Elektrolecznictwo-dział leczenia elektrycznego gdzie wykorzystywany jest prąd elektryczny stały oraz impulsowy, prąd stały z przerwami.
Prąd stały-to taki w którym napięcie i natężenie nie ulegają zmianie: galwanizacja, jontoforeza, kąpiele elektryczno wodne. Prąd zmienny powstaje na skutek zamykania i otwierania obwodu prądu stałego lub przez rozładowanie kondensatora. Prąd zmienny nie ma stałego kierunku, natężenia i napięcia. Bardzo dobrze prąd przewodzi płyn mózgowo-rdzeniowy w mniejszym stopniu osocze krwi, mięśnie, tkanka kostna, skóra źle przewodzi prąd. Pod wpływem prądu w org. zachodzą nast. Zjawiska: elektrochemiczne (są one związane z elektrolizą wyst w czasie przepływu prądu przez elektrolity tkankowe) elektrokinetyczne (polegają na przesunięciu względem siebie faz rozproszonej i rozpraszającej koloidów tkankowych pod wpływem pola elektrycznego. Zaliczamy: elektroforezę-ruch naładowanych jednoimiennie cząsteczek fazy rozproszonej układu koloidowego względem fazy rozpraszającej. Elektroosmoza-ruch całego ośrodka czyli fazy rozpraszającej układu koloidowego w stosunku do fazy rozproszonej) reakcja mięśni i nerwów na prąd stały (przepływ prądu stałego przez tkankę mięśniową i nerwową powoduje zmianę ich pobudliwości - elektrotonus) odczyn ze stron naczyń krwionośnych (prąd stały powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, odczyn ten wyraża się zaczerwienieniem skóry występuje najwyraźniej pod elektrodami) nast. Depolaryzacja błony otaczającej mięśnie.
Elektroliza-uporządkowany ruch jonów do odpowiednich elektrod (jony ujemne do katody a dodatni do anody)
Galwanizacja-polega na działaniu pr. elektrycznego, do org. przykłada się 2-ie elektrody (czynną i bierną która zamyka obwód), na skórę nawilżony chlorkiem sodowym który ułatwia przejście prądu przez skórę. Dawki prądu: słaba-0,01-0,1 mA/cm2 pow. elektrody d. średnia-do0,3 mA/cm2 pow. el d. mocna-0,5mA/cm2 pow. el. Wskazania: działanie przeciwzapalne, w leczeniu nerwobóli, przewlekłych zapaleń nerwów, przew. zap. splotów nerwowych, dyskopatia, porażenia wiotkie, zaburzenia krążenia obwodowego. Anoda zmniejsza pobudliwość nerwów, a katoda zwiększa. Przeciwwskazania: ropne st zapalne skóry i tkanek miękkich, wypryski, stany gorączkowe.
Jontoforeza-jest to zabieg elektroleczniczy polegający na wprowadzeniu do tkanek siłami pola elektrycznego jonów działających leczniczo. Używa się związków chemicznych ulegających dysocjacji elektrolitycznej. Zabieg ten polega na tym że mamy związki które działają leczniczo i ulegają dysocjacji elektrolitycznej, na oczyszczoną alkoholem skórę kładziemy nasączoną związkiem chem gazę na to kładziemy podkład nasączony wodą przykładamy elektrodę i zawijamy to folią. Przyłożona jest katoda albo dodatnia albo ujemna. KJ→K++J- Roztwory leków używane do jontoforezy :jontoforeza jodu (w leczeniu blizn) wapnia (utrudniony zrost kości) adrenaliny (zwężenie naczyń krwionośnych, leczenie zespołów bólowych) antybiotyków (np. streptomecyna stany zapalne skóry i tkanek miękkich) Używane są elektrody wykonane z cyny. Porażenie wiotkie to porażenie mięśni odnerwionych tzn. m które w wyniku uszkodzenia kom rdzenia kręgowego lub n ruchowego zostały wyłączone spod wpływu impulsu nerwowego.
