Magdalena Kiluk

Agnieszka Dzierżyk

Ochrona praw zwierząt

„Kto jest okrutny w stosunku do zwierząt, nie może być dobrym człowiekiem”

- Artur Schopenhauer

Zwierzęta są częścią otaczającego nas świata. Współzależność miedzy ochroną zwierząt a ochroną środowiska jest oczywista.<SLAJD> Zwierzęta są częścią zasobów biologicznych Ziemi i powinno się je chronić dla przyszłych pokoleń. <SLAJD> Mimo, że pierwszy Międzynarodowy Kongres Przyrody odbył się w 1925r w Paryżu to wtedy nie zauważono żadnych zagrożeń. Dopiero w 1968 roku zwrócono uwagę na wyniszczenie fauny i wymieranie niektórych gatunków zwierząt. Samo pojęcie prawa zwierząt pojawiło się w 1982 roku w pracy Brytyjczyka, Henryego Salta, „Animal's Rights Considered In Relation to Social Progress” . Natomiast w Polsce w 1895 w Lwowie Bronisław Łoziński opublikował „Prawa zwierząt. Studium socjologiczne”. Wówczas samo pojęcie z trudem docierało do prawników jak i również do zwykłych ludzi.

Ważnym momentem w historii tworzenia się ochrony praw zwierząt było uchwalenie przez UNESCO w 1978r Światowej Deklaracji Praw Zwierząt. <SLAJD> Deklaracja zawiera wszelkie regulacje dotyczące posiadania przez zwierzęta praw do życia, wolności, poszanowania i opieki ze strony człowieka. Każde zwierzę ma prawo do życia w swoim naturalnym środowisku i zgodnie ze swoją gatunkową naturą. Dyrektywa wymienia również prawo do przedłużania swojego gatunku, czy też prawo do poszanowania oraz ochrony przed torturami i innymi formami okrutnego traktowania. Te prawa dotyczą zwierząt dzikich jak i również żyjących przy człowieku. Bardzo wiele akcji jest organizowanych na całym świeci, aby uświadomić obywatelom, że każda istota żyjąca ma te podstawowe prawa.

Wybrałyśmy kilka najświeższych i najciekawszych naszym zdaniem.: <SLAJD>

- Dzień bez futra - organizowany był 25 listopada

Futra z lisów, kojarzone z luksusem, w każdym wrażliwym człowieku powinny wzbudzać niechęć i obrzydzenie. Każdy kto decyduje się na ich zakup musi mieć świadomość, że dopuścił się zbrodni. Tylko szczególny rodzaj pychy może skłaniać ludzi do wydawania dużych pieniędzy na coś co tak wyraźnie kojarzy się z bólem i śmiercią. Publikacja wstrząsających zdjęć bestialsko zabijanych zwierząt spowodowała, że w wielu krajach świata ludzie zjednoczyli się aby temu przeciwdziałać. Dzień bez futra - powinien nas wszystkich skłonić do refleksji i wspólnej walki z tym szczególnym przejawem okrucieństwa, tak dalece bezzasadnym, tak boleśnie godzącym w naszą ludzką godność. <SLAJD>

- „Jedenaste: Nie porzucaj”

OTOZ Animals przeprowadziło kampanię mającą na celu zapobieganie okrucieństwu wobec zwierząt. Tym razem zwracali uwagę na problem porzucania zwierząt przez swych właścicieli. Co roku dziesiątki tysięcy psów porzucane są w lasach, pod sklepami, na ulicy, w schroniskach. Wiele z nich zostało wyrzuconych ze swych dotychczasowych domów i skazanych na głód ze względu na jeden powód. Urlop. <SLAJD>

- „Zerwijmy Łańcuchy”

Akcja zorganizowana została w Sopocie, Warszawie, Łodzi, Słupsku, Barlinku, Starogardzie Gdańskim, Tczewie, Wejherowie, Elblągu, Dębicy, Gliwicach, Kędzierzynie-Koźlu, Kościerzynie, Krośnie, Lublińcu i Polanowie. Miała na celu pokazać, jak okrutne jest trzymanie psów przez całe ich życie na krótkiej uwięzi. W trakcie demonstracji ustawione zostały budy z łańcuchami, każdy chętny mógł przypiąć się do budy i przekonać się, jak wygląda życie na kilku metrach kwadratowych. <SLAJD>

Zgodnie z art. 9 Ustawy o ochronie zwierząt:

1. Kto utrzymuje zwierzę domowe, ma obowiązek zapewnić mu pomieszczenie chroniące je przed zimnem, upałami i opadami atmosferycznymi, z dostępem do światła dziennego, umożliwiające swobodną zmianę pozycji ciała, odpowiednią karmę i stały dostęp do wody.

