Data: 18.11. 2010r.

Temat: Pielęgnowanie w chorobach afektywnych

1.. Zaburzenia psychiczne o etiologii ,, endogennej”, które charakteryzują się patologicznymi zmianami nastroju, napadu psychoruchowego, emocji i środowiskowej regulacji rytmów biologicznych.

• Choroba afektywna jednobiegunowa - występuje przeważnie po 40 rż., przebiega wyłącznie z nawracającymi długimi (nawet powyżej 6 miesięcy) stanami depresyjnymi

• Choroba afektywna dwubiegunowa - rozpoczyna się najczęściej w 20-30 rż., tworzą ją dwa podstawowe zespoły zaburzeń - depresyjny i maniakalny

Cecha	Zab. Afektywne dwubiegunowe	Zab. Depresyjne nawracająca choroba afektywna jednobiegunowa
Rodzaj faz	Zespoły depresyjne i maniakalne lub hipomaniakalne	Zespół depresyjny
Rodzaj zab. afektywnych U krewnych I stopnia	Zaburzenia dwubiegunowe i jednobiegunowe	jednobiegunowe
Cechy osobowości przedchorobowej	Często cyklotymiczna, syntoniczna, ekstrawertywna	Często melancholijny, anankastyczna, neurotyczna, introwertywna
Płeć	Kobiety i mężczyźni równie często	Częściej u kobiet
Początek choroby	20-30	Po 40
Długość fazy	3m. (częste fazy), krótkie	6-9m. (często fazy długie)
Cechy kliniczne	Niezbyt duże nasilenie lęku, hipersomia, z zahamowaniem, nagły początek i koniec nawrotu	Z lękiem, niepokojem, pobudzeniem ruchowym, urojeniami, bezsennością, stopniowe narastanie i ustępowanie objawów
Węglan litu w profilaktyce	Duża skuteczność	Mała skuteczność
Leki przeciwdepresyjne	Nieskuteczne, przeciwwskazane	Często skuteczne

2. Zespół depresyjny:

- obniżenie nastroju (chory utracił zdolność przeżywania radości, przeżywa smutek, zobojętnienie, ujemnie ocenia swoją przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, uważa się za winnego, grzesznego).

- zmniejszona aktywność (chory skarży się na niesprawność psychiczną i fizyczną, utratę energii życiowej, zainteresowań, trudność z wykonywaniem pracy i prostych czynności, męczliwości)

- zahamowanie myślenia, chory ma kłopoty ze skupieniem uwagi i poczucia utraty pamięci, skarży się, że jego myśli płyną wolno i są przykre, ciężkie, czarne <= objaw Anchedoni

- lęk (chory odczuwa nieokreślony lęk, niepokój zlokalizowany w okolicy serca, żołądka, przeżywa uczucie zagrożenia, oczekuje czegoś przykrego)

• Zespoły depresyjne występują jako zespoły

- typowe;

- poronne i maskowane;

- jako łagodne, średnio nasilone i ciężkim przebiegu

• Maja różny przebieg:

- typowy;

- z zahamowaniem;

- z urojeniami;

- z lękiem

- z zaburzeniami hipochondrycznymi;

- z natręctwami;

- z depersonalizacją;

- z objawami psychotycznymi;

- mieszane

• Zaburzenia te różnią się nasileniem objawów podstawowych

3. Zespół maniakalny

- podwyższenie nastroju (chory stale wesoły, zadowolony, przecenia swoje możliwości, uważa się za człowieka sukcesu, nie liczy się z nikim, nie znosi krytyki, uwag, drażliwy, skłonny do kłótni);

- wzmożenie napędu psycho ( chory jest wielomówny, stale zajęty, na nic niema czasu, ma poczucie niepożytej energii, opowiada i podejmuje się zajęć, których nie kończy);

- zaburzenia ośrodkowej regulacji rytmów biologicznych (chory prawie lub zupełnie nie sypia, nie czuje potrzeby jedzenia, czasami je łapczliwie, niechlujnie, może nadużywać alkoholu, być pobudzonym seksualnie, mówi niewybredne dowcipy)

- zaburzenia emocji (chory z byle powodu doprowadza do konfliktów, wybucha złością, agresja w przypadku niespełnienia jego żądań i zachcianek, może być wulgarny, opryskliwy)

W międzynarodowej klasyfikacji wyodrębniono trzy stopnie nasilenia zaburzeń maniakalnych czyli trzy stopnie zespołów maniakalnych:

- hipomania;

- mania bez objawów psychotycznych;

- mania z objawami psychotycznymi.