Kąpiele elektryczne-są to zabiegi w których część lub całe ciało znajduje się pod wodą
I poddane zostaje działaniu pr stałego. Wyróżnia się kąpiele: komorowe-np. 4komorowe-kapiel o wstępującym kier prądu, w tej kąpieli ujemny biegun źródła jest poł z elektrodami znajdującymi się w wanienkach dla k.g a biegun dodatni dla k.d, powoduje zwiększenie pobudliwości nerwowo-mięśniowej. Kąpiel o zstępującym kier prądu-biegun dodatni połączony jest z elektr dla k.g a biegun ujemny dla k.d, obniża pobudliwość nerwową. Stosuje się nat pr 10-30mA. Wskazania: nerwobóle, zapalenia wielonerwowe, zaburzenia krążenia obwodowego. Kąpiel el całkowita-całe ciało jest zanurzone w wannie, wykonuje się ją w specjalnej wannie z materiału izolującego w której ścianach umieszczone są duże płaskie elektrody węglowe zabezpieczone osłonami uniemożliwiającymi zetknięcie z ciałem chorego. Wskazania: zespoły bólowe, w przebiegu choroby zwyrodnieniowej st kręgosłupa, niedowłady, nerwobóle.
Prądy impulsowe
Elektrostymulacja nerwowo- mięśniowa-pobudzanie włókna mięśni. Elektrostymulacja elektrodą czynną: nerw pobudza się elektr czynną połączoną z ujemnym biegunem prądu, elektr przykłada się w punkcie motorycznym nerwu (to miejsce na skórze w którym nerw znajduje się najbliżej powierzchni skóry. Punkt motoryczny mięśnia to miejsce w którym nerw wnika do mięśnia. Elektrostymulacja dwuelektrodowa-służy do stymulacji mięśni odnerwionych, polega na przyłożeniu dwóch elektrod w miejscy przejścia mięśnia a ścięgno. Do elektrostymulacji elektrodą czynną stosuje się prąd o przebiegu prostokątnym a do elektrostymulacji dwuelektrodowej stos się prąd impulsowy o przebiegu trójkątnym o powolnym narastaniu nat prądu. Prąd impulsowy o przebiegu impulsowym służy również do elektrostym m gładkich np. m pęcherza moczowego oraz jelit, prądy te stosowane są również w leczeniu nerwobóli. Służą również do leczenia porażeń kurczowych tzw. spastycznych (skurcz m zginaczy i niemożność wyprostu) Metoda leczenia porażeń kurczowych polega na stymulowaniu m spastycznego krótkim impulsem prostokątnym lub trójkątnym jedna w okresie jego rozluźnienia m antagonistyczny pobudza się impulsem o przebiegu trójkątnym lub sinusoidalnym. Prąd imp o przebiegu trójkątnym lub sinusoidalnym stos jest również w stymulacji elektrycznej stosowanej w zwalczaniu bólu (przykłada się elektrody w miejscach bólowych), w zwalczaniu bólu po przebytych uszkodzeniach nerwów obwodowych, a także bóli kikutów poamputacyjnych. Pr impulsowe stos są w elektrostym w skrzywieniach bocznych kręgosłupa pobudza się m grzbietowe i m międzyżebrowe.
Prądy diadynamiczne-powstają przez nałożenie na przebieg pr stałego jednopołówkowo wyprostowanego prądu sinusoidalnie zmiennego.
Prąd MF-jest to jednopołówkowo wyprostowany prąd sinusoidalnie zmienny o częstotliwości 50Hz i czasie trwania impulsu i przerwy między nimi 10ms
Prąd DF-powstaje przez nałożenie na jednopołówkowo wyprostowany prąd sinusoidalnie zmienny o częstotliwości 50Hz drugiego takiego samego prądu, uzyskuje się prąd impulsowy o częst 100Hz w którym czas trwania impulsu wynosi 100ms. Zastosowanie: działanie przeciwbólowe (drażniąc prądem włókno A które przewodzi czucie pobudzają się komórki hamulcowe które hamują przedostanie się impulsu do mózgu i nie odczuwamy bólu.
Próg pobudliwości-jest to próg wyznaczony przez najmniejszą wartość nat prądu przy której następuje odczucie impulsu elektrycznego.
