T. Biesaga, BIOETYKA
WPROWADZENIE
Struktura i treść przedmiotu
W wykładzie konfrontuje się na początku etykę godności osoby z etyką jakości życia oraz przywołuje się obiektywne podstawy (cele) etyki medycznej. Następnie omawia się normy szczegółowe zgrupowane w trzech działach takich jak: 1) etyka początku życia, 2) trwania życia i 3) końca życia.
Z pierwszego działu, po przeanalizowaniu statusu ontycznego i etycznego embrionu ludzkiego, rozstrzyga się takie problemy jak: sztuczna prokreacja, klonowanie i komórki macierzyste, ideologia aborcyjna i eugeniczna, antykoncepcja i sterylizacja, diagnostyka prenatalna, aborcja.
Z etyki trwania życia porusza się kontrowersje wokół definicji śmierci, zgody domniemanej i zawłaszczania zwłok ludzkich oraz omawia się etyczne warunki transplantacji i dawstwa narządów.
Z etyki końca życia omawia się problem podmiotowości człowieka chorego, będącego w stanie wegetatywnym i umierającego, problem uporczywej terapii i eutanazji, opieki paliatywnej i hospicyjnej oraz samobójstwa. Wykład zamyka się zarysem etyki środowiskowej.
Metoda wykładu
W rozstrzyganiu szczegółowych problemów etyki argumentuje się z pozycji personalizmu realistycznego, krytycznie oceniając stanowiska etyki utylitarystycznej, etyki jakości życia, i tzw. czy etyki „złego urodzenia” i „złego życia”. Ujawnia się ciasne koncepcje człowieka, naturalistyczne i funkcjonalistyczne koncepcje osoby, ciasne pojęcie dobra oraz uprzedmiotowienie człowieka dla korzyści społecznych i ekonomicznych. W oparciu o normę personalistyczną rozwija się prawa człowieka w okresie prenatalnym, w czasie trwania i końca życia, formułując je w postaci szczegółowych norm moralnych.
Cele wykładu
Student powinien zapoznać się założeniami etyki godności osoby, umieć określić status ontyczny i etyczny człowieka w okresie prenatalnym i postnatalnym, i w oparciu o tę wiedzę, starać się krytycznie ocenić argumenty etyki utylitarystycznej i etyki jakości życia, w formułowaniu norm szczegółowych, dotyczących klonowania, sztucznej prokreacji in vitro, aborcji, antykoncepcji czy sterylizacji, diagnostyki prenatalnej, selekcji eugenicznej, dawstwa narządów i transplantacji, uporczywej terapii i eutanazji.
PROGRAM PRZEDMIOTU
ETYKA GODNOŚCI OSOBY A ETYKA JAKOŚCI ŻYCIA
AUTONOMIA LEKARZA I PACJENTA A CEL MEDYCYNY
STATUS EMBRIONU - STANOWISKO PERSONALIZMU ONTOLOGICZNEGO
KOMÓRKI MACIERZYSTE, KLONOWANIE CZŁOWIEKA - NADZIEJE I ZAGROŻENIA
DIAGNOSTYKA PRENATALNA A SELEKCJA EUGENICZNA
PRAWA CZŁOWIEKA W OKRESIE PRENATALNYM W KONTEKŚCIE SZTUCZNYCH TECHNIK PROKREACJI
ŹRÓDŁA IDEOLOGII ABORCYJNEJ
CHOROBA KRYTYCZNY MOMENT W RELACJI BÓG - CZŁOWIEK
KONTROWERSJE WOKÓŁ NOWEJ DEFINICJI ŚMIERCI
ETYCZNE WARUNKI TRANSPLANTACJI
PODMIOTOWOŚĆ CZŁOWIEKA CHOREGO I UMIERAJĄCEGO
WOBEC UPORCZYWEJ TERAPII
EUTANAZJA - ŚMIERĆ GODNA CZY NIEGODNA?
SAMOBÓJSTWO AKTEM WYZWOLENIA CZY SAMOUNICESTWIENIA?
ETYKA OCHRONY PRZYRODY I ZWIERZĄT
ZALECANA LITERATURA
T. Biesaga, Elementy etyki lekarskiej, Wydawnictwo Medycyny Praktycznej, Kraków 2006
T. Ślipko, Zarys etyki szczegółowej, t. 1, Etyka osobowa, WAM, Kraków 2005
T. Ślipko, Granice życia. Dylematy współczesnej bioetyki, WAM, Kraków 1994
T. Ślipko, Rozdroża ekologii, Kraków 1999
Bioetyka personalistyczna, T. Biesaga (red.), Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 2006T. Biesaga, Spór o moralny status człowieka w okresie prenatalnym, „Medycyna Praktyczna Ginekologia i Położnictwo” 1(2007), s. 9-13
W. Bołoz, Życie w ludzkich rękach, Warszawa 1997
R. Otowicz, Etyka życia, Kraków 1998
Systemy bioetyki, T. Biesaga (red.), Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 2003
Bioetyka polska, T. Biesaga (red.), Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 2004, ss. 349
SŁOWNIK
Jako słownik polecam:
Encyklopedia Bioetyki, red. A. Muszala, Polwen, Radom 2005
Słownik wybranych terminów filozoficznych, J. Wojtysiak, w: A. B. Stępień, Wstęp do filozofii, TN KUL, Lublin 2001, s. 327-435
Dla głębszego zrozumienia trzeba sięgnąć do:
Leksykon filozofii klasycznej, red. Józef Herbut, TN KUL, Lublin 1979
Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. A. Maryniarczyk, PTTA, t. 1-10, Lublin 2000-2009,
2