Prawo Międzynarodowe Publiczne zespół norm, które regulują wzajemne stosunki pomiędzy państwami oraz organizacjami międzynarodowymi a innymi uczestnikami tych stosunków.

Funkcje prawa

- określa sytuacje państwa w społecznościach międzynarodowych,

- ustalają zasady postępowania między poszczególnymi państwami,

- regulują konkretne stosunki pomiędzy poszczególnymi państwami,

- ustalają formy wzajemnego kontaktu,

- regulują kwestie zasięgu władzy państwowej,

- wyróżnia obszary niezależne od państwa.

Cechy:

A.Tworzenie prawa - brak ustawodawcy, państwa same tworzą te prawa podpisując umowy lub stosując określoną praktykę w formie zwyczaju.

B. Przymus w prawie międzynarodowym (brak). Sankcje natury psychologicznej uwarunkowane międzynarodową opinią publiczną. Sankcje natury odwetowej: retorsje - działalność odwetowa państwa na sprzeczne z jego interesami działanie innego państwa odpowiada takimi samymi środkami, represaria - odwet państwa na bezprawną działalność innego państwa takimi samymi lub podobnymi środkami (zajęcie mienia, zatrzymanie statku).Sankcje natury zorganizowanej:

organizacyjne - zawieszenie w prawach członka organizacji międzynarodowej, wykluczenie, wezwanie do przestrzegania umowy.

korygujące - nałożenie kary np.: finansowa, wycofanie się z pomocy gospodarczej

ŚPB - użyte do państw popełniających przestępstwa międzynarodowe

C. Normy można podzielić na:

- o charakterze powszechnym - obowiązują wszystkie państwa, wynikają z umów lub prawa zwyczajowego,

- o charakterze partykularnym (wielostro),

- o charakterze dwustronnym - handlowe, gospodarcze, ekstradycyjne,

- ins cognes - normy PMP najbardziej istotne, bezwzględnie obowiązujące, może być tylko uchylona przez inną normę później wykształcona o podobnym charakterze.

Źródła PMP.

1. umowa międzynarodowa - porozumienie międzynarodowe zawarte w formie pisemnej pomiędzy państwami i regulowane prawem międzynarodowym, ujęte czy to w jednym dokumencie, czy więcej pozostających w związku. Umowy te dzielą się ze względu:

- na liczbę stron - dwustronna, wielostronna,

- na możliwość przystąpienia państw trzecich - otwarte, zamknięte,

- na treść - polityczne, gospodarcze, administracyjne,

- na organ państwowy występujący jako strona umowy i czy umowa będzie zatwierdzona lub ratyfikowana - państwowe, rządowe, resortowe.

Strony umowy: rząd, organizacje rządowe, strony wojujące w wojnie domowej, stolica apostolska.

Przyczyny wygaśnięcia umowy:

- przewidziane - upływ czasu, spełnienie warunku rozwiązującego, wypowiedzenie,

- nieprzewidziane - zgoda stron na uznanie umowy za wygasłą, całkowite wykonanie umowy, trwała niemożność wykonania umowy, niezgodność z nowopowstałą normą PMP, pogwałcenie umowy przez jedna ze stron, zasadnicza zmiana okoliczności (nie dotyczy umów ustanawiających granice lub gdy zmiana okoliczności jest wynikiem pogwałcenia przez stronę powołującą się na zmianę okoliczności.

Przyczyny nieważności umowy:

- oczywiste naruszenie normy prawa wewnętrznego mające istotne znaczenie dla zawarcia umowy,

- wady oświadczenia woli (przekroczenie pełnomocnictw przez przedstawicieli państwa, błąd, podstęp, przekupstwo, przymus wobec państwa i przedstawicieli państwa).

2. Zwyczaj międzynarodowy powstaje w wyniku zgodnego tj. jednolitego postępowania państw w wykonywaniu ich praktyki. Dla zaistnienia zwyczaju niezbędne są zgodne praktyki państw, przeświadczenie państw, że ta praktyka tworzy prawo.

