Idealizm, stanowisko filozoficzne głoszące tezę o pierwotności czynnika duchowego (myśli, idei, świadomości) wobec materialnej rzeczywistości. Przeciwstawiane materializmowi i naturalizmowi.
Wyróżnia się dwa podstawowe kierunki idealizmu: obiektywny oraz subiektywny. Idealizm obiektywny zakłada, że jedynym obiektywnym bytem rzeczywistym jest idea, która istnieje niezależnie od materii i świadomości ludzkiej. Główni przedstawiciele tego kierunku: Platon (437-347 p.n.e.), Tomasz z Akwinu (ok. 1225-74) i G.W.F. Hegel (1770-1831).
Idealizm subiektywny oparty jest na twierdzeniu, że świat realny jest jedynie wytworem podmiotu poznającego, neguje istnienie obiektywnej rzeczywistości. Reprezentanci: G. Berkeley, D. Hume, H. Bergson.
Termin stosowany także do opisania postawy cechującej się wzniosłymi ideałami oderwanymi od rzeczywistości, a także na oznaczenie bezkrytycznego dążenia do realizowania nierealnych poglądów.
Pragmatyzm (ang. pragmatism) to określenie prądu myślowego, wywodzącego się z brytyjskiego empiryzmu, a rozwijającego się w Stanach Zjednoczonych od schyłku XIX w. Pragmatyści, w odróżnieniu od utylitarystów, skupiają się na zagadnieniach znaczenia i prawdy, rozpatrując je z perspektywy praktycznych konsekwencji. Podczas gdy utylitaryzm jest zorientowaną hedonistycznie refleksją etyczno-ekonomiczno-społeczną, pragmatyzm jest głównie teorią poznania. Akcentuje się tu współzależność teorii i praktyki oraz to, że sukcesywność działań jest swoistym kryterium prawdziwości przepisu, wedle którego działanie się odbywa. Jakkolwiek sam nurt nie jest jednolity pod tymi względami.
PRAGMATYCZNA KONCEPCJA CZŁOWIEKA
J Dewey był zwolennikiem empirycznego naturalizmu i uważał, że człowiek jest integralną częścią natury. Człowiek zyskał zdolność myślenia w procesie ewolucji i dlatego nie ma ono nic wspólnego z metafizyką natomiast, lecz jest aktywną formą związku między człowiekiem i środowiskiem.
Dewey twierdził, że UMYSŁ służy do określenia sposobów działania i konsekwencji. Służy również do powstrzymywania niewłaściwych reakcji. Jest to przystosowanie się, związane ze zdobywaniem kontroli nad środowiskiem.
Pragmatyści podejmują też temat WOLNOŚCI CZŁOWIEKA
Człowiek, który napotyka na swojej drodze jakąś przeszkodę posługując się inteligencją zaczynają dociekać i szukają przyczyn powstania danego problemu.
Środowisko nie ma GOTOWEGO CHARAKTERU zmienia się pod wpływem płynnych sytuacji, człowiek napotykając na nie reaguje pod wpływem nawyku, dopiero pod wpływem napotkanej przeszkody, zmienia swoje postępowanie aż doprowadzi do zamierzonego efektu.
W czasie takich wzajemnych INTERAKCJI zmianom podlega zarówno człowiek jak i środowisko. Pragmatyści uważają, że świat ciągle się zmienia i nigdy nie będzie miał
Zakończonej postaci.
Pragmatyści uważają również, że człowiek nigdy nie jest po prostu ofiarą tego, co się dzieje, ale również nie jest zupełnie wolny. Problem, przed którym staje wymaga od niego decyzji „ ZROBIC COŚ CZY NIE „ to jest wybór wolnej woli. Wybór człowieka polega, więc na ocenianiu danej sytuacji, w której jednak środowisko ma też coś do powiedzenia, jednak, jeżeli człowiek postępuje inteligentnie, wówczas środowisko nie dominuje i nie zniewala człowieka.
5. POGLĄD NA RZECZYWISTOŚC
Dla Deweya pytanie, czym naprawdę jest rzeczywistość nie ma wielkiego znaczenia, ponieważ owa rzeczywistość jest wszystkim, co przydarza się człowiekowi, więc nie da się określić definicją i tak naprawdę nie ma potrzeby by ją określać.Według Deweya świat fizyczny poprzedza każde doświadczenie człowieka. Można, więc powiedzieć, że rzeczywistością jest to, co wydarza się w danym momencie.
POGLĄDY J DEWEYA NA EDUKACJĘ
J Dewey krytykował tradycyjną edukację wyznaczył jej trzy podstawowe cechy:
1.Jej przedmiot był tworzony przez informacje i kwalifikacje powstałe w przeszłości a głównym zadaniem szkół było przekazanie ich młodszym pokoleniom
2.Kształcenie moralne polegało na kształtowaniu sposobów postępowania, które również powstały w przeszłości i były uznawane jako standardy.
3. „Ogólny wzór” organizacji szkolnictwa tworzył ze szkół placówki, które były bardzo odcięte od innych instytucji społecznych takich jak Np. RODZINA
Według Deweya cele oraz metody nauczania były zdeterminowane przez te cechy. Według tradycyjnego nauczania przygotowanie młodego człowieka do życia w społeczeństwie polegało na przekazaniu materiału kształcenia, który zawierał gotową wiedzę. Uczniowie powinni być ulegli i posłuszni.
