TEO HAND MIĘDZYNAR. 1.doktryna słusznej ceny-hand jest korz dla partn jeśli dokonuje się go po „słusznej cenie”, tj. która gwara zysk - ten kto prowadzi handel wykorzy różnice w obfitości tow. w różnych kraj i za to że wzgl. tanim k-tem przyczynia się do lepszego zaspoko potrzeb d. społ. dolicza sprawied zysk - nie może więc tracić. 2.merkantylizm - bogactwo nar. wynika z nadwyżki w hand zagr., tak więc należy gromadzić zas kruszców i $, oraz prowadz odp. polit. handl. (↑ ex i ↓ imp.); wg. tej teorii hand zagr. jest grą o ∑=0 jedni się bogacą k-em innych - zał. to skrytykował m.in. D.Hume-na inflac char zjawiska. 3. teoria k-ów absol(Smith) - jeśli 2 kraje podejmują handel to oba osiągają korz, war. jest ist bezwzgl. (absol) różnic w k-ach wytw. Jeśli kraj A jest b. efektywny (ma przewagą absol) od kraju B w prod. dobra X, a mniej efek w prod. dobra Y, to oba mogą osiągać korz z rozw wzajem podziału pracy i to bez wzgl. na stan bil handl., jeśli tylko A ex całość lub część prod. X, a imp. Y 4. klas teoria wym międzynar. (Ricardo)-oparta na teorii k-ów wzgl: korz z handl zagr wynikacją ze spec. krajów w prod. na własne potrzeby i ex tych dóbr, które mogą wytw wzgl. taniej niż w innych krajach. Gdy kraj A dysponuje absol przewagą nad B w prod 2 różnych dóbr: X i Y, powinien spec. się w prod. i ex tego tow, przy którym jego przewaga mierzona wydajn pracy jest stos. największa, a kraj B powinien prod. i ex ten tow., przy którym jego niekorzy syt. ujawnia się w najmn stopniu. Wym może być dla obu korz gdy wyst. na poz pośred m-dzy ich wewnątrzkraj. relacjami wymiennymi (podział korzyści nie zawsze jest równy) 5. teoria obfitości zasobów (Ohlin,Samuelson) - przesłanką rozwoju hand zagr. jest wyst m-dzy krajami relatywnych różnic k-ów i cenwynikają z odmiennego wyposaż w 2 podst. czyn prod.: pracę i kap. Kraj lepiej wyposaż w kap. powinien spec. się w prod. i ex dóbr kapitałochł,bo wymagają wykorzy czyn bardziej obfitego i przez to tańszego. a) paradoks Leontiefa - lata45-70 USA im tow i usł kapitałochł, a ex pracochł (wyniszczenie Euro po wojnie i zapotrze na żywnośc) 6. teorie neoczyn - rozwinięcie teo obfito przez uwzgl dodat zas nat. oraz niejednorod czyn pracy i kap 7. teorie neotechnolog - uwzgl. zm spowodowane ciągłym rozw post tech a) t. luki tech. - nacisk na osiąganie korz z hand dzięki ist różnic w poz. wiedzy tech. i tempie postępu tech. b) t. CŻP (Vernon) - hand międzynar. jest poch przechodzenia prod. przez 3 fazy: innow, dojrzew i standaryz - gdy prod. w KWR przejdzie fazę inn zaczyna być ex do KSR (przesłanką handlu jest luka tech.) c) t. korzyści skali prod. i zbytu -wyst. gdy rozm prod. i zbytu ↑ niż nakłady czyn prod. 8. teorie pop-podaż- znaczenie rozm i str D obok czynn podażowych; 1ną z korz z hand zagr jest lepsze zaspok potrzeb kons. i inwestorów 9. nowa teoria hadlu (Chandler) - kraj najwięcej korz z wym międzynar., gdy jest 1szy na r-ku, bo jest wspierany przez G, stąd w każdym kraju jest miejsce tylko dla kilku 1szych przeds. 10. teoria konk-4 przesłanki odnoszenia korz z wym: wyposażenie w czyn wytw., strat firmy i nastawienie na konk, odp war. D w kraju i wspierające inne sekt
POLIT HANDL. - realizacja okr. zad. w sferze wymiany handl. z zagr. za pomocą odp. instr., na celu zapewnienie kraj. prod. i zatr. oraz BP., co można osiągnąć zarówno poprzez stos. śr. ogr. imp., jak i pobudzających ↑ ex. Instr. polit. hadl. 1. cła - opłata pobierana od tow. zagr. w zw. z przekroczeniem przez nie gr. celnej; głw. zad. ceł jest ochr. poszcze gałęzi gosp. i BP.; mogą być pobierane od im., ex lub tranzytu (2 ostatnie praktycznie niestosowane) 2. instr. Parataryfowe a) subsydia ex. - dopłacanie przez państ. różnicy między wyższą ceną tow. kraj., a jego niższą ceną na r-u św; celem jest ↑ sprz. tow. za granicą przez poprawę konkurencyjności, mogą być udzielane bezpośr. lub pośr. (np, ulgi podat., kr., fin. BiR) prod. kraj. dotknięty subsydiowanym im. ma pr. do przeciwdział przez żądanie ceł antysubwenc, których zad. jest przywrócenie war. konkurencji; war. jest udowodnienie stos. subsydiów przez partnera i wykaz wyrządzonej przez nie szkody dla przem. kraj.
