dziewczyna to symbole agresji i przemocy oraz seksu i erotyki (popędy Freuda)

• Erotyzowanie towaru

• Nieokreślony związek z rzeczywistością.

Warunki powstania KM

1. jest to produkt cywilizacji przemysłowej w sensie technicznym i społecznym (urbanizacja, zanik wspólnoty a powstanie społecz, zmiany w charakterze pracy - typ fabryczny a nie rolniczy uniezależnienie się od pór roku , na roli było urozmaicenie a nw fabryce jest monotonia . KM to odreagowanie - pojawienie się czasu wolnego)

2. demokratyzacja życia - Km jest ofertą najbardziej popularną , bez podzialu na elity i resztę , ale jest też narzędziem polityki, jest to uspokajanie mas

3. KM jest reakcją na anonimowość ludzi - ludzie więcej wiedzą o bohaterach seriali niż o sąsiadach KM jest produktem nowoczesności wraz ze zmianami w świecie zmienia się Km

Krytyka KM

źródła :

• nostalgia za przeszłością (konserwatyzm u krytyków KM)

• krytyka to pogarda cywilizacji przemysłowej.

• Pogarda wobec mas

krytyka :

• KM jest czynnikiem manipulacji ekonomicznej , pobudza popyt; wytwarza sztuczne potrzeby

• Jest elementem manipulacji politycznej - aby zamach stanu był udany trzeba zdobyć tv ; polityka musi mieć osobowość medialną.

• Władza koncernów medialnych.

• Bierność odbioru - bezrefleksyjność (powoduje to bierny stosunek do życia )

• Nadmiar idei (powoduje brak wiary w cokolwiek)

• Stępienie wrażliwości (oswojenie z cierpieniem - złem ; zniekształcenie rzeczywistości ; frustracja z powodu oglądania wyższych sfer)

• zanik życia wewnętrznego (zaniechanie myślenia ; filmy odpowiadają mentalności 12 lattka )

• zerwanie z korzeniami (wyobcowanie)

• rozkład życia rodzinnego

• złe efekty wychowania dzieci ; - brzk pasji i entuzjazmu ; nuda apatia; konsumpcjonizm; brak dziwienia się ; oczekiwanie natychmiastowego zaspokajania potrzeb.

• Rozhermetyzowanie kultur lokalnych

• zniszczenie kultury która budzi w ludziach niepokój co do świata

• brak reprezentowania dobra publicznego

Obrona KM

• popularność

• jakość KM zależy nie od jej masowości , ale od tego jakie wartości proponuje

• upowszechnienie kultury wyższej

• działania dydaktyczne

• wypełnianie luki po kulturze ludowej

• pomost między klasami społecznymi

• gusty odbiorców są ambiwalentne.

DYNAMIKA KULTURY

Ludzie zaczynają się zastanawiać co w życiu przeważa: stałość czy zmienność. Świat się zmienia, zmieniamy się my, ale jednocześnie mamy poczucie własnej tożsamości

W życiu społeczno-kulturowym następują zmiany przeobrażenia - składu funkcji wzajemnych relacji.

Autor, który pierwszy zwrócił uwagę na dynamikę w kulturze to H. Spencer . Ewolucja to zmiana idąca od nieokreślonej niespójnej jednorodności do określonej spójnej różnorodności. Ewolucja jest tym bardziej zaawansowana im bardziej skomplikowana jest struktura danego systemu i im więcej funkcji ulega w nim wyodrębnieniu.

Neoewolucjoniści XXw. Do tych założeń dodali stwierdzenie, że o poziomie zaawansowania ewolucji świadczy złożoność kultury i wyspecjalizowanie funkcji ale i zdolność do integrowania danego systemu.

Z ewolucjonizmu wyrosła Teoria konwergencji

Teoria konwergencji - Adolf Bastian - zakłada ona że w podobnych warunkach podobne formy kulturowe mogą powstać niezależnie od siebie tzn. wynika to z tego że istnieje zasadnicze podobieństwo natury ludzkiej, które wszędzie może doprowadzić do takich samych rezultatów.

Droga postępowania wszystkich grup ludzkich jest w kulturze w zasadzie jednakowa.

Przechodzą w zasadzie te same stadia rozwojowe tylko w różnym tempie. Z etapu na którym znajduje się dana kultura można ocenić na jakim jest poziomie rozwoju.

Teoria dyfuzji (wzajemne przenikanie)- Taylor - wzajemne przenikanie elementów kulturowych

Z jednego społeczeństwa do drugiego

Dzięki temu możliwy jest szybki rozwój społeczeństw jako całości kulturowej. Jest to proces złożony i twórczy.

Etapy dyfuzji

1) przedstawienie nowego elementu

2) przyjęcie go przez społeczeństwo

3) zespolenie z własną kulturą

Warunki przyjęcia:

1. użyteczność

2. zgodność z kulturą istniejącą

3. prestiż społeczeństwa przekazującego

4. prestiż jednostek pośredniczących

W procesie dyfuzji łatwo przekazywane są techniki życia codziennego, nie przekazywane są skojarzenia i reakcje podświadome

W wyniku nadmiernej dyfuzji może dojść do akulturacji - zniszczenie rodzimej kultury

Obie teorie mają odzwierciedlenie w polityce ; konserwatyzm i liberalizm.

DYFUZJA KULTUROWA - rozprzestrzenianie się i przenikanie elementów jednej kultury do drugiej, najczęściej na drodze zapożyczenia, czasem następuje równolegle z migracją. Wyróżnia się m.in.:

• d.k. bezpośrednią i d.k. pośrednią ( za pośrednictwem mass mediów lub przedstawicieli jeszcze innej kultury)

• d.k. zamierzoną (planowe zapożyczenie pewnych treści przez kulturę przejmującą lub narzucenie jej dyfuzji przez kulturę przekazującą i niezamierzoną opartą na spontanicznych kontaktach przedstawicieli różnych kultur)

KONWERGENCJA KULTUROWA - proces polegający na tworzeniu się w odizolowanych od siebie kulturach podobnych cech i elementów kulturowych nie dzięki kontaktom czy akulturacji, lecz za sprawą zbieżnych warunków środowiskowych i wewnętrznych praw rozwoju

AKULTURACJA - proces oraz rezultaty ciągłych i głównie bezpośrednich kontaktów między różnymi kulturami. Z czasem w mniejszym lub większym stopniu dochodzi do upodabniania się kultur wchodzących ze sobą w kontakt.

1

8

---