Podręczniki były traktowane jako „MĄDROŚC PRZESZŁOŚCI”
Nauczyciele wg Deweya to „ORGANY”, które łączą uczniów z materiałem nauczania.
To oznacza, że nauczyciele służą do przekazywania wiedzy, natomiast zasady, według których powinno się postępować są niejako narzucane.
Dewey twierdzi, że preferowane metody nauki nie mają związku ze zdolnościami i posiadanym doświadczeniem dzieci.Ponieważ Dewey był przeciwny traktowaniu wiedzy jako ukończonego produktu jak również był on przeciwny nauczaniu tylko i wyłącznie przez przyswajanie sobie wiedzy książkowej, dlatego stworzył własną propozycję nauczania. Do najważniejszych elementów tego nauczania należały:
1.Uczenie się przez działanie i doświadczenie
2.Indywidualiżm pedagogiczny
3.Edukacja dla demokracji
Ad1. Uczenie się przez doświadczenie i działanie
Dla Deweya edukacja nie jest tylko środkiem do osiągnięcia określonego celu, lecz celem samym w sobie. Pragmatyści największą wartość edukacji widzieli w tym, że ma ona bezpośredni związek z życiem. Uważali oni, że „całe życie jest edukacyjne” a „ cała edukacja jest życiem”. W szkołach uczniowie powinni uczyć się przez życie.
Według Deweya „gram doświadczenia więcej waży niż tona wiedzy teoretycznej”
W szkole powinna odbywać się wymiana doświadczeń osobistych i przez to powinien dokonywać się proces budowy doświadczenia wspólnego.
Nauczyciel nie powinien przekazywać niezawodnej wiedzy, lecz powinien on być przewodnikiem w procesie edukacyjnym.
Nauczyciel powinien niejako stać z boku i być tylko „nośnikiem” doświadczenia nie wolno mu zakłucac wolności uczniów i wtrącać się pomiędzy nich a proces doświadczenia.
Edukacja jest procesem doświadczenia, ale nie ma końca, jest zmienny, dlatego proces nauczania jest ciągły.
Dzięki temu,że program szkolny jest oparty na doświadczeniach jak również potrzebach uczniów może mobilizować do ciągłego uczenia się. Taka edukacja umożliwia wykorzystanie zdobytej wiedzy w życiu codziennym.
Dewey odrzucił również dwa podstawowe założenia starego nauczania, które zaznaczały odmienność wiedzy ogólnej od zawodowej oraz dzieliły wiedzę na teoretyczną i praktyczną.
Podziały te wynikały z założenia, że tylko część społeczeństwa może rozwijać się intelektualnie a zdecydowana większość może jedynie zdobyć praktyczne kwalifikacje niezbędne do przetrwania w społeczeństwie i wykożystac zdobytą wiedzę w pracy zawodowej.
Pragmatyści w tym Dewey uważali,że to działanie jest źródłem wiedzy i dlatego uczenie się powinno być oparte na działaniu, gdyż przez działanie człowiek rekonstruuje swoje doświadczenie. Przez rekonstrukcję doświadczenia można rozumieć: korzystanie ze zdobytego już wcześniej doświadczenia. Podsumowując uczenie się można nazwać procesem badawczym nastawionym na rozwiązywanie problemów.
Termin holizm (z języka greckiego holos ? cały) ? całościowość. Pojęcie wprowadził Jan Christian Smuts (1870 ? 1950)
Holistyczne nauczanie zakłada, że nie encyklopedyczna wiedza jest potrzebna, lecz rozumienie siebie w świecie, który nie poddaje się do końca poznawczym technologiom ani zabiegom racjonalnego umysłu, a w którym musimy nauczyć się w zgodzie z sobą funkcjonować. Jeśli obiektywna prawda nie istnieje, każdy ma swoja ?prawdę?, zatem można, wręcz należy interpretować podawaną wiedzę wybiórczo, na zasadzie podróży po sklepie samoobsługowym i wrzucania do koszyka, tego co się tylko podoba, według uznania.
Dlaczego jednak powinniśmy wprowadzać system holistyczny do polskich szkół? Głównymi powodami, dla których szkoła powinna nauczać w sposób zintegrowany (holistyczny) może być:
- przekazywanie uczniom spójnej wizji świata, odejście od encyklopedyzmu w nauczaniu, - - przejście od wąskiej specjalizacji poszczególnych nauczycieli do wieloprzedmiotowego przygotowania,
- lepsze przygotowanie uczniów do życia poprzez położenie nacisku na osiąganie przez nich głównych umiejętności, a nie tylko wiedzy,
- współpraca nauczycieli w szkole prowadząca do spójności szkolnych programów nauczania i wychowania,
- integrowanie szkoły ze środowiskiem lokalnym powodujące lepsze zaspokojenie lokalnych potrzeb edukacyjnych dzieci i młodzieży,
- proces globalizacji powoduje, że świat staje się bardziej współzależny,
- procesy informatyzacji powodują ?eliminacje odległości?,
- większość narzędzi edukacyjnych sprzed dziesiątków lat dzisiaj nie sprawdza się.