SCHIZOFRENIA
Schizofrenia jest chorobą, która u poszczególnych osób może przebiegać w zupełnie innej formie - występuje w niej olbrzymia różnorodność objawów. Dlatego trudno jest ją opisać w sposób uniwersalny. W przebiegu schizofrenii zazwyczaj obserwujemy tzw. objawy pozytywne i negatywne.
Objawy pozytywne schizofrenii - są zwykle szybko zauważane przez rodzinę i otoczenie chorego, dzięki czemu wcześnie trafia on do specjalisty. Objawy pozytywne dobrze poddają się leczeniu. Do objawów pozytywnych zaliczamy:
urojenia - czyli nieprawdziwe przekonania, w które pacjent wierzy i nie można go w żaden sposób nakłonić do zmiany zdania. Chory zwraca uwagę na nieistotne dla innych osób szczegóły, dostrzega związki pomiędzy wydarzeniami i sytuacjami, które inni uważają za zbieg okoliczności (np. twierdzi że ludzie bacznie przyglądają się gdy idzie ulicą). Niekiedy chory na schizofrenię staje się podejrzliwy, nawet wobec rodziny - uważa, że ktoś chce go skrzywdzić, czuje się prześladowany. Czasem urojenia przyjmują treść wręcz nieprawdopodobną (np. chory czuje się bogiem lub szatanem)
Urojenia - nieprawdziwe przekonania, w które chory wierzy i których nie można mu ich wyperswadować (np. twierdzi, że ktoś go śledzi i chce go zabić). Często spotykane w schizofrenii, niekiedy występują w otępieniu.
omamy - polegają one na tym, że chory słyszy rzeczy, których inni nie słyszą (np. głos prześladowcy zza okna). Czasami pacjent widzi postacie, zjawiska, których nie widzi jego otoczenie, rodzina. Wszystko to utwierdza chorego w jego urojeniach, ("jak to nikt mnie nie śledzi, przecież słyszałem!"), prowadzi do licznych nieporozumień z najbliższymi, w miejscu pracy lub szkole osoba chora na schizofrenię zaczyna być traktowana jako dziwak.
Omamy - polegają na tym, że chory słyszy lub widzi osoby i przedmioty, które naprawdę nie istnieją (np. słyszy głos prześladowcy zza okna - choć tam nikogo nie ma). Występują w schizofrenii, czasem w otępieniu.
lęk - niekiedy chory ma silne poczucie zagrożenia, nie potrafi jednak powiedzieć czego się boi. Zwykle zmyka się w sobie, staje się napięty, niespokojny, nie może usiedzieć w jednym miejscu. Nie śpi w nocy, świeci światło w pokoju.
Objawy negatywne - są trudniejsze do zauważenia przez otoczenie, gorzej poddają się leczeniu. Do objawów negatywnych zaliczamy:
autyzm - polega na tym, że chory przestaje interesować się otaczającym światem. Pogrąża się w rozmyślaniach, całymi godzinami zastanawia się nad czymś, nie potrzebuje towarzystwa, rozmów, znajomych. Zaniedbuje szkołę, studia, pracę. Stopniowo oddala się od rodziny, otoczenia, zamyka się we własnym świecie. Niekiedy całymi dniami przesiaduje przed komputerem.
Autyzm - chory przestaje interesować się otaczającym światem. Pogrąża się w rozmyślaniach, nie potrzebuje towarzystwa, rozmów, znajomych. Zaniedbuje szkołę, studia, pracę. Autyzm to ważny objaw schizofrenii.
rozpad osobowości - polega na tym, że chory zachowuje się w sposób niezrozumiały dla otoczenia, mówi w dziwny sposób, niegramatycznie, często gubi temat rozmowy, tworzy nowe, tylko dla niego zrozumiałe wyrazy. Często ma problemy z koncentracją, rzeczowym odpowiadaniem na pytania i normalnym prowadzeniem rozmowy. Niekiedy chory uśmiecha się sam do siebie bez powodu, jest niezdecydowany, ciągle zmienia zdanie, wszystkie czynności wykonuje chaotycznie.
Rozpad osobowości - objaw schizofrenii, polegający na tym, że pacjent zachowuje się w dziwaczny sposób (mówi o czymś smutnym i uśmiecha się, jest niezdecydowany, jego wypowiedzi są trudno zrozumiałe, chaotyczne, wykonuje dziwne gesty).
zmiany w sferze emocji - schizofrenia może w różny sposób zaburzać życie emocjonalne chorego. Niekiedy obserwuje się chłód uczuciowy, brak zainteresowania najbliższymi, twarz pacjenta nie wyraża uczuć - jak gdyby wszystko stało się dla niego obojętne. Czasami chory staje się niedostosowany - uśmiecha się mówiąc o rzeczach smutnych lub staje się drażliwy i wybuchowy bez wyraźnej przyczyny.
Osoba, która zachorowała na schizofrenię najczęściej czuje się zdrowa, uważa że to otoczenie się zmieniło, zwykle nie widzi potrzeby leczenia, unika wizyty u lekarza.
Pamiętajmy, że choroba ta może przebiegać w różny sposób u poszczególnych osób. Nie wszystkie z powyżej opisanych objawów muszą wystąpić, jedne mogą być bardziej wyraźne, inne mniej.