Praktyki dzielimy na:

- zbiorową zawieranie umów międzynarod,

- indywidualną np. działalność dyplomatyczna, administracyjna, sądowa, ustawodawcza

Aby praktyka tworzyła prawo musi być jednolita, zgodna, długotrwała. Cały system PMP ma charakter zwyczajowy choć został później potwierdzony w wyniku umów międzynarodowych.

3. Uchwały organizacji międzynarodowych muszą być spełnione jednocześnie dwa warunki: prawnie wiążące i muszą tworzyć nowe normy prawne. Uchwała organizacji międzynarodowej może mieć postać zaleceń, rekomendacji, deklaracji, propozycji, opinii. Niekiedy mają duże znaczenie polityczne czy moralne, jednak od strony formalnej nie maja wiążącej mocy prawnej. Tworzą one tzw. miękkie prawo międzynarodowe. Jest ono usytuowane między normami moralnymi i zasadami politycznymi a normami prawa traktatowego i zwyczajowego np.: powszechna deklaracja praw człowieka, deklaracja o policj.

Podział:

- wewnętrzne - prawo wewnętrzne organizacji wiążące dla wszystkich państw członkowskich np.: wewnętrzne regulaminy, przepisy budżetowe i finansowe,

- zewnętrzne - dotyczą postępowania państw poza organizacją: zalecenia, decyzje (podejmowane w systemie jednomyślnym lub większościowym, wiążące dla państw członkowskich również przegłosowanych; decyzje protokołu wiążące dla państw członkowskich za wyjątkiem przegłosowanych

Podmioty PMP wg Berczowskiego:

1.zorganizowane

A. terytorialne (suwerenne, niesuwerenne - podmioty trwałe (Monaco, San Marino) i nietrwałe (powstańcy, strona wojująca, naród walczący)

B. bezterytorialne (organizacje międzynaro)

2. niezorganizowane (jednostki)

Podmiot - ten, kto posiada prawa i obowiązki bezpośrednio wynikające z prawa międzynarodowego. Musi legitymować się zdolnością prawną oraz zdolnością do czynności prawnych.

Sfery przejawów zdolności do działań prawnych: utrzymywanie stosunków dyplomatycznych i konsularnych, uczestnictwo w organizacjach międzynarodowych, zawieranie umów międzynarodowych, sprawowanie opieki dyplomatycznej, występowanie z roszczeniami i ich dochodzeniem poprzez odwoływanie się do pokojowych sposobów rozstrzygania sporów. Aby nabyć podmiotowość prawną oprócz zdolności prawnej muszą wystąpić jeszcze organy, które reprezentowałyby dany podmiot na zewnątrz. Najważniejszym podmiotem PMP jest państwo jako organizacja skupiająca określoną ludność na terytorium z wyznaczonymi granicami. Prawa zasadnicze związane są z suwewrennością i , wykształciły się w drodze zwyczajoweo, określają pozycję poszczególnych państw w systemie m-narodowym (prawo do istnienia, do niezawisłości, równości, czci, obrotu).

Zasady PMP: narodowościowa (cudzoziemcom przyznaje się uprawnienia takie same jak obywatelom), specjalności (przyznanie cudzoziemcom pewnej kategorii prawnej), uprzywilejowania (przyznanie cudzoziemcom praw jakie posiadają obywatele jakiegokolwiek państwa trzeciego najbardziej uprzywilejowanego), wzajemności (przyznanie cudzoziemcom określonych uprawnień pod warunkiem, że te same uprawnienia zostaną przyznane obywatelom).

Źródła prawa dyplomatycznego: umowa wielostronna (zawarta miedzy 3 podmiotami), umowy dwustronne, zwyczaj międzynarodowy (reguły kurtuazyjne), akty uchwalone na konferencjach m-narodowych i przez organizacje (dot. przede wszystkim osób biorących w konferencjach), akty prawa wew. (ustawa, zarządzenie), doktryna i nauka (służy interpretacji PMP).