Próg odczuwania bólu-to próg określony przez natężenie odczuwane boleśnie. Przeciwbólowe działanie pr diadynamicznych wyraża się podwyższeniem progu odczuwania bólu, powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych (pod wpływem prądu wydzielana jest histamina, następuje lepsze ukrwienie tkanek a tym samym procesy lepszego odżywiania i przemiany materii tkanek), wpływ pr diadynam na m szkieletowe-prąd MF powoduje wzmożenie nap m zaś pr DF powoduje obniżenie nap m. naprzemienne stosowanie tych prądów powoduje gimnastykę mięśnia i daje w efekcie jego przekrwienie i obniżenie napięcia. Prądy diadynamiczne wykorzystywane są w leczeniu zespołów bólowych przebiegających ze wzmożonym nap m (dyskopatia, choroba zwyrodnieniowa st kręgosłupa). Prądy diadynamiczne stosowane są do stymulacji m zdrowych i częściowo uszkodzonych, nie stosuje się ich do stym m porażonych wiotko. Wskazania: bóle w okolicy szyjnego odcinak kręgosłupa, bóle pleców, zespół rwy kulszowej, nerwobóle, wczesny okres owrzodzeń, migrena, samorodna sinica kończyn, porażenie obwodowe n twarzowego, zapalenia okołostawowe. Nie stosuje się na okolicę serca or4az u osób z wszczepionym rozrusznikiem serca.
Prądy średniej częst są to prądy o częst 4000-5000Hz charakteryzujące się słabszy oddziaływaniem na receptory czuciowe skóry i lepszym przenikaniem tych pr w głąb tkanki. Do nich zalicza się prądy interferencyjne-powstają w wyniku interferencji prądów przemiennych śr częst o przebiegu sinusoidalnym.
Interferencje uzyskuje się przez zast dwóch niezależnych obw zabiegowych przy użyciu dwóch par elektrod umieszczonych w taki sposób by interferencja zachodziła w głębi tkanek w miejscu procesu chorobowego. Działanie na organizm: przeciwbólowe, pobudzenie do skurczu m szkieletowych, rozszerzenie naczyń krwionośnych.
Elektrodiagnostyka-zajmuje się określaniem stopnia pobudliwości włókna nerwowego lub mięśniowego, na podstawie tego można ocenić stopień uszkodzenia ukł nerwowo-mięśniowego. Metody stosowane w elektrodiagnostyce układu nerwowo-mięśniowego: metody jakościowe (ustala się wartość natężenia prądu przy której nast. Pobudzenie włókna mięśniowego. Włókno pobudliwe to takie do którego skurczu potrzebna jest wartość nat 0,5mA. Włókno o ograniczonej pobudliwości wymaga nat prądu o wart 20mA. Skurcz może następować w wyniku otwierania i zamykania obw pr stałego. Prawo skurczu-najsilniejszy skurcz otrzymuje się przy zamykaniu obwodu w wypadku gdy katoda jest elektrodą czynną, jeżeli elektrodą czynną będzie anoda to uzyskany w tej sytuacji skurcz jest słabszy. Przy otwieraniu obwodu natomiast w sytuacji gdy elektrodą czynną jest anoda skurcz jest silniejszy niż w wypadku gdy elektrodą czynna jest katoda, ważnym objawem elektrodiagnostyki jest galwanotonus polega on na wyst pod wpływem pr stałego skurczu tężcowego mięśnia, utrzymującego się nawet podczas przerwy w przepływie prądu to zjawisko wskazuje na nadmierną pobudliwość m. skurcz tężcowy m to nakładanie skurczów jeden na drugi.) metody ilościowe (polega na oznaczeniu chronaksji tkanki pobudliwej. Chronaksja jest to najkrótszy impuls pr stałego wyrażany w mili sek. o natężeniu równym podwójnej reobazie. Reobaza to najmniejsza wartość nat pr stałego, który powoduje reakcje tkanki pobudliwej. Chronaksja i reobaza są tym większe im mniejsza jest pobudliwość tk mięśniowej.
Biofizyka układu nerwowego
Układ nerwowy dzielimy na ośrodkowy (mózgowie, rdzeń kręgowy) obwodowy (nerwy rdzeniowe, mózgowie zwoje i sploty nerwowe). Ze względu na czynność: somatyczny-(odbiera inf. ze środ zew kieruje czynnościami ruchowymi) autonomiczny (kieruje pracą narządów wew. i przemianą materii). Podstawową jednostką ukł nerwowego jest neuron (ciało kom neuronu skł się z wypustek dendrytów i aksonu, akson otoczony aksonellą-błoną kom). Akson rozgałęzia się na włókienka, które łączą się dendrytami innego neuronu. Połączenie neuronu z mięśniem nosi nazwę synapsy. Bodźce zew: prąd elektryczny, bodźce chemiczne. Bodźce wew.: hormony. Przebieg impulsu od receptora do efektora nazywamy łukiem odruchowym. Ośrodki ruchowe znajdują się w rdzeniu kręgowym. Budowa rdzenia kręgowego: istota szara (rogi tylne), istota biała (rogi przednie). Droga impulsu: receptor (kom czuciowe w skórze)odchodzi neuron do rdzenia kręgowego do rogów tylnych. Poprzez synapsę łączy się z mięśniem, na skutek zachodzi pobudzenie włókna. Potencjał spoczynkowy włókna nerwowego-stała wart różnicy potencjałów pomiędzy wnętrzem i otoczeniem kom. Gdy nie jest pobudzone wewnątrz włókna wyst ładunki ujemne (wynosi 90mV i jest nadmiar jonów potasowych) na zewnątrz dodatnie (nadmiar jonów sodowych).