Schizofrenia może rozpoczynać się w sposób gwałtowny, z silnym lękiem, pobudzeniem, niekiedy agresją (" Nie wiem co się stało, wrócił z Krakowa i powyrywał wszystkie kontakty ze ścian. Mówił, że nikt go już nie będzie podsłuchiwał, że koniec z tym.").
U niektórych osób początek choroby jest podstępny, niewyraźny, z silną izolacją od otoczenia ("Całymi dniami przesiadywał w swoim pokoju, z nikim nie rozmawiał, ale on zawsze był takim spokojnym i grzecznym dzieckiem. A teraz mówi, że nie jestem jego matką, że jest niepokalanie poczęty").
Na schizofrenię choruje jedna na sto osób. Oznacza to, że w samej Warszawie jest 20 tysięcy osób z tym rozpoznaniem. Schizofrenia jest więc często występującą chorobą..
Schizofrenia zwykle rozpoczyna się u osób w wieku 16-30 lat. Niekiedy rodzina chorego, widząc jego dziwne zachowanie i brak zainteresowania nauką, podejrzewa go o stosowanie narkotyków lub innych używek. Najczęściej jest to mylny trop.
Przyczyny schizofrenii są nadal nieznane. Rodzinne obciążenie chorobami psychicznymi zwiększa jedynie możliwość zachorowania na schizofrenię, ale jej nie wywołuje. Obecnie wśród naukowców dominuje hipoteza, w której za schizofrenię odpowiedzialne są zaburzenia dojrzewania komórek nerwowych mózgu (tzw. hipoteza neurorozwojowa). Z pewnością potrzeba jeszcze wielu lat badań aby uzyskać jednoznaczną odpowiedź odnośnie powstawania i, co ważniejsze, zapobiegania schizofrenii.
Schizofrenia - metody leczenia
Schizofrenia jest chorobą, która obecnie może być skutecznie leczona. Warunkiem jest regularne przyjmowanie leków, przepisanych przez lekarza psychiatrę.
Leki stosowane w schizofrenii nazywamy neuroleptykami. Przywracają one choremu precyzję myślenia, powodują ustąpienie omamów i urojeń. Są niezbędnym elementem terapii. Efekt działania leków nie jest natychmiastowy, do uzyskania poprawy potrzeba przynajmniej 2-3 tygodni.
Neuroleptyki można podzielić na dwie grupy:
1. Leki pierwszej generacji - skutecznie usuwają omamy i urojenia, zmniejszają u chorego lęk, mają działanie uspokajające. Niekiedy mogą wywoływać efekty uboczne (senność, osłabienie, sztywność mięśni), ustępujące zwykle po okresie 1-2 tygodni przyjmowania leku lub po zmniejszeniu dawki.
2. Leki drugiej generacji - skutecznie usuwają omamy i urojenia, równocześnie poprawiają kontakt chorego z otoczeniem. Powodują ustępowanie dziwacznych zachowań i wypowiedzi, zwiększają aktywność chorego, przeciwdziałają izolacji od najbliższych. Mają mniej niepożądanych działań ubocznych. Dla wygody pacjenta można je stosować w jednej dawce, przed snem.
Inne metody lecznicze w schizofrenii spełniają rolę pomocniczą:
Psychoterapia. Polega na serii spotkań z psychoterapeutą, prowadzonych w formie rozmowy. Podczas psychoterapii indywidualnej (prowadzonej w cztery oczy) pacjent ma szansę dostrzec i zrozumieć objawy chorobowe, które u niego występowały (np. omamy). Kolejnym etapem może być psychoterapia grupowa, gdzie kilkoro pacjentów dzieli się własnymi doświadczeniami, udziela innym wsparcia.
Psychoedukacja. Obejmuje cykl spotkań terapeutycznych, przeprowadzanych przez lekarza lub psychologa z pacjentem i jego rodziną. Dzięki psychoedukacji pacjent i jego bliscy mogą lepiej zrozumieć istotę schizofrenii, uczą się dostrzegać objawy nawrotu choroby, pozbywają się stereotypów i przesądów związanych z chorobami psychicznymi.
Trening zachowań społecznych. Schizofrenia może w znacznym stopniu zaburzać kontakty chorego z innymi ludźmi. Poprzez trening zachowań społecznych pacjent uczy się zasad prawidłowego prowadzenia rozmowy (nawiązanie kontaktu wzrokowego, zadawanie pytań, słuchanie z uwagą, znajdowanie nowych tematów rozmowy, uprzejme kończenie rozmowy), dbałości o schludny ubiór i wygląd zewnętrzny, racjonalnego gospodarowania pieniędzmi.
Elektroterapia. W metodzie tej działając na mózg chorego specjalnie dobraną dawką energii elektrycznej uzyskuje się poprawę tak, jak po zastosowaniu leków. Elektroterapia zarezerwowana jest dla ciężkich przypadków schizofrenii i obecnie stosowana rzadko. Wbrew krążącym stereotypom, jest to metoda bezpieczna i bezbolesna.
Schizofrenia jest chorobą uleczalną. Warunkiem jest regularne przyjmowanie leków, zazwyczaj do końca życia. Wówczas u większości chorych udaje się kontrolować schizofrenię. Osoby te mogą normalnie studiować, pracować, prowadzić udane życie rodzinne.
Rokowanie w schizofrenii zależy także od rodziny chorego. Ciepła atmosfera domowa, zrozumienie, akceptacja i wsparcie ze strony najbliższych ułatwia choremu na schizofrenię powrót do normalnego życia.