Organy państwa działające w sferze prawa dyplomatycznego i konsularnego: wew. (siedziba na terenie kraju), zew. (siedziba poza krajem, misja dyplomatyczna w postaci ambasady, poselstwa, urzędu konsularnego, misje wojskowe, przedst. Handlowe, instytuty kultury).

Obywatelstwo - obowiązek m-narodowy, lojalność i [przestrzeganie prawa, ochrona prawna, opieka przed zagrożeniami, obywatelstwo z urodzenia, nadane, związek małżeński, adopcja, prawo krwi, prawo ziemi.

Urzędy konsularne różnia się od ambasad kompetencjami. UK zajmują się interesami obywateli, ambasady zajmują się interesami państwa.

Funkcje dyplomatyczne: reprezentowanie państwa, ochrona interesów państwa, zaznajomienie się z warunkami w państwie przyjmującym, prowadzenie rokowań, rozwijanie i popieranie stosunków gospodarczych i kulturalnych, możliwość pełnienia funkcji konsularnych, zaznajomienie się z prawami obowiązującymi w państwie.

Funkcje konsularne: wydawanie paszportów i in. dok. Podróży, szeroko pojęta opieka dypl., pełnienie funkcji urzędnika Stanu cywil., pełnienie funkcji notariusza, legalizacja dokumentów, zastępstwo procesowe przed sądami państwa przyjmującego.

Zakończenie misji dyplom.: upływ terminu na jaki została zawarta umowa o współpracę, zawieszenie misji, zerwanie, likwidacja placówki, utrata podmiotowości prawnej, wycofanie misji.

Kategorie członków misji dyplom. I konsul.: personel dyplom. (ambasador, poseł, charge d'affaires)+członkowie rodzin, personel techniczno-administracyjny (tłumacz, maszynistka, szyfrant) immunitet i przywileje tylko w zakresie czynności służbowych, personel służby (ogrodnik, kierowca, kucharz) przysługują im pewne zwolnienia z opłat, personel prywatny.

Immunitety:

- nietykalność osobista (przywilej osobisty dyplomaty) nie można stosować żadnego przymusu, wyjątki: kontratypy, działanie z bronią w ręku,

- nietykalność misji (budynek rządowy, rezydencja, teren przyległy). Można wkroczyć na teren misji za zgodą szefa misji. Zezwolenie na wejścia nie uprawnia do wejścia do archiwum,

- jurysdykcyjny to niepodległość jurysdykcji w państwie przyjmującym, wobec osoby która popełniła przestępstwo nie wszczyna się postępowania.

Różnice pomiędzy stosunkami dyplomatycznymi, a konsularnymi:

A. dyplomatyczne

1. podstawy prawne - konwencja wielostronna 1961 r., zwyczaj m-narodowy, nieliczne konwencje dwustronne, prawo wew.

2. Ustanowienie i ustanie stosunków - w wykonaniu prawa (czynego i biernego) w zasadzie niezależne od ustanowienia i ustania stosunków konsularnych.

3. Funkcja misji - reprezentacja ogólna wyk. Na całym terytorium państwa

4. Szef misji - uprzednia zgoda nakandydata (argument), listy uwierzytelniające (listy wprowadzające dla charge d'affaires), korpus dyplom.

5. Personel - dyplomaci zawodowi.

6. Przywileje i immunitety misji - pełne.

7. Przywileje i immunitety osobowe - pełne

B. konsularne

1. Podstawy prawne - konwencje dwustronne (liczne) 1963 r., konwencja wielostronna, zwyczaj m-narodowy, prawo wew.

2. Ustanowienie i ustanie stosunków - wykonywania prawa konsulatu czynnego i biernego w zasadzie niezależnie ustanowienia i ustania stosunków dyplom.