2. Zabrania się trzymania zwierząt domowych na uwięzi w sposób stały dłużej niż 12 godzin w ciągu doby lub powodujący u nich uszkodzenie ciała lub cierpienie oraz niezapewniający możliwości niezbędnego ruchu. Długość uwięzi nie może być krótsza niż 3 m. <SLAJD>

- Cyrk bez zwierząt

Kampania ma na celu zwrócenie uwagi społeczeństwa na życie niewinnych zwierząt więzionych dla rozrywki człowieka oraz doprowadzenia do prawnego zakazu wykorzystywania zwierząt w cyrkach. Celem kampanii jest również edukacja, zwłaszcza dzieci i młodzieży, do których cyrki kierują swoją reklamę <SLAJD>

- Wszelkie akcje prowadzone przez WWF - WWF jest jedną z największych na świecie organizacji działających na rzecz ochrony środowiska naturalnego.

Działając od ponad 50 lat w ponad 150 krajach, WWF przyczynił się do ochrony wielu ginących gatunków zwierząt oraz cennych przyrodniczo miejsc na świecie. Jedne z ich akcji to: Ochrona niedźwiedzia, Ochrona Rysia, Uratujmy Łosie lub obecnie trwająca Wilk (można zaadoptować wilka na odległość ) <SLAJD>

Uchwalono wiele dyrektyw Unii Europejskiej i umów międzynarodowych dotyczących chowu zwierząt , transportu zwierząt, uboju czy też dotyczące dzikich ptaków, naturalnego środowiska zwierząt egzotycznych, warunków w ogrodach zoologicznych, połowu, zwierząt laboratoryjnych i zwierząt towarzyszących.

W Polsce najważniejszą ustawą regulującą prawa zwierząt jest ustawa z 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt. <SLAJD> Zwierzęta w świetle tej ustawy dzieli się na: domowe, gospodarskie, wykorzystywane do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych (używanych do doświadczeń, używanych w ogrodach zoologicznych,) i wolno żyjących (dzikie) <SLAJD>

Najważniejszym artykułem w ustawie jest art.1, który stanowi, że „Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę.” Działania, które taką ochronę określają zdefiniowano w art. 4 niniejszej ustawy. <SLAJD> Są to: humanitarne traktowanie zwierząt, konieczność bezzwłocznego uśmiercania, alternatywne metody w zakresie przeprowadzania doświadczeń, pielęgnacji , właściwe warunki bytowania, ogłuszanie zwierząt. Artykuł definiuje również pojęcia związane ze złym traktowaniem zwierząt, takie jak : okrutne traktowanie, okrutne metody w chowie i hodowli zwierząt, przeciążanie zwierząt, rażące zaniedbanie , uwięź i szczególne okrucieństwo . Ustawa określa czyny pożądane i niepożądane w stosunku do zwierząt. Istnieją WYJĄTKOWE przypadki, gdy dopuszczalne jest zabicie zwierzęcia <SLAJD>

Art. 6. 1. Zabrania się zabijania zwierząt, z wyjątkiem:

• 1) uboju i uśmiercania zwierząt gospodarskich oraz uśmiercania dzikich ptaków i ssaków utrzymywanych przez człowieka w celu pozyskania mięsa i skór,

• 2) połowu ryb zgodnie z przepisami o rybołówstwie i rybactwie śródlądowym,

• 3) konieczności bezzwłocznego uśmiercenia,

• 4) działań niezbędnych do usunięcia poważnego zagrożenia sanitarnego ludzi lub zwierząt,