Pompa sodowo potasowa utrzymuje takie stężenie wbrew gradientowi stężeń. Wskutek działania bodźca jony sodowe przenikają do środka. Potencjał czynnościowy-chwilowa zmiana wart potencjału błony kom wywołana przez bodziec. W potencjale czynnym możemy wyróżnić nast. Fazy: I-depolaryzacja-przejście jonów sodowych do wnętrza i podwyższ poten kom do 50mV. II-repolaryzacja-gwałtowne wypompowanie jonów potasu i obniżenie poten kom poniżej wart poten spoczynku. III-hiperpolaryzacja-dalsze obniżenie potencjału komórki. Kanały jonowe-umożliwiają drogę jonów. Są to białka umieszczone w bł kom przez które przechodzą jony sodowe i potasowe. Kanały jonowe dzielimy na: 1.Kanały zależne od napięcia-regulowane przez potencjał błonowy. Aktywowane przez depolaryzacje błony a)kanały sodowe b)kanały potasowe 2.kanały zależne od ligandu np. acetylocholina a)kanał łączący się z acetycholiną 3. kanały aktywowe naprężeniem mechanicznym ulegają otwarciu w odpowiedzi na pojawienie się w błonie sił odkształcających ją a)kom rzęskowe (w narządzie słuchu). Budowa synapsy nerwowo mięśniowej: Synapsa nerwowa połączona między dwoma kom nerwowymi. Synapsa nerwowo-mięśniowa- połączona między aksonem kom nerwowej a mięśniem. Synapsa zbudowana jest z: kolbki presynaptycznej, błony presynaptycznej, szczeliny, błony postsynaptycznej. W kom presynaptycznej wyst: mitochondria, kanały wapniowe, pęcherzyki synaptyczne a w nich acetylochonina. W kom postsynaptycznej wyst: kanały będące receptorami acetylochoniny, kanały sodowe. Z kanałów jonowych uwalniane są jony wapnia uwalniające acetylocholinę rozchwytywaną przez receptory do szczeliny synaptycznej. Acetylocholina powoduje depolaryzację włókna mięśniowego. Depolaryzacja przejawia się skurczem. Acetylocholina która pobudza włókna m powoduje depolaryzację jest tzw. mediatorem pobudzającym. Mediator hamujący-zaliczamy kw. Gama-amino-masłowy który uniemożliwia skurcz m.
Biofizyka skurczu m.
Mięśnie dzielimy na: m szkieletowe-(poprzecznie prążkowane, ruchy kośćca) m gładkie (ściany naczyń krwionośnych) m sercowy (poprzecznie prążkowany. Budowa m: mięśeń zbudowany jest z włókna m otoczonego błona mięśniową. Wewnątrz znajduje się sarkoplazma a w niej: tłuszczowce, glikogen, 75% wody, cukrowce, mikrofibrylle (mniejsze włókna) skł się z jeszcze mniejszych filamentów (złoż z miozyny i aktyny, oprócz tych białek znajdują się inne: tropomina, tropomiozyna biorą czynny udział w skurczu mięśnia). Podstawa skurczu mięśnia: łączy się aktyna z miozyną skurcz spowodowany jest również wnikaniem wapnia we włókna (tropomina uniemożliwia łączenie się aktyny z miozyną-nie wyst skurcz) w mięśniu przez skurczem znajduje się: glukoza, glikogen, ATP, fosfokreatyna. W momencie skurczu: glukoza→CO2+H2O+40ATP, gdy nie ma tlenu wytwarza się kwas mlekowy: glukoza→kwas mlekowy+2ATP. Podczas skurczu: ATP→P+ADP, fosfokreatyna+ADP→kreatyna+ATP.