b) dumping - sprz. przez przeds. tow. za granicę po cenie niższej niż obow na r-u kraj., jest niekorz i dla kraj. ex (ten stara się wyrównać straty przez zawyżenie ceny na swoim r-ku wew. jeśli tylko posiada wystarczająco silną poz.) i dla kraj. im. (godzi w interesy prod. kraj.)można się bronić analog jak w subsyd, post antydump wszczyna Min. Gosp. z urzędu (w przyp, gdy ist dowody dumpingu i zw przycz-skut) lub na pis wniosek os. fiz. lub pr. albo jedn. org. nie posiad os. pr., gdy wyst. w im przem. kraj. (popiera go przeds., których prod. stanowi min. 50% całej prod. tow. podobnych)
c) zm opłaty wyrównawcze - w calu ochr. prod. dobra rząd ustala jego min. cenę gwarant na r-ku wew., zapewniającą opłacalność prod., i zob. się do skupu po tej cenie ewentualnych nadwyżek prod. oraz ich sprz. w razie niedoboru lub nadmiernego ↑cen (istotą jest niedopusz do taniego im poniżej ceny gwarant - opłaty dostosowują się do cen świat. dzięki czemu są b. elast. i skuteczniejsze od ceł)
d) inne: dep imp., dodatk podat. od imp., itp. 3. instr. Pozataryf a) ograniczenia il - inaczej kwoty lub kontyng - G wprowadza ściśle okr. limit wlk. im (lub zakaz); kontyngent może być ust w ujęciu wart. lub il, kwoty w spos. global lub podziel między dost. (ich stos. wymaga licencjonowania im w celu kontroli przestrzegania ogr.); ogr. il dział. nie tylko na il, ale i na ceny (przez odd na wlk. S), stąd ich skuteczność zależy także od elast. cenowej D i substytucyjności dobra b) „dobrowolne” ogr. ex (VERs) - pod naciskiem im (np. groźba zastosowania ostrzejszych restrykcji hadl.)
c) inne: prze domieszkowe, normy i stand tech., sanitarne, itp. 4. polit. pien. - oddziaływanie na zmiany MS pien., st. % i rezerw bank.; może być: reflacyjna (↑ MS, przy ↓ st.% i rezerw) - ↓ k-t pozyskania kap. na inw, sprzyja ↑ D global, zatr. doch. i im, lub deflacyjna (odwrotnie) - ↑ S kraj., napływ zagr. kap. krótkoterm. (jeśli kraj niskiego ryzyka) 5. polit. fisk - odd na zm T i wyd budż.; może być: EPF (↑ wyd przy ↓ podat.) ↑ D i S kraj. i przez mech, mnożnika pobudza ↑ im, lub RPF - odwrotne skutki 6. polityka cenowo-doch. - manipul DiS przez wpływ na zm cen nie tylko tow. i usł., ale także pien. (st. %, kurs wal i pracy 7. śr. adm.-pr. - sfera legislacyjna org sys. społ.-ekonom.
BP -syntet, sporządzanym zg z zas. rachunk, zestaw wszyst płat między rezydentami kraj., a zagr. dot. określonego okresu (przeważnie 1 rok) rach. bież - trans. tow. i usł., doch. z pracy i kap. (ods., dywid) oraz transf nieodpłatne (ujmowana jest pełna wart. ww.) rach. kap.- zagr. trans. fin. i rez wal (ujmowana jest tylko zmiana stanu)
Koncepcje pop na pien.: 1. Fisher (D na pien*szyb obiegu=ceny*wolumen trans.) 2. A. Marshalla (D=1/szyb obiegu*DN*ceny) 3. J.M.Keynesa (motyw trans.: D=f(Y), motyw spekul: D =f(st%)) 4. M.Friedmana (D= f(DN, st%, dochodowość instr. fin.)