3. Funkcja urzędu - reprezentacja w wybranych dziedzinach wykonywana w okręgu konsularnym.

4. Szef urzędu - następujące po mianowaniu dopuszczenie do urzędu (exaguntur), listy komisyjne, korpus konsularny.

5. Personel - konsulowie zawodowi i honorowi.

6. Przywileje i immunitety urzędu - pelne ( z ograniczeniem) lub pełne (na podstawie umów dwustronnych).

7. Przywileje i immunitety osobowe - ograniczone (do czynności urzędowych) lub pełne (na podstawie umów m-narodowych).

System m-narodowej ochrony praw człowieka

1. Uniwersalny: Karta Narodów Zjednoczonych, Deklaracja Powszechna Praw Człowieka, M-narodowe Pakty Praw Człowieka, dokumenty „wyspecjalizowane”

2. Regionalne: Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów, Amerykańska Konwencja Praw Człowieka, Arabska Karta Praw Człowieka

3. Europejski: Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Europejska Karta Socjalna, dokumenty „wyspecjalizowane”

Prawa i wolności człowieka są to prawa moralne o charakterze podstawowym i powszechnym, które przysługują każdej jednostce wyłącznie w stosunkach z państwem, tzw. stosunki wertykalne. Stosunki m-ludzkie to tzw. stosunki horyzontalne, nie są rozpatrywane z pkt. widzenia PMP. Źródłem i podstawa praw człowieka jest przyrodzona, niezbywalna godność osobowa człowieka.

Godność osobowa Człowieka związana jest z samą istotą człowieczeństwa i wynika z faktu bycia człowiekiem.

Godność osobista jest to pojęcie bliskie honorowi, na tę godność należy zapracować, rośnie gdy postępujemy prawnie i szlachetnie, a stracić gdy postępujemy podle.

Prawa i wolności człowieka mają charakter indywidualny a ich podmiotem jest człowiek (za wyj. Prawa narodu do samostanowienia).

Materialne prawa człowieka

1. Prawa: obowiązek rządzących do czynnego zrobienia dla każdego z nas - prawo do sądu (możliwość oddania do sądu ważnej dla człowieka sprawy)

2. Wolności: nałożone na rządzących zakazy ingerowania w pewne obszary nazsego życia np. wolność słowa.

Prawa materialne to konkretne prawa i wolności przysługujące człowiekowi.

Prawa proceduralne są to dostepne środki egzekwowania od państwa poszanowania praw.

Poza niektórymi prawami i wolnościami np. wolność od tortur, czy wolność od niewolnictwa które są niederegowalne (niezbywalne), wszystkie pozostałe jeżeli będzie wymagało tego bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny, zdrowie bądź moralność mogą być ograniczone lub uchylone.

Prawa człowieka

1. pierwszej generacji - prawa (wolności) obywatelski i polityczne

2. Drugiej generacji - socjalne i kulturalne

3. Trzeciej generacji - do pokoju, do samostanowienia, rozwoju, do czystego środowiska naturalnego.

Przy prawach pierwszej generacji można znaleźć skuteczną ochronę sądową zarówno w płaszczyźnie wew. i m-narodowej. II generacji sady krajowe nie są w stanie efektywnie kontrolować przestrzegania praw przez państwo. III generacji - ani prawo wewnętrzne, ani międzynarodowe nie przewiduje żadnych mechanizmów kontroli. Konwencja o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa z 1948 r. i konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej z 1956 r.

Ludobójstwo zbrodnia w obliczu prawa m-narodowego. Czyny uznane za zniszczenie grup rasowych, etnicznych, religijnych, narodowych: zabójstwo członków grup, spowodowanie poważnego uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia psychicznego członków grupy, a także rozmyślne stworzenie takich warunków życia, w których dojdzie do unicestwienia fizycznego, stosowanie środków, które uniemożliwiają w obrębie grupy narodziny nowych członków, przekazywanie członków grupy innej grupie. W tym przypadku karalne jest także podżeganie i pomaganie.