Procesy termodynamiczne w układach biologicznych. Transport przez błony komórkowe.
Układ człowieka to układ otwarty tzn. następuje wymiana energii i materii ze środowiskiem. Układ zamknięty w którym nie nast. Wymiana materii i energii z otoczeniem. Przemiany energii: między org. człowieka a środowiskiem stale przepływa energia. Podst. źródło energii to en słoneczna (światło) CO2+H2O→C6H12O6. spożywając glukozę przekształcamy ją w procesie oddychania w wysokoenergetyczną postać energii wiązań ATP C6H12O6+6O→6CO2+6H2O+38ATP+6COkcal. Wszystkie przemiany w org. Zachodzą w stałej temp. ATP-ta energia zostaje przekształcona w energię mechaniczną (skurcz mięśnia) a nast. W energie osmotyczną w procesie filtracji w nerkach. Energia elektryczna-depolaryzacja włókna nerwowego. I zasada termodynamiki: zasada zachowania energii. Przyrost energii wew układu jest równy ciepłu dost do układu i pracy dost do układu. Energia wew to suma en. kinetycznej i en potencjalnej wszystkich cząsteczek danego układu. Energia swobodna układu to energia która jest wykorzystywana do wykonania pracy przez układ. Entropia to en nieuporządkowana która nie może być wykorzystana do wykonania pracy. Ona zwiększa chaos wew org. II zasada termodynamiki: maszyna cieplna może pracować jedynie wtedy gdy między grzejnicą a chłodnicą jest różnica temperatur.
Transport przez błony: 1.Transport bierny to transport który zachodzi bez udziału en ATP i zach. zgodnie z gradientem stężeń ze stężenia większego do mniejszego a) dyfuzja prosta-to przemieszczanie się cząsteczek z miejsc o większym do miejsc o mniejszym stężeniu spowodowane ruchem termicznym cząsteczek proc dyfuzji w org. To przechodzenie dwutlenku węgla i tlenu w pęcherzach płucnych. Do dyfuzji zal. są procesy osmozy i dializy. Typy błon kom: półprzepuszczalna-(przepuszcza rozpuszczalnik a nie przepuszcza subst w nim rozpuszczonych) całkowicie przepuszczalna, selektywnie przepuszczalna (zatrzymuje cząsteczki białka a przepuszcza rozpuszczalnik i wszystkie inne cząsteczki. Osmoza-jest to przechodzenie cząsteczek rozpuszczonych przez błonę półprzepuszczalną ze stężenia większego rozp do st mniejszego rozp. Dializa-przechdzenie rozpuszczonej substancji przez błonę selektywnie przepuszczalną. b)dyfuzja ułatwiona-przech cząst subst ze stężenia większego do mniejszego przy pomocy nośników przez kanały jonowe. 2. Transport aktywny-jest to transport który odbywa się przy udziale ATP wbrew gradientowi stężeń np. pompa sodowo potasowa. 3. Filtracja-to przechodzenie rozpuszczalnika i związków w nim rozpuszczonych z obszaru większego ciśnienia do obszaru niższego ciśnienia przez błony selektywnie przepuszczalne np. wymiana substancji na włośniczkach ukł krwionośnego, proces filtracji zachodzi w kanalikach nerkowych. Te wszystkie 3 procesy wykorzystywane są w sztucznej nerce. W aparacie sztucznej nerki zachodzi zjawisko dyfuzji, osmozy i dializy, filtracji. Dializoterapia została zast do usuwania produktów przemiany materii z krwi (kwas moczowy, związki ketonowe i toksyczne, mocznik) w dializatorze krew pacjenta przez błonę kontaktuje się z płynem dializacyjnym do którego przechodzą produkty przemiany materii i zostają usuwane z organizmu.