Uwagi (posumowanie):

1. Depresja w języku codziennym: określenie złego samopoczucia, obniżonego nastroju, przygnębienie, niezależnie od przyczyn tego stanu;

2. w psychiatrii: zaburz. Nastroju i emocji rozumiane jako zjawiska chorobowe, wymagające leczenia;

3. Należy pamiętać, że nie jest to zwykła chandra czy objaw słabości woli lub charakteru, nie można się od niej uwolnić ,, biorąc się w garść”

4. Inne zaburzenia afektywne:

• sezonowe zaburzenia afektywne pojawia się każdego roku około października lub listopada i utrzymuje się przez zimę, aż do całkowitej remisji (czasem wręcz do przejścia w manię) około marca, kwietnia (gdy dni stają się wyraźnie dłuższe);

- zaburzenia to dotyka cztery razy częściej kobiety niż mężczyzn, cierpią też na nie małe dzieci;

- badanie wykazuje, że epizody depresji wiążą się ściśle z ilością światłą słonecznego i temperaturą.

• Dystymia ( depresja nerwicowa, depresyjne zaburzenia osobowości, przewlekła depresja z lękiem) charakteryzujący się przewlekłym (trwającym kilka lat) obniżeniem nastroju o przebiegu łagodniejszym niż w przypadku depresji endogennej;

- diagnoza dystymii wymaga obecności przynajmniej dwóch z następujących objawów: zaburzenia łaknienia, zaburzenia snu, uczucie zmęczenia, deficyt uwagi, niska samoocena, trudności decyzyjne, poczucie beznadziejności

- objawy dystymii mają tendencje do nasilania się w godzinach popołudniowych;

- zachorowanie następuje najczęściej pomiędzy 20 a 30 r. życia;

- dystymia współwystępuje niekiedy z zaburzeniami osobowości i zespołem natręctw

• Cyklotymia - utrzymujące się przez dłuższy czas wahania nastroju i aktywności w postaci łagodnych stanów subdepresyjnych oraz hipomanii występujących naprzemiennie, niekiedy oddzielone dłuższymi okresami normalnego samopoczucia

• Krótkotrwałe nawracające zaburzenia depresyjne - polegające na regularnym występowaniu (raz w miesiącu) zespołów depresyjnych utrzymujących się nie dłużej niż 2 tygodnie, najczęściej 2-4 dni, oddzielone są okresem normalnego samopoczucia.

5. Choroby afektywne w chorobie jednobiegunowej - terapia:

- leki przeciwdepresyjne;

- leki psychotyczne o jednoczesnym wpływie przeciwdepresyjnym;

- leki psychotyczne o jednoczesnym wpływie przeciwmaniakalnym;

- sole litu;

- leki normotymiczne;

- leki anksjolityczne;

- elektrowstrząsy;

- fototerapię;

- psychoterapię ( kognitywna, indywidualna, grupowa, rodzinna)

6. Zasady kontaktu z chorymi:

- nie podzielać z chorym jego poczucia beznadziejności ani wiary w cudowne uzdrowienie;

- przypominać pacjentowi o zasadniczym znaczeniu farmakoterapii (poprawa 3-4 tyg.);

- zachęcać do podejmowania działań, które wcześniej sprawiały my przyjemność;

- nie okazywać niezadowolenia z powodu niewykorzystania propozycji (prawdopodobnie zadania w danym momencie zbyt trudne dla chorego) .

7. Pielęgnowanie chorych z depresją:

1. Utrata poczucia sensu życia, brak nadziei, zadowolenia, myśli samobójcze:

Cel: uzyskanie u pacjenta postawy chęci życia

- tzw. Ścisła obserwacja, pielęgniarka powinna wiedzieć gdzie przebywa i co robi pacjent;

- częsta obecność, chory potrzebuje drugiego człowieka, cichej życzliwości, bezpieczeństwa;

- zastosowanie milczenia, oczekuje się na słowo pacjenta, zakomunikowanie tego do istotne;

- wysłuchanie chorego , który szuka możliwości swobodnego wypowiadania się o problemie;

- cierpliwość, akceptacja i empatia umożliwia dowartościowanie pacjenta, poprawę jego samooceny;

- podawanie leków zgodnie ze zleceniem lekarskim i dyskretna kontrola;

- usunięcie przedmiotów mogących stanowić narzędzie samobójstwa;

- uniemożliwienie dostępu do miejsc odosobnionych trudnych do obserwacji zwłaszcza nocą;

- ocena intensywności myśli samobójczych (czy są zwiewne czy natrętne);

- ocena czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia próby samobójczej