Dyskryminacja - wszelkie zróżnicowanie, wykluczenie, ograniczeni bądź uprzywilejowanie oparte na rasie, kolorze skóry, urodzeniu lub pochodzeniu narodowym Deklaracja Neapolitańska (94r.) to deklaracja polityczna i ogólnoświatowy plan zwalczania międzynarodowej pz. W rezultacie tego planu zrodziła się idea przyjecia konwencji w przedmiocie pz. W 95r. prezydent Kwaśniewski zgłosił projekt konwencji ramowej zwalczania pz. Spotkał on się z umiarkowanym zainteresowaniem. Dopiero na konwencji warszawskiej udało się zmienić nastawienie państw. Uzgodniono przyjęcie tych rozwiązań, które są akceptowane przez wszystkie państwa. Uzgodniono potrzebę protokołów budżetowych dotyczących szczególnych rodzajów przestępstw. Konsekwencją konferencji było utworzenie w 98r. komitetu „ad hoc” dla opracowania konwencji, który od 99r. rozpoczął swoje działanie. Komitet równolegle prowadził prace nad: konwencją, protokołem przemytu emigrantów, protokołem handlu ludźmi, protokołem nielegalnego rozpowszechniania i wytwarzania broni palnej i amunicji. W ciągu dwóch lat odbyło się 11 posiedzeń, na których państwa dokonywały dotacji na rzecz komitetów. Ciągle zwiększała się liczba państw, niektóre z nich zostały zaproszone do uczestnictwa na koszt pozostałych uczestników. W lipcu 2000r. uzgodniono tekst konwencji. W listopadzie zakończono pracę nad dwoma pierwszymi protokołami. Sprzeciw wzbudził 3 protokół dlatego że: niektóre z państw zaangażowane są w handel bronią, zmusiłoby to do ujawnienia legalnych producentów i oznakowania broni. W listopadzie 2000r. Zgromadzenie Ogólne ONZ oficjalnie przyjęło konwencję i wyznaczyło termin otwarcia dokumentów do podpisu na konferencji w Palermo (12 do 15.12.00r.). Na konferencję przybyło 147 państw. W ciągu 4 dni konwencję podpisało 120 państw. Do wejścia w życie wymaganych jest 40 ratyfikacji.

Ustalenia konwencji: jest pierwszym dokumentem, który całościowo dotyczy zwalczania i zapobiegania pz, przepisy charakteryzują zjawisko, definiują podstawowe pojęcia dotyczące tego zagadnienia (nie definiuje pojęcia międzynarodowej pz. co jest efektem braku osiągnięcia kompromisu), szczegółowe określenie pojęć pośrednich określających zakres pz, celem jest rozwijanie współpracy międzynarodowej w zwalczaniu i zapobieganiu pz, dwie grupy państw - A. do których kryminalizacji zobowiązują założenia ustaw (udział w zorganizowanej grupie przestępczej, pranie pieniędzy, korupcja, przestępstwa p-ko wymiarowi sprawiedliwości) -B. państwa, które konwencja definiuje jako poważne (zagrożone w ustawodawstwie karnym poszczególnych państw karą nie mniejszą niż 4 lata). Państwa te muszą mieć dwie cechy charakterystyczne (posiadać charakter międzynarodowy, mieć związek ze zorganizowana grupą przestępczą). Takie państwa objęte są zakresem działania konwencji.

Przestępstwo ma charakter międzynarodowy jeżeli zostało popełnione w więcej niż jednym państwie, zostało popełnione w jednym państwie ale istotna jego część planowania, przygotowania miała miejsce w innym państwie, zostało popełnione w jednym państwie ale ma związek ze zorganizowaną grupą, która funkcjonuje na terytorium więcej niż jednego państwa, zostało popełnione w jednym państwie ale jego skutki nastąpiły w jednym państwie.

Zorganizowana grupa przestępcza - to grupa posiadająca strukturę, działająca przy pewnej stabilności, istniejąca przynajmniej przez pewien okres czasu, działająca w porozumieniu w przypadku popełniania przestępstw i dla uzyskania korzyści finansowej lub innej korzyści materialnej.

Obowiązek kryminalizacji: konwencja jest niekonsekwentna, gdyż obowiązek istnieje tylko dla państw niezależnie do tego czy przestępstwo zostało popełnione przez zorganizowaną grupę przestępczą

Źródła: umowa, zwyczaj. Mają znaczenie polityczne i moralne, nie są wiążące - miękkie prawa międzynarodowe.

