Temat: Sztuka wczesnego średniowiecza

Czas trwania: 45 min.

Cele operacyjne:
· uczeń zna cechy charakterystyczne stylu romańskiego, potrafi je nazwać i wskazać w budowli,
· rozpoznaje muzykę religijną okresu średniowiecza,
· potrafi zaśpiewać melizmat na słowie Amen, dzień dobry, etc.
· zna architekturę tego okresu,
· respektuje ustalone zasady pracy z grupą.

Metody:
· słuchowe, oglądowe, eksponujące, pogadanka, wizualizacja.

Środki dydaktyczne:
· odtwarzacz CD, płyty z nagraniami Mszy Gregoriańskiej

· zdjęcia przedstawiające architekturę romańską
· plany i schematy przedstawiające bryły kompozycyjne kościołów romańskich, sklepień,

Przebieg lekcji:

I. Wstęp.

CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA
1. Wyśpiewanie melizmatu na słowach powitania: dzień dobry.
2. Ćwiczenia otwierające: Patrząc na koleżankę (kolegę) z prawej strony powiedz jej (jemu) coś miłego.
Nauczyciel rozpoczyna pierwszy, mówiąc do pierwszego ucznia po swojej prawej stronie.

CZYNNOŚCI UCZNIÓW
1. Uczniowie odpowiadają dzień dobry tym samym melizmatem (j.w.).

2. Uczniowie snują nić sympatii, mówiąc sobie coś miłego. Słowa „obiegają” cały krąg aż powrócą do nauczyciela.



II. Rozwinięcie:

CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA
1. Objaśnienie celów zajęć, przedstawienie podstawowych treści nauczania, pobudzenie ciekawości ucznia.
Uczniowie poznają cechy stylu romańskiego w architekturze oraz średniowieczną muzykę religijną.
Postaramy się wywołać nastrój tamtych czasów poprzez obraz, dźwięk i słowo.
2. Pobudzanie percepcji:
a) wzrokowej - poprzez oglądanie zdjęć, schematów, planów dotyczących architektury romańskiej. Wprowadzenie podstawowych terminów architektury romańskiej: nawa, transept, absyda, prezbiterium, portal, tympanon, sklepienie krzyżowe, kolebkowe, rotunda, gruby filar.
b) słuchowej - wprowadzenie wiadomości o muzyce religijnej okresu średniowiecza na przykładzie Chorału Gregoriańskiego.
Forma utworu - cechy charakterystyczne:
Jednogłosowość, ametryczność, melizmaty. Poszukiwanie elementów muzyki dawnej stosowanej w dzisiejszych czasach.
c) emocjonalnej - wywołanie muzyką nastroju i wrażenia przywołującego zamierzchłe czasy.

Wizualizacja

Zamknij oczy ( wszyscy zamykają oczy).
Wyobraź sobie, że jesteś w pobliżu kościoła romańskiego, rozpoznajesz to patrząc na kompozycję bryły. Wchodzisz przez pięknie rzeźbiony portal do wnętrza. Jesteś w nawie głównej. Twój wzrok oswaja się chwilę z innym natężeniem światła.( Włączamy Mszę Gregoriańską). Słyszysz muzykę…..Powoli przechodzisz transeptem w stronę prezbiterium. Obchodzisz ołtarz, półkoliście, ponieważ mieści się w absydzie. Podnosisz głowę. Nad tobą rozciąga się sklepienie, ciężkie kolebkowe. Wzrokiem ślizgasz się po kamiennych pasach (gurty), aż po grube kolumny, które prowadzą cię ku wyjściu, …·Co chciałbyś zrobić? Możesz zrobić to, na co masz ochotę. Może włączysz się do śpiewu, a może chcesz tylko słuchać I patrzeć w skupieniu….Co czujesz w tej chwili?..
Spoglądasz jeszcze na sklepienie, omiatasz wzrokiem wnętrze I wolno wychodzisz na zewnątrz

(po chwili cichnie muzyka). Otwierasz oczy.
3. Zadawanie pytań uczniom:

· Jak sądzisz, czy ludzie żyjący ówcześnie mogli przeżywać podobne wrażenia, mieć podobne odczucia jak my dzisiaj?

· Co czułeś?
· W jakim byłeś nastroju?

CZYNNOŚCI UCZNIA

1.Wysłuchanie objaśnień.
2. a) Oglądanie zdjęć i wysłuchanie krótkiego omówienia na temat architektury romańskiej. Wyszukiwanie na zdjęciach i nazywanie poszczególnych elementów.
b)Wysłuchanie w skupieniu fragmentu Chorału Gregoriańskiego. Omówienie formy muzycznej. Odszukiwanie elementów wykonywanych współcześnie w liturgii kościoła katolickiego podczas śpiewów modlitewnych (np. „Ojcze nasz”, śpiewna recytacja „Ewangelii”, przykłady melizmatów „Amen”,”Alleluja” w czasie rezurekcji).
Wyśpiewanie melizmatu na słowie „Amen”.
c) Poddanie się sugestii nauczyciela (wizualizacji), wsłuchanie się w Mszę Gregoriańską. Dzielenie się swoimi odczuciami, wyobrażeniami.

III. Zakończenie:

CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA

1. Wyśpiewanie melizmatu na słowach pożegnania: do widzenia….
2. Podziękowanie za współpracę.

CZYNNOŚCI UCZNIÓW
1. Uczniowie odpowiadają do widzenia… tym samym melizmatem (j.w.)

Scenariusz lekcji sztuki w klasie I gimnazjum oprac. Marek Selwat

23 wrzesień 2003

---