• 5) usuwania osobników bezpośrednio zagrażających ludziom lub innym zwierzętom, jeżeli nie jest możliwy inny sposób usunięcia zagrożenia,

• 6) polowań, odstrzałów i ograniczania populacji zwierząt łownych,

• 7) usypiania ślepych miotów,

• 8) czynności podlegających zakazom w stosunku do gatunków chronionych, określonym w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r. poz. 627, 628 i 842) wykonywanych na podstawie właściwych zezwoleń,

• 9) uśmiercania zwierząt gatunków obcych zagrażających gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym w rozumieniu ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody

• - prowadzonych zgodnie z art. 33 (uśmiercanie musi nastąpić humanitarnie i po wydaniu pozwolenia jeśli zwierzę zostało objęte ochronią gatunkową) oraz przepisami odrębnymi.

Zabicie, uśmiercenie, znęcanie, ubój	Zabicie, uśmiercenie, znęcanie, ubój ze szczególnym okrucieństwem
- Grzywna, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności do lat 2	- Pozbawienie wolności do lat 3
- przepadek zwierzęcia (gdy sprawca jest właścicielem)
- w razie skazania sąd może orzec tytułem środka karnego zakaz posiadania zwierząt od roku do lat 10	- w razie skazania sąd orzeka tytułem środka karnego zakaz posiadania zwierząt od roku do lat 10
- sąd może orzec wobec sprawcy zakaz wykonywania określonego zawodu, prowadzenia określonej działalności lub wykonywania czynności wymagających zezwolenia, które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie, a także może orzec przepadek narzędzi lub przedmiotów służących do popełnienia przestępstwa oraz przedmiotów pochodzących z przestępstwa
- Sąd może orzec nawiązkę w wysokości od 500 zł do 100 000 zł na cel związany z ochroną zwierząt, wskazany przez sąd

W przypadku znęcania się nad zwierzętami (art.6 uts 2.)ustawa określa, że zwierzę może być czasowo odebrane właścicielowi lub opiekunowi na podstawie decyzji wójta, burmistrza, prezydenta miasta i przekazane do schroniska dla zwierząt lub pod opiekę innej osoby lub instytucji (art. 7.1).

W przypadku zabijania zwierząt z naruszeniem przepisów ustawy, art. 35.1, przewidywana jest kara pozbawienia wolności do lat 2, ograniczenia wolności lub grzywny - tej samej karze podlega ten kto znęca się nad zwierzętami. Natomiast art. 35.2 przewiduję karę pozbawienia wolności do lat 3.

Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo w zabiciu, uśmierceniu, znęcaniu lub uboju zwierzęcia również jest karalne.

W razie ukarania za wykroczenie, o którym mowa w art. 35 ust. 1,

można orzec przepadek narzędzi lub przedmiotów służących do popełnienia wykroczenia oraz przedmiotów z niego pochodzących, jak również można orzec przepadek zwierzęcia

W razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w art.. 25 (mówi o potrąceniu samochodem zwierzęcia) można orzec nawiązkę w wysokości do 1000 zł na cel związany z ochroną zwierząt.

Prof.dr hab. Marek Mozgowa przeprowadził badania w latach 1997 - 1999 w zakresie prawno-karnej ochrony zwierząt, na terenie całej Polski w 10 organach prokurator apelacyjnych . Odnotowano wówczas 1242 postępowania przygotowawcze w zakresie artykułu 35 ustawy o ochronie zwierząt.

Za przestępstwa z art. 35 ust. 1 u.o.z (zabicie zwierząt) sąd najczęściej orzekał karę grzywny (116 skazań), następnie kare pozbawienia wolności (65 przypadków ), natomiast w 59 przypadkach wykonanie tej kary zostało warunkowo zawieszone. Za przestępstwa z art. 35 ust.2 u.o.z (zabicie zwierząt ze szczególnym okrucieństwem) najczęściej orzekano karę grzywny (36 skazań), 31 skazań na karę pozbawienia wolności w tym 27 przypadków warunkowo zawieszonych. Jedynie w 13 przypadkach orzeczono karę ograniczenia wolności.