- ocena samokontroli pacjenta nad doznawanymi emocjami oraz zamiarami

- ocena stanu pacjenta ( lęk, nastrój, drażliwość, pobudzenie psychoruchowe, przejścia z zahamowania w pobudzenie (raptus melancholicus) - może być przyczyną nieoczekiwanych zachowań)

- odwracanie uwagi od myśli i negatywnych przeżyć (techniki rozproszenia);

- wyjaśnienie związku myśli z nastrojem i tendencjami

- zmotywowanie pacjenta do życia poprzez naznaczenie pozytywów z życia pacjenta (osiągnięć, znaczenia dla innych)

- ocena stosunku chorego do życia

- ocena dystymulacji

2. Przeżywanie urojeń depresyjnych:

Cel: zapewnienie bezpieczeństwa i uzyskanie prawidłowego interpretowania rzeczywistości

- przekazywanie prostych obiektywnych komunikatorów o rzeczywistości

- odwracanie uwagi od treści urojeniowych pacjenta

- rozpoznanie rodzaju urojeń i ich treści oraz nasileń

- nie przeciwstawiania się pacjentowi, gdy werbalizuje treści urojeń

3. Brak poczucia własnej wartości (wszyscy wokół wydają się kimś, a ja jestem…)

Cel: wzrost poczucia własnej wartości i samoakceptacji

-rozmowy, wskazywanie pozytywnych faktów w życiu pacjenta, jego szczególnych osiągnięć;

- uświadamianie choremu jego możliwości, znaczenia dla innych, roli w rodzinie, grupie zawodowej;

- stopniowe aktywizowanie, powierzanie do wykonania zadań adekwatnych do możliwość, pochwały;

- zachęcanie rodziny do odwiedzin i rozmów z pacjentem.

4. Lęk depresyjny

Cel: zmniejszenie i niwelowanie lęku

- obecność, rozmowa, wysłuchanie i próba zrozumienia pacjenta działają psychoterapeutycznie

- zachęcenie do udziału w zajęciach nie wymagających skupienia, aktywność rozładowuje napięcie

5. Trudności w rozwiązywaniu kontaktu z otoczeniem, odosobnienie

Cel: Brak osamotnienia i nawiązywania właściwych relacji społecznych

- rozmowa, udzielanie wyjaśnień, dodanie otuchy, jeżeli kontakt jest niemożliwy - pamiętać, że świadomość jest zachowana i pacjent odbiera dochodzące do niego bodźce.

- zastosowanie technik relaksacyjnych

- stworzenie warunków do snu: wietrzenie sal, kąpiel, rozmowa, zapewnienie o bezpieczeństwie

- leki nasenne wg zlecenia lekarza, sprawdzanie czy pacjent śpi w nocy

6. Zaparcia stolca

- zastosowanie środków naturalnych: kwaśne mleko, razowe pieczywo;

- zachęcanie do udziału porannej gimnastyce, aktywności w ciągu dnia;

- udział pielęgniarki w farmakoterapii;

7. Niechęć do dbałości o higienę, wygląd zewnętrzny i wygląd otoczenia:

- rozpoznanie przyczyn takiego stanu;

- rozmowa na temat znaczenia dbałości o higienę i wygląd dla poprawy własnego samopoczucia;

- obserwacja pacjenta w codziennych czynnościach (utrzymanie higieny)

- dopilnowanie wykonywania toalety, pomoc w utrzymaniu higieny włosów i fryzury, częsta kąpiel

- zauważanie i pochwalanie wysiłków pacjenta

8. Trudności w podejmowaniu aktywności ruchowej;

- poznawanie możliwości chorego oraz obserwacja;

- planowanie aktywności w ciągu dnia razem z pacjentem;

- motywowanie pacjenta poprzez zauważanie wszelkich prób aktywności;

- zachęcanie do zaangażowania w dawne zajęcia (hobby)

- prowadzenie rozmów na temat doznań pacjentów potrzeb

- wspieranie pacjentów w obliczu

- zaangażowanie większej grupy pacjentów do współpracy

9. Brak poczucia wsparcia

- uważne słuchanie chorego;

- werbalizacja uczuć;

- rozpoznanie przyczyn takich odczuć;

- udzielanie informacji o chorobie;

- pomoc w radzeniu sobie;

- zaangażowanie rodziny w opiekę

- motywowanie pacjenta do kontynuacji terapii

- obiektywne (pozytywne) przedstawienie dotychczasowych form i podmiotów wsparcia.

10. Brak wiary w wyleczenie, niechęć do przyjmowania leków

- podtrzymywanie wiary w leczenie, przekonywanie o …. c.d nastąpi na kolejnym wykładzie ;) !!!!

---