Skład ciała człowieka
Tkanka kostna stanowi 4% ogólnej wagi ciała, tkanki miękkie 55%, woda pozakomórkowa 24%, tkanka tłuszczowa 15%. W skład tkanek wchodzi: kostna 35% wody, mięśnie 75-80%wody, szkliwo zębów 5% wody, mózg 75%wody, osocze krwi 90% wody, krwinki czerwone 65% wody. Funkcje wody: jako rozpuszczalnik, dzięki wodzie odbywa się transport substancji odżywczych do tkanek, utrzymywana jest stała temperatura ciała, woda jest środowiskiem reakcji biochemicznych w organizmie, zwilża błony śluzowe, surowicze i gałki oczne. Związki organiczne (białko, węglowodany, tłuszcze, kwasy nukleinowe) Składniki mineralne: makroelementy (wapń, fosfor, magnez, chlor, potas, sód) mikroelementy (cynk, żelazo, jod, fluor, mangan, kobalt. Aminokwasy endogenne-organizm sam wytwarza Aminokwasy egzogenne-org. sam nie może wytworzyć. Białka dzielimy na: budulcowe, enzymatyczne, hormony, przeciwciała immunologiczne, białka transportowe. Nie są rozkładane do CO2 nie stanowią materiału energetycznego jedynie w przypadku wygłodzenia organizmu białko jest wykorzystywane jako składnik energetyczny. Węglowodany (cukry): glikolipidy, glikoproteidy, glikolipoproteidy. Są magazynowane w postaci glikogenu w wątrobie i mięśniach. Nadmiar tłuszczu jest przekształcany w trójglicerydy i magazynowany w tkance tłuszczowej. Tłuszcze (lipidy): kwasy tłuszczowe, trójglicerydy (wchodzą w skład kom tłuszczowych), fosfolipidy (błony strukturalne), sfingolipidy (kom nerwowe), cholesterol (jest składnikiem endogenów i estrogenów, i skł kwasów żółciowych). Wydatek energii niezbędny do podtrzymania podstawowych czynności życiowych (krążenie, oddychanie itp.) nosi nazwę podstawowej przemiany materii. Potrzebne jest 1500 kcal. Dobowy wydatek energetyczny składa się z podst. przem. materii+energia wydatkowana na pracę fizyczną i wzrost. Makroelementy: wapń (znajduje się pod kontrolą dwóch hormonów: parathormon, kalcytonina, wchodzi w skład kości) fosfor (wchodzi w skład kości, zębów, kwasów nukleinowych, oraz fosfolipidów) sód (wyst w płynach pozakomórkowych, w osoczu krwi, decyduje o ciśnieniu osmotycznym, wpływa na stężenie jonów wodorowych, wzmaga pobudliwość nerwowo-mięśniową) potas (wyst wewnątrzkomórkowo, wpływa na ciśnienie osmotyczne i wpływa na Ph płynów) chlor (bierze udział w utrzymaniu ciśnienia osmotycznego i Ph płynów) siarka (wchodzi w skład aminokwasów, biotyny i insuliny). Pierwiastki śladowe (mikroelementy): żelazo (wchodzi w skład hemoglobiny krwi, mioglobiny, cytochromów, wyst w białku transferyna i terryna) kobalt (wchodzi w skład wit B12 która zapobiega anemii) cynk (wchodzi w skład insuliny i różnego rodzaju enzymów) jod (buduje hormony tarczycy) fluor (wchodzi w skład szkliwa zębów) miedź (wch w skł enzymów i cytochromów i oksydazy cytochromowej).
Otyłość-gdy tłuszcze stanowią więcej niż 25% wagi ciała u mężczyzn lub więcej niż 30% u kobiet. Czynniki otyłości: genetyczne, psychiczne, neurogenne (uszkodzenie ośrodka głodu i sytości co może byś spowodowane guzem mózgu lub wylewem), hormonalne (w okresie przekwitania i pokwitania, w okr ciąży, w niedoczynności tarczycy i w cukrzycy) otyłość dzielimy na: regulacyjna (w której zaburzona zostaje regulacja poboru pokarmu) metaboliczna (zaburzona zostaje przemiana węglowodanowa lub tłuszczowa w tkankach) gynoidalna (charakterystyczna jest u kobiet, odkłada się tłuszcz na udach i pośladkach) androidalna (odkładanie się tłuszczu na brzuchu i barkach u mężczyzn).