KURS wal - cena płacona w wal kraj. za jedn. waluty obcej (notowanie bezpośr., normal, np.: 1 USD= 4 PLN) lub odwrotnie (notowanie pośr., odwrotne) Polit. kursu wal. - zmierza do ustalenia i zapewn optymal poz. kursu z pkt-u widzenia potrzeb BP. i gosp. wew. (zm kursu może być jednoraz: dewalu/rewaloryzacja, lub dokonywać się w okr. czasie: deprec/aprec) Rodz kur: 1. sztywny (brak możl. odchyleń, stos. w syt. infl.-kotwica wal.: podporządkowanie 1nej waluty pod 2gą) 2. stały (kształtuje się swob w ramach okr. widełek) 3. płynny (bez żadnych ogr., stos. na r-ach międzynar.)
Zas ustal kur 1. podwójnej ceny (zawsze podawana jest cena sprz. i zakupu) 2. 5ciu cyfr (kurs podawany do 4 m-ca po przecinku: 3 pierwsze to „figury”, a 2 ostatnie „pestki”) 3. cen krzyżowych
Dewizy - zagr należn. zwykle denominowane w: czekach, wekslach, polec przelewu Parytet - stos wymienny 1nej waluty do 2giej, mierzony zaw. złota w danej walucie Budżet - zestaw strumieni: wpły (pod bezp. i pośr., opłacy, dział. gosp. państ., itp.) i wydat (na bezp. wew i zew, służbę zdrowia, edu, subwencje, itp.) F-je podat.: 1. fiskal (doch dla budż.) 2. redystryb (podział doch.) 3. stymula (atymulują lub ogr. rozwój okr. gałęzi) 4. stabiliz (poprzez kształtowanie D globalnego)
Międzynar. podział pracy - jest zjaw hist. i stanowi szczeg formę ewol społ. podz pracy, dokonującego się m-dzy podm. prowadz dział. gosp. w obrębie różnych organizmów państ. Zaistniał on, gdy proc. społ. podziału pracy osiągnął poz., przy którym asortymentowy i iloś ↑ prod. przekroczył chłonność r-ów nar. Pojawienie się trwałych nadwyżek prod. w 1ych krajach i możl. ich zbycia w innych wytworzyły potrzebę rozwoju wymiany handl. i innych rodz. powiązań gosp. Głw. siłą napędową międzynar. podziału pracy jest rozwój tech., stwarzający możl. przemieszczania wzrastającej l. tow. na duże odl. W ujęciu stat. m.p.p. zakłada się przyjęcie osiągniętej jego str tow. i geog. za daną i niezmienną, w ujęciu dynamkonieczność nieustających zm w str prod. i handl. uwzgl. możl. rozwojowe gosp. i potrzebę jej adaptacji do war. światowych. Czyn kształtujące m.p.p.: 1. wew - wiążą się ze specyficznymi właściwoś gosp. konkretnych krajów a) war nat (położ geog., klimat, stan zasobów, czyn demograf.) b)poz. rozwo gosp. i str gosp. (zasoby kap., stan infras gosp., poz tech., rozw. sys. inst.) c)czyn sys (okr. cele i kier. rozw społ.-gosp. kraju i war. ich osiągania) d) zdarz i syt. nieprzewid (wojny, katastrofy nat, zaburzenia społ.) 2. zew - wiążą się z przekształc str w gosp. św jako całości (głw. znaczenie mają dla krajów małych i/lub KSR) ToT: wsk okr. relację zm cen lub il dóbr ex. do zm cen / il dóbr im. przez poszczeg kraje (są TOT cenowe i realne - il). TOT poprawiają się jeśli ceny/il dóbr ex. ↑ szybciej niż dóbr imp zwiększoną siłę nabywczą kraju. Specjalizacja - ogr. asort wytw wyr lub liczby realizowanych proc. tech. w celu ↑ ef wykorzyst posiadanych czynn prod.; spec. stanowi war. osiągnięcia tzw. korzyści skali, tj. ↓ jedn. k-ów: prod., BiR, unowocześniania aparatu wytw ↑wydajności pracy, ↓ cen wyrumocnienie poz. konkurencyjnej (chyba że spec.dot. dziedzin schyłkowych lub niestabil segm. R-ku)
INTEGRACJA
Przesłanki: 1. polit (jednolity ustrój, zbieżność celów polit gosp.) 2. społ.-ekonom. (możl. przyspieszenia tempa ↑ doch. nar., ↑ dobrobytu, poprawa war. rozwoju tech., itp.) 3. inne (potrzeba: wspól kształt infra, standaryzacji urządzeń, unifikacji sys. funkcjonowania)
Warunki: 1. komplementarność (wzajemne dopasowanie str gosp.) 2. odp infrast ( w tym rozwinięty transp., komunikacja, itp.) 3. sprzyjająca polit. ekon (wzajemne udzielanie preferencji, swobodny przepływ pracy i kap.)
