POLITYKA BUDŻETOWA
Polityka budżetowa- oznacza dobór źródeł i metod gromadzenia dochodów publicznych jak też kierunków i sposobów realizacji wydatków publicznych dla osiągnięcia celów społecznych i gospodarczych ustalonych przez organy właściwe.
Obecnie budżet określa się jako” pewien zespół rachunków” przedstawiających na okres jednego roku kalendarzowego wszelkie stałe wpływy i obciążenia państwa.
Budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy publicznej (państwowej) kontroli i ochrony prawa, sądów i trybunałów adm. Rządowej na okres roku kalendarzowego.
PB pełni 3 podstawowe funkcje, które wyznaczają obszary jej działalności: * alokacyjna * redystrybucyjna * stabilizacyjna
FUNKCJA ALOKACYJNA- alokacja zasobów jest tradycyjna funkcją Pb. Polega ona na kształtowaniu podziału czynników wytwórczych pomiędzy sektor prywatny i publiczny a nastepnie ich dalszej alokacji wewnętrznych sektorów.
Proces alokacji w ramach sektora publicznego następuje przez bezpośrednie wyznaczanie wielkości środków przydzielonych na konkretne zad.,co przesądza o zakresie i o formie wytwarzania poszczególnych ustaw publicznych. Proces alokacji budżetowej w ramach sektora prywatnego dokonywany jest natomiast pośrednio przez korygowanie cen dóbr usług, czynników prod. Za pomocą subsydiów i podatków.
FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA- polega na świadomym oddziaływaniu przez państwo na rozmiary i strukturę funduszy nabywczych poszczególnych podmiotów. Funkcja ta jest związana z wtórnym podziałem dochodów, dokonywanych w następstwie podziału pierwotnego ustalonego przez rynek. FR jest realizowana na 3 płaszczyznach oddziaływania budżetu na podział dochodów: * redystrybucja dochodów pieniężnych przy wykorzystaniu systemu podatków, pieniężnych transferów socjalnych-charakter pośredni. * bezpośrednie lub częściowo odpłatne zaspokojenie pewnych potrzeb poprzez wykonywanie przez sektor publiczny określonych usług społecznych np. ochrona zdrowia oświata charakter pośredni. * oddziaływanie na warunki w jakich kształtuje się pierworodna dystrybucja dochodów.
FUNCJA STABILIZACYJNA- polega na wykorzystaniu dochodów i wydatków budżetowych do osiągnięcia makroekonomicznych celów gospodarczych tj. wykoki stopień wykorzystania potencjału wytwórczego (ograniczenie bezrobocia), stabilność ogólnego poziomu cen, wysokie zrównoważone tempo wzrostu gosp., stabilność bilansu płatniczego.
Do najbardziej skutecznych narzędzi f. stabilizacyjnej zalicza się zmiany w obciążeniach podatkowych w zależności w sytuacji koniunkturalnej.
PASYWNA POLITYKA BUDŻETOWA- oparta jest na założeniu, że określone elementy dochodów i wydatków budżetowych cechuje tendencja do automatycznego reagowania na zmiany sytuacji gosp. W celu wyzwolenia impulsów kompensujących będących przeciwwagą wahań koniunkturalnych. Ta forma PB opiera się na koncepcji działania automatycznych stabilizatorów.
AKTYWNA (DYSKRECJONALNA)PB-występuje wówczas kiedy rząd stosuje wybrane środki w celi przeciwdziałania cyklicznym fluktuacjom w celi stabilizacji cen czy ograniczenia bezrobocia. APB może polegać na: * zmianie stawek podatku * zmianie podziału transferów z budżetu państwa * zmianie wydatków na roboty i inwestycje publiczne
Okres jaki upływa od powstania zakłócenia do wystąpienia wszystkich efektów podjętych w ramach aktywnej PB można podzielić na kilka faz: * faza rozpoznania, * f. decyzyjna * f. instrumentalna
Pełny cykl reakcji PB na zakłócenia koniunkturalne obejmuje okres jaki upływa pomiędzy uruchomieniem działania instrumentów a efektem w postaci wpływu tego działania na zmianę popytu globalnego.
DEFICYT budżetowy W Literaturze przedmiotu wyróżnia się 3 rodzaje deficytów budżetowych: * rzeczywiste stanowiące faktyczną różnicę wydatków nad dochodami w danym roku budżetowym, * strukturalne będące wielkościami symulacyjnymi, hipotecznymi a powstających gdy dochody i wydatki realizowane są przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych gosp. * cykliczne stanowiące rezultat cyklu koniunkturalnego ożywienia lub recesji wpływających na dochody i wydatki budżetowe.
Porównywanie bieżącego (rzeczywistego) DB z deficytem strukturalnym pozwala określić czy istniejący deficyt jest przede wszystkim wyrazem sytuacji koniunkturalnej (zjawiska recesyjne) czy też następstwem aktywnej, ekspansywnej PB.
DŁUG PUBLICZNY- to finansowe zobowiązanie władz publicznych z tytułu zaciągniętych pożyczek niezbędnych do pokrycia deficytów budżetowych. Obejmuje on zobowiązania z różnych okresów łącznie z należnym oprocentowaniem. Są to więc skumulowane pozyczki wewnętrzne i zagraniczne finansujące deficyty budżetowe w poprzednich latach pomniejszone o ich spłaty oraz wielkość ewentualnych nadwyżek budżetowych. Stosując różnego rodzaju kryteria kwalifikowane można wyodrębnić długi: dobrowolny i przymusowy, krajowy i zagraniczny, krótkoterminowy i długoterminowy, brutto i netto.
KOORDYNACJA POLITYKI PIENIĘŻBNEJ Z POLITYKĄ BUDŻETOWĄ
Polityka ekonomiczna powinna być prowadzona w sposób spójny wewn. Skoordynowany. Spójność taka może być zapewniona przez koordynację działań władz publicznych w różnych obszarach polityki ekon.
Biorąc pod uwagę utrzymanie stabilności cen wspieranie wzrostu gosp. Wysokiego poziomu zatrudnienia ważne jest aby działania banku centralnego koordynowane były z działaniami budżetowymi rządu.
W Praktyce możliwość koordynacji polityki pieniężnej i budżetowej są ograniczone w związku z np. * różnicami w szybkości na zmiany cylku koniunkturalnego * słabym rozpoznaniu wpływu polityki budż. Na istotne zmienne polityki pieniężnej tj. stopa procentowa i kurs walutowy. * długookresowymi efektami różnych dziedzin makroekonomicznych
Koordynacja P pieniężnej i budż. Polega przede wszystkim na określeniu ogólnych zasad prowadzenia polityki gosp. Oraz zasad specyficznych, właściwych dla danej dziedziny PG.
POLITYKA STABILIZACYJNA- polega na oddziaływaniu na zmienne makroekonomiczne za pomocą narzędzi polityki pieniężnej i budżetowej.