Art. 11 Konwencji Praw Człowieka z 1950 r. mówi o zrzeszaniu się grup w organizacje.

Postępowanie dyscyplinarne - policjant powinien być wysłuchany, korzystać z pomocy, posiadać prawo do odwołania się, szybkość rozpatrzenia sprawy.

Przed sądem lub trybunałem policjant ma prawo jak ogół obywateli.

funkcjonariusze mogą być ograniczeni w prawach np. przy przesłuchaniu jako świadka, w postępowaniu cywilnym i administracyjnym zobowiązany jest do zachowania tajemnicy zawodowej.

Kodeks Postępowania funkcjonariuszy porządku prawnego

Art. 1 pełnią swoje obowiązki wg ustaw, ma szerszy zakres niż deklaracja, mają służyć potrzebą obywateli - służba społeczeństwu

Art. 2 Funkcjonariusze chronią i szanują godność wszystkich ludzi i działają w kontekście praw człowieka.

Art.3 dot. zasad działalności policji, używania siły w warunkach niezbędnych.

Art.4 zasady postępowania w działaniach f-szy, podstawowe zasady użycia siły fiz. Oraz broni palnej.

Art.6 ochrona zdrowia f-szy

Art. 7 f-sze nie mogą dopuszczać się korupcji.

Współpraca m-narodowa w zakresie zwalczania przestępczości

Typowym przykładem współpracy jest problematyka ekstradycji.

Współpraca: zinstytucjonalizowana, pozarządowa i rządowa, 2-stronna i wielostronna, międzypaństwowa i międzyresortowa.

Polska policja współpracuje z Węgrami, Ukrainą, Litwą, Cyprem, Białorusią, Turcją, Słowacją, Czechami, Bułgarią, Niemcami, USA. W umowach zawarto m.in. współprace: w zwalczaniu przestępczości, socjalną, dot. pomocy w sprzęcie tech., dot. wymiany doświadczeń zawodowych, specjalistyczną.

INTERPOL (Francja powstał w 1923 r.). Od 56 r,. funkcjonuje pod nazwą m-narodowej organizacji policji kryminalnej. W 1971 Interpol podpisał umowę z ONZ. W 1975 umowa z Radą Gospodarczą ONZ. Interpol nie jest policją m-narodową. Ma za zadanie usprawniać i koordynować współpracę m-narodową.

Najwyższym organem jest Zgromadzenie ogólne - wydaje decyzje, wybiera sekretarza generalnego i członków.

Funkcje zarządzające wykonuje Komitet Wykonawczy, na którego czele stoi prezydent. W krajach członkowskich funkcjonują krajowe biura Interpolu. Oficerem łącznikowym Interpolu jest insp. Wierzbicki.

EUROPOL - europejska organizacja policyjna. W 1989 r. państwa Unii podpisały tzw. Palma-dokument (raport) przewidujący utworzenie centralnej, europejskiej placówki wywiadowczej placówki do zwalczania handlu narkotykami. Europol powstał w ramach III filaru jak UE jako instytucja współpracy m-narodowej (91). Budowę Europolu rozpoczęto od stworzenia placówki antynarkotykowej (EDS). Powołano m-narodowy sztab w Strasburgu, a w 94 r placówka antynarkotykowa w Hadze podjęła pracę. 26.07.95 r. państwa członkowskie podpisały konwencję. W 1993 r. zawarto na okres przejściowy tzw. porozumienie ministerialne, siedziba Europolu będzie Haga.

Europol nie posiada kompetencji do działań operacyjno rozpoznawczych

W 1990r. powstały dwa dokumenty: dotyczący zasad postepowania z osobami tymczasowo aresztowanymi oraz drugi dotyczący zasad użycia siły i broni palnej przez funkcjonariuszy porzadku prawnego. Oba dokumenty nie mają normy wiążącej - są tzw. miękkim prawem.