Etapy: 1. strefa wolnego handlu (zniesienie ceł i ogr. Iloś między sobą, ale autonomiczna polit. wobec krajów 3cich) 2. unia celna (s.w.h.+ ujednolicone cła zew.) 3. wspólny rynek (u.c. + swob przepływ siły robo i kap.) 4. unia wal(w.r. + koordynacja polit. walut) 5. unia ekon (u.w. + koordynacja wybranych dziedzin polit. ekon.) 6. unia polit. (całkowita koordynacja polit. wew. i zagr.)
Inwest. bezpośr. - podejmowanie od podstaw samodzielnej dział. gosp. za granicą, lub przejmowanie kier. już istniejącego przeds. (od inwest. portfel odróżnia je sprawowanie kontroli nad przedsięwzięciem) €- przyczyny wprowadzenia: zmniejszenie k-ów transakc (wymiany walut), zmniejszenie perturbacji zw. z wejściem na inny r-ek, unikanie dyferencjacji cen, zacieśnienie integracji
Warianty wprowadzenia €: optymistyczny (cena € ↑ w stos. do $); pesymistyczny (cena € ↓ w stos. do $). Mamy do czynienie z pesymis(z powodu dużej il kr. w $), który jest korzystny dla UE, bo ich tow. są wzgl. tanie wzgl. $, dla Polski jest to scenariusz najgorszy bo mamy 60-80% eskp. tow. do UE i są one tam wzgl. drogie, a mamy za słabą tech. wytw. by obniżyć ceny. Scenariusz optymist byłby dla nas korzystny, ale dla świata b. zły, ponieważ spowodowały ucieczkę $ do USA i wzrost cen, a tym samym UE miałaby kłopoty ze sprz., spłatą kr.
Kryteria monetarne (Maastricht): 1. poz. infl. (nie wyższy niż śr. 3 krajów o najstabilniejszych cenach) 2. poz. st. % (nie wyższy niż śr. 3 krajów o najstabilniejszych stopach) 3. swobodne kształtowanie się kursu (+/- 12,5% wokół parytetu - siły nabywczej jedn. pien.)
Kryteria fisk: 1. def budż (nie więk niż 3%PKB) 2. dług publ. (nie więk niż 60% PKB)
WEKSEL
d = (R-P)/R * 360/n ; O = (d*R*n) / (360*100%) ; Kkw = R - O - Kp = R [1- (d*n) / (360*100%)] - Kp gdzie: d - st. dyskont., P - wart. bieżąca, R - wart. nom., n -czas wykupu, O-kwota ods dyskont., Kkw-kwota kr wekslowego, Kp- k-ty prowizyjne
System waluty złotej - w poszczeg krajach: swoboda cyrkulacji złota w postaci monet i kruszcu (obok wymienialnych na złoto banknotów) i obowiązek BC kupna i sprz. złota po stałej cenie w wal kraj. (parytet); w stos. z zagr.: złoto jako jedyna wal rezerwowa, swoboda wywozu i przywozu złota i banknotów, stałość kursów wynikających z porównania parytetów złota w wal kraj. i zagr. (przyczyny upadku: niezależność S złota od D na nie, wynikająca z wlk. transakcji wyrównawczych na św i trudności płatnicze zw. z wlk. kryzysem)
Sys. z Bretton Woods: zasada wymienialności walut (wymienial gwara przez BC emitujący daną walutę i całkowita swoboda obrotu pien. w skali międzynar.) i stabilności wal (+/- 1% od kursu parytetowego lub central i wykluczenie dyskryminacyjnych zarządzeń lub praktyk różnicowania kursów), rolę pien. światow grały: złoto i USD (przyczyny rozpadu: monowalutowość - deficyt bil USA, gdyż nie mogły prowadzić własnej polit. kursowej, brak elast. w przywracaniu zew. równowagi płatn. - stałośc kursów prowadziła do nadwyżek bądź def, wysoki stop międzynar. mobilności pien. i kap. krótkoterm. - brak koordynacji między polit. monetarną i budż.)
Europejski sys. walutowy: 3 elementy - eur. jedn. walutowa (ECU) pełni funkcje wsk kształtowania kursów, śr. płatn. między BC i skład rez wal; mech. kursów wal: oparty na idei stałych kursów z dwoma progami interwencji: fakultatywnym i obligat; sys. kredytowy ESW - udzielanie pomocy w interwencjach wal i fin. def BP., 4 rodz. kr.