Najczęstszym sprawcą był mężczyzna z wykształceniem podstawowym lub zawodowym , zwykle nie pracujący przebywający na emeryturze lub recie - 54,3 % - z reguły wcześniej nie karany. W około 50% przypadkach w wieku ponad 40 lat. Miejscem popełnienia czynu było zarówno miasto jak i wieś.

Najczęściej ofiarami zachowań sprawców padały psy - 69,7%, i koty - 9,3%. <SLAJD>

Orzecznictwa

Sąd okręgowy w Jeleniej Górze

Wyrok dotyczy zabicia kota poprzez trzymanie go za tylną część ciała i kilkakrotne uderzanie głową w ceglany narożnik. Oskarżony został skazany na karę 1 miesiąca pozbawienia wolności, wykonanie której warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący 3 lata. Orzeczono także nawiązkę w kwocie 500 zł na rzecz organizacji społecznej.

Sąd okręgowy w Gorzowie Wlkp.

Wyrok dotyczy znęcania się nad szczenięciem. Sprawca polewał go gorącą wodą po całym ciele, następnie uniósł go nad głowę i rzucił o podłogę, a potem silnie kopnął w podbrzusze, czy doprowadził psa do chwilowej utraty przytomności. Oskarżony skazany został na karę 2 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd okręgowy w Świdnicy

Wyrok dotyczy zabicia kozy poprzez jej uduszenie. Koza została związana wężem gumowym za nogi i sznurem za szyję. Sprawca ciągnął  sznur, aż doszło do uduszenia zwierzęcia. Oskarżony został skazany na karę 1 roku pozbawienia wolności, wykonanie której warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący 3 lata. Oskarżonego oddano pod dozór kuratora.

Sąd okręgowy w Świdnicy

Wyrok dotyczy znęcania się nad 30 psami poprzez utrzymywanie ich w niewłaściwych warunkach bytowania - w pomieszczeniach bez wentylacji, bez wystarczającego dostępu światła, na zimnej kamiennej posadzce, bez wystarczającej ilości bud, bez wystarczającej ilości karmy i z ograniczonym dostępem do wody, powodując powstawanie zmian skórnych oraz nadmierne wychudzenie. Oskarżony został skazany na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności, wykonanie której warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący 3 lata. Ponadto orzeczono przepadek psów, za wyjątkiem jednej suki. <SLAJD>

Sąd rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia

Wyrok dotyczy znęcania się nad niedźwiedziem przez dyrektora wrocławskiego ogrodu zoologicznego. Zwierzę było przez 9 lat utrzymywane bez wybiegu, w jałowej klatce uniemożliwiającej zachowanie naturalnej pozycji, bez dostępu do światła dziennego oraz w izolacji od świata zewnętrznego. Oskarżony został uniewinniony od zarzucanego mu czynu. Sąd II instancji utrzymał wyrok w mocy. Sąd Najwyższy uchylił wyrok, wydając znane orzeczenie pod sygn. akt V KK 187/09, której stwierdza, że przestępstwo znęcania się nad zwierzętami określone w art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt może być popełnione tylko umyślnie i to wyłącznie z zamiarem bezpośrednim (w odniesieniu do czynności sprawczej). Sąd Rejonowy po ponownym rozpoznaniu sprawy uznał oskarżonego za winnego zarzucanego mu czynu, jednakże odstąpił od wymierzenia kary, orzekając świadczenie pieniężne na rzecz organizacji społecznej w kwocie 1.000 zł

Sąd okręgowy w Jeleniej Górze

Wyrok dotyczy zabicia psa ze szczególnym okrucieństwem. Sprawczyni związała psu smyczą i okleiła taśmą klejącą pysk, przywiązała do ogrodzenia basenu rzucając w psa kamieniami, a następnie przy pomocy smyczy powiesiła psa za szyję na gałęzi, w wyniku czego pies umarł. Oskarżona została skazana na karę 1 miesiąca pozbawienia wolności. Orzeczono także nawiązkę w kwocie 300 zł na rzecz organizacji społecznej. <SLAJD>