Komisja ONZ do spraw zapobiegania przestępczości i wymiaru sprawiedliwości zbiera się corocznie na sesjach w Wiedniu. Jest organem, którego skład tworzą państwa.

Centrum zwalczania przestępczości wspomaga państwa i organizacje.

Ministrów RE na temat korzystania z danych osobowych przez służby policyjne (87r.).

Wybrane artykuły z EKPC.

Art. 2 prawo człowieka do życia chronione jest ustawą. Protokół 6 zabrania stosowania kary śmierci. Prawo do życia nie jest prawem absolutnym. Pozbawienie życia jest możliwe: w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą, w celu wykonania zgodnego z ustawą zatrzymania lub uniemożliwienia ucieczki osobie pozbawionej wolności, w celu stłumienia zamieszek lub powstania. Tylko w takich sytuacjach jeżeli policja i służby specjalne użyją broni ze skutkiem śmiertelnym nie będzie to naruszeniem art. 2.

Art. 3 zakaz tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania. Zakaz absolutny, brak jakichkolwiek ograniczeń, nie można go uchylać nawet w sytuacji wojny czy innego niebezpieczeństwa zagrażającego bytowi narodu. Dotyczy także aktów brutalności podczas zatrzymania a także nieprawidłowych metod przesłuchania. Art. 5 prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Artykuł ten chroni przed bezprawnym, arbitralnym zatrzymaniem lub aresztowaniem. „Wolność” odnosi się do fizycznej, lokomocyjnej wolności człowieka, możliwości przemieszczania się i wyboru miejsc pobytu. Bezpieczeństwo osobiste to poczucie pewności, że jeżeli nie dało się podstaw do zatrzymania (swoim postępowaniem) to osoba może czuć się bezpieczna.

6 przypadków zgodnego z prawem pozbawienia wolności: skazanie przez właściwy sąd, zatrzymanie lub aresztowanie osoby nie podporządkowującej się zgodnemu z prawem orzeczeniu sądu w celu wykonania obowiązku, postawienia przed właściwym organem w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zagrożonego karą lub uniemożliwienia ucieczki po jego dokonaniu, nieletniego w celu ustanowienia nadzoru wychowawczego lub postawienia go przed właściwym organem, zapobieganie szerzeniu przez osobę choroby zakaźnej (także umysłowo chorych, alkoholików, narkomanów czy włóczęgów), zapobiec nielegalnemu wkroczeniu na terytorium państwa osoby przeciwko której toczy się postępowanie o wydalenie lub ekstradycje.

Art. 6 prawo do rzetelnego i publicznego rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd. Artykuł dotyczy gwarancji zatrzymanego np.: przedstawienie powodów, prawo dostępu do akt, prawo kontaktu z obrońcą, czas na przygotowania obrony, obrona osobista lub obrońca z wyboru, prawo do korzystania z tłumacza, prawo uczestniczenia w post. dow., prawo do domniemania niewinności.

Art. 8 prawo do poszanowania życia prywatnego, rodzinnego i nienaruszalności mieszkania oraz tajemnicy korespondencji (nie ma charakteru absolutnego)

Art. 10 wolność posiadania poglądów oraz prawo do otrzymywania i przekazywania informacji.

Deklaracja o policji RE.

1 zasada - policja to instytucja powołana do ochrony porządku i stosowania prawa.

2 do policji może wstąpić każdy obywatel odpowiadający wymaganiom.

3 funkcjonariusz policji powinien uzyskać przeszkolenie zawodowe i odbyć praktykę.

4 funkcjonariusz policji musi wykonywać swoje obowiązki w takich warunkach aby stanowiły one ochronę jego godności i uczciwości.

5 Funkcjonariusz policji ma prawo do słusznego wynagrodzenia uwzględniając ryzyko i nienormowany czas pracy.

6 funkcjonariusz policji powinien mieć swobodę decyzji co do wstępowania do organizacji.

7. pomija ww. zasady - prawo do zrzeszania się, udziału w negocjacjach, wszczynania postępowań w sprawie funkcjonariuszy policji.