Układ krwionośny zbudowany jest z: serca, tętnic, żył, naczyń włosowatych. Serce leży w śródpiersiu górnym na przeponie położone jest między II a V żebrem. Śródpiersie znajduje się między płucami. Serce zbudowane jest z dwóch przedsionków i 2 komór. Mięśniówka komór składa się z włókien skośnych, poprzecznie prążkowanych, i włókien okrężnych. Od lewego przedsionka serca odchodzi pień płucny skł się z 2 tętnic. Od lewej komory odchodzi tętnica pompująca krew do organizmu. Krew z lewej komory serca płynie aortą oddając tlen i subst odżywcze a zabierając produkty przemiany materii. Ruch krwi w tętnicach odbywa się dzięki: pracy serca, różnicy ciśnień między układem tętniczym a żylnym. Pracę serca dzieli się na: pracę objętościową (polega na wyrzuceniu pewnej ilości krwi do aorty i tętnicy płucnej wbrew ciśnieniu które tam panuje, serce podczas skurczu wyrzuca 75ml krwi do aorty. Praca serca dla lewej komory wynosi W=0,9J/skurcz a dla prawej komory W=0,13J/skurcz. Czynności mechaniczne serca: I rozkurcz przedsionków i komór II skurcz przedsionków (gdy ciśnienie w przedsionkach przewyższy ciśnienie w komorach nast. Skurcz przedsionków) III skurcz komór a) izometryczny (gdzie następuje wzrost napięcia włókna mięśniowego, ale nie skraca swej długości) b) izotoniczny (skrócenie długości włókna mięśniowego). Wszystko to trwa 0,8s. zastawko półksiężycowate zamykając się nie pozwalają krwi cofać się do komór. Bioelektryczna czynność serca: depolaryzacja-polega na przejściu ze stanu spoczynku w potencjał czynnościowy jego potencjał zmienia się z -90mV do +20mV. Zmiana ta następuje poprzez wniknięcie do środka włókna mięśniowego jonów wapnia, sodu. . M sercowy kurczy się bez udziału układu nerwowego. W m sercowym znajduje się: układ przewodzący serca jest to tkanka nerwowo mięśniowa bodźcotwórcza. Układ przewodzący serca tworzą: 1komórki węzła zatokowo przedsionkowego które pobudzają serce do skurczu znajduje się między ujściem żyły głównej górnej i dolnej 2Węzeł przedsionkowo komorowy 3pęczek Hissa od niego odchodzą dwie odnogi do lewej prawej komory od tych odnóg odchodzą włókna Purkiniego. Czynność bioelektryczną serca obserwujemy na elektrokardiogramie. Elektrokardiografia jest metodą badania podczas pracy serca różnicy potencjałów elektr w sercu. W aorcie ciśnienie wynosi 120mmHg w tętnicy 90mmHg, w naczyniach włosowatych 20-25mmHg, w żyle 10mmHg. Prędkość krwi: w aorcie 40cm/s, w tętnicy 20cm/s, w nacz. włosowatych 0,03cm/s, w żyłach 10cm/s.
Prom laserowe: laser-generator spójnych fal elektromagnetycznych z zakresu ultrafioletu, światła i podczerwieni. Podst. skł lasera: ośrodek lasera, układ pompujący, komora rezonansu optycznego. Właściwości promieniowania laserowego: charakteryzuje się spójnością tzn uporządkowaniem fazowo przestrzennym, jest to światło monochromatyczne jednobarwne, stanowi wiązkę równoległą i charakteryzuje się ogromnym natężeniem.
Diatermia krótkofalowa-polega na przegrzaniu tkanek pod wpływem pola elektrycznego lub magnetycznego wielkiej częstotliwości. Wyróżniamy 2 metody: kondensatorowa obiekt przegrzewany poddaje się działaniu pola elektrycznego wielkiej częst zawartego między dwiema okładkami kondensatora. Okładki te stanowią dwie elektrody które za pomocą przewodów połączone są z aparatem do diatermii krótkofalowej. Metoda indukcyjna-oddziaływanie pola magnetycznego wielkiej częstotliwości na obiekt przegrzewany uzyskuje się w dwojaki sposób: przez umieszczenie obiektu wewnątrz zwojnicy, przez oddziaływanie na obiekt rozproszonego pola magnetycznego zwojnicy. Diatermia mikrofalowa-polega na przegrzaniu tkanek w polu magnetycznym o częstotliwości mikrofalowej. Mikrofale maja właściwości zbliżone do prom świetlnego i podczerwonego. Mikrofale wykorzystuje się w lampie-magnetronie który zbudowany jest z komory próżniowej. Wew. komory znajdują się elektrody a w ścianie anody znajdują się rezonatory połączone z układem drgań. Pola w diatermii krótkofalowej mają nast. Częst: 13MHz i dł fali 22m, 27MHz i dł fali 11m, 40MHz dł 7m. w diatermii mikrofalowej fale o częst 443MHz dł 69cm, 915Mhz dł 32cm, 2375MHz dł 12cm.