Ochrona zwierząt zaczyna być całkiem odrębną dziedziną prawa. Przestaje być tylko częścią prawa ochrony środowiska czy prawa cywilnego. Wyodrębnienie właśnie takiej dyscypliny wydaje się być konieczne, ponieważ człowiek jako istota myśląca i posługująca się wiedzą na temat zdolności zwierząt do odczuwanie bólu, powinien udzielać im pomocy i ochrony. Ponadto nie powinien skazywać ich na cierpienie i samotność. <SLAJD>

Zakończenie

"Człowiek, koń i pies wspinali się mozolnie po zboczu góry. Byli zlani potem i umierali z pragnienia, bo słońce grzało niemiłosiernie. Na zakręcie dostrzegli wspaniałą bramę, całą z marmuru, prowadzącą na wyłożony bryłami złota plac, gdzie biło źródło krystalicznie czystej wody. Wędrowiec zwrócił się do strażnika pilnującego wejścia; 
-Witaj! 
-Witaj wędrowcze! 
-Powiedz mi, cóż to za piękne miejsce? 
-To niebo. 
-Jakie to szczęście, że trafiliśmy do nieba! Jesteśmy bardzo spragnieni. 
-Możesz wejść i napić się do woli- odrzekł strażnik, wskazując źródło. 
-Mój koń i pies także są spragnieni. 
-Bardzo mi przykro, ale tutaj zwierzęta nie mają prawa wstępu. 
Wędrowcowi bardzo chciało się pić, ale nie zamierzał opuszczać w biedzie swoich przyjaciół. Z żalem podziękował strażnikowi i ruszyli w dalsza drogę. Wspinali się jeszcze bardzo długo i całkowicie już wyczerpani dotarli do starych, zniszczonych wrót prowadzących ku polnej drodze wysadzanej drzewami. W cieniu nieopodal leżał człowiek, z głową przykrytą kapeluszem. 
-Witaj!- odezwał się wędrowiec
. wyrwany ze snu mężczyzna skinął tylko głową. 
-Umieramy z pragnienia, ja, mój koń i mój pies. 
-Pośród tych skał znajdziecie źródło. Możecie tam pić do woli. 
Kiedy już wszyscy ugasili pragnienie, wędrowiec podziękował nieznajomemu. 
-Wracajcie tu, kiedy tylko przyjdzie wam na to ochota.
-Powiedz mi, jak się nazywa to miejsce? 
-Niebo. 
-Niebo? Przecież strażnik marmurowej bramy powiedział, że niebo jest tam!
Wędrowiec poczuł się zbity z tropu.
-Nic z tego nie rozumiem. Jak mogą piekło nazywać niebem? Pewnie niejeden człowiek dał się oszukać. 
-Tak naprawdę oddają nam wielką przysługę, bo tam zostają wszyscy, którzy są zdolni porzucić w biedzie swoich najlepszych przyjaciół... 

P.Coelho"Demon i panna Prym" 

BIBLIOGRAGIA

• Tomasz Pietrzykowski, Spór o prawa zwierząt, Wydawnictwo Sonia Draga, Warszawa 2007

• Batrosz Rakoczyk, Prawo ochrony przyrody, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2009

• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt

• Światowa Deklaracja Praw Zwierząt 21.09.1977

• http://www.wwf.pl/

• http://www.boz.org.pl/org/opp.htm

• http://swiatkotow.pl/strefa-wiedzy/artykuly/prawo/art,241,prawa-zwierzat-geneza-rozwoj-podstawy-prawne.html

• http://otoz.pl/

• wyrok SO w Jeleniej Górze z dnia 15 maja 2012 r., VI Ka 225/12

• wyrok SO w Gorzowie WLKP. z dnia 13 sierpnia 2010r., IVKa 447/10

• wyrok SO w Świdnicy z dnia 11 maja 2012 r., IV Ka 314/12

• wyrok SO w Świdnicy z dnia 28 kwietnia 2010r IV Ka 259/10

• wyrok SO w Jeleniej Górze z dnia 26 lipca 2011 r. VI Ka 241/11

• Jan Białocerkiewicz, „Status prawny zwierząt. Prawa zwierząt czy prawa ochrony zwierząt.”, Wydawnicto TNOiK, Torun 2005

• Paulo Coelho, „Demon i panna Prym”, Wydawnictwo Drzewo Babel, Warszawa 2002

---