T: POMIARY GRUBOŚCI WARSTW I ŚCIANEK
Podział metod pomiarów spotykanych przy mierzeniu długości i kątów może być dokonywany ze względu na:
a)sposób postępowania przy pomiarze:
-bezpośrednie;
-pośrednie;
-uwikłane;
b)otrzymywany efekt mierzenia:
-bezwzględne;
-porównawcze;
c)sposób przejmowania impulsów informujących:
-stykowe;
-bezstykowe.
Pomiar bezpośredni jest wtedy gdy , wartość liczbowa mierzonego wymiaru jest równa wynikowi pomiaru i otrzymywana jest bezpośrednio w wyniku dokonania czynności pomiarowych. Przykładem może być pomiar średnicy wałka suwmiarką lub kąta kątomierzem. Istotę pomiaru bezpośredniego można przedstawić za pomocą wzoru: y=x gdzie:
y-poszukiwana wielkość;
x-wartość zmierzona.
Pomiar pośredni jest wtedy , gdy poszukiwaną wielkość otrzymuje się w sposób pośredni przez wykonanie odpowiednich czynności pomiarowych , mających na celu zmierzenie wielkości pomocniczych oraz przeprowadzenie odpowiednich przeliczeń . Przykładami pomiarów pośrednich mogą być : pomiar średnicy podziałowej gwintu metodą trójwałeczkową , płytek wzorcowych i czujnika . Istotę pomiaru pośredniego można przedstawić za pomocą wzoru :
y=f (x1,x2,x3,...xn) gdzie:
y-poszukwana wielkość , zależna od x1,x2,x3,...xn, które mogą być zmierzone przez pomiar bezpoośredni.
Pomiar złożony polega na tym , że mierzy się szereg wielkości x1′,x2′,...xn′,x1′′,x2′′,...xn′′,x1^n,x2^n,...x3^n które są związane z wynikami pomiarów y1,y2,...yn za pomocą układu równań: f1( y1,y2,...yn,x1′,x2′,...xn′)=0 f2(y1,y2,...yn,x1′′,x2′′,...xn′′)=0 .................................................... fn(y1,y2,...yn,x1^n,x2^n,...xn^n)=0
Układ równań służy do obliczenia wyników pomiarów y1,y2,...yn. Należy podkreślić że przy ustalaniu wartości wymiarów liniowych i kątowych , pomiary złożone nie mają na ogół zastosowania .
Pomiar bezwzględny polega na tym ,że efektem mierzenia jest otrzymanie całkowitej wartości mierzonego wymiaru jako wskazania narzędzia pomiarowego . Przykładem pomiaru bezwzględnego może być pomiar średnicy wałka mikrometrem lub pomiar na długościomierzu Abbego .
Istotę pomiaru bezwzględnego można wyrazić wzorem : y=x=w gdzie: w-wskazanie narzędzia pomiarowego .
Pomiar względny polega na tym , że efektem mierzenia jest otrzymanie całkowitej wartości mierzonej wielkości różnej od wartości wskazania , co wyrazić można wzorem : y =x≠w
Przykładem takiego pomiaru może być mierzenie długości płytki na mikroskopie warsztatowym .
Pomiar porównawczy polega na tym , że efektem mierzenia jest otrzymanie jako wskazania narzędzia pomiarowego tylko odchyłki od wymiaru nastawczego . Przy pomiarach porównawczych konieczne jest stosowanie wzorców odtwarzających wymiary nastawcze tj. wymiary wg których nastawia się przyrząd na wskazanie zerowe . przykładem pomiaru porównawczego jest pomiar średnicy wałka na optimetrze lub średnicy otworu za pomocą średnicówki czujnikowej .
Wynik pomiaru może być przedstawiony za pomocą wzoru : y=n ± x gdzie : x-wartość wymiaru nastawczego , według którego nastawia się przyrząd na wskazanie zerowe .
Pomiar stykowy polega na tym , że podczas mierzenia następuje stykanie się elementów roboczych narzędzia lub przyrządu ( elementami roboczymi są najczęściej powierzchnie pomiarowe ) z powierzchniami mierzonego przedmiotu w miejscu mierzenia . Przykładami pomiarów stykowych są pomiary wykonywane za pomącą suwmiarek , mikrometrów , optimetrów , kątomierzy itp.
Przy pomiarach stykowych pomiędzy elementami roboczymi narzędzia pomiarowego może występować styk : powierzchniowy ,liniowy lub punktowy .
Pomiar bezstykowy polega na tym , że dokonuje się go stykania elementów roboczych przyrządu z powierzchniami przedmiotu w miejscu mierzenia . Pomiary bezstykowe mogą być dokonywane przez wykorzystanie np. metody: optycznej , pneumatycznej , interferencyjnej , indukcyjnej i izotopowej .
Literatura :
-Praca zbiorowa „ Poradnik Metrologa Warsztatowego ″ WNT Warszawa 1973 r.