8 przynależność funkcjonariusza do organizacji nie może przynosić mu uszczerbku.

lub etnicznym, które ma na celu albo powoduje przekreślenie bądź uszczuplenie uznania, wykonywania bądź korzystania na zasadzie równości z praw człowieka i podstawowych wolności w politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej dziedzinie życia publicznego.

Tzw. pakty praw człowieka: Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka (2 z 1966r.), Pakt praw gospodarczych, społecznych, kulturalnych(prawo do pracy, do nauki), Pakt praw obywatelskich i politycznych (oraz tzw. protokół fakultatywny do Paktu praw obywatelskich i politycznych) - zakaz tortur, zakaz niewolnictwa.

Rada Europy powstała w 1949 r w Londynie. Jej celami są: ochrona praw człowieka, umocnienie demokracji.

Organy: Komitet Ministrów RE - MSZ Europy, czuwa nad realizacją orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka; Zgromadzenie Parlamentarne RE - delegaci poszczególnych parlamentów Europy; Europejski Trybunał Praw Człowieka - organ sądowy.

Europejska Konwencja Praw Człowieka z 04.11.1950 weszła w życie 08.09.1953 r. Każde państwo musi przyjąć i ratyfikować EKPCzłowieka, wyrazić zgodę by jego obywatele mogli występować z skargami do Trybunału na własne państwo. Polska w RE od 19.01.1993, a 01.05.1993 uznała kompetencje EKPCzłowieka.

Protokoły do EKPCzłowieka:

- protokół pierwszy - ochrona prawa własności, prawa do nauki i wolnych, demokratycznych wyborów,

- protokół czwarty - zakazuje więzienia za długi, chroni prawo do swobodnego poruszania się i wyboru msc. zam. Oraz powrotu do własnego kraju,

- protokół szósty - zakaz kary śmierci,

- protokół siódmy - dot. praw cudzoziemca, generalnych zasad przy wydalaniu cudz., prawo odwołania się do sądu, zakaz orzekania 2 razy w tej samej sprawie.

Europejski Trybunał Praw Człowieka - organ rozstrzygający kwestie z EKPCzłowieka. Skargę może wnieść os. fiz., grupy osób lub organizacje pozarządowe, które uznały iż państwo naruszyło ich prawa i wolności określone w Konwencji. Skarga nie może być anonimowa, nie może być w tym samym czasie rozpatrywana przez inny sąd m-narodowy, skarga nie może nadużywać prawa.

Trybunał decyduje o rejestracji takiej skargi. Trafia ona do Izby złożonej z 7 sędziów. Z nich powstaje 3-osobowy komitet decydujący czy zająć się skargą. Jeśli się zgodzi, skargę rozpatruje cała Izba lub Wielka Izba (17 sędziów). Jej wyrok jest ostateczny.

Europejska Karta Socjalna - gwarantuje prawa socjalne. Odnoszą się do warunków pracy , wyłączności społecznej (prawo do pracy, organizowania się pracowników i pracodawców, rokowań zbiorowych i praw akcji, zabezpieczenia społ., pomocy medycznej, społecznej, prawo rodziny do pomocy społ., prawnej, ekonomicznej, prawo pracowników, którzy migrują do pomocy społecznej). W 1966 EKSoc. Została poddana rewizji, wprowadzono prawo do ochrony w razie rozwiązania stosunku pracy, prawo pracowników do ochrony ich roszczeń, prawo do ochrony przed ubóstwem, prawo do mieszkania, dokumenty wyspecjalizowane.

Akty prawne ONZ dot. ochrony praw człowieka: Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (66r.), Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (84r.), Kodeks postępowania funkcjonariuszy porządku prawnego (78r.), Podstawowe zasady użycia siły oraz broni palnej przez funkcjonariuszy porządku prawnego (90r.), Rezolucja na temat tymczasowego aresztowania (90r.),

Akty prawne stosujące się do policji: Europejska Konwencja Praw Człowieka (50r.), Deklaracja o policji (79r.), Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu (87r.), Zalecenie komitetu

---